Hà Tường Cát/Người Việt
Wednesday,
November 21, 2012 9:44:05 PM
Hôm Thứ Ba, Hoa Kỳ và Mexico đã ký thỏa thuận quy định quyền sử
dụng nước sông Colorado, sửa lại bản hiệp ước cũ có từ năm 1944.
Sông
Colorado là con sông lớn thứ nhất ở miền Tây-Nam Hoa Kỳ và Tây-Bắc Mexico,
chiều dài 2,330 km, từ nguồn ở cao độ 3,104 mét trên dãy núi Rockies tiểu bang
Colorado cho tới cửa sông tại vịnh California thuộc Mexico giữa Baja California
và Sonora.
Con
sông này được biết đến về mặt thiên nhiên với nhiều ghềnh thác và hẻm núi trong
đó nổi tiếng nhất là Grand Canyon. Một hệ thống những đập trên sông Colorado và
những phụ lưu kiểm soát dòng chảy, khai thác thủy điện lực và tạo thành những
hồ chứa nước dùng cho nông nghiệp và sinh hoạt của 40 triệu dân chúng trong và
ngoài lưu vực. Từ giữa thế kỷ 20, lượng nước tiêu thụ đã lên đến mức hạ lưu
dòng sông khô cạn và không còn nước chảy ra biển ngoại trừ những năm mưa rất
nhiều.
Hầu
hết những đập nước được xây dựng trong nửa đầu thế kỷ 20 và đập thủy điện quan
trọng nhất, Hoover Dam (tên cũ Boulder Dam), hoàn thành năm 1935 với hồ chứa
nước Lake Mead thuộc tiểu bang Arizona gần thành phố Las Vegas. Do sự tận lực
khai thác và sử dụng nước như vậy nên sông Colorado trở thành con sông được
điều hành chặt chẽ và cũng nhiều tranh chấp nhất thế giới.
Sông
Colorado cung cấp nước cho các tiểu bang Colorado, Wyoning, Utah, New Mexico,
Nevada, Arizona và California. Năm 2007 qua 8 năm ít mưa, ba tiểu bang Arizona,
Nevada và California đã phải thỏa thuận hạn chế sử dụng nước từ hồ chứa Lake
Mead. Nhưng miền Tây Bắc Mexico cũng rất cần nước vì không có sông ngòi lớn nào
khác và Hoa Kỳ cùng Mexico đã thỏa thuận thương lượng để cùng đối phó với tình
trạng thiếu nước. Thỏa hiệp ký kết hôm Thứ Ba có giá trị thử nghiệm trong 5 năm
và chắc chắn sẽ có những điều chỉnh thay đổi trong tương lai.
Nước
là nhu cầu căn bản cho đời sống của mọi loại sinh vật, và nếu ở một thiên thể
nào đó ngoài Trái Ðất mà sự sống có thể tồn tại thì điều kiện thiết yếu là phải
có nước. Nhưng nước sẽ không mãi mãi là một nguồn cung cấp vô tận cho nhân loại
nếu không có phương cách bảo vệ và sử dụng thích đáng.
Nước
bao phủ phần lớn bề mặt Trái Ðất, chiếm 71% diện tích, nhưng 95.6% là nước mặn,
1.7% là nước ngầm, 1.7% khác là nước đóng băng ở hai cực và các băng hà. Chỉ có
2.5% nước ngọt trong đó 98.8% ở dạng băng hay nước ngầm, nước ở sông hồ chỉ
chiếm 0.3%. Cũng phải kể tới khoảng 0.001% nước trong không khí dưới dạng hơi
và góp phần quan trọng cho việc phân phối bồi hoàn lại lượng nước lỏng cho đời
sống dưới hình thức mưa hay tuyết rơi. Nước ngọt ở thể lỏng là cái mà loài
người cần tới như vậy không phải nhiều, chưa kể 0.003% nước không sử dụng được
do nhiễm độc tố tự nhiên hay ô nhiễm vì hóa chất hay chất thải công nghiệp.
Nông
nghiệp là ngành hoạt động cần tới nước nhiều nhất. Nước dùng cho nông nghiệp
chiếm khoảng 70%, tại những nước đang phát triển tới 90% và ở Hoa Kỳ là khoảng
30% không kể nước sử dụng cho cây cỏ công viên và tư gia. Ðể có lương thực dùng
trong một ngày cho mỗi người, trung bình cần khoảng 3,000 lít nước, một con số
rất lớn so với nước uống mỗi ngày trên dưới 3 lít. Như vậy để sản xuất đủ lương
thực cho 7 tỷ người trên thế giới, nước nông nghiệp chứa đầy một con kênh sâu
10 mét, rộng 100 mét và dài 7 triệu km.
Chỉ
mới 50 năm trước, không mấy ai quan tâm đến việc nhân loại sẽ thiếu nước và lúc
đó tổng lượng nước cần thiết cho toàn thế giới mới chỉ bằng 1/3 hiện nay. Nhu
cầu nước sẽ ngày một gia tăng vì dân số tăng lên và thêm nhiều hoạt động khác
cần đến nước.
Theo
một nghiên cứu năm 2007 của viện điều hành sử dụng nước quốc tế thì 1/5 nhân
loại, nghĩa là 1.2 tỷ sống ở những vùng không đủ nước dùng cho sinh hoạt, 1.6
tỷ người khác không được đảm bảo đầy đủ về cung cấp nước. Ðể tránh khỏi khủng
hoảng trầm trọng về nước, nông nghiệp cũng như công kỹ nghệ cần áp dụng những
biện pháp dùng nước một cách có hiệu quả hơn.
Trong
sinh hoạt hàng ngày, vấn đề tiết kiệm nước trở thành thiết thực ở tất cả các
quốc gia và còn là nghĩa vụ của mọi người đối với thế hệ tương lai.
California
là tiểu bang có nền nông nghiệp quan trọng và do đó tiêu thụ rất nhiều nước.
Riêng miền Nam California không có sông ngòi đáng kể, hầu hết là vùng khí hậu
sa mạc, ít mưa, lượng nước ngầm trong lòng đất không đủ nhiều để có thể khai
thác đủ cho nhu cầu nông nghiệp và sinh hoạt của dân chúng. California phải mua
nước từ các nơi khác dẫn về bằng kênh hay đường ống vì nguồn nước trong tiểu
bang không đủ dùng
California
Aqueduct là một hệ thống kênh, đường hầm và ống dẫn, thu nước từ rặng núi
Sierra Nevada và các thung lũng vùng Bắc, Trung tiểu bang, dẫn nước về khu nông
nghiệp thung lũng trung ương và miền Nam.
California
Aqueduct có chiều dài tổng cộng 701.5 dặm (1,129 km) khởi đầu từ đồng bằng San
Joaquin-sông Sacramento với một hệ thống các nhà máy bơm nước, phối hợp cùng
các đoạn kênh chảy tự nhiên nhờ độ dốc. Hai nhà máy thủy điện cung cấp năng lượng
hoạt động cho các máy bơm là Castaic trên đèo Tejon Pass và Gianelli bên cạnh
đập San Louis Resevoir trên đường 152 từ 5 đến Gilroy. Hệ thống này phân ra ba
nhánh chính đưa nước về Los Angeles County, San Bernardino County và Santa
Barbara County.
Khởi
công xây dựng từ 1963 và bắt đầu hoạt động từ 1997, hệ thống dẫn thủy
California Aqueduct có lưu lượng 370 m3 (13,000 feet khối) một giây. Vào những
năm nhiều mưa và tuyết rơi đủ trên núi Sierra Nevada, có đủ nước cung cấp cho
California Aqueduct, nhưng những năm ít mưa, mực nước ở các hồ chứa như San
Luis Reservoir xuống rất thấp và không thể có lượng nước bình thường. Vì vậy
miền Nam California vẫn luôn luôn cần tới nước của sông Colorado.
Theo
công pháp quốc tế, nước là tài nguyên chung của các dân tộc và quốc gia ở
thượng lưu một con sông không có toàn quyền dùng hết nước sông ấy hoặc gây tác
hại đến dòng nước và môi trường của quốc gia ở hạ lưu. Trong thỏa hiệp mà Hoa
Kỳ vừa ký kết về quyền sử dụng nước sông Colorado, Mexico được quyền sở hữu một
số nước trong hồ Lake Mead và California, Arizona, Nevada phải trả tiền mua nếu
muốn dùng nước ấy. Mexico được quyền sở hữu 1.5 triệu acre-feet nước sông
Colorado, một số lượng nước đủ dùng cho 3 triệu hộ gia đình ở Tijuana và các
thành phố Tây Bắc Mexico. Nếu mực nước hồ Lake Mead xuống thấp dưới 1,075 feet,
Mexico phải giảm bớt số nước dành cho mình và nếu mực nước lên cao hơn 1,145
feet thì có thể lấy thêm.
Thỏa
thuận này chỉ có giá trị thử nghiệm trong 5 năm, sau đó tình hình có thể thay
đổi và phải có những chấn chỉnh khác. Như đã nói trên, nước là một nhu cầu mỗi
ngày mỗi khó đáp ứng được đầy đủ cho con người cho nên dù với bất cừ điều kiện
nào, sự hiểu biết của quần chúng đối với vấn đề tiêu thụ nước là điều thiết yếu
cho phát triển bền vững và sự tồn tại của đời sống. (HC)
No comments:
Post a Comment