Mỹ
kiên nhẫn chiến lược với Việt Nam đến bao giờ?
Phân tích của Hải
Triều
2022.10.19
https://www.rfa.org/vietnamese/news/comment/blog/how-long-can-the-us-wait-for-vn-10192022120538.html
Ngày
20/10/2022, Đặc phái viên Tổng thống Mỹ John Kerry trở lại Hà Nội lần thứ ba trong năm
nay. Kế tiếp, Chủ tịch Thượng viện Patrick Leahy sẽ dẫn một phái đoàn hùng hậu thăm Việt Nam từ
27/10 đến 2/11. Mỹ và Việt Nam chuẩn bị kỷ niệm nhiều sự kiện trọng đại trong
năm 2023. Trợ lý Ngoại trưởng Kritenbrink cho biết, dịp ấy sẽ có đoàn cấp cao giữa hai nước. Vậy,
Mỹ còn kiên nhẫn chiến lược đến bao giờ để nâng cấp các mối quan hệ “Đối tác
Toàn diện”?
Đặc phái viên Tổng thống Mỹ - ông Jonh Kerry và Thủ
tướng VN Phạm Minh Chính trong cuộc gặp ở Hà Nội hôm 5/9/2022. AFP
Câu chuyện
đã đến lúc nâng quan hệ “Đối tác Toàn diện” (CP) lên thành “Đối tấc Chiến lược”
(SP) dần dà trở thành một sự nghịch biện trong bang giao Việt Nam – Hoa Kỳ. Sự
nghịch biện ấy thể hiện ở chỗ, cả Mỹ lẫn Việt Nam đều nhận thức được tầm quan
trọng cũng như tính tất yếu của việc nâng cấp mối quan hệ song phương, nhưng rồi
vì những nhân tố khách quan lẫn chủ quan, tiến trình này luôn luôn bị đẩy lùi,
bới những lý cớ khó được thuyết phục. Bao lâu nay, nhân tố Trung Quốc luôn được
viện dẫn như sự cản phá liên tục đối với việc nâng cấp quan hệ lên SP (1). Mà nhân tố này thì gắn với vị thế địa-chính trị Việt
Nam – Trung Hoa ngàn đời nay và nó còn tồn tại dài dài. Thế chả nhẽ cả Việt Nam
lẫn Hoa Kỳ từ nay chỉ quan tâm và hành động hướng đến thực chất của mối quan hệ
song phương, còn tên gọi của mối quan hệ ấy sẽ được đôi bên “ignore” (lờ đi).
Mà nếu đôi bên cùng nhất trí “bỏ qua” thì liệu cả Việt Nam lẫn Hoa Kỳ có làm
cho “ngoại giao chiến lang” của Bắc Kinh bớt hung hăng trên Biển Đông hay tại
các cửa khẩu biên giới Việt – Trung hay không?
Tăng tốc từ phía Hoa Kỳ
Trước lúc
kết thúc nhiệm kỳ công tác ở Việt Nam, Đại sứ Daniel Kritenbrink từng phát biểu
trong một cuộc họp báo tại Hà Nội hôm 2/7/2020: “Mỹ quan tâm hơn đến việc xây dựng
lòng tin giữa hai nước, đến việc làm sao để quan hệ kinh tế thương mại song
phương cân bằng, tự do và có đi có lại. Mỹ cũng quan tâm đến hợp tác quốc phòng
và các ưu tiên của hai nước trên biển Đông và sông Mekong”. Và ông kết luận:
“Chúng tôi tin rằng quan hệ Việt – Mỹ đang ở mức tốt nhất và mạnh mẽ nhất từ
trước đến nay. Sự hợp tác này sẽ ngày càng sâu sắc hơn nữa bất kể chúng ta gọi
tên mối quan hệ đó là gì” (2).
Vâng, đúng
là quan hệ đối tác Mỹ – Việt ngày càng mạnh mẽ và sâu sắc, bất kể sau một mùa
hè đứt gãy do COVID-19, cùng với các ảnh hưởng tiêu cực do cục diện “hậu-Ukraine”
mang lại. Còn nhớ hồi đầu năm nay, từ 22 – 25/2/2022, sau chuyến “thị sát” tại
đồng bằng sông Cửu Long, Đặc phái viên Tổng thống Mỹ về biến đổi khí hậu John
Kerry đã gặp gỡ các quan chức Chính phủ, đại diện các tổ chức xã hội và các
lãnh đạo doanh nghiệp nhằm xây dựng sự đồng thuận để giải quyết khủng hoảng khí
hậu và đẩy nhanh quá trình chuyển đổi sang nền kinh tế năng lượng sạch.
Ông Kerry
đã tiếp kiến các quan chức chủ nhà, trong đó có Chủ tịch Nguyễn Xuân Phúc hôm
23/2, để trao đổi về quan hệ song phương và các vấn đề khu vực, quốc tế cùng
quan tâm. Trong buổi tiếp ấy, ông Phúc nhấn mạnh Việt Nam coi vấn đề ứng phó với
biến đổi khí hậu là lĩnh vực hợp tác mang tầm chiến lược giữa hai nước… Đặt vấn
đề như thế, tức ông Phúc đã gián tiếp nhấn mạnh chiều kích “chiến lược” trong
quan hệ đối tác. Chủ tịch nước còn nói rõ, đây là nhiệm vụ trọng tâm, cấp bách
và đề nghị Hoa Kỳ tăng cường hỗ trợ tài chính, kỹ thuật giúp Việt Nam thực hiện
cam kết tại COP-26, tiến tới thiết lập quan hệ đối tác chuyển đổi năng lượng
công bằng với một số đối tác, trong đó có Hoa Kỳ. Sau dịp ấy, ông Kerry sang Việt
Nam lần thứ hai, từ 2 – 6/9/2022. Trong cuộc tiếp kiến Thủ tướng Phạm Minh
Chính hôm 5/9, ông Kerry tái khẳng định, Hoa Kỳ nhất quán coi trọng quan hệ “Đối
tác Toàn diện” (CP) với Việt Nam, ủng hộ Việt Nam đóng vai trò chủ động, thực
chất tại khu vực và trong ứng phó với các vấn đề quốc tế, trong đó có biến đổi
khí hậu (3).
Từ 20 đến
22 tuần này, Đặc phái viên Kerry trở lại Việt Nam lần thứ ba trong vòng chưa đầy
một năm. Chuyến thăm của Đặc phái viên Tổng thống diễn ra trong bối cảnh Hoa Kỳ
vừa trình làng vào ngày 12/10 vừa qua về Chiến lược An ninh quốc gia. Qua chiến
lược này, Hoa Kỳ sẽ tìm cách kiềm hãm sự trỗi dậy của Trung Quốc trong khi tái
khẳng định tầm quan trọng của việc hợp tác với đồng minh và đối tác để giải quyết
các thách thức mà các nước dân chủ phải đối mặt. Điều này có gây thêm khó khăn
cho quá trình nâng cấp SP? Hy vọng, ông Kerry sẽ thành công, đưa việc đối phó với
biến đổi khí hậu vào khuôn khổ quan hệ song – đa phương. Và bên cạnh các vấn đề
biển đổi khí hậu, liệu ông Kerry có thể góp phần đáp ứng mong mỏi của Việt Nam,
muốn được đón Tổng thống Biden nhân những dịp kỷ niệm các sự kiện lớn trong
quan hệ hai nước? Được biết, ông Kerry là “chiến hữu” của Tổng thống Biden và
là “đàn anh” của Ngoại trưởng Blinken. Dư luận từ giới quan sát chính trị cho rằng,
dịp này, Việt Nam mong muốn Đặc phái viên Kerry giúp “dàn xếp” với Tổng thống
Biden, góp phần thúc đẩy trao đổi tiếp xúc cấp cao Mỹ – Việt, bất kể chuyện
“nâng cấp SP” có xẩy ra hay không.
Phó
đô đốc Phillip G. Sawuer (phải), chỉ huy Hạm đội 7 Hải quân Mỹ, cùng Đại sứ Mỹ
tại Việt Nam Daniel Kritenbrink tiếp đón các quan chức Việt Nam lên thăm tàu
sân bay USS Carl Vinson ở Đà Nẵng hôm 5/3/2018. AFP
Hoa Kỳ tiếp tục kiên nhẫn chiến lược
Tại sao
trước khi về hưu, Chủ tịch Thượng viện Patrick Leahy lại dẫn một phái đoàn hùng
hậu thăm Việt Nam từ 27/10 đến 2/11/2022? Nên nhớ, TNS Leahy là một trong “Tứ
trụ” của nước Mỹ, người cùng thời với TNS John MacCain, là những chính khách từng
“đau đáu” về các mối liên hệ chiến lược Mỹ – Việt. Ở đây, có thể Quốc hội Hoa Kỳ
vẫn tính đến hai khả năng. Thứ nhất, khả năng nâng cấp SP thành công, thì TNS
này chính là người cầm đầu “Ủy ban Chuẩn chi Ngân sách” sẽ tiếp nối và có thể
bàn giao cho người kế nhiệm để giúp thêm các khoản viện trợ cho Việt Nam. Thứ
hai, nếu SP chưa diễn ra, ông Leahy vẫn chuẩn bị sẵn một đội ngũ các TNS cả Dân
chủ lẫn Cộng hòa thăm Việt Nam để ra mắt “Nhóm Nghị sỹ Hữu nghị Mỹ – Việt” (nhằm
“đối ứng” với “Nhóm Nghị sỹ Hữu nghị Việt – Mỹ” ở Việt Nam). Nhóm này sẽ bao gồm
những người có tầm nhìn và quyết tâm cao trong việc phát triển quan hệ hai Quốc
hội như cố Nghị sỹ John McCain, cựu TNS John Kerry và cá nhân ông Patrick
Leahy, là những người từng có nhiều tình cảm đặc biệt đối với Việt Nam (4).
Hoa Kỳ tiếp
tục tăng tốc trong việc cử các giới chức cấp cao liên tục sang thăm, làm việc với
Việt Nam là một cách để khẳng định sự kiên nhẫn chiến lược của nước này. Bất luận
cuộc bầu cử Quốc hội tháng 11 tới đây kết quả như thế nào, việc khuyến khích Việt
Nam giữ vài trò trung tâm trong chiến lược Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương (IPS)
là một chính sách được cả Dân chủ lẫn Cộng hòa ủng hộ. Sự kiên nhẫn chiến lược
này tồn tại cho đến chừng nào Việt Nam và Hoa Kỳ xây dựng được lòng tin, cùng
thúc đẩy cho quan hệ kinh tế thương mại cân bằng, tự do và có đi có lại, sao
cho hợp tác quốc phòng cũng như các ưu tiên của hai nước trên Biển Đông và sông
Mekong đạt được kết quả bền vững, như phát biểu trên đây của Đại sứ Kritenbrink,
nay là đương kim Trở lý cho Ngoại trưởng Mỹ về tất cả mọi vấn đề thuộc khu vực
IP. Trong lần trở lại thăm Lào và Việt Nam từ 9 – 14/10 vừa qua, ông
Kritenbrink đã làm Việt Nam yên tâm với tuyên bố: “Chúng tôi muốn gửi đi tín
hiệu không đòi hỏi bất kỳ quốc gia nào phải chọn bên, mà chúng tôi nỗ lực để bảo
đảm các quốc gia có thể đưa ra quyết định của mình mà không phải chịu bất kỳ sự
cưỡng ép nào”.
Dịp này,
Việt Nam có thể nhìn lại bài học cay đắng trong việc để chậm tiến trình bình
thường hóa với Hoa Kỳ sau khi chiến tranh kết thúc. Trong nhiều năm, Hà Nội vẫn
nhất mực đòi Mỹ bồi thường chiến tranh, khiến cho Tổng thống thời bấy giờ là
Jimmy Carter (1977 – 1981) phải rút lại quyết định thương thuyết tiếp với Việt
Nam. Hẳn nhiên, ở đây có sự “chọc gậy bánh xe” của Trung Quốc. Thế rồi Mỹ đặt
ra một lộ trình dài, buộc Việt Nam phải giải quyết một số vấn đề trước khi tháo
bỏ cấm vận. Ngày nay, nhìn lại quá trình bình thường hóa ấy, theo Giáo sư Tạ
Văn Tài, giảng dạy tại Đại học Harvard, chính sách của Mỹ đúng ra không thay đổi
nhiều. Về vấn đề Biển Đông chẳng hạn, những cuộc tuần tra để khẳng dịnh tự do
hàng hải (FONOB) ngày càng mạnh mẽ hơn cả thời Obama, tiến sát dưới 12 hải lý cạnh
những đảo đá mà Trung Quốc đã chiếm của các nước ở Đông Nam Á, kể cả của Việt
Nam. Về vấn đề hợp tác quân sự với Việt Nam, hàng không mẫu hạm tới Cam Ranh, rồi
tiếp đến những thương lượng về mua khí giới, Việt Nam chưa đủ tiền hay chưa muốn
mua của Mỹ nhiều, nhưng Mỹ không thay đổi gì về ý đồ chiến lược (5).
Cho đến
nay, Việt Nam đã thiết lập quan hệ “Đối tác Chiến lược Toàn diện” với hai ủy
viên thường trực Hội đồng Bảo an LHQ là Trung Quốc và Nga, quan hệ “Đối tác chiến
lược” (SP) với hai nước Anh và Pháp. Ngoài ra, còn có quan hệ “SP” với 17 quốc
gia khác. Trong khi đó, Việt Nam và Hoa Kỳ có mối quan hệ sâu sắc hơn, đa diện
hơn so với một số quốc gia ở cấp cao hơn trong hệ thống thứ bậc quan hệ ngoại
giao của Hà Nội. Mỹ là nhà đầu tư lớn thứ 11 của Việt Nam với gần 10 tỷ USD đầu
tư vào Việt Nam. Quan hệ quốc phòng cũng tiến triển đáng kể gần đây… Trong khi
đó, lập trường ngày càng vững chắc của Washington về các tranh chấp ở Biển Đông
đã mang lại lợi ích cho Hà Nội và các bên tranh chấp khác ở Đông Nam Á. Phải đối
mặt với những thách thức nghiêm trọng về an ninh nguồn nước và lương thực do
các đập lớn trên sông Mekong gây ra, Việt Nam được hưởng lợi từ các sáng kiến của
Washington về sông Mekong nhằm giúp thúc đẩy nghề cá bền vững, thích ứng với biến
đổi khí hậu và bảo tồn đa dạng sinh học. Tất cả những điều này, đến lượt nó, sẽ
giảm tối thiểu “tính nghịch biện” trong bang giao Việt – Mỹ, khiến cho
“tính kiên nhẫn chiến lược” từ phía Mỹ phát triển tối đa (6).
____________
Tham khảo:
1.
https://www.rfi.fr/vi/ph%C3%A2n-t%C3%ADch/20210826-tro-ngai-cho-doi-tac-chien-luoc-viet-my
2.
https://tienphong.vn/viet-my-noi-ve-kha-nang-nang-cap-quan-he-song-phuong-post1253253.tpo
4.
https://quochoi.vn/tintuc/Pages/danh-sach-tin-tuc.aspx?ItemID=67804&CategoryId=0
5.
https://www.voatiengviet.com/a/quan-he-viet-my-bai-hoc-rut-ra-tu-nhung-co-hoi-bo-lo/4481581.html
----------------------------------------------------------
*
Bài viết không thể hiện quan điểm của Đài Á Châu Tự Do
==================================================
John Kerry sắp thăm
Việt Nam, lần thứ 3 trong năm
Người Việt
October
19, 2022
https://www.nguoi-viet.com/viet-nam/john-kerry-tham-viet-nam-lan-thu-3-trong-nam/
HÀ NỘI,
Việt Nam (NV) – Ông
John Kerry, đặc phái viên của Tổng Thống Joe Biden về khí hậu, thăm Hà Nội từ
ngày 20 đến 22 Tháng Mười, để tham gia các cuộc thảo luận về “hợp tác khí hậu
và chuyển đổi năng lượng sạch” trước thềm Hội Nghị COP27 tại Sharm el-Sheikh,
Ai Cập.
Bộ Ngoại
Giao Hoa Kỳ xác nhận tin này vài ngày trước khi ông Kerry thăm Việt Nam lần thứ
ba, trong vòng một năm.
Ông John Kerry (trái), đặc phái viên của Tổng
Thống Joe Biden về khí hậu, trong cuộc gặp ông Phạm Minh Chính, thủ tướng Việt
Nam, tại Hà Nội hồi Tháng Chín. (Hình: Chính Phủ)
Trước đó,
trong chuyến đi hồi Tháng Chín, theo báo Zing, sau khi dành một ngày đi thuyền
trên sông Sài Gòn và thăm tỉnh Bến Tre, ông Kerry “nhận ra nguy cơ nước biển
dâng đe dọa đến người dân địa phương.” Thời điểm đó, ông khẳng định Mỹ sẽ tăng
cường trợ giúp Việt Nam chống biến đổi khí hậu.
Tiếp đó, tại
cuộc gặp với ông Phạm Minh Chính, thủ tướng Việt Nam, ở Hà Nội, ông Kerry nhắc
lại quan điểm “coi trọng quan hệ đối tác toàn diện với Việt Nam, ủng hộ Việt
Nam đóng vai trò chủ động, thực chất tại khu vực và trong ứng phó với các vấn đề
quốc tế, trong đó có biến đổi khí hậu.”
Còn trong
chuyến thăm Sài Gòn và Hà Nội hồi trung tuần Tháng Hai, ông John Kerry đánh giá
Việt Nam “có tiềm năng dẫn đầu lĩnh vực năng lượng xanh và thu hút nguồn đầu tư
lớn.”
Ngoài chuyến
thăm của ông John Kerry, Việt Nam được ghi nhận liên tiếp đón giới chức Mỹ đủ
các cấp trong thời gian qua và sắp tới.
Tin cho
hay Thượng Nghị Sĩ Patrick Leahy (Dân Chủ-Vermont), Xử Lý Thường Vụ (President
Pro Tempore) tại Thượng Viện, dự kiến thăm Việt Nam từ 27 Tháng Mười đến 2
Tháng Mười Một.
Chuyến
thăm này được ông Marc Knapper, đại sứ Hoa Kỳ tại Việt Nam xác nhận từ hồi
Tháng Tám. Ông Knapper nói ông Leahy “là một người bạn của Việt Nam
giống như cố Thượng Nghị Sĩ John McCain.”
Trước đó
hôm 12 Tháng Mười, trong lúc đang ở Hà Nội, ông Daniel Kritenbrink, phụ tá ngoại
trưởng Mỹ phụ trách khu vực Đông Á và Thái Bình Dương, được báo Zing dẫn phát
ngôn: “Quan hệ Việt-Mỹ đang vững mạnh hơn bao giờ hết.”
Ông
Kritenbrink, từng là cựu đại sứ Hoa Kỳ ở Việt Nam, cho biết: “Tôi đã có cơ hội
trao đổi về vấn đề nhân quyền trong chuyến thăm Hà Nội lần này. Các cuộc trao đổi
của chúng tôi đều rất thẳng thắn và tôn trọng. Chúng tôi rất trông chờ tới đối
thoại nhân quyền Việt Nam-Mỹ sắp tới.”
https://www.nguoi-viet.com/wp-content/uploads/2022/10/VN-John-Kerry-tham-lan-3-2-1068x712.jpg
Ông
John Kerry (thứ hai từ trái) trong chuyến thăm tỉnh Bến Tre hồi Tháng Chín.
(Hình: Chính Phủ)
Tuy vậy,
ông Kritenbrink không cho biết cụ thể ông nhận định gì về tình hình nhân quyền ở
Việt Nam.
Trên thực
tế, công luận thấy trang Facebook Sứ Quán Mỹ tại Việt Nam thời gian qua đã bớt
hẳn những bài đăng chỉ trích nhà cầm quyền Việt Nam vi phạm nhân quyền và các vụ
bắt giữ giới bất đồng. (N.H.K) [qd]
No comments:
Post a Comment