THẾ GIỚI HÔM NAY : 04/06/2024 (The Economist)

 

THẾ GIỚI HÔM NAY : 04/06/2024

The Economist 

Đỗ Đặng Nhật Huy, biên dịch

04/06/2024

https://nghiencuuquocte.org/2024/06/04/the-gioi-hom-nay-04-06-2024/

 

Đồng peso Mexico giảm khoảng 4% so với đồng đô la vào thứ Hai – mức giảm mạnh nhất trong gần 4 năm – sau chiến thắng vang dội của Claudia Sheinbaum trong cuộc bầu cử tổng thống nước này cũng như những thắng lợi bất ngờ cho đảng Morena của bà ở quốc hội. Vẫn còn phải xem liệu bà Sheinbaum sẽ duy trì các chính sách dân túy của cố vấn và người tiền nhiệm, Andrés Manuel López Obrador, hay cắt đứt với ông để giải quyết các vấn đề sâu xa của Mexico. Tổng thống Joe Biden, người được cho là sẽ sớm ký một sắc lệnh hành pháp nhằm hạn chế lượng yêu cầu tị nạn ở biên giới với Mexico, cho biết ông mong muốn “hợp tác chặt chẽ” với bà Sheinbaum để “thúc đẩy các giá trị và lợi ích của cả hai quốc gia chúng ta.”

 

Một tòa án cấp cao ở Pakistan đã bác bỏ bản án của Imran Khan về tội làm lộ bí mật nhà nước. Vị cựu thủ tướng bị kết án 10 năm tù hồi tháng 1, chỉ vài ngày trước cuộc tổng tuyển cử ở Pakistan. Ông Khan cáo buộc quân đội nhắm vào ông vì lý do chính trị. Hiện ông vẫn đang ngồi tù vì bị kết án trong một vụ khác.

 

Nigel Farage, cựu lãnh đạo Đảng Độc lập Anh, cho biết ông sẽ ứng cử vào Quốc hội trong cuộc tổng tuyển cử ở Anh. Nhà dân túy kỳ cựu, người đóng vai trò lãnh đạo trong chiến dịch rời EU, cũng sẽ đảm nhận vai trò lãnh đạo của Reform UK, một đảng cánh hữu. Chiến dịch này sẽ đánh dấu nỗ lực thứ tám của ông Farage để trở thành nghị sĩ. Theo bộ công cụ của The Economist, Reform UK nhận được sự ủng hộ của 11% cử tri.

 

Xuất khẩu của Thổ Nhĩ Kỳ sang Israel đã giảm 99% trong tháng 5 so với cùng kỳ năm ngoái, sau khi chính phủ Thổ Nhĩ Kỳ ngừng hoạt động thương mại với Tel Aviv vì cuộc chiến ở Gaza. Thổ Nhĩ Kỳ cho biết họ sẽ không nối lại quan hệ thương mại bình thường cho đến khi Israel cho phép thêm viện trợ vào dải đất này. Năm 2023, trước chiến tranh, thương mại giữa hai nước trị giá 6,8 tỷ USD.

 

Thị trường chứng khoán Ấn Độ tăng vọt sau khi thăm dò hậu bỏ phiếu cho thấy Đảng Bharatiya Janata cầm quyền đã giành được đa số áp đảo trong cuộc tổng tuyển cử. Nifty 50 tăng 3,6% và BSE Sensex tăng 3,8%. Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi đã cam kết biến nước ông thành trung tâm sản xuất cạnh tranh với Trung Quốc nếu ông giành được nhiệm kỳ ba.

 

Somalia đe dọa trục xuất hàng nghìn binh sĩ Ethiopia đang đóng quân tại nước họ. Những người lính này là một phần của sứ mệnh gìn giữ hòa bình do Liên minh châu Phi tổ chức nhằm chống lại nhóm khủng bố al-Shabab. Somalia muốn Ethiopia từ bỏ một thỏa thuận đã lên kế hoạch với Somaliland, một khu vực ly khai ở phía bắc Somalia, vốn sẽ cho phép Ethiopia sử dụng các cảng của Somaliland.

 

Chính phủ Úc đã ra lệnh cho một số quỹ đầu tư có liên kết với Trung Quốc bán cổ phần của họ tại Northern Minerals. Công ty này chuyên khai thác các kim loại quan trọng được dùng rộng rãi trong turbin gió, điện thoại thông minh, và xe điện. Úc muốn giảm bớt vai trò của Trung Quốc trong ngành khai thác mỏ vì lo ngại Trung Quốc gần như độc quyền trong lĩnh vực khai thác đất hiếm.

 

Con số trong ngày: 9 triệu, là số thùng dầu Saudi Aramco sản xuất mỗi ngày, gần 1/10 tổng sản lượng của thế giới.

 

 

TIÊU ĐIỂM

 

 

Bầu cử Ấn Độ sắp công bố kết quả

 

Cuộc bầu cử khổng lồ kéo dài hàng tuần của Ấn Độ cuối cùng đã kết thúc. Đây là sự kiện dân chủ lớn nhất từ ​​trước đến nay trên thế giới, với sự tham gia của 8.360 ứng cử viên đại diện cho 744 đảng. Tuy nhiên, khi kết quả được công bố vào thứ Ba, chỉ có một đảng và một người có khả năng chiến thắng áp đảo. Các cuộc thăm dò ý kiến ​​đều cho thấy Đảng Bharatiya Janata cầm quyền sẽ giành chiến thắng áp đảo và qua đó mở ra nhiệm kỳ thứ ba cho thủ tướng đương nhiệm Narendra Modi.

 

Điều không chắc chắn duy nhất dường như là mức độ của chiến thắng. Dự đoán lạc quan nhất là BJP và các đồng minh giành được 401 ghế trong quốc hội 543 ghế, nhiều hơn tham vọng 400 ghế mà họ đặt ra. Ngay cả dự đoán trong trường hợp xấu nhất là 281 ghế cũng sẽ vượt quá 272 ghế cần thiết để thành lập chính phủ. Phe đối lập, do đảng Quốc đại lãnh đạo, khẳng định thăm dò ý kiến là không chính xác, viện dẫn tiền lệ năm 2004. Nhưng những sai sót nghiêm trọng như vậy rất hiếm. Theo một ước tính, 97% các cuộc khảo sát trước và sau bầu cử từ năm 1998 đến năm 2019 đều dự đoán chính xác kết quả.

 

 

Hồng Kông cấm hẳn lễ tưởng niệm thảm sát Thiên An Môn

 

Công viên Victoria ở Hồng Kông từng rực sáng dưới ánh nến vào ngày 4 tháng 6 hàng năm, khi hàng chục nghìn người tụ tập để tưởng niệm vụ thảm sát Thiên An Môn năm 1989. Không nơi nào trên lãnh thổ Trung Quốc cho phép tưởng nhớ như vậy. Nhưng rồi vào năm 2020, giới chức đã mượn cớ covid để cấm buổi lễ tưởng niệm – song vẫn có 20.000 người tụ họp. Bắc Kinh sau đó đã áp đặt luật an ninh mới sâu rộng và cấm hẳn lễ tưởng niệm. Năm nay, sau khi Hồng Kông ban hành luật an ninh quốc gia mới vào tháng 3, Công viên Victoria sẽ tràn ngập xe bán đồ ăn thay vì nến. Các nhóm thân Bắc Kinh đã tổ chức lễ hội hóa trang thay cho lễ tưởng niệm.

 

Những người tổ chức lễ tưởng niệm đã bị bỏ tù, sau khi không thể kháng cáo bản án của mình hồi tháng 3. Các vật lưu niệm (chẳng hạn như một bảo tàng chuyên dụng và một tác phẩm nghệ thuật khổng lồ mang tên “Trụ cột Xấu hổ”) đã bị tháo dỡ. Tuần trước bảy nghi phạm đã bị bắt giữ do các bài đăng trên mạng xã hội về lễ kỷ niệm sắp tới. Ngay cả việc mặc đồ đen vào ngày 4 tháng 6 hiện cũng bị coi là gây tranh cãi. Các quan chức thành phố đang nỗ lực xóa bỏ mọi ký ức về Thiên An Môn.

 

 

Tranh luận trực tiếp giữa hai lãnh đạo đảng chính ở Anh

 

Vào thứ Ba, thủ tướng Rishi Sunak sẽ đối đầu với Keir Starmer, lãnh đạo Công Đảng. Cuộc tranh luận đầu tiên trong chiến dịch tổng tuyển cử ở Anh sẽ được phát sóng trên đài tư nhân ITV, và một loạt các buổi tranh luận tiếp theo sẽ được phát sóng trên BBC, đài truyền hình nhà nước, từ thứ Sáu.

 

Tranh luận trực tiếp trên truyền hình chỉ xuất hiện ở Anh từ năm 2010, nhưng giờ đây đã trở thành một nội dung cố định mỗi kỳ bầu cử. Tranh cãi về hình thức và đội hình tranh luận thậm chí được chú ý gần ngang với chính các cuộc tranh luận. Sự kiện vào thứ Ba, có một người điều phối và câu hỏi từ khán giả trường quay, chắc chắn sẽ rất sôi động. Dự báo của The Economist cho thấy Công Đảng đang dẫn trước trung bình 22 điểm: để ngăn chặn thất bại nặng nề vào ngày 4 tháng 7, ông Sunak sẽ phải thuyết phục được cử tri suy nghĩ lại về ông. Trong khi đó, Keir Starmer đang tiến hành một chiến dịch kín đáo, với chủ yếu là các bài phát biểu chính thức. Đối đầu trực diện với đối thủ sẽ tạo ra một yếu tố rủi ro mới cho ông.

 

 

Thế giới sắp bước vào một mùa hè nóng kỷ lục

 

Nhiều người Ấn Độ đang đợi chờ kết quả bầu cử trong bầu không khí cực kỳ oi bức. Phần lớn đất nước đã sống trong nắng nóng được một tuần hoặc hơn; và Cơ quan Khí tượng Ấn Độ đã đưa ra cảnh báo đợt nắng nóng tiếp theo cho miền bắc. Tới nay hơn 70 người đã chết, trong đó có ít nhất 33 nhân viên thăm dò ý kiến ​​chỉ trong một ngày ở Uttar Pradesh. Tại Delhi, thủ đô – nơi nhiệt độ đạt tới mức kỷ lục 49,9°C vào tuần trước – tình trạng thiếu nước đã buộc người dân phải xếp hàng nhiều giờ trên các xe chở nước do chính phủ cung cấp.

 

Ấn Độ không phải là nơi duy nhất bị ảnh hưởng. Nhiệt độ khắc nghiệt ở Mexico đã giết chết hơn 60 người và khiến nhiều con khỉ chết rơi từ trên cây xuống. Đợt nắng nóng đó hiện đang hướng tới các vùng rộng lớn của nước Mỹ. Điều tồi tệ hơn có lẽ vẫn chưa đến. Những tuần nóng nhất ở bắc bán cầu, nơi có hơn 80% dân số thế giới sinh sống, thường rơi vào khoảng tháng 8. Và mùa hè này diễn ra sau gần một năm mà mỗi tháng liên tiếp (kể cả trong mùa đông) đều lập kỷ lục nhiệt độ hàng tháng toàn cầu mới. Nắng nóng không thể chịu nổi không còn là điều bất thường nữa.