Phát
triển công nghệ chip - cơ hội đừng nên bỏ lỡ
Phân tích của Nguyễn Quang
2022.08.17
Tổng thống Mỹ Joe Biden ký ban hành Luật chip điện tử
và khoa học ở Nhà Trắng, Washington DC hôm 9/8/2022. AFP
Cuộc cạnh
tranh Mỹ - Trung đang diễn ra với mức độ căng thẳng ngày càng cao. Cuộc cạnh
tranh này cũng đang diễn ra đặc biệt trong các ngành công nghệ cao, mà lĩnh vực
chất bán dẫn là một ví dụ.
Tổng thống
Mỹ Joe Biden ngày 9/8 vừa ký thành luật một gói chi tiêu trị giá 52 tỷ USD để
thúc đẩy hoạt động sản xuất chip tại nước này (1). Đây được xem là một trong những đạo luật về công nghiệp
táo bạo nhất của Mỹ trong nhiều thập kỷ. Việc thông qua Đạo luật Khoa học và
CHIPS, với tổng số tiền được phân bổ là 280 tỷ USD, đánh dấu sự đồng thuận hiếm
hoi của lưỡng đảng trong Quốc hội Mỹ, khi các nghị sĩ thuộc cả hai đảng đều
đánh giá luật này là cần thiết để giúp Mỹ cạnh trạnh kinh tế với Trung Quốc
cũng như tăng cường an ninh quốc gia.
Đối với
Trung Quốc, để thực hiện được “Giấc mộng Trung Hoa”, Trung Quốc cũng phải trở
thành quốc gia đi đầu trên thế giới về công nghệ cao. Có vậy, mới có thể khôi
phục vị thế cường quốc trên thế giới. Chất bán dẫn đã trở thành một ví dụ điển
hình cho việc Trung Quốc tìm kiếm sự độc lập về công nghệ. Mục tiêu đầu tiên là
thúc đẩy việc hình thành các doanh nghiệp hàng đầu quốc gia trong lĩnh vực này
để có thể cạnh tranh trên quy mô toàn cầu và tạo ra nhu cầu tiêu thụ lớn trong
nước. Mục tiêu thứ hai là có được công nghệ nước ngoài thông qua chiến lược mua
lại các công ty nước ngoài có công nghệ tiên tiến hoặc các công ty tư nhân
Trung Quốc hoạt động ở nước ngoài. Từ năm 2015, dự án Made in China 2025 đã được
khởi động nhằm hướng tới khả năng tự cung cấp công nghệ nhiều hơn.
Tuy nhiên,
mức độ tinh vi và thiết kế của các dòng chip hiện vượt quá khả năng công nghệ của
Trung Quốc. Điều này buộc Trung Quốc phải phụ thuộc vào nhập khẩu chất bán dẫn.
Lắp ráp là giai đoạn sản xuất đáng xem xét nhất và có giá trị gia tăng thấp nhất,
theo đó các công ty Trung Quốc cố gắng chiếm lĩnh một phần của thị trường này.
Từ năm
2018, với chiến tranh thương mại Mỹ - Trung bắt đầu, chính quyền Mỹ đã tìm cách
hạn chế việc Trung Quốc đầu tư vào các công ty liên quan đến công nghệ chip. Giới
chức Mỹ đã viện lý do an ninh quốc gia để chặn nhiều khoản đầu tư chiến lược
hoặc các thương vụ mua bán trong lĩnh vực này. Điều này là nhờ vào quyền hạn được
tăng cường của Ủy ban đầu tư nước ngoài tại Mỹ (CFIUS) và việc áp đặt các biện
pháp kiểm soát xuất khẩu đối với các công ty Trung Quốc thông qua Danh sách thực
thể do Cục công nghiệp và an ninh (BIS) duy trì. Việc mở rộng quyền hạn của các
cơ quan này là nhờ khái niệm linh hoạt về “an ninh quốc gia”.
Các cơ quan
quản lý của Mỹ cũng đã chứng minh rằng họ cũng có thể can thiệp chống lại các
công ty Trung Quốc ở bên ngoài lãnh thổ Mỹ. Điều này được thể hiện khi CFIUS chặn
Quỹ Đầu tư Phúc Kiến (Fujian Grand Chip Investment Fund - FGC) của Trung Quốc
mua lại công ty Aixtron của Đức năm 2016 (2) và BIS cũng sử dụng sức ép này để chặn công ty TSMC của
Đài Loan (Trung Quốc) bán chip cho tập đoàn Huawei của Trung Quốc (3).
VIDEO :
TT Biden ký
thành luật "nghiên cứu, sản xuất chip tại Mỹ" cạnh tranh với Trung Quốc
Aug 10, 2022
Ý tưởng về Liên minh Chip 4
Mặc dù nắm
được bí quyết công nghệ và có nhiều kinh nghiệm trong việc thiết kế, chế tạo
chip, nhưng Mỹ không thể tự mình sản xuất do thiếu những yếu tố tạo ra lợi thế
cạnh tranh so với Trung Quốc. Có ba thứ mà Mỹ cần tới Trung Quốc trong ngành
công nghiệp có tính chiến lược này là: Nguồn tài nguyên đất hiếm, nhân công giá
rẻ và chất bán dẫn - nguyên liệu tạo ra con chip dùng cho thiết bị điện tử.
Chính vì vậy,
để thay thế vị trí của Trung Quốc trong lĩnh vực này, Mỹ cần sự hợp tác của ít
nhất bốn đồng minh. Trong đó, Nhật Bản thực sự là “ông trùm” trong ngành công
nghiệp bán dẫn, với TEL là nhà chế tạo chip bán dẫn lớn thứ ba thế giới. Trong
khi nhà máy sản xuất chip của TSCM tại Đài Loan nắm giữ quyền lực lớn đến mức
khiến Mỹ, Trung Quốc cũng phải kiêng dè, cùng với Samsung của Hàn Quốc là hai
tên tuổi dẫn đầu ngành công nghiệp bán dẫn toàn cầu.
Australia
cũng đang nắm giữ nguồn đất hiếm khá dồi dào, Công ty khai thác đất hiếm Lynas
của Australia đang xây dựng một nhà máy ở bang Texas, giúp Mỹ cắt cơn
ác mộng về đất hiếm do phụ thuộc 80% nguồn cung từ Trung Quốc.
Đó là lý
do hồi tháng 4, Mỹ đã cùng với các đồng minh châu Á của mình đề xuất thành lập
một liên minh chip mới với tên gọi là "Chip 4”. Bốn thành viên của Chip 4
được đề xuất bao gồm Mỹ, Nhật Bản, Hàn Quốc và Đài Loan. Khó khăn của Hàn Quốc
tất nhiên liên quan đến cơ cấu đầu tư của nước này ở Trung Quốc, tuy nhiên vấn
đề nan giải mấu chốt có thể liên quan đến mục đích thành lập Chip 4 của Mỹ.
Trên thực
tế, Chip 4 không phải là ý tưởng mới, báo cáo về chất bán dẫn do Hội nghị Cố vấn
công nghệ Nhà Trắng công bố vào tháng cuối cùng trong nhiệm kỳ của cựu Tổng thống
Barack Obama năm 2017 đã nhấn mạnh, cần tăng cường hợp tác với Đài Loan, Nhật Bản
và Hàn Quốc để chống lại tham vọng phát triển chất bán dẫn của Trung Quốc.
VIDEO :
Trung Quốc
phản đối luật nghiên cứu và sản xuất chip tại Mỹ
RFA Tiếng Việt Aug 11, 2022
https://www.youtube.com/watch?v=k55ibf2xmYs
Cơ hội cho Việt Nam?
Theo báo
Nikkei Asia, đầu tháng 4 năm nay, Mỹ và Nhật Bản đã kêu gọi các nước ASEAN tham
gia vào một khuôn khổ chuỗi cung ứng chip bán dẫn mới. Mục tiêu của việc này là
giúp ngăn chặn tình trạng thiếu chất bán dẫn và các sản phẩm điện tử quan trọng
khác. Đồng thời, việc mở rộng hợp tác với ASEAN được phía Mỹ và Nhật Bản tin rằng
sẽ giúp giảm sự phụ thuộc vào nền kinh tế Trung Quốc (4). Trước đó, Mỹ đã gửi một văn bản dự thảo cho Chính phủ
Nhật Bản nhằm khuyến khích các thành viên của khối ASEAN tham gia vào chuỗi
cung ứng chip này.
Đây cũng sẽ
là một cơ hội cho Việt Nam có thể trở thành một mắt xích quan trọng cho chuỗi
cung ứng công nghệ cao của toàn cầu.
Báo chí Việt
Nam cho biết, ngành công nghiệp bán dẫn của Việt Nam tăng trưởng với tốc độ
tăng trưởng kép hàng năm (CAGR) là 19%, tương đương khoảng 6,16 tỷ USD trong
khoảng thời gian từ năm 2020 đến năm 2024. Lĩnh vực bán dẫn được coi là động lực
cho nhiều ngành công nghiệp và là một trong chín sản phẩm công nghệ giá trị cao
tại Việt Nam.
Ở Việt
Nam, cũng có những ý tưởng đầu tư để xây dựng công nghiệp chip nội địa, nhằm
góp phần chủ động nguồn cung cho các doanh nghiệp trong nước.
Việt Nam
đang đứng trước cơ hội chưa từng có để bứt phá trong lĩnh vực thiết kế chip vi
mạch khi cơ hội đang tới gần. Đồng thời, về nguồn lực con người, Việt Nam có
khoảng 5.000 kỹ sư, có thể đảm nhận công việc ở tất cả các mảng việc trong khâu
thiết kế. Cùng với sự bùng nổ của Internet tại Việt Nam từ những năm 2000, các
kỹ sư Việt Nam đã tận dụng được nguồn tài nguyên kiến thức phong phú cho việc học
hỏi và chia sẻ kiến thức chuyên ngành, liên tục tích lũy và nâng cao kỹ năng
nghề (5).
Tuy nhiên, vấn đề lớn nhất cản trở đến sự phát triển
cho ngành sản xuất chip ở Việt Nam vẫn nằm ở chính sách của nhà quản lý. Trong một bài trả lời phỏng vấn, ông
Nguyễn Quân - Cựu Bộ trưởng Bộ Khoa học Công nghệ Việt Nam cho biết đã có rất
nhiều ý tưởng, kế hoạch về sản xuất chip, nhưng tất cả vẫn chỉ nằm trên giấy.
Và Việt Nam vẫn là một quốc gia sử dụng chip nhiều, chứ chưa hề sản xuất được
con chip nào (6).
“Ngành
chip Việt Nam sẽ phải phát triển nhưng vấn đề là phát triển như thế nào. Nếu
không có những quyết sách đột phá để thay đổi tình hình mà vẫn như hiện nay thì
Việt Nam vẫn chỉ là người sử dụng chip ở quy mô lớn. Trong bối cảnh hiện nay,
Việt Nam đã thu hút được rất nhiều doanh nghiệp, tập đoàn công nghệ lớn trên thế
giới vào đầu tư sản xuất nên sẽ tiêu thụ một lượng chip rất lớn.” - Ông Quân kết luận.
____________
Tham khảo:
4. https://asia.nikkei.com/Economy/Trade/U.S.-and-Japan-to-ask-ASEAN-to-help-avert-next-chip-crisis
6. https://vneconomy.vn/bai-3-vi-sao-chua-co-cong-nghiep-chip-viet-nam.htm
-------------------------------
*
Bài viết không thể hiện quan điểm của Đài Á Châu Tự Do.
No comments:
Post a Comment