Họa sĩ Bùi Chát: Vì sao
29 bức tranh bị buộc phải tiêu hủy?
Mỹ Hằng
BBC News Tiếng Việt
17 tháng 8
năm 2022
https://www.bbc.com/vietnamese/vietnam-62516403
Họa
sỹ, nhà thơ Bùi Chát trong triển lãm Improvisation tại Alpha Art Station
Giới hội
họa Việt Nam vừa nhận một tin được cho là 'chưa có tiền lệ' từ năm 1975 tới
nay: 29 bức tranh trong triển lãm Improvisation tại Alpha Art Station của họa sỹ
Bùi Chát vừa có lệnh phải tiêu hủy.
Cùng với
đó, họa sỹ Bùi Chát bị cơ quan chức năng mời lên làm việc và lập biên bản xử phạt
25 triệu đồng.
Quyết định
xử phạt này do ông Dương Anh Đức, Phó Chủ tịch UBND TP.HCM ký, với lý do triển
lãm 'không xin phép', dựa theo quy định tại khoản 4 điều 19 Nghị định số
38/2021/NĐ-CP về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực văn hóa và quảng
cáo.
Trao đổi với
BBC News Tiếng Việt ngày 16/8, họa sỹ Bùi Chát xác nhận sự việc nói trên và cho
biết ông 'sốc', 'choáng váng vì không ngờ' khi được tin phải tiêu hủy tranh.
Một
số tác phẩm của họa sỹ Bùi Chát được trưng bày trong triển lãm Improvisation tại
Alpha Art Station
Theo họa sỹ
Bùi Chát, khoảng 4-5 ngày sau khai mạc triển lãm, "có một nhóm gọi là đoàn
kiểm tra chuyên ngành văn hóa giữa An ninh Văn hóa và Sở Văn hóa Thể thao, đến
kiểm tra", sau đó hơn ba tuần sau họ ra biên bản xử phạt hành chính.
Đồng thời,
biên bản này yêu cầu họa sỹ Bùi Chát phải 'khắc phục hậu quả' bằng cách tiêu hủy
toàn bộ 29 tranh trong triển lãm.
'Đánh thức tự do' và 'Mở miệng'
Bùi Chát
được biết đến từ lâu là nhà thơ, nhưng ông đã vẽ tranh được 10 năm nay, và đây
là triển lãm đầu tiên trong sự nghiệp cầm cọ của ông.
Một
số tác phẩm của họa sỹ Bùi Chát được trưng bày trong triển lãm Improvisation tại
Alpha Art Station
Huỳnh Lê
Nhật Tấn trong một bài viết mới đây
trên BBC khen tranh Bùi Chát 'đánh thức sự tự do'.
Ngoài vẽ
tranh, làm thơ, Bùi Chát là thủ lĩnh nhóm Mở Miệng, đã hoạt động khoảng 20 năm
cùng với một số nhà thơ khác như Lý Đợi, "đưa ra một lối thơ khác, không
giống thơ 'định hướng' theo quan điểm của Ban Tư tưởng Văn hóa Trung ương của Đảng
Cộng sản hoặc Hội Nhà văn Việt Nam".
Nhóm Mở Miệng
cũng cho ra đời NXB Giấy Vụn, và một số hoạt động khác.
Có phải vì
'đánh thức tự do' và 'mở miệng' mà nay Bùi Chát bị xử phạt và tranh bị tiêu hủy?
Khách
tới thưởng thức tranh của Bùi Chát trong triển lãm Improvisation tại Alpha Art
Station
Họa sĩ Bùi
Chát nói không có đủ căn cứ để phủ nhận hoặc khẳng định việc này, dù ông cho
hay trong suốt 10 năm qua đã bị chính quyền cấm xuất cảnh.
'Tôi cũng
thường xuyên bị gây khó dễ trong kinh doanh làm ăn, thuê nhà cũng không ai dám
cho thuê vì bị quấy nhiễu', Bùi Chát nói với BBC.
Nói về nội
dung tranh trong triển lãm, Bùi Chát nói tranh của ông "phần lớn là trừu
tượng" và ông 'không đưa ý đồ cụ thể gì vào tác phẩm mà chỉ là nghệ thuật
thuần túy'.
"Tôi
không có quyền nói thay tác phẩm. Người xem mỗi người tự cảm nhận, diễn giải
tranh theo cách của mình. Ai nói nó có ý đồ chính trị thì cứ để họ chứng
minh," Bùi Chát nói.
'Nghiêm trọng, chưa có tiền lệ'?
Về hình thức
xử lý của cơ quan chức năng, họa sĩ Bùi Chát nói:
"Trên
nguyên tắc của luật pháp, sai phạm gây hậu quả thế nào thì khắc phục hậu quả đến
đó. Một triển lãm nghệ thuật chỉ có thể gây hiệu quả chứ không thể gây hậu quả
được, cho nên không thể khắc phục hậu quả bằng cách tiêu hủy hết tranh."
Một
tác phẩm của Bùi Chát trong triển lãm Improvisation tại Alpha Art Station
Ông Bùi
Chát cho rằng về mặt áp dụng luật, cơ quan chức năng có thể không sai. Tuy
nhiên Nghị định 38/2021 có khả năng vi hiến và đi ngược lại các nguyên tắc về
quyền con người.
Ông cũng
nói hành động tiêu hủy tranh còn vi phạm đến quyền tài sản của người khác.
"Tôi lấy ví dụ một người từ nước
ngoài về mang theo bộ sưu tập tranh Đông Dương quý, và mở triển lãm tại nhà, vì
không biết thủ tục nên không xin phép.
"Không lẽ chính quyền đến xử phạt,
lập biên bản, rồi tiêu hủy toàn bộ tranh? Trong khi đó tranh đó có thể được xem
là quốc bảo và giá có thể tới vài chục triệu đô la."
"Họ không quan tâm đến nội dung
tranh là gì, giá trị ra sao, mà chỉ quan tâm đến hình thức là xử phạt. Tôi cho
rằng đây là vấn đề nghiêm trọng.
"Về văn hóa, đây là một hình thức
hủy hoại tương lai văn hóa, gây tội ác cho văn hóa.
Một
sô tác phẩm của Bùi Chát trong triển lãm Improvisation tại Alpha Art Station
"Họ không quan tâm sau này các
tác phẩm có thể có giá trị như thế nào. Có thể 10 năm sau các tác phẩm này sẽ
được đánh giá về giá trị ở một mức độ khác. Họ không hiểu được điều đó.
"Nếu các tác phẩm này bị tiêu hủy,
sẽ tạo ra vết nhơ trong chính quyền và vết nhơ cho văn hóa Việt Nam.
"Chưa bao giờ ở Việt Nam có trường
hợp họa sĩ triển lãm tranh vì không xin phép mà mang ra tiêu hủy," họa sỹ Bùi Chát nói với BBC.
Ông Bùi Chát cũng cho hay sẽ khởi kiện và "bảo
vệ quyền lợi của mình đến cùng".
Ý kiến từ giới họa sỹ, nghệ sỹ
Trao đổi với
BBC News Tiếng Việt từ Sài Gòn, nhà văn Nguyễn Viện nói:
"Việc nhà thơ Bùi Chát bị lập
biên bản và xử phạt cho cuộc triển lãm tranh của anh là điều khá bất ngờ.
"Đây là một vụ việc chưa có tiền
lệ. Nếu dựa vào nghị định 38 để vừa phạt Bùi Chát 25 triệu và buộc tiêu hủy
tang vật gọi là để "khắc phục hậu quả", tôi e rằng có điều gì quá
đáng ở đây.
"Chỉ vì lý do cuộc triển lãm
không xin phép, mà nhà nước đưa ra mức hình phạt như thế, khiến người ta có thể
đặt câu hỏi: liệu những tác phẩm trong triển lãm đó "có vấn đề"?
"29 tác phẩm trừu tượng có thể
suy diễn về nội dung của nó một cách tùy tiện chăng?
"Tôi không nghĩ tranh của Bùi
Chát mang một nội hàm chính trị hay thái độ chính trị nào. Có lẽ chúng ta cũng
cần lưu ý, Bùi Chát vốn là một nhà thơ, và việc vẽ tranh của anh theo lối trừu
tượng là điều mà chúng ta có thể hiểu như một hứng thú hơn là một họa sĩ chuyên
nghiệp.
"Vì thế, việc xử phạt anh 25 triệu
cho một niềm vui đã là quá đáng, huống chi còn buộc tiêu hủy tác phẩm như một
"tang vật" của hành vi sai trái, thì tôi tin chắc rằng vụ việc việc
này sẽ trở thành một sự kiện mang tính lịch sử cho sinh hoạt văn hóa nghệ thuật
ở Việt Nam.
"Tôi xin nói thêm, việc lập biên
bản đã diễn ra sau 3-4 ngày phòng tranh khai mạc, và cuộc triển lãm đã kết thúc
vào ngày 30/7, nhưng đến ngày 9/8 Bùi Chát mới được thông báo đến nhận quyết định
xử phạt. Đây cũng là một vấn đề.
Trên
Facebook cá nhân, nhà thơ Đỗ Trung Quân chỉ ra rằng Nghị định
38 không áp dụng đối với triển lãm mỹ thuật, nhiếp ảnh hay hoạt động trưng bày
tác phẩm, hiện vật, tài liệu thuộc sở hữu hoặc quyền sử dụng hợp pháp của tổ chức,
cá nhân tại trụ sở của tổ chức hoặc tại nhà riêng của cá nhân trong các hoạt động
mang tính chất nội bộ.
"Tóm lại theo thiển ý thì với
hành vi được cho là 'triển lãm không có giấy phép' 29 bức tranh của họa sỹ Bùi
Chát, không thể bị xử phạt tiêu hủy theo quy định của pháp luật hiện
hành," họa sỹ Đỗ
Trung Quân viết.
.
Nhà thơ
Lý Đợi viết trên
Facebook cá nhân:
"Xíu nữa là mất bảo vật quốc gia.
"Nếu áp dụng theo cái quyết định
xử phạt vi phạm hành chính đối với Bùi Chát ngày 9/8/2022 của UBND TP.HCM, thì
VN trong quá khứ có nguy cơ mất nhiều Bảo vật quốc gia.
"Quyết định vừa nêu buộc Bùi Chát
phải "tiêu hủy 29 bức tranh", vì "tổ chức triển lãm tại VN mà
không có giấy phép".
Nhìn lại lịch sử. Ví dụ bức tranh
"Kết nạp Đảng ở Điện Biên Phủ" của Nguyễn Sáng, được công nhận Bảo vật
quốc gia trong đợt 2 (năm 2013). Bức này từng không được cấp phép triển lãm và
vài lần lén triển lãm không có giấy phép. Rất may nó không bị buộc tiêu hủy, nếu
không thì đâu còn để mà nửa thế kỷ sau công nhận Bảo vật quốc gia.
"Hoặc như bức "Hào" của
Dương Bích Liên, vài lần bị cấm, tác giả bị mời viết kiểm thảo nhiều lần. Nhưng
cũng rất may là không bị buộc tiêu hủy, nếu không thì Dương Bích Liên và mỹ thuật
hiện đại Việt Nam đã mất đi một kiệt tác.
"Còn nếu nói Bùi Chát từng bị
"sổ đen" nên dẫn đến buộc phải tiêu hủy tranh, thì càng khiên cưỡng,
vô lý. Vì trong quá khứ, các thành viên trực tiếp và gián tiếp của Nhân văn -
Giai phẩm đều thuộc "sổ đen" hoặc "sổ rất đen", vậy mà sau
này thì sao?
"Đa số tác phẩm của họ được tái
xuất hiện, nhiều người còn được đặt tên đường, được trao giải thưởng HCM, giải
quốc gia… Nếu trong quá khứ cũng áp dụng tiêu hủy tác phẩm, thì việc trao giải
sau này còn ý nghĩa gì, khi mà tác phẩm không còn nữa.
"Một lãnh đạo của Hội Mỹ thuật VN
(tạm giấu tên) nói rằng quyết định tiêu hủy tranh là chưa có tiền lệ tại VN kể
từ 1975 đến nay.
"Từ vài cứ liệu lịch sử như vừa
nêu, có thể thấy rằng cái quyết định mà Bùi Chat đang đối diện là một quyết định
làm thụt lùi sự văn minh, hiện đại, công bằng, dân chủ mà cả nền hành chính
đang hướng tới.
"Nó cũng làm xấu đi hình ảnh xã hội
pháp quyền, muốn thượng tôn pháp luật mà VN đang nỗ lực để có được.
.
Họa sỹ
Lương Lưu Biên viết
trên Facebook cá nhân:
"Kiểm duyệt! Tiêu huỷ 29 bức
tranh" trong triển lãm của Bùi Chát (đã kết thúc triển lãm).
Nếu không có nhầm lẫn gì thì đây là một
quyết định xử phạt không phép đáng kinh ngạc.Tranh trừu tượng thì có nội dung
gì để suy diễn các kiểu nhỉ?
"Xưa nay chỉ cấm treo nay thì tới
tiêu huỷ luôn. Thật không thể chấp nhận được!"
------------------------------------------
TIN
LIÊN QUAN
Hoạ sỹ Đinh
Quân: 'Tôi muốn cách tân sơn mài truyền thống của VN'
22 tháng 5
2022
.
Họa sỹ Đỗ Minh
Tâm: 'Tôi vẽ siêu thực để quên đi nhiều thứ'
15 tháng 5
2022
No comments:
Post a Comment