03/09/2019
Dùng vũ lực hay không dùng vũ lực?
Trong cuộc vận động dân chủ vô tiền khoáng hậu của
người dân Hong Kong năm nay, có một lực lượng đặc biệt chưa từng xuất hiện ở những
phong trào trước đó.
Người biểu tình Hong Kong phá cửa xông vào trụ sở Lập
Pháp Viện ngày 1/7/2019. Ảnh: Vox
Khác với đa số người Hong Kong thuộc kiểu “hòa lý
phi” (hòa bình, lý trí, phi bạo lực), nhóm “dũng vũ” này chủ trương sẵn sàng sử
dụng vũ lực đáp trả chính quyền.
Họ là những người bị truy đuổi đàn áp khốc liệt nhất
trong số những người biểu tình. Họ cũng là hình ảnh được “vinh danh” trên những
chiếc loa kèn tuyên truyền của Bắc Kinh, xem đó là tiêu biểu cho “bản chất phá
hoại” của phong trào.
Họ đồng thời cũng là chủ đề gây nhiều tranh cãi
trong chính nội bộ những người tham gia biểu tình, vì lo sợ các hành động cực
đoan, ăn miếng trả miếng này làm mất đi tính chất hòa bình, mất đi sự ủng hộ của
người dân trong lẫn ngoài nước.
Nhiều người, công khai hay âm thầm, trách họ hữu
dũng vô mưu, không có đầu óc, dễ dàng bị kích động, rơi vào những chiếc bẫy
chính trị, là cái cớ để chính quyền tăng cường đàn áp khốc liệt phong trào.
Trong số những nhóm “dũng vũ”, có một nhóm còn nhỏ
hơn và gây tranh cãi hơn nữa. Nhóm này dường như không theo chiến thuật phổ biến
của lực lượng tiền tuyến là “thủ” (dựng chướng ngại vật giữ trận địa) và “lui”
(khi cảnh sát chống bạo động càn quét).
Thay vào đó, họ chủ động “công” có mục tiêu lẫn mục
đích, và không ngần ngại mặt đối mặt với cảnh sát.
Những người “dũng vũ của dũng vũ” này được gọi bằng
cái tên “đội Đồ Long”.
Tờ Stand News (Lập Trường) của Hong Kong đã phỏng
vấn một nhân vật trong đội Đồ Long này nhằm phác họa ra chân dung của
họ – những người biểu tình cùng lúc là trung tâm, lại thường xuyên bị gạt ra
ngoài lề phong trào.
Người ta bắt đầu chú ý nhiều đến nhóm Đồ Long khi họ
gây ra các vụ tấn công đập phá những cửa tiệm ở khu Tsuen Wan vào ngày Chủ nhật
25/8.
Nhìn qua thì đó là những hành động phá hoại không mục
đích. Nhưng như George (tên giả), thành viên của đội Đồ Long giải thích, họ
hoàn toàn chủ ý nhắm đến những cửa tiệm trên.
“Hôm 12/8, bọn xã hội đen cầm vũ khí núp từ trong những
cửa tiệm này phục kích sẵn, tấn công người biểu tình. Chúng tôi nhớ rõ những vị
trí này và cố tình nhắm đến nó.”
George cho rằng nguồn cơn của đợt tấn công trên tất
nhiên là đến từ sự
kiện khủng bố của băng xã hội đen nhắm đến người biểu tình tại ga tàu
điện ngầm tối 21/7 và những đợt tập kích riêng lẻ như chém người vào ngày 5/8.
Tuy vậy, anh không cho rằng đó là hành động “trả đũa”.
Nhóm người áo trắng tấn công người biểu tình và người
dân tại ga tàu điện ngầm ngày 21/7/2019. Ảnh: SkyNews.
“Bọn xã hội đen chém bị thương người khác, cảnh sát
ngó lơ không xử lý. Chúng tôi chỉ là làm thay việc mà cảnh sát phải làm.”
Nhưng không phải người biểu tình nào cũng đồng ý với
hành động “dùng vũ lực chống bạo lực” như vậy.
Thậm chí vào tối 25/8, khi nhóm Đồ Long tấn công các
cửa tiệm, đã có người nghi ngờ liệu họ có phải là “quỷ” (từ trong tiếng Quảng
Đông dùng để chỉ “nội gián”) do cảnh sát cài vào cố tình vu oan giá họa cho
phong trào. Đặc biệt trong bối cảnh từ giữa tháng Tám, cảnh sát đã công khai thừa
nhận sử dụng chiến thuật cài người trà trộn vào nhóm biểu tình để tiến hành bắt
giữ.
George khẳng khái không quan tâm việc người ngoài
nghĩ gì, và cũng chắc chắn đội của mình không có “quỷ”. Anh tự tin rằng sự nghi
ngờ chỉ trích chỉ đến từ những người xem qua mạng đọc qua tin, còn những ai có
mặt ở hiện trường đều hiểu những gì nhóm anh làm.
“Những người biểu tình ở hiện trường chẳng ai nghi
ngờ chúng tôi, vì chúng tôi có mặt để bảo vệ họ, chống lại cảnh sát. Chỉ cần có
mặt tận nơi, ai cũng có thể phân biệt được đâu là người đâu là quỷ.”
Anh nói như đinh đóng cột, “không tin, cứ việc tự ra
hiện trường thì biết.”
Một trong những đặc điểm nổi bật của phong trào biểu
tình ở Hong Kong lần này là phi-lãnh-đạo. Thay vì có một đầu mối tập hợp, những
người biểu tình tự tổ chức các “tiểu đội” qua các mạng xã hội, công cụ liên lạc
như Telegram, Whatsapp…
George tiết lộ đội Đồ Long có khoảng vài chục thành
viên, so về số lượng nhiều hơn các tiểu đội khác, nhưng các thành viên không ai
quen biết ai, và bình thường cũng không thường xuyên giữ liên lạc.
Chỉ ở trên hiện trường, họ mới nhận ra nhau qua các
phương thức liên lạc và dấu hiệu riêng.
Cũng giống như sự ngẫu nhiên tập hợp của những kẻ xa
lạ, sự ra đời của đội Đồ Long cũng hoàn toàn tình cờ.
Khi nhóm xã hội đen chém người vào tối 5/8 rồi bỏ trốn,
một số người biểu tình tình nguyện đi tuần khắp khu vực, rảo qua rảo lại suốt
đêm cho tới sáng, cho dù họ biết xác suất tìm ra những kẻ gây tội ác gần như bằng
không.
Những ngày sau đó, các thành viên tình nguyện này tự
nhiên tập hợp lại cùng nhau tiếp tục việc đi ra tuyến đầu để bảo vệ những người
biểu tình khác.
Là một tập hợp ngẫu nhiên, nhưng đội Đồ Long có tiêu
chí riêng của họ: các thành viên toàn bộ phải là nam, có sức mạnh thể chất. Họ
từng từ chối các thành viên nữ xin gia nhập, với lời giải thích có thể sẽ khiến
một số nữ trung hào kiệt nổi giận, “nói thật, con gái dễ trở thành gánh nặng.”
Nhưng lý do cho sự từ chối đó lại rất thực tế và thể
hiện đúng tôn chỉ “bảo vệ người khác” của những thanh niên này.
“Tôi nể sự quyết tâm và dũng cảm của các bạn nữ,
nhưng họ không thể ra tuyến đầu.” George nhắc đến việc đã liên tiếp xuất hiện những
lời tố cáocảnh sát cố tình làm nhục những phụ nữ tham gia biểu tình bị bắt
giữ, buộc họ phải cởi hết quần áo để lục soát mà không có lý do chính đáng nào,
“rất nhục nhã, hoàn toàn không dành cho người ta một chút tôn trọng nào.”
Anh cho rằng nữ giới một khi tham gia biểu tình sẽ gặp
nhiều nguy hiểm hơn nam giới, đặc biệt khi bị bắt giữ và gặp phải cảnh sát lạm
quyền như trên.
Người biểu tình Hong Kong tại quận Tsuen Wan, ngày
25/8/2019. Ảnh: Anthony Kwan/Getty Images.
Ngoài việc chỉ toàn nam, đội Đồ Long còn có một “đặc
điểm” khác: gần như các thành viên đều có xuất thân từ những gia đình đổ vỡ, hoặc
quan hệ trong gia đình rất lạnh nhạt.
Bản thân George lớn lên trong một gia đình đơn thân,
tự lập từ sớm, và cũng rất ít khi liên lạc với người nhà.
“Những người như chúng tôi, trưởng thành hơn, độc lập,
biết nghĩ. Còn gia đình thì có cũng được không cũng được, chẳng cần thiết lắm.
Cũng buồn chứ, nói ra như vậy.”
“Mà càng vì vậy – George nói – tôi càng sẵn sàng hi
sinh cho ngôi nhà Hong Kong này. Những người có năng lực như chúng tôi mà không
ra mặt, không lẽ để cho tụi nhỏ phải gánh trách nhiệm.”
Nói xong, George cười sảng khoái. Tiếng cười giòn
tan của cậu thanh niên trẻ khiến người ta nhớ ra việc anh chỉ mới 21 tuổi, cái
tuổi mà trong mắt rất nhiều người, cũng chỉ là “tụi nhỏ” giống vậy.
Ngay cả cái tên “Đồ Long” (giết rồng), nghe qua là
biết để đối chọi với biệt danh “Tốc Long” của đội cảnh sát đặc nhiệm chống bạo
động, cũng chỉ là “cái tên gọi chơi cho vui thôi”. Nó bắt nguồn từ ý tưởng của
một thành viên, nhắc đến tên bộ phim hài nổi tiếng của Châu Tinh Trì, “Đào học
uy long”, kể về các học sinh quậy phá chống lại bọn khủng bố quốc tế.
George tất nhiên không nghĩ mình là tụi nhỏ. Anh
cũng không xem mình là người trưởng thành.
“Những người trưởng thành có gia đình riêng, phải lo
tiền thuê nhà, lo nuôi các miệng ăn, đám chúng tôi thì không có những nỗi lo
này.”
Tuy không phải lo những chuyện “trưởng thành” đó, những
người như George không phải không có gì để mất.
Anh đã quyết tâm nghỉ việc để toàn tâm toàn ý “đấu
tranh”. Lý do rất giản dị, “cảm giác tội lỗi”, khi có một lần vì bận công việc,
anh không đến dự một sự kiện chiếu phim của phong trào phản kháng, và kết quả
những người tham gia ở đó bị tập kích tấn công.
“Nếu lúc đó tôi có mặt thì đã ngăn được chuyện
này.”
Tự tin vậy?
“Tôi rất tự tin vào thể chất và khả năng chiến đấu của
mình.”
Bỏ công việc cố định để dành thời gian cho phong
trào đấu tranh, George xuất hiện ở khắp nơi, kể cả những sự kiện hòa bình như
các buổi chiếu phim, trang trí các bức tường Lennon, để bảo vệ những người biểu
tình “hòa lý phi”.
Trong mắt những người biểu tình, những người như
George là “dũng sĩ”. Trong mắt của chính quyền, của những người thuộc phe “bảo
hoàng”, và đặc biệt là trong chiếc lưỡi bò khổng lồ của truyền thông cộng sản,
những người như anh lại là minh họa điển hình cho “phế thanh” (đám thanh niên bỏ
đi): bị kích động, vô công rỗi nghề, gia cảnh kém, suốt ngày lang bạt đi phản
kháng.
George gạt phăng, “công việc tôi làm, mỗi tháng
lương gần 30.000 đô-la Hong Kong (gần 4.000 đô Mỹ), đám bỏ đi nào làm được vậy?
Toàn nhảm nhí.”
Nhưng có một thứ mà những người như George đã sẵn
sàng “bỏ đi”.
Họ đều sớm viết sẵn di chúc.
Di chúc đó không phải dành cho gia đình, mà để dành
cho “những người bạn yêu hòa bình ngồi nhà xem mọi thứ qua tivi.”
Thật khó tưởng tượng một người được dán nhãn “cực
đoan” (radical) như George, chỉ mới hơn hai tháng trước vẫn còn là một “hòa lý
phi” đúng nghĩa.
Các cuộc biểu tình hòa bình với hàng triệu người
tham gia vào tháng 6 anh đều có mặt.
Nhưng phản ứng của chính quyền và hành xử của cảnh
sát khiến anh thay đổi tất cả.
Cảnh sát bắn đạn hơi cay vào đoàn biểu tình ngày
11/8/2019. Ảnh: Anthony Wallace/AFP/Getty Images.
Ngày 12/6, lần đầu tiên cảnh sát sử dụng hơi cay và
đạn cao su để giải tán người biểu tình. George tận mắt chứng kiến đạn hơi cay
bay đầy trời, “rất thê thảm, nhiều người nằm dưới đất lăn lộn, không thở nổi, tội
nghiệp lắm.”
Những ngày tiếp theo, chính quyền tiếp tục dửng dưng
xem thường yêu cầu thay đổi của người dân, cảnh sát thì không ngừng nâng cấp “đối
thọi”.
Nó khiến George “giác ngộ”, không bận tâm đến những
chỉ trích về phương thức đấu tranh của mình.
“Chúng tôi muốn đánh thức càng nhiều người hơn nữa,
muốn họ bỏ đi giới hạn trong đầu mình.”
Lẽ nào chống lại ác quỷ, bắt buộc ta phải biến thành
ác quỷ?
“Đối phương đã bỏ đi giới hạn lẫn đạo đức, tại sao
chúng ta lại để đạo đức với giới hạn khóa tay khóa chân mình?”
Những người như George tự bỏ đi giới hạn, tự “nâng cấp”
hoạt động của mình.
Từ những “vũ khí” ban đầu là chai nước, là chiếc dù,
đến viên gạch lát đường, đến cây sắt, từ việc phòng thủ rút lui đến việc chủ động
tấn công, liệu các bạn có còn tiếp tục nâng cấp?
“Có, ví dụ trong trường hợp cảnh sát bắn đạn thật
vào người biểu tình.”
Anh không nói rõ mình sẽ “nâng cấp” kiểu gì trong
trường hợp trên. Nhưng qua các hành động chủ động tấn công “căn cứ” của nhóm xã
hội đen, người ta không khó tưởng tượng ra sự leo thang này sẽ đến đâu.
George không ngây ngô đến mức nghĩ rằng mình đủ sức
đấu lại chính quyền.
“Đây là đang đánh trận”, nhưng anh hiểu rõ, một khi
cảnh sát dùng đến súng đạn thật, “trận chiến” này không có cách nào đánh nổi.
“Ừ, nhưng vẫn phải đánh. Tôi thà chết chứ không chịu
ngồi tù mười mấy năm.”
Anh cũng hiểu rõ “kẻ thù” của mình là ai.
“Nếu có lựa chọn, chẳng ai muốn đi đến bước đầu rơi
máu chảy cả. Bây giờ chỉ là người Hong Kong đang đánh người Hong Kong.”
Trong số bạn bè của George, có cả cảnh sát, thân thiết
đến mức “nếu lấy vợ sẽ kiếm nó làm phù rể”.
Nhưng kể từ khi phong trào phản kháng của người Hong
Kong bắt đầu, anh em bạn bè cũng từ mặt nhau. “Nó đã chọn con đường của nó rồi.
Mọi người chỉ còn gặp nhau trên chiến trường thôi. Chẳng cần phải nói nhiều làm
gì.”
—
Dưới con mắt của chính quyền đặc khu, những thanh
niên như George là thủ
phạm muốn “phá hủy Hong Kong”. Dưới con mắt của chính quyền Bắc Kinh,
họ là những
kẻ hoang tưởng định “bắt cả Hong Kong làm con tin”.
Một chính quyền giả câm giả điếc trước những yêu cầu
của người dân, dùng cảnh sát để trấn áp họ, ngồi trốn trong các tòa nhà nguy
nga, bình thản ngắm xung đột không ngừng leo thang, lại có thể bảo người dân là
thủ phạm phá hủy đất nước.
Một đảng độc tài cầm tù hàng tỷ người dân suốt 70
năm, bưng bít sự thật, bịa đặt dối trá, quyết tâm không để người dân được tự do
lên tiếng, càng không để họ tự do lựa chọn, lại cho mình tư cách để phán xét
người dân dám “đe dọa” đất nước.
“Chính các người đã dạy tôi rằng biểu tình hòa bình
chẳng được cái gì”, câu nói này được sơn lên cây cột lớn trong Tòa nhà Quốc hội
Hong Kong vào ngày 1/7, khi người biểu tình đột nhập vào đây.
Đó cũng là điều mà những người như George đã “học được”
từ thứ chính quyền như vậy.
Người biểu tình viết dòng chữ “Chính các người đã dạy
tôi rằng biểu tình hòa bình chẳng được cái gì” trên cây cột trong Tòa nhà Quốc
hội Hong Kong vào ngày 1/7. Ảnh: Stand News
Trước khi gặp gỡ, người ta tưởng tượng những “dũng
vũ” như George chắc sẽ phải nói những lời kích động thù hận ghê gớm, hoặc ít nhất
là thể hiện một sự nông nổi bộp chộp như cách nhiều người hình dung về họ, những
“con gián chỉ biết làm loạn”.
Chân dung thật về họ là một câu chuyện hoàn toàn
khác.
Những thanh niên này tuy tuổi đời còn trẻ, nhưng trải
nghiệm về cuộc sống thì không hề hạn hẹp.
Họ cũng không dễ bị kích động, xỏ mũi, hoặc ít nhất,
không phải kiểu não phẳng, không biết suy nghĩ. Họ chủ động lựa chọn việc mình
làm, và hiểu đầy đủ tất cả những hậu quả có thể có.
Họ biết rõ lựa chọn của mình không phải là tốt nhất,
nhưng đó là lựa chọn khi đã “tuyệt vọng”, bị “bức đến đường cùng”.
“Ban đầu tôi cũng không muốn thấy có bất kỳ ai phải
bị thương. Tôi vốn dĩ cũng chỉ muốn biểu tình hòa bình mà
thôi.”
Bạn sẽ trách ai, một chính quyền ép người dân đến bước
đường cùng, hay những người bị ép phải nổi dậy?
Đừng trả lời vội.
Đây là cách đặt vấn đề điển hình kiểu “câu hỏi dẫn dắt”
(leading question), cộng thêm với lựa chọn “chỉ được chọn một trong hai”
(dichotomy).
Những cách đặt vấn đề như vậy không bao giờ dẫn đến
sự thật, lại càng không bao giờ dẫn đến một giải pháp có ý nghĩa nào.
Michael Kadoorie, đại diện cho gia tộc Kadoorie nổi
tiếng, vào tuần trước đã đăng một thư
ngỏ trên các tờ báo lớn ở Hong Kong.
“Tôi đã nhiều lần nói rằng những người trẻ tuổi là
tương lai của Hong Kong. Chúng ta không thể để cho họ rơi vào tình cảnh tuyệt vọng.
Tất cả chúng ta đều phải có trách nhiệm gầy dựng lại niềm tin trong cộng đồng,
tạo dựng lại hy vọng cho thế hệ trẻ.”
Kadoorie là một trong những gia tộc có ảnh hưởng lớn
ở Hong Kong. Họ là những người Do Thái, đặt chân đến thành phố này từ 140 năm
trước. Gia tộc Kadoorie làm chủ tập đoàn CLP, một trong hai doanh nghiệp kinh
doanh về điện lớn nhất của Hong Kong, có mạng lưới rộng khắp châu Á.
Trong cơn bão chính trị tồi tệ nhất của thành phố
này kể từ năm 1997, nhà Kadoorie cũng lên tiếng như nhiều doanh nhân tại đây.
Nhưng khác với nhiều doanh nghiệp lớn, chịu sức ép từ
Bắc Kinh, buộc phải đồng thanh ủng hộ chính quyền, phản đối các hành vi “trái
pháp luật”, gia tộc Kadoorie nhận phần trách nhiệm của mình trong đó.
Stephen Shiu, nhà truyền thông kỳ cựu của Hong Kong
đã đưa ra nhiều ý kiến đóng
góp cho phong trào. Là một người chủ trường hòa lý phi, phản đối mọi
hình thức đấu tranh dùng vũ lực, ông biết những hành động vũ lực của người biểu
tình, cho dù “nâng cấp” đến đâu, cũng chỉ như trứng chọi đá, không thể đọ lại với
một chính quyền có nguồn lực khổng lồ gần như vô hạn, lại chẳng từ bất kỳ thủ
đoạn nào áp bức dân.
Nhưng ông cũng khẳng khái chia sẻ với những
người như George, “cho dù các bạn với những hành động của mình kéo Hong Kong đến
bờ hủy diệt, kể cả hủy diệt hết những thứ mà bản thân tôi nhiều năm gây dựng,
tôi cũng không trách các bạn.”
Ông biết là xét tới cùng, những con người trẻ tuổi
này đang tuyệt vọng.
Những người như nhà Kadoorie, như Stephen Shiu, có lẽ
nhìn thấy được hình ảnh của chính mình qua chân dung của những con người tuyệt
vọng đó.
Họ biết soi gương.
Đó cũng là thứ mà mỗi người có lương tri đều làm được,
và đều nên làm.
Quay lại câu hỏi “trách ai” ở trên, bạn có thể vứt
nó qua một bên.
Thay vì hao tốn tâm trí suy nghĩ, tranh cãi cho bằng
được rồi hả hê “thả like câu tim”, bạn có thể đơn giản tìm một chiếc gương,
nhìn thẳng vào đó và tự hỏi.
“Mình đã làm gì để thế giới này không còn những cảnh
người ép người?”
No comments:
Post a Comment