Hiếu Chân/Người Việt
August 16,
2022
https://www.nguoi-viet.com/binh-luan/dot-tranh-tro-moi-cua-csvn/
Người dân
và giới nghệ sĩ trong nước mấy hôm nay bàng hoàng và phẫn nộ khi Ủy Ban Nhân
Dân Thành Phố ở Sài Gòn (UBND) ra quyết định phạt 25 triệu đồng và “tiêu hủy”
tác phẩm của một họa sĩ chỉ vì đương sự tổ chức triển lãm tranh mà không xin
phép.
https://www.nguoi-viet.com/wp-content/uploads/2022/08/BL-Dot-Tranh-Bui-Quang-Vien.jpg
Poster
quảng cáo triển lãm tranh Bùi Quang Viễn. (Hình: Hiếu Chân cung cấp)
Truyền
thông trong nước đưa tin ngày 9 Tháng Tám, ông Dương Anh Đức, phó chủ tịch
UBND, ký quyết định số 2696/QĐ-XPHC về xử phạt vi phạm hành chính với đối với họa
sĩ Bùi Quang Viễn, vì ông “Đã thực hiện hành vi vi phạm hành chính, tổ chức triển
lãm tại Việt Nam mà không có giấy phép theo quy định. Cụ thể, tại thời điểm kiểm
tra ông Bùi Quang Viễn triển lãm 29 bức tranh tại phòng tranh Alpha Art Station
địa chỉ số 271/5 Nguyễn Trọng Tuyển, phường 10, quận Phú Nhuận, mà không có giấy
phép theo quy định.”
Quyết định
xử phạt ghi rõ: “Ông Bùi Quang Viễn bị xử phạt hành chính với số tiền là 25 triệu
đồng theo quy định tại Khoản 4 Điều 19 Nghị Định số 38/2021/NĐ-CP. Ngoài ra,
ông Bùi Quang Viễn bị yêu cầu tiêu hủy 29 bức tranh đã triển lãm theo quy định
tại Điểm c Khoản 8 Điều 19 Nghị Định số 38/2021/NĐ-CP.”
***
Họa sĩ Bùi
Quang Viễn là người không xa lạ với bộ máy kiểm duyệt văn hóa ở Sài Gòn. Ông
làm thơ với bút danh Bùi Chát, là một trong vài thành viên chính của nhóm các
nhà thơ trẻ có tên Mở Miệng, là người sáng lập và chủ trì nhà xuất bản Giấy Vụn
– một cơ sở xuất bản “chui,” không có giấy phép hoạt động của nhà cầm quyền.
Các tác phẩm “ngoài luồng” mà Giấy Vụn xuất bản cũng không có giấy phép kiểm
duyệt như sản phẩm của các nhà xuất bản quốc doanh.
Thơ của
nhóm Mở Miệng thật ra không được biết tới nhiều trong một xã hội “văn chương rẻ
như bèo.” Nhưng Mở Miệng bỗng trở nên nổi tiếng năm 2013 khi các tờ báo lớn của
nhà nước xúm vào đánh hội đồng nhóm thơ này, buộc cho các tác giả những tội lỗi
tày trời “mượn văn thơ để làm chính trị” nhân có cô sinh viên Đỗ Thị Thoan, tức
nhà văn Nhã Thuyên, trình một luận văn thạc sĩ có tên “Vị trí của kẻ bên lề: Thực
hành thơ của nhóm Mở Miệng từ góc nhìn văn hóa,” tại khoa Văn trường Đại Học Sư
Phạm Hà Nội.
Luận văn của
cô Nhã Thuyên và đòn đánh hội đồng của các giáo sư, nhà phê bình văn học ở Hà Nội
đã ầm ĩ một thời gian dài, càng làm cho công chúng biết nhiều hơn tới những
sáng tác có phần khó đọc, khó hiểu của nhóm Mở Miệng.
Trước đó,
việc nhà thơ Bùi Chát, với tư cách người sáng lập và điều hành nhà xuất bản Giấy
Vụn, được Hiệp Hội Các Nhà Xuất Bản Quốc Tế (The International Publishers
Association – IPA) chọn để trao giải Tự Do Xuất Bản năm 2011, lại càng khiến
ông trở thành cái gai trong mắt nhà cầm quyền. Khi ông Bùi Chát đến thủ đô của
Argentina nhận giải và trở về nước thì bị cơ quan an ninh câu lưu thẩm vấn đến
hai ngày. Ông cũng từng phải làm việc nhiều lần với cơ quan an ninh văn hoá vì
các sáng tác thơ của mình nhưng chưa từng bị xử phạt.
Lần này
thì nhà cầm quyền quyết ra tay, giáng cho ông họa sĩ kiêm nhà thơ, nhà xuất bản
sách Bùi Chát một đòn chí tử bằng lệnh tiêu hủy 29 tác phẩm hội họa của ông,
khiến ông “hoàn toàn choáng váng, quá bất ngờ, mình không thể tưởng tượng được,”
như lời ông thổ lộ với đài Á Châu Tự Do.
Chung
quanh cái quyết định xử phạt “gây choáng váng” đó có nhiều điều khuất tất.
Tranh của ông Viễn được triển lãm tại Alpha Art Station – một phòng tranh có giấy
phép, chuyên trưng bày và bán tranh, có địa chỉ rõ ràng. Việc xin phép hay
không khi bày tranh lẽ ra là chuyện của phòng tranh, đâu phải chuyện của cá
nhân người họa sĩ! Triển lãm của ông Viễn đã kết thúc vào ngày 30 Tháng Bảy, tại
sao gần 10 ngày sau chính quyền mới ra quyết định xử phạt vì “không có giấy
phép?” Việc xử phạt sau triển lãm, tác phẩm đã được họa sĩ mang về nhà, là chuyện
chưa từng có. Nó che giấu một hành động đàn áp, trả thù cá nhân người họa sĩ mà
“triển lãm không xin phép” chỉ là một cái cớ vụng về.
***
Nhưng đáng
nói hơn cả là cái biện pháp xử phạt “tiêu hủy 29 bức tranh đã triển lãm theo
quy định tại Điểm c Khoản 8 Điều 19 Nghị Định số 38/2021/NĐ-CP.” Chúng tôi chưa
rõ, và cũng không có nhu cầu tìm hiểu, cái nghị định số 38/2021/NĐ-CP của chính
phủ Cộng Sản Việt Nam quy định thế nào nhưng hành vi phá hoại, tiêu hủy tác phẩm
văn hóa nghệ thuật là chuyện không chấp nhận được trong xã hội ngày nay, nhất
là khi không chứng minh được các tác phẩm đó có hại cho công chúng.
Việc đòi
tiêu hủy 29 bức tranh đã được triển lãm và nhận được sự tán thưởng của công
chúng gợi nhớ lại những ngày đen tối sau Tháng Tư, 1975. Sau khi Sài Gòn thất
thủ, chính quyền quân quản tổ chức một chiến dịch quy mô lớn, “bài trừ văn hóa
phẩm phản động đồi trụy” – cái nhãn mà bên thắng cuộc dán lên những thành tựu về
văn hóa nghệ thuật của miền Nam Việt Nam trong hơn 20 năm kể từ ngày chia đôi đất
nước.
Những toán
dân quân đeo băng đỏ, đội mũ tai bèo hay nón cối, tay lăm lăm súng AK kéo vào từng
nhà, lục lọi từng ngõ xóm để tịch thu sách báo, tranh ảnh, băng nhạc… không chừa
thứ gì có hình ảnh, âm thanh và chữ viết, rồi đem thiêu hủy trước những đôi mắt
ngơ ngác và căm hờn của người dân. Nhà cầm quyền rắp tâm xóa sạch ký ức cộng đồng
về miền Nam tự do và áp đặt thứ văn nghệ sắt máu của họ.
Nhưng âm
mưu tàn độc đó không thể thành công. Bốn mươi năm sau, nhiều tác phẩm bị đốt
trong ngọn lửa ngu muội ngày đó lần lượt được xuất bản trở lại do sự thúc ép của
công chúng cần có những tác phẩm văn nghệ nhân bản. Nhạc bolero, và cả những bản
nhạc lính của người chiến sĩ VNCH bị cấm ngặt suốt mấy mươi năm nay đã sống lại,
được ca vang từ các bến xe, bến phà đến các sân khấu đài truyền hình, trở thành
dòng chủ đạo của âm nhạc trong nước.
Những trường
hợp đó chứng minh rằng, tác phẩm văn hóa nghệ thuật nếu thực sự có giá trị thì
có sức sống riêng của nó, không ai có thể tiêu hủy hay bức tử nó bằng những biện
pháp hành chính thô bạo.
Bài học đó
không hề mới. Hơn hai ngàn năm trước, bên Trung Hoa, Tần Thủy Hoàng (秦始皇), sau khi chiếm được thiên hạ đã thực
hiện chính sách “phần thư, khanh nho” – đốt sách, chôn sống học trò. Mưu đồ của
Tần Doanh Chính là xóa sạch lịch sử và ký ức của nhân dân, bắt đầu một thời đại
mới, thiên thu trường trị mà ông là ông vua đầu tiên, là “thủy hoàng đế”… Nhưng
cây độc không sinh trái ngọt. Do nhiều chính sách tàn ác khiến người dân oán hận,
nhà Tần chỉ tồn tại được 15 năm (221-206 trước Công Nguyên)…
Lệnh tiêu
hủy tranh của họa sĩ Bùi Quang Viễn không phải là một trường hợp ngẫu nhiên,
không chỉ là “bước lùi về quản lý văn hóa” như nhận định của một trí thức trong
nước mà nằm trong chuỗi chính sách cầm quyền thủ tiêu tự do ngôn luận, bóp nghẹt
sáng tạo nghệ thuật để ngu dân của nhà cầm quyền Việt Nam.
Đảng Cộng
Sản thâu tóm toàn bộ các tổ chức giáo dục, báo chí, xuất bản, văn hóa nghệ thuật,
đã kiểm soát chặt truyền thông xã hội trên mạng Internet và sẵn sàng trừng trị
những ai bước ra ngoài vòng cương tỏa của họ. Với việc xử phạt họa sĩ Bùi Quang
Viễn thì sau “phần thư” (đốt sách) đã có thêm “phần họa” (đốt tranh), tất cả
cho thấy không khí ngột ngạt của môi trường nghệ thuật trong nước.
Ông Viễn cho
biết ông sẽ kiện quyết định xử phạt ông, nhưng kiện cáo trong một xã hội luật rừng
như Việt Nam thì có rất ít hy vọng. Nếu kiện không thành thì việc ông Viễn tiêu
hủy tranh và nộp phạt – công khai trên mạng cho mọi người biết – có thể biến
thành sự kiện gây tiếng vang, và nhà cầm quyền sẽ nhận được cái mà họ muốn: Sự
khinh bỉ. [đ.d.]
No comments:
Post a Comment