Nguyễn Xuân Nghĩa, Thanh Hà - RFI
Thứ
Ba, ngày 21 tháng 8 năm 2018
Các doanh nghiệp Mỹ
là những nạn nhân đầu tiên của chính sách áp thuế nhập khẩu nhôm, thép do chính
quyền Trump ban hành. Kinh tế Hoa Kỳ thấm mệt vì biện pháp đánh thuế nhập khẩu
vào hàng made in China. Nông gia vùng Midwest đau đầu vì bị khách
hàng Trung Quốc tẩy chay.
Vào
lúc bộ Thương Mại Hoa Kỳ thông báo GDP tăng 4,1 % trong quý 2/2018 và đây là tỷ
lệ cao nhất từ bốn năm qua, gần như cùng lúc nghiên cứu của ngân hàng Goldman
Sachs cho thấy nhiều lĩnh vực kinh tế Mỹ bắt đầu thấm mệt. Báo cáo về kết quả
hoạt động hàng quý của các tập đoàn như các hãng xe hơi Ford hay Generald
Motors, của tập đoàn sản xuất thiết bị điện gia dụng Whirpool và kể cả hãng nước
ngọt nổi tiếng Coca Cola đang hứng chịu hậu quả của chiến tranh thương mại Nhà
Trắng gieo nên.
Công
nghiệp xe hơi Mỹ bước lên tuyến đầu
Chính
quyền Trump dọa đánh thuế xe hơi ngoại quốc nhập vào Mỹ, hai con chim đầu đàn của
công nghiệp xe hơi Hoa Kỳ lại càng lo ngại.
Ở hồi một cuộc chiến thương mại, chính quyền Trump mới chỉ đánh thuế nhôm, thép mà đã gây
nhiều thiệt hại cho cả Ford lẫn GM. Hãng xe Ford thẩm định phí tổn của tập đoàn
này tăng thêm 145 triệu đô la trong quý 2 vừa qua và có thể là khoản phụ trội
đó còn tăng thêm 600 triệu trong quý 3. Với GM thiệt hại lên tới 1 tỷ đô la cho
cả năm 2018.
Trong
một bức thư gửi đến Nhà Trắng General Motors không vòng vo trình bày :
"Mỹ tăng thuế nhập khẩu làm thu hẹp thị phần của hãng xe này ngay trên thị
trường nội địa và dẫn tới nguy cơ GM phải sa thải nhân viên ngay trên lãnh thổ
Hoa Kỳ".
Bước sang hồi thứ 2, khi Trung Quốc phản
công, cũng đánh thuế vào hàng Mỹ, hãng xe Ford càng lo lắng hơn do tập đoàn này
đã bắt rễ vào thị trường đông dân nhất hành tinh. Trong trường hợp của GM, một
số các kiểu xe của hãng này sản xuất ngay tại Trung Quốc và Mêhicô, tập đoàn
này sẽ "lãnh đủ" nếu Donald Trump đi đến cùng quyết
định đánh thuế xe hơi.
Còn
hãng xe hai bánh nổi tiếng và cũng là biểu tượng của Hoa Kỳ, Harley Davidson,
cho biết thiệt hại trong ba tháng qua đã lên tới 100 triệu đô la.
Danh
sách những nạn nhân của cuộc chiến mậu dịch do Donald Trump khuấy lên khá dài.
Ngân hàng Goldman Sachs dự phóng : Mỹ tăng hàng rào thuế quan 10 % thì lợi nhuận
của 500 tập đoàn lớn nhất của Hoa Kỳ giảm 15 %.
Người
tiêu dùng phải chia sẻ gánh nặng
Từ
các nhà sản xuất hạt hạnh nhân ở bang California giàu có đến các nông gia trong
vùng Midwest, hay nhà sản xuất rượu whisky và gin ở bang Colorado đều trông thấy
thu nhập đổ dốc vì không thể bán sang được các thị trường như Châu Âu, Canada,
Mêhicô và nhất là Trung Quốc.
Nghịch
lý ở đây tổng thống Trump tuyên chiến với các đối tác thương mại vì ông đặt quyền
lợi của nước Mỹ lên trên hết, vì muốn bảo vệ guồng máy sản xuất của nước nhà.
Không
chỉ có lĩnh vực sản xuát hứng chịu hiệu ứng boomerang, mà ngay cả
người tiêu dùng cũng bị vạ lây. Trả lời phỏng vấn trên đài truyền hình CNBC chủ
tịch tổng giám đốc hãng nước ngọt Coca Cola James Quincey thừa nhận đã phải
tăng giá mỗi lon Coca do giá nhôm và thép đắt hơn so với trước. Một sự kiện hãn
hữu, vì ít khi nào hãng nước ngọt này tăng giá giữa năm.
Theo
báo cáo của Phòng Thương Mại Mỹ được công bố hôm 30/07/2018 tới nay, 75 tỷ đô
la hàng xuất khẩu của Hoa Kỳ bị ảnh hưởng do quốc tế trả đũa các đòn thương mại
Nhà Trắng tung ra. Sáu tiểu bang trên toàn quốc bị nặng hơn cả và đó là sáu
bang đã bỏ phiếu cho ông Donald Trump trong cuộc bầu cử tổng thống 2016.
Chủ
tịch Phòng Thương Mại Hoa Kỳ Thomas Donohue nhấn mạnh : "các hàng rào thuế quan tai hại đối với từ các doanh nghiệp đến tầng
lớp công nhân, từ giới nông gia đến người tiêu dùng Mỹ. Nhiều thị trường đóng cửa
với hàng sản xuất tại Mỹ. Cùng lúc, hàng Mỹ tăng giá làm sụt giảm mãi lực
của các hộ gia đình. Các đòn ăn miếng trả miếng trong một cuộc chiến thương mại
leo thang đánh vào thị trường lao động, làm suy yếu tăng trưởng".
Bộ
trưởng Thương Mại Wilbur Ross lập tức bác bỏ lập luận này với giải thích : tỷ lệ
đầu tư của các doanh nghiệp Mỹ chưa bao giờ cao như thời điểm này, còn thất
nghiệp thì gần như không có.
Vậy đâu là thực, hư
giữa hai bức tranh kinh tế vừa nêu ? Chuyên gia kinh tế Nguyễn Xuân Nghĩa từ
California phân tích.
Nguyễn Xuân Nghĩa : Chúng ta cần thấy
một sự thật phũ phàng là các nước cứ đề cao tự do mậu dịch chứ quốc gia nào
cũng kín đáo bảo vệ một số khu vực kinh tế ưu tiên của họ vì lý do chính trị
hay xã hội nên áp dụng chính sách bảo hộ có chọn lọc. Chính quyền Donald Trump
thì nói huỵch toẹt chủ trương mậu dịch của mình là tự do thật, nhưng phải công
bằng và hai chiều, chứ không chỉ có lợi cho một phía mà thôi. Vì vậy, ông Trump
mới mang tiếng là có tinh thần bảo hộ mậu dịch.
Chuyện
thứ hai là khi mở ra trận chiến mậu dịch với biện pháp áp thuế nhập nội, đặt ra
hạn ngạch nhập cảng và các biện pháp ngoài quan thuế thì thành phần này sẽ có lợi
và thành phần kia bị thiệt. Nói chung thì giới sản xuất cho xuất cảng có lợi
nhưng giới tiêu thụ hàng nhập cảng bị thiệt vì thực tế là họ bị đánh thuế. Hoa
Kỳ lệ thuộc rất ít vào xuất cảng, vì sản xuất lấy tới 88% số tiêu thụ nội địa
và vì tiêu thụ chiếm tới 70% tổng sản lượng kinh tế, dân số bị thiệt hại do mâu
thuẫn mậu dịch dĩ nhiên là đông hơn.
Một
thí dụ khác là việc áp thuế trên nhôm và thép sẽ làm các doanh nghiệp cần nhôm
và thép phải trả giá đắt hơn, họ đẩy phí tổn này cho giới tiêu thụ. Thí dụ thứ
ba là vì viễn ảnh chiến tranh mậu dịch với Trung Quốc, nông gia bán ngô bắp hay
đậu nành bị thiệt hại nên Bộ Canh Nông Mỹ vừa tung ra một ngân khoản trợ cấp trị
giá 12 tỷ đô la mà không trấn an được các nông trại. Sau cùng, nếu chiến tranh
mậu dịch lan rộng ra các nước thì chính kinh tế Mỹ cũng có thể bị suy trầm vào
cuối năm tới cho nên ai cũng ngại, nhất là giới chủ trương tự do mậu dịch khá
đông đảo trong đảng Cộng Hòa của ông Trump.
Mỹ
"đình chiến" với Liên Hiệp Châu Âu
Nguyễn Xuân Nghĩa : Tôi nghĩ Hoa Kỳ và
Liên Âu mới chỉ tạm hưu chiến thôi chứ đôi bên vẫn còn nhiều mâu thuẫn cần khắc
phục và tính đến cuối tháng 7/2018 thì bắt tay vào vòng đàm phán sơ bộ. Chúng
ta không quên rằng Hoa Kỳ và Liên Âu từng có hơn chục vòng đàm phán Hiệp ước Đối
tác Xuyên Đại Tây Dương về Thương mại và Đầu tư mà rồi tan vỡ vào cuối năm
2016, khi ông Trump chưa lên làm tổng thống. Lần đó, Hiệp ước gọi tắt là TPCI,
hay TTIP bằng Anh ngữ, thất bại vì sự chống đối từ nhiều thành phần bên phía Âu
Châu. Bây giờ, đôi bên có thể thu hẹp nội dung và mục tiêu đàm phán nên sẽ có
nhiều hy vọng hơn.
Về
nội dung thì hai khối đồng ý thảo luận việc giảm bớt trợ cấp xuất cảng, hạ thấp
hàng rào quan thuế và hạn ngạch nhập cảng trên một số sản phẩm công nghiệp và
còn xét tới việc cải tổ cơ chế của Tổ Chức Thương Mại Thế Giới. Phía Âu Châu
cũng đồng ý cứu xét việc mua thêm khí lỏng và đậu nành của Mỹ và phía Hoa Kỳ sẽ
giải quyết việc áp thuế trên thép và nhôm nhập từ Âu Châu. Sau cùng thì hai bên
hứa hẹn không áp thuế mới với điều kiện là không ai rút khỏi vòng đàm phán.
Trở ngại
về mậu dịch giữa Mỹ với Liên Âu
Nguyễn Xuân Nghĩa : Tôi thiển nghĩ là
đằng sau những hứa hẹn thật ra còn mơ hồ, người ta chưa biết đôi bên đã thỏa
thuận những gì về kỹ nghệ xe hơi là khu vực kinh tế chiến lược cho cả hai phe.
Chúng ta cũng chẳng nên loại bỏ kịch bản là ông Trump vẫn sẽ áp thuế trên xe
hơi của Âu Châu bán vào Hoa Kỳ. Ngược lại, nếu ta nói thêm về nông sản thì nhiều
nước Âu Châu, kể cả Pháp, chưa chắc đã sẵn sàng đồng ý với Liên Âu. Chúng ta
không nên quên thủ tục phê chuẩn của Liên Âu cũng phức tạp vì có khi chỉ cần một
số thành viên đồng ý, có khi lại cần tất cả 28 quốc gia cùng chấp thuận. Chỉ cần
một nước lắc đầu là mọi chuyện tan vỡ. Vì vậy, chúng ta nên đợi nhiều trở ngại
khi đi vào chi tiết, ngoại trừ hai giả thuyết lạc quan.
Thứ
nhất, ông Trump cứ hay đòi tối đa rồi sau đó lại nhượng bộ vì sợ dân Mỹ bị thiệt
hại do chiến tranh mậu dịch lan rộng và vì muốn thu hẹp nội dung để Hành pháp dễ
ký kết theo thủ tục nhanh gọn mà khỏi cần tới Quốc hội. Giả thuyết thứ hai là
Hoa Kỳ coi Trung Quốc là ưu tiên phải đối phó nên bớt gay gắt với các bạn hàng
và đồng minh bên kia Đại Tây Dương. Kết luận của tôi là mâu thuẫn mậu dịch vẫn
còn nhưng đôi bên đều ngại chiến tranh và nay mới chỉ thử nghiệm khả năng chịu
đựng của đối phương mà thôi.
No comments:
Post a Comment