Việt
Nam thay chân Trung Quốc đón đầu tư chất bán dẫn Hàn Quốc và Mỹ
Thu Hằng - RFI
Đăng
ngày: 29/08/2022 - 14:00
Sau
Intel của Mỹ, Việt Nam trở thành chặng dừng mới trong lĩnh vực chất bán dẫn của
hai tập đoàn điện tử khổng lồ Hàn Quốc Samsung Electronics và Amkor Technology
: Samsung đầu tư thêm 3,3 tỉ đô la trong năm 2022 ; Amkor đầu tư 1,6 tỉ đô la
cho đến năm 2035. Cả hai dự án sẽ vận hành vào nửa cuối năm 2023.
VIDEO : https://www.youtube.com/watch?v=LNHp00jDWzM&t=29s
Nhà máy của
Samsung Electronics tại tỉnh Thái Nguyên, Việt Nam. Ảnh chụp từ màn hình video
Reuters ngày 04/08/2022. © REUTERS
Ngoài ra,
nhiều nhà đầu tư khác cũng dự kiến sản xuất linh kiện bán dẫn tại Việt Nam, như
Hana Micron của Hàn Quốc, hay USI Electronics, một công ty con của
ASE Semiconductor của Đài Loan hay Renesas
Electronics của Nhật Bản.
Tại
sao Việt Nam trở thành điểm sản xuất mới cho ngành linh kiện bán dẫn ? Trả lời RFI Tiếng Việt ngày
23/08/2022, nhà nghiên cứu Antoine
Bondaz, giám đốc Chương trình Hàn Quốc và Đài Loan của Quỹ Nghiên cứu Chiến
lược Pháp (FRS), phân tích :
« Đúng,
Samsung là một phần, nhưng nói rộng hơn là các đại tập đoàn Hàn Quốc, muốn gia
tăng hoạt động, đầu tư và hiện diện ở Việt Nam. Điều này được giải thích qua
nhiều lý do.
Thứ nhất,
đó là mong muốn đa dạng hóa đối tác, không chỉ hướng đến mỗi Trung Quốc và nhất
là chi phí nhân công tại Trung Quốc tăng cao. Trong khi đó, Việt Nam lại là một
nước vô cùng cạnh tranh, nhân công có tay nghề, mặt hướng ra biển giúp dễ dàng
xuất khẩu ra thế giới. Do đó, Samsung đã chọn Việt Nam. Chúng ta đã thấy điều
này qua sản phẩm điện thoại, vì nhà máy sản xuất điện thoại cuối cùng tại Trung
Quốc của Samsung đã bị đóng cửa vào năm 2019 và một phần sản xuất đã được chuyển
sang Việt Nam.
Điểm đáng khích lệ thứ hai cho nền kinh tế Việt Nam, đó là về
lĩnh vực linh kiện mũi nhọn, chất bán dẫn, từ giờ Samsung cũng chọn gia tăng sản
xuất tại Việt Nam với nhà máy được dự kiến khai trương vào năm 2023. Dự án này
rất khả thi nhờ khoản đầu tư lớn của Samsung, khoảng 3 tỉ euro.
Dĩ
nhiên, hệ quả trực tiếp là trao đổi kinh tế giữa Việt Nam và Hàn Quốc không ngừng
tăng. Hiện nay, kim ngạch thương mại giữa Seoul và Hà Nội ngang gần với
kim ngạch giữa Seoul và Tokyo. Dường như Samsung đã trở thành một nhà xuất khẩu
rất lớn trong nền kinh tế Việt Nam, vì trong 6 tháng đầu năm 2022, tổng kim ngạch
xuất khẩu của Samsung Việt Nam đạt 34,3 tỉ đô la. Đây là con số đáng kể ! »
Vai trò gián tiếp của Việt Nam trong Liên
minh “Chip 4”
Samsung là
nhà đầu tư trực tiếp nước ngoài lớn nhất của Việt Nam với tổng đầu tư 18 tỉ đô
la Mỹ tính đến năm 2021, cùng với 3,3 tỉ đô la được thông báo cho năm 2022 để
chuẩn bị sản xuất mảng lưới bóng chip lật (FC-BGA) - loại vật liệu kết nối giữa chíp bán
dẫn và bảng (board) mạch chính để truyền tín hiệu điện và nguồn điện.
Như vậy,
chất bán dẫn là lĩnh vực hoạt động kinh doanh thứ 3 của tập đoàn Hàn Quốc tại
Việt Nam, sau thiết bị gia dụng và điện thoại thông minh. Đây là bước tiếp theo
trong dự án đầu tư 151 tỉ đô la vào ngành công nghiệp sản phẩm bán dẫn được
Samsung thông báo năm 2019. Ngoài ra, Samsung dự kiến đầu tư khoảng 15 tỉ đô la
vào năm 2028 để thành lập một cơ sở nghiên cứu và phát triển (R&D) mới cho
chip tại Hàn Quốc. Chuyên gia Antoine
Bondaz giải thích tiếp :
« Trong
vài chục năm gần đây, Samsung đã trở thành một người khổng lồ trong lĩnh vực điện
tử. Những năm gần đây, người ta nói đến điện thoại Samsung, rộng hơn là các
công trình cơ sở hạ tầng viễn thông, nhưng lại quên rằng trong lĩnh vực trang
thiết bị điện tử, đặc biệt là chất bán dẫn, Samsung đóng vai trò vô cùng quan
trọng, dù doanh nghiệp Hàn Quốc không hẳn làm sản phẩm giống với ông khổng lồ
Đài Loan TSMC chuyên về đúc bán dẫn.
Dù có
vai trò hơi khác một chút trong chuỗi giá trị chất bán dẫn, nhưng Samsung đóng
vai trò vô cùng quan trọng. Nhìn từ quan điểm của châu Âu, của Hoa Kỳ hiện nay,
có thể thấy rất rõ vai trò cơ bản của Hàn Quốc và Đài Loan, phải nhắc lại là Nhật
Bản vẫn giữ vai trò quan trọng trong lĩnh vực này. Chính điều này giải thích
cho sáng kiến của Mỹ nhằm thành lập một kiểu liên minh « Chip 4 »,
quy tụ Washington, Seoul, Đài Bắc và Tokyo ».
Tổng thống
Yoon Suk Yeol đã tìm cách xoa dịu những lo ngại của Trung Quốc về việc Hàn Quốc
sẽ gia nhập liên minh bán dẫn do Mỹ đứng đầu. Hàn Quốc hiện là nhà cung cấp
chip nhớ lớn nhất cho Trung Quốc, chiếm 60% tổng xuất khẩu chất bán dẫn của Hàn
Quốc. Tập đoàn Samsung Electronics và SK Hynix đều đầu tư rất lớn để xây dựng
và vận hành các xưởng đúc bán dẫn tại Trung Quốc. Tuy nhiên, lợi nhuận tại
Trung Quốc của cả hai tập đoàn này đều giảm trong nửa đầu năm 2022, theo báo
cáo bán niên công bố tháng 08/2022. Kết quả này lại trái với xu hướng chung
cùng kỳ là xuất khẩu chất bán dẫn của Hàn Quốc tăng 21%, đạt 70 tỉ đô la.
Lý do
chính là hoạt động sản xuất tại Trung Quốc vẫn chưa được khôi phục hoàn toàn từ
3 năm nay. Các biện pháp phòng dịch nghiêm ngặt trong chiến lược Zero Covid của
Bắc Kinh đã buộc nhiều tập đoàn nước ngoài ngừng sản xuất ở Trung Quốc, làm đứt
gãy chuỗi cung ứng toàn cầu, trong khi một số khác chuyển một phần hoạt động
sang nước thứ ba. Tiếp theo phải kể đến cuộc chiến thương mại khốc liệt giữa Bắc
Kinh và Washington, buộc nhiều công ty phải rời Trung Quốc để tránh trừng phạt.
Việt Nam : Điểm đầu tư mới trong lĩnh vực
công nghệ
Từ năm
2020, Việt Nam trở thành một trong những điểm đến mới của những tập đoàn này và
được biết đến là thị trường mới nổi ở khu vực châu Á trong lĩnh vực bán dẫn. Đầu
tư nước ngoài vào Việt Nam bắt đầu được hồi phục. Sau năm 2020 giảm mạnh (28,5
tỉ đô la) vì đại dịch Covid-19, tổng vốn của nhà đầu tư nước ngoài (FDI) vào Việt
Nam đã tăng trở lại, đạt 31,15 tỉ đô la, dù chưa lấy lại được phong độ như năm 2019
(38,2 tỉ đô la).
Ông Steve Long, tổng giám đốc khu vực châu Á-Thái
Bình Dương và Nhật Bản của Intel, nhận định đó là nhờ « môi trường
chính trị xã hội ổn định, chính sách thương mại và đầu tư ngày càng tự do hóa
cũng lực lượng lao động trẻ và tài năng ».
Còn chuyên gia Antoine Bondaz lưu ý :
« Phải
nhấn mạnh đến thực chất của những đầu tư này, chứ không phải là tổng đầu tư
chung cho Việt Nam. Chúng ta thấy đó là các chương trình đầu tư vào những lĩnh
vực mũi nhọn, những lĩnh vực có giá trị thặng dư cao và công nghệ cao. Chỉ
trong vài năm, Việt Nam không chỉ thành công trong việc thu hút đầu tư nước
ngoài theo nghĩa rộng, mà còn là những dự án đầu tư có chất lượng cao và trình
độ cao trong lĩnh vực điện tử.
Điều
này có ý nghĩa vô cùng khích lệ đối với Việt Nam. Đây cũng là một dấu hiệu bảo
đảm chắc chắn cho các nước châu Âu, cho Hoa Kỳ vì Việt Nam hiện có khả năng sản
xuất sản phẩm trên toàn bộ chuỗi giá trị, từ những mặt hàng có giá trị thấp trước
đây cho đến những sản phẩm có giá thặng dư cao, kể cả trong các ngành công nghệ
mới ».
Ngành công
nghiệp điện tử Việt Nam hiện đang chiếm tỷ trọng 17,8% toàn ngành công nghiệp,
chủ yếu sản xuất sản phẩm điện tử, máy vi tính và linh kiện. Đây là chặng đầu
tiên trong các chính sách được quy hoạch theo ba giai đoạn của chính phủ Việt
Nam để đưa đất nước trở thành một trung tâm khu vực về sản xuất công nghệ và chất
bán dẫn.
Theo quy
hoạch công nghiệp điện tử của Việt Nam,được Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và
Quốc tế Hoa Kỳ (CSIS) phân tích, « trong giai đoạn năm 2020-2025 sẽ
ưu tiên phát triển các sản phẩm trong lĩnh vực như thiết bị tự động hóa, máy
tính, điện thoại. Sau năm 2025, ưu tiên phát triển phần mềm, nội dung số, dịch
vụ công nghệ thông tin và điện tử y tế.Một trong những mục tiêu đặt ra là phải
đưa sản xuất công nghệ cao trong lĩnh vực sản xuất và chế biến đạt ít nhất 45%
vào năm 2030 ».
Nâng cao giá trị trong chuỗi cung ứng toàn cầu
Tuy nhiên,
hiện Việt Nam cũng như nhiều nước khác trong khu vực Đông Nam Á mới chỉ làm nhiệm
vụ lắp ráp thành phẩm và xuất khẩu linh kiện vốn có giá trị thấp trong chuỗi
cung ứng. Việt Nam vẫn thiếu đội ngũ lao động có tay nghề cao. Về lâu dài,
chuyên gia Antoine Bondaz cho rằng Việt Nam cần nâng cao chuỗi giá trị để duy
trì và tăng sức hấp dẫn :
« Như
vẫn thấy về mặt kinh tế quốc tế, có những xu hướng và các nước nâng chuỗi giá
trị. Trung Quốc chẳng hạn, từ lâu vẫn tập trung vào dệt may nhưng từ giờ, các sản
phẩm dệt may được chủ yếu chuyển sang Bangladesh. Tương tự, trong nhiều năm,
Trung Quốc sản xuất trang thiết bị viễn thông, trong đó có điện thoại, thì một
phần sản xuất đã được chuyển sang Việt Nam.
Điều
quan trọng đối với Việt Nam là không chỉ nắm lấy cơ hội tuyệt vời này cho phát
triển của đất nước, cải thiệt mức sống của người dân - điều mà chúng ta thấy có
rất nhiều tiến bộ lớn trong những năm vừa qua, mà Việt Nam phải thường xuyên tiếp
tục tìm cách nâng chuỗi giá trị, phải luôn cạnh tranh. Biết đâu trong tương
lai, nhiều sản phẩm được sản xuất tại Việt Nam sẽ được chuyển sang Indonesia
hay các nước khác. Việc này đòi hỏi phía Việt Nam phải liên tục nâng giá trị.
Tuy
nhiên, hiện nền kinh tế Việt Nam đang cho thấy khả năng làm việc đó. Dĩ nhiên vẫn
phải nhắc lại khoản đầu tư trong lĩnh vực chất bán dẫn, ngoài tác động về kinh
tế, còn mang ý nghĩa biểu tượng cao ».
-------------------------------
CÁC NỘI DUNG LIÊN QUAN
Việt
- Hàn đa dạng đối tác thương mại, hạn chế phụ thuộc vào Trung Quốc
Doanh
nghiệp Hàn Quốc tặng nhiều triệu đô la cho Quỹ vac-xin của Việt Nam
Liên
minh bán dẫn Mỹ - Nhật - Hàn - Đài : Cơn ác mộng với Trung Quốc ?
No comments:
Post a Comment