Đừng
để quan hệ Việt – Mỹ trở thành con tin!
12/08/2022
Các chuyên gia hiện có khuynh hướng
bình luận về mối bang giao Việt Nam và Hoa Kỳ giữa những đồn đoán về quan hệ
đôi bên đang đi xuống trong bối cảnh một số sự kiện được cho là quan trọng vừa
bị hủy bỏ gần đây.
Quan hệ
Việt – Mỹ có nguy cơ trở thành con tin cho cả ý thức hệ lẫn các “tai bay vạ
gió” là xét trong ý nghĩa môi trường an ninh toàn cầu đang xấu đi như đang được
dự báo.
https://gdb.voanews.com/01a10000-0aff-0242-e80e-08da7c1b90d3_w1023_r1_s.jpg
Hội
thảo về quan hệ Việt Nam – Hoa Kỳ dưới thời Tổng thống Joe Biden do Đại học
Fulbright Việt Nam và Tổng lãnh sự quán Mỹ tại TP.HCM tổ chức ngày 5/8/2022
Hội thảo
về quan hệ Việt Nam – Hoa Kỳ dưới thời Tổng thống Joe Biden do Đại học
Fulbright Việt Nam và Tổng lãnh sự quán Mỹ tại TP.HCM tổ chức ngày 5/8/2022 dường
như né tránh một hiện tượng đáng quan ngại: Bang giao Việt – Mỹ có nguy cơ bị bắt
làm còn tin!
Trần
Đông A
*
Hội thảo
gói gọn gần một ngày, từ 8h30 sáng đến 3h chiều ngày 5/8/2022, để kỷ niệm 27
năm (1995 – 2022) sự kiện bình thường hóa ngoại giao giữa hai nước. Theo các
nhà tổ chức, quan hệ “đối tác toàn diện” Việt – Mỹ được cho là đã đạt một số
thành tựu. Giữa hai nước, tin cậy ngày càng sâu sắc, đầu tư được nâng cao, nổi
bật trong các lĩnh vực như an ninh, công nghệ, giáo dục, nguồn nhân lực, người
với người. Đúng là khi cả hai quốc gia đều trải qua những thay đổi lớn về chính
phủ trong chừng ấy năm, điều quan trọng là phải nhìn nhận lại chiến lược của cả
hai chính quyền đối với nhau và triển vọng bang giao trong bối cảnh cuộc bầu cử
giữa kỳ sắp diễn ra vào tháng 11 năm 2022 ở Hoa Kỳ. Hội thảo do Đại học
Fulbright Việt Nam và Tổng lãnh sự quán Mỹ tại Tp. HCM chủ trì đã quy tụ các
quan chức cấp cao, một số nhà nghiên cứu và chuyên gia hàng đầu để thảo luận về
tình hình và triển vọng của các mối
bang giao song phương trong môi trường an ninh toàn cầu, về thúc đẩy các quan hệ
giao lưu nhân dân và triển vọng hợp tác kinh tế thương mại giữa Việt Nam và Hoa
Kỳ.
Con tin của ý thức hệ
Hội thảo
đã trưng ra rất nhiều lời “có cánh” về mối bang giao Việt – Mỹ, một cặp quan hệ
mà có đại biểu đánh giá là “vượt tầm chiến lược”. Tuy nhiên, chưa rõ vì lý do
gì, các phương tiện truyền thông trong nước hầu như ít đưa tin về Hội thảo này.
Nếu chúng tôi không bỏ sót thì chỉ có hai nhật báo là Thanh Niên và Tuổi trẻ
đăng bài phân tích về sự kiện này. Tờ Tuổi trẻ chạy sáp-pô: “Việt Nam và Mỹ đã
trải qua chặng đường dài để trở thành đối tác đáng tin cậy, bạn hữu với những
thành tựu đáng kể. Trong bối cảnh thế giới bất ổn như hiện tại, chương tiếp
theo của mối quan hệ đối mặt với những thách thức và cơ hội đan xen”. Theo cựu
đại sứ Việt Nam tại Mỹ Phạm Quang Vinh, Mỹ là đối tác quan trọng của khu vực và
Việt Nam. Chiến lược Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương (IPS) của Washington bao gồm
nhiều lĩnh vực mà Việt Nam có chung mối quan tâm như: hòa bình, ổn định, thịnh
vượng, an ninh, kinh tế, công nghệ... Về
an ninh, Việt Nam và ASEAN đề cao thượng tôn pháp luật tại khu vực, nhưng đồng
thời cũng cần hòa bình, ổn định. Vì vậy, theo ông Vinh, cần có sự cân bằng sức
mạnh tại khu vực.
Liên quan
đến cục diện phức tạp hiện nay, Tiến sĩ Lê Hồng Hiệp, nhà nghiên cứu cấp cao tại
Viện ISEAS-Yusof Ishak ở Singapore cho rằng, Việt Nam và ASEAN không muốn chọn bên
và cũng không muốn bất cứ một cường quốc nào thống trị khu vực. Dù không tuyên
bố công khai, ASEAN ủng hộ nội dung “Chiến lược Indo-Paicfic” (IPS) của Mỹ nhấn
mạnh vai trò trung tâm của khối, thể hiện qua “Tầm nhìn về Ấn Độ Dương - Thái
Bình Dương” (AOIP) đã được công bố. Tuy nhiên, theo Đại sứ Vinh, “không chọn
bên là đúng nhưng chưa đủ”. “Chúng
ta không chỉ không chọn bên mà còn phải chơi được với tất cả các nước lớn và
các đối tác khác. Quan hệ giữa Việt Nam với Mỹ cần phải đặt trong bối cảnh đó”,
ông Vinh nói với báo Thanh Niên. Giới quan sát rất chú ý đến quan điểm này của
ông Vinh. Nếu quan hệ Việt – Mỹ “bị” đặt trong bối cảnh ấy, nghĩa là nó phải chịu
sự chi phối của hai mối quan hệ ưu tiên cao hơn, đó là bang giao Việt – Trung
và quan hệ Việt – Nga! Với đà ấy, quan hệ Việt – Mỹ có nguy cơ trở thành “con
tin của ý thức hệ” (hostage of ideology), cho dù chủ nghĩa cộng sản ngày nay
không còn là chất keo kết dính ba đối tác này với nhau.
Ngoài
không gian Hội thảo, truyền thông quốc tế đã có một loạt trao đổi với các
chuyên gia am hiểu về lĩnh vực này. Tiến sĩ Nguyễn Thành Trung, Giảng viên Đại
học Fulbright, cựu Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Quốc tế (ISCS), bình luận với
BBC từ Sài Gòn rằng, Mỹ đang có những mối bận tâm khác trong thế giới đầy biến
động, nên Việt Nam sẽ không nằm trong ưu tiên lịch trình làm việc của phía Mỹ.
Khi nghe đánh giá này, nhiều ý kiến nhận xét theo hướng ngược lại. Việt Nam
không nằm trong ưu tiên lịch trình làm việc của Mỹ thì tại sao chỉ trong khoảng
thời gian rất ngắn, Mỹ đã cử nhiều quan chức cấp cao của Chính quyền sang Việt
Nam, đề xuất với Lãnh đạo Việt Nam những kiến nghị rất cụ thể để nâng cấp quan
hệ lên “đối tác chiến lược”? Đó là những chuyến thăm quan trọng của Bộ trưởng Bộ
Quốc phòng, Thứ trưởng thứ Nhất Bộ Ngoại giao, thậm chí Ngoại trưởng Blinken
cũng từng lên kế hoạch thăm Hà Nội đầu tháng Bảy vừa qua? Nhưng có lẽ phải kể đến
chuyến thăm để lại nhiều tiếng vang của Phó Tổng thống Mỹ Kamala Harris với một
lộ trình tổng thể để tăng cường các nhân tố chiến lược. Nhưng
qua sự đối đãi không tương xứng từ Chính quyền Hà Nội, ngay từ thời điểm bấy giờ
đã có những quan ngại cho tương lai của mối quan hệ Việt – Mỹ đầy duyên nợ.
.
Con tin của những “tai bay vạ gió”
Các chuyên
gia hiện có khuynh hướng bình luận về mối bang giao Việt Nam và Hoa Kỳ giữa những
đồn đoán về quan hệ đôi bên đang đi xuống trong bối cảnh một số sự kiện được
cho là quan trọng vừa bị hủy bỏ gần đây. Cụ thể, tàu sân bay USS Ronald Reagan
của Mỹ hủy chuyến cập cảng Tiên Sa, Đà Nẵng vào cuối tháng Bảy. Sau khi
“cancel” thăm Việt Nam, Ngoại trưởng Antony Blinken đi liên tục tới các nước
trong ASEAN mà không ghé Việt Nam, nước có quan hệ “đối tác toàn diện” với
Hoa Kỳ, đã làm dấy lên một số lo lắng. Mọi so sánh đều khập khiểng, nhưng nếu
những ai theo dõi các cuộc tiếp xúc của ông Blinken với tân Tổng thống Marcos
Jr. và tân Ngoại trưởng Philippines thì không khỏi chạnh lòng. Ông Blinken nói,
Philippines là đối tác “không thể thay thế” của Mỹ, bảo đảm với Manila Mỹ sẽ
kích hoạt các lực lượng quân sự nếu Philippines bị tấn công. Tổng thống Biden
đã có lời mời Tổng thống Marcos thăm Whasington trong thời gian tới. Trước
đó, chiều 5/8, bên lề chuỗi hội nghị ASEAN ở Campuchia, ông Antony Blinken cũng
có gặp Bộ trưởng Ngoại giao Bùi Thanh Sơn, nhưng hai bên chỉ trao cho nhau những
lời “ngọt như mía lùi” mà không hàm chứa bất cứ nội dung thực chất nào.
Nhân Quốc
khánh Singapore (9/8), Thủ tướng Singapore Lý Hiển Long vừa đưa ra lời cảnh báo
về phạm vi tính toán sai lầm đối với căng thẳng ở Eo biển Đài Loan, mà ông cho
rằng khó có thể sớm giảm bớt trong bối cảnh nghi ngờ sâu sắc và giao tiếp hạn
chế giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc. Trong diễn văn truyền hình trước ngày Quốc
khánh, ông Lý nói Singapore sẽ phải hứng chịu sự đối đầu gay gắt và căng thẳng
trong khu vực, điều này sẽ chuẩn bị cho một tương lai kém hòa bình và ổn định
hơn bây giờ. Tình hình này khó có thể sớm được cải thiện. Đấy là chưa kể, những
tính toán sai lầm hoặc rủi ro có thể dễ dàng khiến mọi thứ trở nên tồi tệ hơn
nhiều. “Xung quanh chúng ta, một cơn bão đang tích tụ. Quan
hệ Mỹ – Trung đang xấu đi, với những vấn đề khó giải quyết, những nghi ngờ sâu
sắc và sự giao tiếp hạn chế”, ông Lý nói. Cũng như Singapore, Việt Nam có lẽ
hoàn toàn chia sẻ với nỗi lo từ những “tai bay vạ gió” này. Vì lý do cả khách
quan lẫn chủ quan, “cơn bão đang tích tụ” ấy khi vào đến xứ Đông Lào này, mức độ
tàn phá của nó chắc chắn sẽ lớn hơn nhiều. Quan hệ Việt – Mỹ có nguy cơ “trở
thành con tin” cho cả ý thức hệ lẫn “tai bay vạ gió” là xét trong ý nghĩa môi
trường an ninh toàn cầu đang xấu đi như Lý Thủ tướng dự báo.
BBC News
Tiếng Việt vẫn dẫn tiếp lời của Tiến sĩ Nguyễn Thành Trung khi ông phân tích: Với
việc bị lỡ hẹn hai lần vào tháng Năm và tháng Bảy năm nay cho chuyến ghé thăm của
tàu sân bay, có thể nói, mối quan hệ quốc phòng giữa Việt Nam và Hoa Kỳ có một
“nốt trầm” trong năm 2022, mặc dù vẫn còn những hoạt động tiếp nối từ những năm
trước đó. Rồi ông Trung giải thích, Việt Nam thể hiện quan điểm khác biệt với
phía Mỹ và phương Tây trong các phiên bỏ phiếu về những vấn đề liên quan đến cuộc
xung đột Ukraine ở ĐHĐ/LHQ không phải là kết quả của
quá trình tính toán lý trí về lợi ích quốc gia và lợi ích dân tộc, mà là sự thể
hiện của những gắn bó cảm xúc và tư duy từ thời chiến tranh lạnh.
Xin lỗi!
Thật khó chia sẻ với TS. Trung về nhận xét này! Tại sao một lá phiếu ở LHQ từ một
đất nước như Việt Nam, từng tuyên bố đặt lợi ích quốc gia – dân tộc lên hàng đầu,
lại không phải là “quá trình tính toán lý trí”, mà chỉ là sự thể hiện “những cảm
xúc” đơn thuần? Không nhẽ chúng ta cũng xuất phát từ những “cảm xúc và tư duy từ
thời chiến tranh lạnh” để mời Tổng thống Biden thăm Việt Nam vào cuối năm nay?
No comments:
Post a Comment