Tương
Lai
Sau chuyến thăm Trung Quốc thì
chuyến công du sắp tới của ông Chủ tịch Nước là mối bận tâm của rất nhiều người
đang trĩu nặng suy tư về vận nước. Những hoạt động ngoại giao dồn dập trong
thời gian qua càng làm cho mối bận tâm ấy thêm bức xúc trước những diễn biến
mới của thời cuộc trong nước và thế giới. Những hoạt động đối ngoại gắn liền
máu thịt với hoạt động đối nội, mà về thực chất thì nội lực của dân tôc, thế
đứng của đất nước là nhân tố quyết định chiến lược và sách lược đối ngoại.
Tiếng chuông đánh ở nước người vang đến đâu là tùy thuộc vào sự dồn sức, góp lực
của cả toàn dân. Đương nhiên, khôn khéo và thông minh để nắm bắt thời cơ, khai
thác và phát huy tối đa hợp lực được tạo ra từ hoạt động đối ngoại với nhận
thức rằng, bỏ lỡ thời cơ là sự bỏ lỡ đáng tiếc nhất mà rồi cái giá mà dân tộc
phải trả là không sao tính xuể! Chẳng thế mà Nguyễn Trãi từng căn dặn "Thời!
Thời! Thực không nên lỡ".
Vả chăng, chúng ta lại đang
sống trong một thế giới đầy biến động. Cuộc cách mạng thông tin với mạng lưới
internet phủ sóng khắp nơi đã khiến cho thế giới rộng lớn được thu hẹp lại
trong "ngôi nhà toàn cầu", làm cho nhất cử, nhất động của mỗi một ai
đó, nhất là của các "chính khách" đều hiện rõ mồn một trước đôi mắt
tinh anh của công luận. Chính cái đó đem lại một sức mạnh mới, cách suy nghĩ
mới cho mỗi con người. Người ta hiểu ra rằng, kiểu tư duy tuyến tính theo lối
mòn không bắt kịp với thời đại mà chuẩn mực chính là sự thay đổi.
Những tri thức cũ, kinh nghiệm
cũ, dù qúy báu đến đâu, cũng không còn đủ cho hành trình của dân tộc đi về phía trước. Không thể không
có tri thức mới, kinh nghiệm mới để hình thành một kiểu tư duy tương thích với
nhịp sống đương đại của nền văn minh trí tuệ đang làm cho tiến trình phát triển
đưa tới những bước hợp trội, tạo ra những đột biến không thể nào dự báo trước
được hết. Hiện tượng Mianma là một ví dụ thật hấp dẫn.
Ngoài ra, những bài học
trị nước và cứu nước của ông cha ta vẫn ẩn chứa những nguyên lý ứng xử với dân
với nước, với bạn với thù theo lối "mãn chiêu tổn, khiêm thụ ích"
(cái đầy gọi cái vơi, võng xuống thì được làm cho đầy trở lại,) vẫn có ý nghĩa
sâu sắc trong hoạt động đối nội và đối ngoại. Dòng sông cuộc sống đang đẩy con
thuyền đất nước đi vào đoạn nước xoáy, người lèo lái chỉ một chút sơ sẩy, thiếu
bản lĩnh, thiếu hiểu biết sẽ khiến cho dân tộc phải trả giá đắt. Vì xét đến cùng,
cái quyết định vẫn ở con người.
Thì chẳng thế sao? "Đại
Việt Sử ký toàn thư. Kỷ nhà Trần" có chép lời tên tướng Ô Mã Nhi nhận
xét về Đỗ Khắc Chung, người được vua Nhân Tông cử đến trại giặc dò xét tình
hình: "Có thể nói là [người này] không nhục mệnh vua. Nước nó
còn có người giỏi, chưa dễ mưu tính được". Sai người đuổi theo nhưng không
kịp". "Sai người đuổi theo" là để bắt mà giết đi để mà còn
liệu "dễ bề mưu tính". Tên tướng Tàu này quả là biết xét đoán
người và hiểu được thời cuộc để thực thi đường lối cổ truyền nhất quán của
chúng: không khuất phục, mua chuộc được đối phương thì tìm cách mà trừ đi! Bản
lĩnh hiên ngang không biết cúi thấp đầu của Đỗ Khắc Chung là biểu hiện khí
phách dân tộc, làm nên sức mạnh Việt Nam đánh tan tác kẻ thù từng xéo nát nhiều
vùng lãnh thổ từ Á sang Âu ở thế kỷ XIII. Người thực thi mệnh [lệnh] của
nước của dân ở thế kỷ XXI này, vì thế, phải biết học cha ông, không để nhục
quốc thể.
Quan hệ Nước lớn-Nước nhỏ và Bản lĩnh Dân tộc
Có một điều phải suy nghĩ thêm
khi báo chí ta gần đây hay nói đến chuyện ứng xử giữa nước nhỏ với nước lớn.
Điều ấy có cái lý của nó. Nhưng cũng lại phải thấy cho ra một điều nữa là, một nước đứng thứ 13 thế giới về dân số, cũng đã từng được cả thế giới biết đến như là một dân tộc
từng đánh thắng những thế lực ngoại xâm khổng lồ ở thế kỷ XIII, XV, XVIII và XX
để hiên ngang tồn tại bên bờ Thái Bình Dương rộng lớn, có một vị thế trong khối
ASEAN, mà cứ vẫn mang tâm lý "nước nhỏ" trong ứng xử thì e cũng có
chỗ chưa thỏa đáng.
Hàn Quốc với diện tích
100.032 km vuông, dân số 48 triệu người, là "nước nhỏ" nhưng xem
ra thế ứng xử của họ trên trường quốc tế thì cũng không "nhỏ" như
người ta tưởng. Vì sao? Vì nhờ vào thực lực kinh tế, khoa học công nghệ và
thành tựu về văn hóa nghệ thuật mà họ đạt được có thể ngang ngửa canh tranh với
nhiều nước công nghiệp phát triển! Rồi Singapore, với diện tích 697.7km2, chỉ
bằng diện tích huyện Cần Giờ của TPHCM và dân số chỉ 5,1 triệu người vào năm
2010 thì đúng là nhỏ, rất nhỏ. Nếu tính từ ngày tuyên bố độc lập 9 tháng 8 năm 1965 thì họ chỉ mới có gần 50 năm phát triển
từ một nước hầu như không có tài nguyên, nguyên liệu đều phải nhập từ bên
ngoài. Nhưng cũng chính vì thế, họ nhanh nhạy đi đầu trong việc chuyển đổi sang
nền kinh tế tri thức và theo dự tính thì đến 2018 Singapore sẽ là một đầu mối
của mạng lưới năng động trong nền kinh tế châu Á và toàn cầu với tính đa dạng
nhạy bén trong hoạt động kinh doanh. Thế đứng của đất nước này, vì thế, đâu kém
những nước diện tích lớn, dân số đông!
Còn ta, vì sao Việt Nam ta từ
đỉnh cao chiến thắng lại trở thành lạc hậu và lạc điệu với thế giới. Đây là câu
chuyện dài chưa thể trong vài dòng nói hết, nhưng không thể không thẳng thắn và
sòng phẳng chỉ ra nguyên nhân của nó. Muốn thế, phải đặt vận mệnh của tổ quốc
lên trên hết và trước hết, thực hiện sự hòa giải và hòa hợp dân tộc, gạt bỏ
những mâu thuẫn về lợi ích riêng tư, chấm dứt những hành vi và thủ đoạn tranh
giành quyền lực để đồng tâm hiệp lực xây dựng đất nước. Có như vậy mới tạo nên
được một thế đứng Việt Nam trong những mối liên hệ phụ thuộc và tác động lẫn
nhau của các mối quan hệ quốc tế, vấn đề có ý nghĩa sống còn trong hoạt động
đối ngoại, tránh được nguy cơ thao túng của nước lớn. Điều chua chát đáng nói
nhất khi sử dụng khái niệm "nước nhỏ" chính là sự nếm trải vị đắng
của thân phận một dân tộc từng là một quân cờ trên bàn cờ trong cuộc chơi giữa
các "nước lớn"!
Bản lĩnh và khí phách của dân
tộc trước kẻ thù ngoại xâm đã giục giã nhiều thế hệ Việt Nam lên đường cứu
nước, không ngại hy sinh. Máu người không phải nước lã. Và máu đã chảy thành
sông, xương đã chất thành núi từ Ải Nam Quan đến Mũi Cà Mâu. Tổ quốc đời đời
vinh danh những người con yêu đã ngả xuống để giữ gìn từng thước núi, tấc sông
của non sông gấm vóc ông cha bao đời gây dựng và bảo vệ để trao lại cho con
cháu hôm nay. Vì thế, quyết không để cho mạng sống của người Việt, vận mệnh của
tổ quốc bị lợi ích của những nước lớn với đủ thứ "nhân danh" để biến
thành những quân cờ trong cuộc chơi của họ.
Quân cờ ấy, khi cần thiết thì
người ta đánh bóng mạ kền, hoặc thổi lên thành một chiếc bong bóng sặc sỡ sắc
màu huyền thoại để mà vui vẻ nhận lãnh những vinh quang vô ích: "Nếu
lịch sử chọn ta làm điểm tựa, Vui gì hơn làm người lính đi đầu". Để
rồi, trong "niềm vui" ấy, những núi xương, sông máu của "người
lính đi đầu" đổ ra tạo thành khoảng cách an toàn cho Mao "đại
nhảy vọt" (như cách trước đó cuộc "kháng Mỹ viện Triều" tạo ra
một Bắc Triều Tiên làm trái độn) và đến một ngày đẹp trời thì Chu vui vẻ bắt
tay Ních ở Thượng Hải để mặc cả trên đầu người bạn láng giềng "núi liền
núi, sông liền sông, chung một biển Đông" về nước cờ "thí tốt,
đẩy xe", bật đèn xanh cho B52 rải thảm Hà Nội.
Quyền lực và Tội lỗi
Chiếc bong bóng sặc sỡ kia vỡ
tan, nhưng không chỉ là một ảo ảnh tan vỡ mà là một hệ lụy lịch sử nặng nề với
những vết thương hằn sâu trong lòng dân tộc khi non sông đã quy về một mối.
Thay vì làm lành vết thương, người ta lại khoét sâu thêm do bị chủ nghĩa giáo
điều cầm tù, mà nguy hiểm nhất là tiếp tục thực thi quan điểm"đấu tranh
giai cấp là động lực của sự phát triển " để rồi tạo ra một xã hội bất
an và xáo động, hệ thống giá trị bị đảo lộn, văn hóa dân tộc với cốt lõi là nền
văn hóa làng, cái nôi của tâm hồn Việt, bị băng hoại. Đó chính là hệ lụy nặng
nề vừa nhắc đến. Liều
thuốc chữa trị cho sự bất an ấy, bi đát thay, lại là một chế độ toàn trị phản
dân chủ đang được đẩy tới ngày càng hung hãn như không có điểm dừng. Cái
gọi là "nhà nước pháp quyền" được rao giảng là "của
dân, do dân và vì dân" đang quay lưng lại với dân. Cán cân công lý
chao đảo trước vòng xoáy lợi ích của các nhóm quyền lực với những bản án bỏ túi
theo Nghị quyết. Đó là lý do giục giã những "bàn chân nổi giận" của
nông dân, của thanh niên sinh viên, của trí thức rầm rập xuống đường bất chấp
mọi thủ đoạn trấn áp và sự xuyên tạc, lừa mị.
Chưa bao giờ người ta thấy cái
nguyên lý khủng khiếp vận hành trong xã hội từng được trí tuệ loài người đúc
kết: "Quyền lực thúc đẩy việc mở rộng vô hạn độ quyền lực, và hầu
như không có điểm dừng. Nhưng "quyền lực lại có xu hướng tham nhũng và
quyền lực tuyệt đối thì tham nhũng cũng tuyệt đối” (Power tends to
corrupt and absolute power corrupts absolutely). Chế độ toàn trị phản dân
chủ là nguyên nhân sâu xa cho cái chuyện "quyền lực tuyệt đối thì tham
nhũng cũng tuyệt đối " ấy. Liệu lịch sử loài người đã biết có bao
nhiêu thứ "quyền lực tuyệt đối" như chê độ toàn trị hiện hành? Vừa
rồi, báo cáo của Tổ chức theo dõi tình trạng tham nhũng trên toàn thế giới [Transparency International] cho biết "Kết quả khảo
sát cho thấy là giới công an cảnh sát bị người dân Việt Nam đánh giá là tham
nhũng nhất, đứng đầu danh sách"!
Vì vậy, nếu chỉ chĩa mũi nhọn
vào một số người, cho dù là cần thiết đi chăng nữa, thì chỉ là bôi thuốc chữa
mụn ngoài da để mong đẩy lùi căn bệnh đã ăn sâu vào lục phủ ngũ tạng. Chính cái
đó đang hủy hoại sức sống của dân tộc, đặc biệt là thế hệ trẻ. Cho nên, nỗi bức
xúc lớn đang chứa chất trong lòng xã hội là cải cách thể chế để lập lại trật tự
và thúc đẩy kinh tế phát triển, cải thiện đời sống của mọi tầng lớp nhân dân,
đặc biệt là nông dân và bà con dân tộc ở vùng sâu, vùng xa. Dân chủ là liều thuốc đặc trị để
chống tham nhũng và các tật bệnh nói trên có hiệu quả nhất vào lúc này.
Dân chủ là phương thuốc hiệu
nghiệm cho căn bệnh tưởng như vô phương cứu chữa là bộ máy nhà nước đang ngày
càng phình to. Mà phình to mãi vì lộ trình chạy chức chạy quyền đang được cải
tiến và rất gọn nhẹ. Chẳng hạn như, nếu nhìn vào con số thì đồng lương của viên
chức nhà nước không sống được, nhưng người ta vẫn sống, mà sống đàng hoàng nên
vẫn đua chen vào biên chế nhà nuớc!
Dân chủ cũng là phương thuốc
hiệu nghiệm nhất để Đảng Cộng sản Việt Nam, lực lượng chính trị lớn nhất, có
mạng lưới rộng khắp cả nước, tự chỉnh đốn mình nhằm đáp ứng đòi hỏi bức xúc của
dân và của cả đông đảo đảng viên của đảng. Những phong trào từng được phát động
rầm rộ và tiêu phí bao nhiêu sức lực và tiền của lấy từ ngân sách, cũng là tiền
thuế của dân, sở dĩ không có kết quả vì không dám mở rộng dân chủ trong đảng và
thực thi dân chủ trong dân một cách thực chất.
Chuyện này chẳng có gì mới, sở
dĩ phải nêu lên đây vì chúng liên quan mật thiết với gương mặt đất nước trước
thế giới. Nói cách khác, liên quan đến sức mạnh của dân tộc, thế đứng của đất
nước trong hoạt động đối ngoại. Thế giới văn minh làm sao chấp nhận một thứ
luật rừng trong ứng xử với dân? Làm sao xây dựng được niềm tin chiến lược với
các đối tác trên trường quốc tế khi Việt Nam tuy đã công nhận Tuyên ngôn Quốc tế Nhân quyền là giá trị phổ dụng, đã ký cam kết tuân thủ Công ước Quốc tế về các Quyền Dân sự và Chính trị,Công ước Quốc tế về các Quyền Kinh tế, Xã hội và
Văn hóa, ứng cử vào Hội đồng Nhân quyền Liên Hiệp Quốc nhưng
trong ứng xử thực tế thì làm ngược lại? Cái chuyện nhân
danh "đặc thù" của mỗi nước về văn hóa, chính trị để phủ nhận
những chuẩn mực chung về văn minh mà thế giới tôn trọng đã trở nên kệch cỡm và
lạc điệu. Cần quan niệm rằng thực thi dân chủ, cải thiện điều kiện để quyền con
người được thực hiện một cách công khai và lành mạnh, chính là đòi hỏi của sự
phát triển, tăng cường nội lực chứ không phải là do sức ép của bên ngoài, càng
không thể là một sự áp đặt.
Bỏ lỡ Cơ hội và Lựa chọn Sai lầm
Một cơ hội bị bỏ lỡ cho việc
đưa đất nước đi vào quỹ đạo của thế giới tiến bộ và văn minh là thời điểm lấy ý
kiến toàn dân về sửa đổi Hiến Pháp. Biết bao tâm huyết và trí tuệ chân thành,
thẳng thắn góp vào chuyện quốc gia đại sự này đã bị lãng phí một cách vô ích mà
Kiến nghị của giới trí thức, nhân sĩ (gọi tắt là Kiến nghị 72) góp vào xây dựng
Hiến Pháp là một bằng chứng sống động. Phải chăng người ta muốn noi theo cách
hành xử của Tập Cận Bình khi ông ta khẳng định: "Tôi cho rằng điều kiện
hiện nay cũng giống trước kia, thời cơ vẫn chưa chín muồi. Tình hình trong và
ngoài nước hiện nay chỉ cho phép chúng ta dùng “liệu pháp giữ nguyên”, hơn nữa
duy trì được hiện trạng cũng là tốt lắm rồi, thực ra duy trì được cũng không
phải dễ dàng. Bởi vậy, tôi chỉ có thể nhắc lại “ba tin tưởng” [tin vào đường lối, tin vào lý
luận, tin vào chế độ] mà thực sự không thể đụng tới cải cách thể chế chính
trị hoặc ít nhất hiện nay không được đụng tới".
Không được đụng tới vì chính
đây là tử huyệt của chế độ toàn trị phản dân chủ đang thống trị Trung Quốc. Nếu
điều dẫn ra ở trên đúng là tư tưởng của người giữ vai trò nguyên thủ của đất
nước Trung Hoa thì rất đáng phải suy nghĩ về tác động không nhỏ của tư tưởng
này đối với một số ai đó đang nuôi dưỡng ảo mộng "đi với Trung Quốc
thì bảo vệ được đảng, giữ được chế độ XHCN"! (Nói "nếu
đúng" vì có thông tin cho biết là nhiều khả năng đây là bài phát biểu ngụy
tạo, tuy nhiên nó phản ánh rất thực hiện trạng TQ ngày nay).
Họ không dám nhìn thẳng vào sự
thật là khi Trung Quốc diễu võ dương oai bên ngoài là nhằm đánh lạc hướng những
mâu thuẫn gay gắt bên trong, nhằm che lấp những giằng xé đấu đá trong nội bộ
đảng cầm quyền, những mâu thuẫn trong xã hội, mâu thuẫn sắc tộc, tôn giáo đang
ngày càng gay gắt, đẩy tới nguy cơ bùng nổ. Ngoài ra, những chỉ số giảm sút về
tăng trưởng kinh tế và sự kiện hệ thống ngân hàng tiếp tục tài trợ cho các dự
án quốc doanh thua lỗ nặng đã cho thấy Trung Quốc đang trên đà suy thoái khó
lòng cứu vãn. Như vậy, vội vã hớp lấy "liệu pháp giữ nguyên"
của Trung Quốc, để rồi "thực sự không thể đụng tới cải cách thể chế
chính trị hoặc ít nhất hiện nay không được đụng tới", chính là ngăn
chặn sự phát triển của đất nước, duy trì sự lạc hậu và lạc điệu với thế giới để
"ông bạn láng giềng"dễ bề thao túng chứ không có gì khác.
Đây là ý đồ thâm hiểm của một
bộ phận trong giới cầm quyền Bắc Kinh đang thực thi âm mưu bành trướng của chủ
nghĩa Đại Hán. Nếu tìm được người cùng hội cùng thuyền, cùng chung cái gọi là
"ý thức hệ" thì "dễ mưu tính" như cách Ô Mã Nhi xưa kia mưu
toan, sẽ không phải điều binh khiển tướng hết sức tốn kém,lại phải đương đầu
với cả thế giới, nhưng vẫn tháo gỡ được cái xương đang mắc ngang cổ họng khiến
khó nuốt trôi được cả vùng tài nguyên và con đường huyết mạch ở Biển Đông và
khu vực Đông Nam Á.
Lựa chọn “liệu pháp giữ nguyên”
của Trung Quốc cũng là quên mất rằng một khi “điểm tựa duy nhất” này sụp đổ chế
độ ăn theo cũng sẽ không thể thoát khỏi cùng chung số phận.
Sinh lộ duy nhất: Dân chủ
Nếu Việt Nam quyết liệt cải
cách thể chế, thực thi dân chủ hóa, định hình một mô hình phát triển,sẽ
tạo ra một nội lực hùng hậu, nhân tố quyết định thành công của hoạt động đối
ngoại và làm phá sản thủ đoạn "bất chiến tự nhiên thành" trong mưu đồ
nham hiểm của Trung Quốc. Vì thế, Trung Quốc sẽ ra sức ngăn cản Việt Nam thực
hiện điều này.
Ngăn cản còn là vì họ không
muốn có hình ảnh một quốc gia quyết tâm cải cách thể chế, thực thi dân chủ ở
sát nách họ! Hình ảnh này sẽ khơi gợi và thúc đẩy thêm phong trào đấu tranh dòi
dân chủ và nhân quyền trong đất nước họ. Một Mianma láng giềng là đã quá đủ đối
với nhà cầm quyền Trung Quốc đang cố duy trì chế độ toàn trị phản dân chủ. Cho
nên, nếu soi kỹ những phản ứng của họ tại Diễn đàn Shangri La vừa rồi sẽ hiểu
rõ chúng ta cần phải làm gì trong những hoạt động đối ngoại sắp tới.
Đương nhiên, không chịu làm một
quân cờ trên bàn cờ quốc tế trong cuộc chơi của các nước lớn không có nghĩa là
co mình lại, không dám chủ động tạo ra một thế liên kết mới trên trường quốc
tế. Chính mối liên kết đó sẽ tạo nên một thế đứng Việt Nam trong khu vực Đông
Nam Á, Châu Á-Thái Bình Dương và trên toàn thế giới. Chỉ có thể tạo được thế
đứng ấy khi Việt Nam thoát ra khỏi quỹ đạo của Trung Quốc, vứt bỏ cái mũ kim cô
mà chủ nghĩa bành trướng Đại Hán đang cố thít chặt để dễ bề kiềm tỏa và thao
túng. Chẳng thế mà Trung Quốc đã không úp mở vừa dụ dỗ vừa đe dọa khi Việt Nam
thiết lập một quan hệ mới với Mỹ và các nước phương Tây cho dù Việt Nam đứng
vững trên tư thế độc lập để thực thi một chính sách đối ngoại thân thiện
và bình đẳng với tất cả các nước, trong đó có Trung Quốc.
Trong lịch sử dựng nước và giữ
nước, ông cha ta đã từng thực hiện việc "giải Hán hóa" một cách khôn
ngoan để gìn giữ bản sắc văn hóa Việt. Ấy vậy mà, đúng như Trần Quốc Vượng nhận
xét, "cuộc đấu tranh giữa mô hình dân tộc và mô hình kiểu Tàu cho đến
khi phong kiến hết thời vẫn chưa chấm dứt...". Trong cuộc đấu tranh
ấy, "tìm về dân tộc" và "thân dân" là phương
cách hiệu nghiệm nhất để thực hiện việc "giải Hán hóa", và hôm nay là
việc thoát ra khỏi cái quỹ đạo Trung Quốc để đến với thế giới văn minh, tiến
bộ.
Vì thế, xin mượn cách diễn đạt
(và chỉ là cách diễn đạt thôi) của Lê Quý Đôn trong "Quần thư khảo biện"
nhằm thâu tóm những nghĩ suy và dẫn giải dài dòng trên đây nhân chuyến công du
sắp tới của ông Chủ tịch Nước để chỉ dồn vào một chữ, như Lê Quý Đôn đã viết:
"Kinh Dịch nói:
"Biến động trong thiên hạ chính đáng chỉ có một [lý] thôi. Chí
lý thay chữ "một". Lấy chữ "một" ấy mà xuyên suốt mọi việc
thì dù bốn bể chín châu cách trở, ngàn xưa trăm đời xa xôi, mọi trao qua đổi
lại, mọi xem xét đánh giá đều vẫn rõ ràng như bày ra trước mắt, rành rọt như
trỏ bàn tay vậy"!
Chữ "một" đây chính là “DÂN CHỦ”.
Tác giả gửi cho viet-studies ngày 18-7-13
--------------------------------------------
XEM THÊM
:
CHUNG
MỘT MÀU ÁO, CHUNG MÀU CỜ, THỜ CÙNG MỘT ÔNG TỔ THÌ LÀM SAO CÓ KHẢ NĂNG THOÁT TÀU
(Trần Hoàng) 16-7-2013
No comments:
Post a Comment