Ở
Việt Nam, ‘thể chế’ là... quái thú bất trị! (P1)
Trân Văn -
Blog VOA
23/10/2024
https://www.voatiengviet.com/a/o-viet-nam-the-che-la-quai-thu-bat-tri-p1-/7832800.html
Hệ
thống truyền thông chính thức tại Việt Nam đồng thanh quy trách cho.... “thể
chế” sau khi ông Tô Lâm – Tổng bí thư đương nhiệm tuyên bố: Thể chế
là điểm nghẽn của điểm nghẽn. Ở ngày đầu tiên trong Kỳ họp thứ 8 của
Quốc hội khóa này, ông Tô Lâm nhận diện ba “điểm nghẽn” đang kiềm chế Việt
Nam là “thể chế, hạ tầng và nhân lực”, trong đó “thể chế” là “điểm
nghẽn” lớn nhất, nan giải nhất [1].
https://gdb.voanews.com/c2c42155-3baa-4020-a672-1e5c454d49ec_w650_r1_s.png
Tổng
bí thư - Chủ tịch nước Tô Lâm phát biểu tại Đại học Columbia, New York, Mỹ, vào
ngày 23/9/2024. Ông Tô Lâm vừa phát biểu: "Thể chế là điểm nghẽn của điểm
nghẽn."
Tuyên
bố của ông Tô Lâm không những không mới mà còn khiến thiên hạ cảm thấy rất... tệ!
Tô Lâm chỉ lặp lại điều mà hệ thống chính trị, hệ thống công quyền tại Việt Nam
ra rả suốt từ 2011 đến giờ. Tháng 1/2011, tại Đại hội lần thứ 11 của Đảng CSVN,
các đại biểu tham dự đại hội này đã xác định “thể chế, nguồn nhân lực và kết
cấu hạ tầng là ba khâu đột phá chiến lược” [2].
Hãy
bỏ ra vài phút dùng “thể chế” như từ khóa kèm với những “Nguyễn Phú
Trọng”, “Nguyễn Xuân Phúc”, “Vương Đình Huệ”, “Võ Văn Thưởng”,...
để tìm kiếm trên Google ắt sẽ thấy, “thể chế” chẳng khác gì một loại...
quái thú vừa làm cho người Việt khốn khổ, vừa giúp tổ chức chính trị giành giữ
quyền lãnh đạo toàn diện, tuyệt đối tại Việt Nam không những vô can mà còn có
cơ hội sắm vai... “hiệp sĩ” xả thân chống... quái thú!
Xin
nhìn qua một số kết quả từ Google: Tháng 1/2011, ông Nguyễn Phú Trọng xác định
“phải xem đột phá về thể chế, cải cách các chế độ và thủ tục hành
chính, chống phiền hà, sách nhiễu là khâu trọng yếu, bảo đảm phát huy đầy đủ,
đúng đắn cơ chế thị trường, tạo xung lực mới cho phát triển nhanh và bền vững”.
Năm năm sau (2016) khi BCH TƯ đảng khóa 11 mãn nhiệm, tới lượt BCH TƯ đảng khóa
12 (2016 – 2021), rồi BCH TƯ đảng khóa này (2021 – 2026) nhận nhiệm vụ, đến giờ,
“phát triển nhanh và bền vững” vẫn chỉ là... mục tiêu chưa biết lúc nào
có thể chạm tới, bởi “hoàn thiện thể chế” vẫn là nhiệm vụ lâu dài. Khởi
xướng “đột phá về thể chế” lúc 67 tuổi, ra đi ở tuổi 80 nhưng ông Nguyễn
Phú Trọng vẫn thúc thủ trước “thể chế”, thành ra đồng đảng chỉ có thể ca
ngợi “dấu ấn” của ông trong “công tác xây dựng và hoàn thiện thể chế” [3].
Chẳng
riêng ông Trọng, ông Nguyễn Xuân Phúc cũng vật lộn với “thể chế” từ lúc
còn là Thủ tướng cho tới khi trở thành Chủ tịch Nhà nước (CTNN). Năm 2016 – năm
năm sau khi BCH TƯ đảng khóa 11 xác định “thể chế” là một trong “ba đột
phá chiến lược” - Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc yêu cầu: Kiểm điểm xem
Chính phủ còn nợ gì về thể chế [4]! Người đứng đầu bộ máy hành
pháp tại Việt Nam, sau đó là người đứng đầu Nhà nước Cộng hòa XHCN Việt Nam
liên tục sáng tạo ra đủ loại “thể chế” để thúc giục “đột phá”, yêu
cầu “đổi mới”, đòi hỏi “hoàn thiện”, kể cả “thể
chế về rác thải nhựa” [5]! Năm 2018, khi tham dự đối thoại về
chính sách do Diễn đàn Kinh tế Việt Nam tổ chức, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc giới
thiệu quan điểm của Daron Acemoglu và James A. Robinson trong “Tại sao các
quốc gia thất bại” và nhấn mạnh, đó là vì “thể chế, thể chế và thể chế” [6].
Dường
như “thể chế” dễ tạo “dấu ấn”, dễ giương danh nên ông Phúc cũng
tâm đắc với “thể chế” chẳng thua gì ông Trọng. Đầu năm 2020, ông Phúc nhận
định: Nút thắt lớn nhất hạn chế sự phát triển là thể chế, nút thắt về
tư duy [7], đến cuối năm ông chỉ đạo: Muốn hoàn
thiện nhà nước pháp quyền XHCN của dân, do dân và vì dân, phát huy dân chủ
XHCN, bảo đảm tất cả quyền lực nhà nước thuộc về nhân dân phải tập trung xây dựng
thể chế pháp luật [8]. Những Vương Đình Huệ, Võ Văn Thưởng,...
tất nhiên không thể đứng ngoài cuộc chiến công kích “thể chế” để vươn
lên dẫn đầu công cuộc “đổi mới” và “hoàn thiện”. Có thể tìm thấy
trên Internet vô số những tuyên bố rổn ràng về “thể chế” của họ. Chẳng hạn: Thể
chế, chính sách, nguồn lực là điểm nghẽn lớn trong phát triển văn hoá [9].
Hay: Sẽ hoàn thiện thể chế để cán bộ không thể tham nhũng [10]...
***
Về
ngữ nghĩa, thể chế là hệ thống văn bản lập pháp và lập quy của một quốc gia,
xác định phương thức tạo dựng, duy trì, điều chỉnh quan hệ giữa các tập thể bao
gồm cả chính quyền với cá nhân. Thể chế ấn định cả quyền lợi lẫn nghĩa vụ cho tất
cả các bên và tất nhiên không thể thiếu cách thức chế tài. Một trong những cách
thức phổ biến để dân chúng chế tài chính quyền là sử dụng lá phiếu để bày tỏ ý
chí, nguyện vọng của họ.
Tại
sao ở Việt Nam, thể chế lại chẳng khác gì quái thú bất trị mà những cá nhân hữu
trách không thể xác định từ đâu ra, vì lẽ gì mà có thể tác oai, tác quái và lợi
hại đến như vậy? “Chiến lược” của đảng CSVN thế nào, năng lực của đảng
CSVN ra sao mà sắp tròn 14 năm, “ba khâu đột phá” cùng trở thành ba... “điểm
nghẽn”, thậm chí “thể chế” - khâu “đột phá” đầu tiên - còn trở
thành “điểm nghẽn của điểm nghẽn”? Khi dõng dạc bảo rằng “thể chế là
điểm nghẽn của điểm nghẽn” ông Tô Lâm hoặc vô tình, hoặc cố ý đã phủ nhận
toàn bộ cả “dấu ấn” lẫn “công trạng” của những người tiền nhiệm.
Giống như các nhân vật tiền nhiệm, ông Tô Lâm chỉ tiếp tục thừa nhận sự tồn tại
của quái thú, đổ sự bế tắc của quốc gia, sự lầm than của dân chúng lên đầu quái
thú chứ không đề ra cách thức giải trừ!
-----------
Chú
thích
[2] https://xaydungdang.org.vn/co-so-dang/dai-hoi-dang-xi-voi-3-khau-dot-pha-3276
[5] https://cebid.vn/thu-tuong-nguyen-xuan-phuc-can-co-the-che-voi-van-de-rac-thai-nhua/
[6] https://tuoitre.vn/tai-sao-cac-quoc-gia-that-bai-the-che-the-che-the-che-20180112080228529.htm
[8] https://baophapluat.vn/the-che-the-che-va-the-che-post372457.html
***
Ở
Việt Nam, ‘thể chế’ là... quái thú bất trị! (P2)
Trân Văn |
Blog VOA
24/10/2024
https://www.voatiengviet.com/a/o-viet-nam-the-che-la-quai-thu-bat-tri-p2-/7836171.html
Gần như ai cũng biết thể chế là phương thức tổ
chức, quản trị, điều hành quốc gia dựa trên hệ thống văn bản quy phạm pháp luật.
Không phải tự nhiên mà thiên hạ xếp Việt Nam vào nhóm quốc gia theo thể chế độc
đảng – đảng CSVN giành, giữ quyền lãnh đạo toàn diện, tuyệt đối về mọi mặt – và
chính quyền Việt Nam thường xuyên bị cả ngoài lẫn trong chỉ trích vì độc đoán,
khắc nghiệt.
https://gdb.voanews.com/ff3caee2-61a4-4ed3-9aee-95c3068618e4_w650_r1_s.jpg
Ba nhân vật lãnh đạo hàng đầu của Việt Nam. Từ
trái: Tân chủ tịch nước, Lương Cường, thủ tướng Phạm Minh Chính,
tổng bí thư Tô Lâm.
Đó dường như là lý do 14 năm vừa qua, các
viên chức lãnh đạo hệ thống chính trị, hệ thống công quyền ra rả về chuyện phải
“đột phá” để “đổi mới” và “hoàn thiện”... “thể chế”.
Đáng lưu ý là những tuyên bố đôi khi nảy lửa về “thể chế”, xem “thể
chế” như... “nút thắt” [1], hay “điểm nghẽn” [2],
thậm chí “điểm nghẽn của điểm nghẽn” [3] đều thuộc loại
bỏ gốc lấy... ngọn để che mắt mọi người!
Chưa rõ do hiểu biết hạn chế hay cố tình gieo
hy vọng nơi hàng trăm triệu người càng ngày càng bất bình vì đủ loại bất toàn ở
hiện tại, không thấy lối thoát ở tương lai, những viên chức lãnh đạo hệ thống
chính trị, hệ thống công quyền tại Việt Nam đã diễn giải “thể chế” chỉ
như là các quy định liên quan đến kinh tế, xây dựng,... Nhờ có đảng CSVN, đời mới
có thêm những phát kiến kiểu như... “thể chế về rác thải nhựa” [4]!
Còn gì khôi hài hơn chuyện Tổng Bí thư kiêm
Chủ tịch Nhà nước (CTNN) vừa xác định “thể chế” là “điểm nghẽn của điểm
nghẽn”. Đề nghị: Quốc hội phải đổi mới mạnh mẽ tổ chức và hoạt
động theo tinh thần nghị quyết của BCH TƯ đảng khóa này về
tiếp tục xây dựng và hoàn thiện nhà nước pháp quyền XHCN Việt Nam trong
giai đoạn mới... nhưng ngay sau đó, nhờ... báo đăng, dân chúng Việt
Nam mới biết họ vừa có tân CTNN!
Chẳng phải chỉ có thường dân, những người
quan tâm đến hiện tình chính trị Việt Nam và các cơ quan truyền thông quốc tế
luận bàn - tại sao ông Lương Cường, tân CTNN lại tuyên thệ nhậm chức trong khi
không thấy thông tin nào về việc Quốc hội sẽ và đã miễn nhiệm vai trò CTNN của
Tổng bí thư Tô Lâm (?), ngay cả phóng viên chuyên về chính trị của một trong những
tờ báo hàng đầu ở Việt Nam cũng chỉ có thể phỏng đoán như vầy trên mạng xã hội: Theo
các quy định của đảng, hiến pháp và pháp luật, chắc chắn Quốc hội đã tiến hành
thủ tục miễn nhiệm chức Chủ tịch nước đối với đại tướng Tô Lâm. Đây là thủ tục
bình thường theo các quy định hiện hành. Lẽ ra, cơ quan chịu trách nhiệm về
truyền thông, thông tin của Quốc hội, Uỷ ban Thường vụ Quốc hội phải thông báo
kịp thời để cử tri và nhân dân được biết [5].
Nếu ông Tô Lâm thực sự sốt ruôt vì “thể chế”
là “điểm nghẽn của điểm nghẽn” và muốn giải quyết vấn nạn này, nếu BCH
TƯ đảng khóa này thực tâm khi soạn và công bố Nghị quyết 27/NQ-TW hồi tháng
11/2022 nhằm yêu cầu toàn bộ hệ thống chính trị, hệ thống công quyền “tiếp tục
xây dựng và hoàn thiện nhà nước pháp quyền XHCN Việt Nam trong giai đoạn mới”
thì... làm gì có chuyện quái dị như vừa đề cập?
“Thể chế” như đã biết và đang thấy tạo
ra thực trạng, trong vòng ba năm chín tháng (1/2021 – 10/2024), Việt Nam có năm
lần đổi CTNN: Nguyễn Phú Trọng (miễn nhiệm 4/2021), Nguyễn Xuân Phúc (từ chức 1/2023),
Võ Văn Thưởng (từ chức 3/2024), Tô Lâm (miễn nhiệm 10/2024), Lương Cường. Đó là
thành quả hay hậu quả của “đột phá chiến lược”, tháo gỡ “nút thắt”,
giải quyết “điểm nghẽn” nhắm vào... “thể chế”?
***
Nếu “đột phá chiến lược” vào “thể
chế” thành công, sẽ có bao nhiêu người Việt muốn bỏ phiếu chọn ông Tô Lâm
- Nghi can trong vụ tổ chức bắt cóc Trịnh Xuân Thanh năm 2017 và đến
tháng 5 năm nay Slovakia mới có ý định đình chỉ điều tra bởi nghi can vừa trở
thành CTNN Cộng hòa XHCN Việt Nam [6]. Người chỉ đạo cuộc tấn
công vào thôn Hoành, xã Đồng Tâm, huyện Mỹ Đức, Hà Nội năm 2020. Năm 2021 thì
trở thành đề tài đàm tiếu trên hệ thống truyền thông quốc tế vì thưởng thức “bò
dát vàng 24K” có giá từ 1.140 Mỹ kim đến 2.015 Mỹ kim khi đến “công tác” tại
London [7] trong khi thu nhập bình quân của một người
Việt chỉ khoảng 184 Mỹ kim/tháng [8]. Nhân vật phải chịu
trách nhiệm về hoạt động và hiệu quả của lực lượng công an nhân dân –
làm nguyên thủ quốc gia?
Không có “thề chế” là “điểm nghẽn của
điểm nghẽn”, ông Tô Lâm có thể rũ bỏ trách nhiệm trong vụ Mobifone mua lại
95% cổ phần của Công ty Nghe nhìn Toàn cầu (AVG)? Trong thương vụ vừa đề cập,
giá trị thực của AVG chỉ chừng 1.900 tỉ đồng nhưng nhiều bên, trong đó có Bộ
Thông tin Truyền thông, Bộ Kế hoạch Đầu tư, Bộ Tài chính, Văn phòng Chính phủ,
Bộ Công an…, cùng giúp sức để AVG nâng giá trị lên thành 8.900 tỉ.
Trong KLTT vụ Mobifone dùng công quỹ mua 95%
cổ phần của AVG với giá cao hơn giá trị thực 7.000 tỉ, Thanh tra Chính phủ
(TTCP) xác định, việc Bộ Công an phát hành ba văn bản: “Công văn
4352/BCA-A81 ngày 08/12/2014, Công văn 418/BCA-TCAN ngày 9/3/2015, Công văn
2889/BCA-A61 ngày 21/12/2015 là không phù hợp với chức năng, nhiệm vụ, thẩm quyền
theo quy định” [9]. Những công văn vừa kể đã mở đường cho
Mobifone mua AVG với giá cao bởi Bộ Công an nhắc nhở “hạ tầng truyền dẫn
phát sóng có ý nghĩa đặc biệt quan trọng về chính trị”, nếu AVG muốn chuyển
nhượng thì doanh nghiệp nhà nước phải nhận chứ không thể để nhà đầu tư ngoại quốc
nắm những cổ phần này. Cả ba công văn của Bộ Công an mà TTCP đề cập đều do Thượng
tướng Tô Lâm ký và tự xếp chúng vào loại “Mật” hoặc “Tối mật” để
không ai dám bình phẩm [10].
Đó cũng là lý do TTCP kiến nghị: Thủ
tướng chỉ đạo Bộ Công an tổ chức kiểm điểm, xử lý trách nhiệm theo quy định của
pháp luật các tổ chức, cá nhân thuộc Bộ Công an trong việc tham mưu ban hành ba
văn bản tham gia ý kiến với Bộ TTTT nêu tại điểm 6 Mục II... Tuy nhiên
cuối cùng, chỉ có những Nguyễn Bắc Son (Ủy viên BCH TƯ đảng, cựu Bộ trưởng
TTTT) bị phạt tù chung thân, Trương Minh Tuấn (Ủy viên BCH TƯ đảng, Bộ trưởng
TTTT) bị phạt 14 năm tù,... còn ông Tô lâm vẫn lừng lững bước tới để nâng mức độ
phê phán “thể chế” từ “nút thắt”, “điểm nghẽn” thành “điểm
nghẽn của điểm nghẽn” và dẫn dắt hệ thống chính trị, hệ thống công quyền tại
Việt Nam tiếp tục công cuộc “đột phá chiến lược” vào... “thể chế”!
Ở Việt Nam, “thế chế” khác gì quái thú. Muốn trị? Còn khuya! Có ai lấy
đá để tự ghè chân của mình?
-----------
Chú thích
[4] https://cebid.vn/thu-tuong-nguyen-xuan-phuc-can-co-the-che-voi-van-de-rac-thai-nhua/
[6] https://spectator.sme.sk/c/23336677/vietnamese-president-charges-slovakia.html
[7] https://www.bbc.com/news/world-asia-59174383
No comments:
Post a Comment