Binh biến Prigozhin
làm dấy lên câu hỏi nhức nhối: Liệu Putin có thể mất quyền lực?
New York Times
Cù Tuấn biên dịch
Tóm
tắt:
Những người Nga có quan hệ với Điện Kremlin bày tỏ sự nhẹ nhõm khi cuộc binh biến
của thủ lĩnh quân đánh thuê đã không châm ngòi cho một cuộc nội chiến. Nhưng họ
đều đồng ý rằng Vladimir Putin đã tỏ ra yếu đuối, và sự yếu đuối này có thể tồn
tại lâu dài.
Tổng thống
Vladimir V. Putin từ lâu đã tự phong mình là người bảo đảm cho sự ổn định của
Nga và là người bảo vệ không khoan nhượng cho địa vị nhà nước của quốc gia này.
Cuối tuần
này, sự ổn định của Nga đã lung lay, và ông Putin cũng vậy. Sau khi đưa ra một
tuyên bố ngắn gọn vào sáng thứ Bảy, ông đã biến mất khỏi tầm mắt trong cuộc
thách thức kịch tính nhất đối với chính quyền của ông trong 23 năm cầm quyền.
Khi vắng mặt,
Putin đã khiến người Nga sửng sốt tự hỏi làm thế nào mà trong một ngày thứ Bảy,
thủ lĩnh của một nhóm bán quân sự, Yevgeny V. Prigozhin, lại có thể tổ chức một
cuộc binh biến vũ trang có nguy cơ lan tới tận Matxcơva. Và nó đặt ra những câu
hỏi khó chịu về tương lai của tổng thống Nga: Thất bại của ông trong việc ngăn
chặn cuộc nổi dậy này có ý nghĩa gì đối với an ninh của công chúng Nga — và quyền
lực lâu dài của ông?
Những người
Nga có quan hệ với Điện Kremlin đã bày tỏ sự nhẹ nhõm vào ngày Chủ nhật rằng cuộc
nổi dậy của ông Prigozhin đã không châm ngòi cho một cuộc nội chiến. Nhưng đồng
thời, họ cũng đồng ý rằng ông Putin đã tỏ ra yếu đuối và sự yếu đuối này có thể
tồn tại lâu dài.
Konstantin
Remchukov, một biên tập viên báo chí ở Matxcơva có quan hệ với Điện Kremlin,
cho biết trong một cuộc phỏng vấn qua điện thoại rằng điều từng dường như không
thể tưởng tượng được giờ đã có thể xảy ra: rằng những người thân cận với ông
Putin có thể tìm cách thuyết phục ông không tái tranh cử trong cuộc bầu cử tổng
thống Nga mùa xuân sắp tới. Ông nói, với các sự kiện hôm thứ Bảy, ông Putin chắc
chắn đã đánh mất vị thế là người bảo đảm cho sự giàu có và an ninh của giới thượng
lưu Nga.
Remchukov
nói: Ý tưởng rằng “Putin nắm quyền và mang lại sự ổn định cũng như đảm bảo an
ninh – đã thất bại thảm hại vào ngày 24. Nếu một tháng trước tôi chắc chắn rằng
Putin sẽ ra tranh cử vô điều kiện vì đó là quyền của ông ấy, thì giờ đây tôi thấy
rằng giới tinh hoa Nga không còn cảm thấy an toàn vô điều kiện nữa”.
“Ổn định”
là điệp khúc của Điện Kremlin trong bối cảnh cuộc trưng cầu dân ý năm 2020 đã dọn
đường cho ông Putin giữ chức Tổng thống thêm hai nhiệm kỳ nữa, cho đến năm
2036. Và chính sự an toàn của nhà nước Nga mà ông Putin mô tả là động cơ chỉ đạo
của ông trong việc xâm lược Ukraine.
Ngay cả
trong cuộc chiến kéo dài 16 tháng ở Ukraine, Điện Kremlin vẫn tập trung vào sự ổn
định ở trong nước. Ông Putin đã phản đối những lời kêu gọi cứng rắn tuyên bố
thiết quân luật hoặc đóng cửa biên giới Nga. Đối với giới thượng lưu, sự nhức
nhối của các biện pháp trừng phạt của phương Tây đã được bù đắp bằng các cơ hội
kinh doanh mới của nền kinh tế thời chiến của Nga và thị trường nội địa đột
nhiên không còn sự cạnh tranh từ nhiều doanh nghiệp phương Tây.
Nhưng
thách thức của ông Prigozhin đối với chính quyền của Điện Kremlin vào cuối tuần
này đã đảo ngược tính toán đó. Thủ lĩnh của nhóm bán quân sự Wagner Prigozhin
đã cho lực lượng của mình chiếm giữ một trụ sở quân sự của Nga ở phía nam, sau
đó đưa một đội quân về phía bắc tới Matxcơva, thề sẽ tiến vào thủ đô. Cuộc khủng
hoảng đã được xoa dịu vào cuối ngày thứ Bảy, khi ông Prigozhin đồng ý rút lực
lượng của mình trong một thỏa thuận cho phép ông và quân đội của mình tránh bị
truy tố.
Mối đe dọa
ngay lập tức đã được ngăn chặn. Nhưng trong quá trình này, ông Putin đã đánh mất
nhiều, nhất là danh tiếng của ông trong việc mang lại sự ổn định: Việc ông
Prigozhin và các binh sĩ Wagner không bị trừng phạt đã phá hoại danh tiếng của
ông Putin với tư cách là một nhà lãnh đạo kiên quyết, không bao giờ dung thứ
cho sự bất trung.
Ấn tượng
đó càng được củng cố bởi các báo cáo từ các blogger quân sự Nga rằng quân lính
của Prigozhin đã bắn hạ máy bay chiến đấu của Nga. Ông Putin cũng gọi ông
Prigozhin là kẻ phản bội sau khi thủ lĩnh Wagner phát động cuộc nổi dậy của
mình - và sau khi thủ lĩnh lính đánh thuê đặt câu hỏi về lý do chính đáng của
ông Putin cho cuộc chiến ở Ukraine. Những vi phạm đó dường như tan biến với thỏa
thuận chấm dứt cuộc khủng hoảng.
Các chuyên
gia cho rằng điều này khiến ông Putin có vẻ đã kiểm soát nhà nước Nga kém hơn
so với trước đây. Và các đối thủ nước ngoài đã nhanh chóng nắm bắt chủ đề đó.
Ngoại trưởng
Mỹ Antony J. Blinken hôm Chủ nhật cho biết cuộc nổi loạn của ông Prigozhin đã
làm lộ ra những rạn nứt trong việc nắm giữ quyền lực của ông Putin. “Đó là một
thách thức trực tiếp đối với quyền lực của Putin,” ông Blinken nói trên chương
trình “Face the Nation” của CBS.
Một trong
những khía cạnh khó hiểu hơn của cuộc khủng hoảng là tại sao ông Putin lại để
cho cuộc xung đột công khai của ông Prigozhin với Bộ Quốc phòng Nga leo thang
trong nhiều tháng mà không giải quyết nó. Ông Prigozhin đã thẳng thắn công kích
và coi thường giới lãnh đạo quân đội Nga.
Hai người
thân cận với Điện Kremlin, phát biểu với điều kiện giấu tên để thảo luận về các
vấn đề chính trị nhạy cảm, đã mô tả cuộc khủng hoảng này trước hết là sản phẩm
của một hệ thống quản trị rối loạn, và sắp dẫn đến hỗn loạn - được diễn tả một
cách sinh động trong từ bardak của Nga.
Họ cho biết,
các quyết định về cách xử lý cuộc nổi dậy của ông Prigozhin đã được đưa ra vào
ngày thứ Bảy, sau nhiều tháng mà Tổng thống Nga và những người thân cận của ông
tiếp tục cố gắng vượt qua khó khăn hơn là tìm cách đối phó với vị thủ lĩnh lính
đánh thuê tối ngày chửi bới.
“Đây là một
vấn đề bị bỏ quên đã lâu,” Konstantin Zatulin, một thành viên cấp cao của Quốc
hội trong đảng Nước Nga Thống nhất của ông Putin, cho biết trong một cuộc phỏng
vấn. Theo Zatulin, rủi ro do ông Prigozhin gây ra “đã không được chẩn đoán kịp
thời - có thể với hy vọng rằng nó sẽ tự tan biến.”
Ông
Zatulin lập luận rằng ông Putin cuối cùng đã mang lại sự ổn định, bởi vì ông đã
đồng ý với một thỏa thuận chấm dứt cuộc nổi dậy và ngăn chặn một trận chiến gay
cấn bên ngoài Matxcơva. Nhưng ông Zatulin thừa nhận rằng cuộc khủng hoảng khiến
ai cũng bị mất mặt — nó “không tăng thêm quyền lực cho bất kỳ ai”.
“Đây là bằng
chứng cho thấy có vấn đề,” ông Zatulin nói. “Và trong một thời điểm đang có chiến
tranh mà lại cho công chúng thấy các vấn đề một cách công khai - điều đó tất
nhiên là có hại.”
Đối với bản
thân ông Putin, cuộc binh biến có thể châm ngòi cho một “cuộc khủng hoảng hiện
sinh”, Sergei Markov, nhà phân tích chính trị và cựu cố vấn Điện Kremlin, nhận
định.
Ông Markov
nói: “Điều mà ông Putin luôn tự hào là sự vững chắc của nhà nước Nga và sự ổn định
chính trị. Công chúng Nga thích ông ấy vì những điều đó. Và hóa ra là nó không
tồn tại.”
Ông
Remchukov, một biên tập viên báo chí, cho biết những lo lắng do cuộc nổi dậy của
ông Prigozhin gây ra có thể được cảm nhận theo nhiều cách lớn và nhỏ ở thủ đô
nước Nga. Ông nói rằng ông biết những người Nga nổi tiếng đã trốn khỏi Matxcơva
vào ngày diễn ra cuộc nổi dậy. Về phần mình, ông Remchukov cho biết ông đã ở lại
Matxcơva, nhưng ông đã quyết định không lái chiếc Mercedes hoặc Bentley của
mình ra ngoài vào thứ Bảy vì sợ rằng quân của ông Prigozhin có thể tịch thu nó
nếu họ thực sự tiến đến thành phố này.
Chắc chắn,
có những cách mà hệ thống chính trị/kinh tế của ông Putin đã chứng tỏ khả năng
tự phục hồi đáng kể. Các biện pháp trừng phạt đã không làm suy giảm nền kinh tế
hoặc khiến các ông trùm kinh doanh hàng đầu của Nga quay lưng lại với Điện
Kremlin. Một bộ máy tuyên truyền tinh vi và sự đàn áp khốc liệt hầu như đã làm
câm bặt những bất mãn của công chúng về cuộc chiến, bất chấp thiệt hại to lớn về
người.
Theo lý luận
đó, một số chuyên gia cho rằng sẽ còn quá sớm để dự đoán sự sụp đổ của hệ thống.
Hanna
Notte, một cộng tác viên cấp cao không thường trú tại Trung tâm Nghiên cứu Chiến
lược và Quốc tế của Mỹ, cho biết: “Những gì chúng ta thấy ngày hôm qua, với tư
cách là những nhà quan sát phương Tây, là khá rối loạn và kịch tính. Nhưng
trong một hệ thống như vậy thì những rối loạn cỡ đó có thể tồn tại rất lâu.”
Ảnh: https://www.facebook.com/photo/?fbid=6601269369911687&set=a.124320747606614
Tổng thống
Nga Putin phát biểu trên truyền hình Nga vào sáng thứ bảy 24/6 (nguồn:
Sputnik).
.
Nguồn:
https://www.nytimes.com/.../russia-war-putin-wagner...
NYTIMES.COM
Revolt
Raises Searing Question: Could Putin Lose Power?
Revolt
Raises Searing Question: Could Putin Lose Power?
No comments:
Post a Comment