THẾ GIỚI HÔM NAY : 10/10/2022 (The Economist)

 

THẾ GIỚI HÔM NAY : 10/10/2022

The Economist

Đô Đặng Nhật Huy, biên dịch

10/10/2022

https://nghiencuuquocte.org/2022/10/10/the-gioi-hom-nay-10-10-2022/

 

Theo giới chức Ukraine, ít nhất 12 người đã thiệt mạng và hàng chục người phải nhập viện sau một cuộc tấn công tên lửa vào Zaporizhia. Thống đốc khu vực Oleksandr Starukh cho biết thành phố này, vốn nằm cách nhà máy điện hạt nhân cùng tên đang do Nga quản lý khoảng 52 km, đã bị dội 12 quả tên lửa Nga trong đêm.

 

Bộ Ngoại giao Nga tuyên bố giao thông đã trở lại trên cây cầu duy nhất nối bán đảo Crimea với Nga, vài giờ sau khi bị vụ nổ đánh sập một bên. Cầu này là đường tiếp tế quan trọng cho quân Nga ở miền nam Ukraine. Trong một diễn biến khác, Nga đã bổ nhiệm Sergei Surovikin, một vị tướng nổi tiếng tàn bạo, làm tổng chỉ huy chiến trường Ukraine.

 

Điện Kremlin ca ngợi OPEC + vì đã đồng ý cắt giảm sản lượng dầu. Tổng thống Mỹ Joe Biden đã cố gắng ngăn chặn động thái cắt giảm trong bối cảnh bầu cử giữa kỳ Mỹ đến gần. Người phát ngôn Điện Kremlin Dmitry Peskov mô tả quyết định này giúp “cân bằng” trong khi bộ trưởng tài chính Mỹ Janet Yellen gọi nó là “không hữu ích.”

 

Tổng thống Áo Alexander Van der Bellen tái đắc cử nhiệm kỳ hai sau khi đánh bại ứng viên dân túy của phe đối lập với tỷ số thậm chí cách biệt hơn năm 2016. Với 65% số phiếu đã kiểm, ông Van der Bellen có 55,4% số phiếu bầu, trong khi Walter Rosenkranz của Đảng Tự do chỉ đạt 18,4%.

 

Kết quả ban đầu cho thấy đảng của thủ tướng Đức đã giành được nhiều phiếu nhất trong các cuộc bầu cử khu vực ở bang Lower Saxony miền tây bắc đất nước. Đảng Dân chủ Xã hội (SPD) chiếm 33% số phiếu. Nhưng đảng Dân chủ Tự do, đối tác liên minh với SPD ở cấp liên bang, dường như không thể vượt qua ngưỡng 5% để vào quốc hội. Đảng cực hữu Lựa chọn Thay thế cho nước Đức đã tăng gấp đôi số phiếu lên gần 12%.

 

Thủ hiến Scotland Nicola Sturgeon cho biết bà “tin tưởng” một cuộc trưng cầu dân ý về độc lập của Scotland sẽ được tổ chức trong năm tới, bất chấp việc chính phủ Anh từ chối thông qua một cuộc bỏ phiếu như vậy. Vào thứ Ba, tòa án cấp cao nhất của Anh sẽ quyết định có được tổ chức trưng cầu dân ý hay không. Scotland từng từ chối độc lập hồi năm 2014.

 

Bản tin thời sự của đài truyền hình nhà nước Iran đã bị tấn công mạng và bị thay bởi các đoạn video kêu gọi biểu tình chống lại lãnh tụ tối cao của đất nước. Các nội dung bao gồm hình ảnh lãnh tụ Ayatollah Ali Khamenei bị bao vây trong biển lửa. Bất chấp bị đàn áp bằng bạo lực, biểu tình vẫn tiếp diễn trên khắp đất nước sau cái chết của một phụ nữ 22 tuổi, Mahsa Amini, vào tháng 9.

 

Con số trong ngày: 26%, là tỷ lệ dân số của Lesotho hài lòng với nền dân chủ của đất nước, bằng một nửa mức trung bình của khu vực, theo khảo sát.

 

 

TIÊU ĐIỂM

 

Đài Loan mừng Quốc khánh với nhiều thách thức 

Thứ Hai là ngày Quốc khánh ở Đài Loan. Khẩu hiệu của năm nay là “cùng nhau bảo vệ lãnh thổ của chúng ta”: một chủ đề rất phù hợp với các diễn biến căng thẳng dai dẳng ở eo biển Đài Loan. Hồi tháng 8, chủ tịch Hạ viện Hoa Kỳ Nancy Pelosi đã đến thăm hòn đảo và tuyên bố hoàn toàn ủng hộ Đài Loan. Trung Quốc đáp trả bằng các cuộc tập trận nhằm thể hiện khả năng phong tỏa hòn đảo, mà Bắc Kinh coi là một phần lãnh thổ.

 

Tổng thống Thái Anh Văn muốn cho thấy Đài Loan sẽ không khuất phục trước lời đe dọa của Trung Quốc. Chính phủ bà đã tiếp tục chào đón các phái đoàn từ Mỹ, Canada, Đức, Nhật Bản cũng như các quốc gia thân thiện khác. Họ cũng tăng chi tiêu quốc phòng và đang cân nhắc mở rộng luật nghĩa vụ quân sự. Song thăm dò dư luận cho thấy người dân không tin tưởng vào khả năng phòng thủ của Đài Loan nếu bị Trung Quốc tấn công. Các nhóm phi chính phủ đã đề nghị được đào tạo dân phòng, nhưng tầm ảnh hưởng của họ không lớn. Ngày Quốc khánh là một cơ hội để tăng cường lòng quyết tâm của công chúng.

 

Đại Hội đồng Liên Hợp Quốc xem xét nghị quyết về việc Nga sáp nhập lãnh thổ

Vào thứ Hai, cuộc chiến ngoại giao về Ukraine sẽ bước vào phòng họp Đại Hội đồng Liên Hợp Quốc khi các đại biểu tranh luận về một nghị quyết của phương Tây lên án việc Nga sáp nhập 4 tỉnh của Ukraine và yêu cầu nước này rút khỏi các lãnh thổ chiếm đóng. Nga đã phủ quyết một nghị quyết tương tự của Hội đồng Bảo an vào tháng trước. Dù Nga không thể làm vậy trong Đại Hội đồng, các nghị quyết của cơ quan này không có giá trị ràng buộc. Thay vào đó, cuộc bỏ phiếu — có thể diễn ra vào thứ Tư — là nhằm cô lập Điện Kremlin.

 

Liên tiếp bị bẽ mặt tại LHQ, Nga muốn bỏ phiếu kín. Nhưng phương Tây cũng lo ngại. Họ từng dàn xếp được một cuộc bỏ phiếu với tỉ lệ 141-5 hồi tháng 3, song giờ đây nhiều nước đã mệt mỏi với cuộc chiến.

 

Tuần này, sự chú ý sẽ đổ dồn vào các nước còn trung lập, trong đó có nhiều quốc gia nghèo và những nước như Brazil, Trung Quốc, Gabon hay Ấn Độ, vốn đều bỏ phiếu trắng trong Hội đồng Bảo an. Nhận được ít hơn 100 phiếu thuận — số phiếu lên án Nga sáp nhập Crimea vào năm 2014 — sẽ không phải là tin tốt cho Ukraine.

 

IMF và Ngân hàng Thế giới họp thường niên

Các nhà hoạch định chính sách từ khắp nơi trên thế giới sẽ tề tựu về Washington vào thứ Hai cho một tuần họp thường niên của Quỹ Tiền tệ Quốc tế và Ngân hàng Thế giới, trong bối cảnh kinh tế toàn cầu xấu đi đáng kể.

 

Cuộc chiến của Nga ở Ukraine đã làm tiêu tan hết quan điểm lạc quan thận trọng của năm ngoái. Dẫn đầu chương trình nghị sự sẽ là cuộc khủng hoảng năng lượng và lạm phát cao. Các dự báo mới của IMF có khả năng cho thấy các nền kinh tế chiếm ít nhất một phần ba sản lượng toàn cầu sẽ sớm suy thoái. Giám đốc điều hành của IMF Kristalina Georgieva đã nói các rủi ro địa chính trị và tài chính có nghĩa là nhiều khả năng tình hình sẽ càng xấu đi.

Những người tham dự sẽ tìm kiếm cơ hội hợp tác chống lạm phát và giảm nợ, nhằm giảm thiệt hại cho những nước dễ bị tổn thương nhất. Với thực tế khắc nghiệt của chiến tranh, đó là tất cả những gì họ có thể làm.

 

Bầu cử thượng nghị sĩ của Ohio

Ohio sẽ tổ chức cuộc tranh luận đầu tiên giữa hai ứng viên Thượng viện, J.D. Vance của đảng Cộng hòa và Tim Ryan của đảng Dân chủ, vào thứ Hai. Ohio vốn là một thành trì khá an toàn của đảng Cộng hòa. Nhưng ông Vance, một nhà đầu tư mạo hiểm trở nên nổi tiếng nhờ tác phẩm “Hillbilly Elegy,” một tiểu thuyết bán chạy về văn hóa của người dân Appalachia, đã gặp khó khăn. Thăm dò cho thấy ông và Ryan đang rất sít sao; ứng viên đảng Dân chủ đã quyên được những khoản tiền khổng lồ từ các nhà tài trợ nhỏ.

 

Chiến dịch của ông Vance đôi khi nghe như ngày tận thế, khi ông liên tiếp mô tả tình thế hiểm nghèo của Ohio do những kẻ nhập cư bất hợp pháp buôn ma túy và những người Dân chủ ủng hộ họ gây ra. Donald Trump và con trai, Don Junior, ủng hộ ông. Nhiều ứng viên Đảng Cộng hòa trên khắp đất nước đang cố gắng chiếm cảm tình của những người ủng hộ cựu tổng thống. Cuộc tranh luận vào thứ Hai sẽ cho thấy liệu việc được Trump ủng hộ có giúp ông Vance bứt lên hay không.

 

Châu Âu chuẩn bị các phương án năng lượng cho mùa đông

Khi mùa đông đến gần, mọi con mắt ở châu Âu sẽ đổ dồn vào nguồn cung khí đốt của lục địa và liệu có thể làm gì để giảm bớt phụ thuộc vào Nga. Các cơ sở dự trữ gần như đều đầy. Nhưng Đức thiếu năng lực nhập khẩu để đáp ứng nhu cầu bằng khí đốt tự nhiên hóa lỏng. Vào thứ Hai, một đường ống được cải tạo nối từ Pháp sẽ mở cửa, giúp cung cấp khoảng 4000 GWh mỗi tháng — khoảng 3% nhu cầu của Đức trong một tháng mùa đông điển hình.

 

Liệu bấy nhiêu có đủ hay không còn phụ thuộc vào thời tiết và sự sẵn sàng của người Đức. Cơ quan quản lý mạng lưới khí đốt của đất nước đã kêu gọi các hộ gia đình cắt giảm để tránh phải đi đến giới hạn lượng gas tiêu thụ. Các nước láng giềng phía đông và phía nam của Đức, bao gồm cả Ukraine, cũng sẽ phụ thuộc vào nguồn cung từ phương Tây. Một cảng nhập khí đốt mới ở Hà Lan đã bắt đầu nhận hàng để lấp đầy các đường ống đi về phía đông. Nhưng khí đốt sẽ vẫn khan hiếm ở Trung và Đông Âu. Châu Âu rất mong chờ một mùa đông không quá lạnh.