David Brown
- Asia
Sentinel
Song
Phan, chuyển ngữ
13/08/2022
https://baotiengdan.com/2022/08/13/di-san-cua-nguyen-phu-trong/
Một đánh giá miễn cưỡng đối với nhà lãnh đạo già cỗi
của Việt Nam
https://baotiengdan.com/wp-content/uploads/2022/08/1-3-630x420.webp
Ảnh: Khoảnh khắc vui sướng trong Hành lang
Quyền lực. Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng (mặc áo sọc ngắn) cùng với “tam trụ” (từ
trái sang) Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ và
Thủ tướng Phạm Minh Chính. Nguồn: Thông tấn xã Việt Nam
Nguyễn Phú
Trọng, nhà lãnh đạo 78 tuổi của Đảng Cộng sản Việt Nam, khẳng định rằng, ông sẵn
sàng nghỉ hưu bất cứ khi nào Ban Chấp hành Trung ương Đảng đồng ý về một người
kế nhiệm xứng đáng. Không nghi ngờ gì với cái gật đầu ngầm của Trọng, các nhà
xuất bản nhà nước đang biên soạn những ấn bản dày đặc quà tặng với các bài phát
biểu và bài viết trong suốt 55 năm sự nghiệp của ông.
Đặc trưng điển hình nhất của Trọng là nhà lãnh đạo
lâu năm mà chẳng để lại dấu vết tầm cỡ lớn nào. Kiểu cách ông cụ và lối sống khiêm tốn
của ông dễ gây lầm lẫn; ông cứng như đá. Trong suốt một thập niên,
ông không hề khoan nhượng khi những nhân vật nặng ký trong đảng, thậm chí cả những
người đồng chí lâu năm, được phát hiện là đã dùng sự ưu ái (ô dù) để đổi chác
tiền bạc hoặc ‒ có lẽ tệ hơn ‒ bị phát hiện là lấy sự ngờ vực về học thuyết
Mác-Lênin. Năm 2015, ông đã bóp nát âm mưu muốn thay ông làm Tổng Bí thư của thủ
tướng đương nhiệm. Kể từ đó, không còn bị thách thức, Trọng đã nỗ lực hết sức để
thanh lọc tham nhũng và kiểu suy nghĩ mơ hồ trong Đảng. Đó là một trận chiến
không hồi kết.
Sau khi bị
đột quỵ một thời gian vào năm 2019, Trọng đã đề xuất sát thủ trung thành của
mình làm người kế nhiệm. Khi hầu hết các đồng liêu của ông trong Ủy ban Trung
ương bị nghẹn họng về điều , Trọng quyết định rằng, dù có bị bệnh hay không,
ông vẫn chưa sẵn sàng nghỉ hưu. Thay vào đó, ông đã vận dụng các quy tắc của đảng
để bảo đảm một nhiệm kỳ thứ ba chưa từng có ở vị trí lãnh đạo.
Bây giờ,
khi thời điểm giữa nhiệm kỳ thứ ba đó đang đến gần, tất nhiên là các ứng viên kế
nhiệm Trọng đang lập kế điều động một cách kín đáo. Dường như không ai trong số
các ứng viên hàng đầu chia sẻ niềm đam mê cải cách của Trọng, mặc dù đó có thể
là cái giá phải trả cho việc ông ta thoát khỏi đời sống chính trị một cách lịch
lãm.
Cái gì thúc đẩy ông Trọng?
Những
thành công và thiếu sót trong nỗ lực của Nguyễn Phú Trọng trong việc trấn áp
các vụ tham nhũng của các quan chức cấp cao đã được tường thuật rộng rãi, bao gồm
cả ở đây. Ít thấy hơn nhưng cũng không kém phần quan trọng
là chiến dịch trong nội bộ Đảng của Trọng nhằm dập tắt xu hướng tiêu cực “tự
diễn biến và tự chuyển hóa”.
Theo như
những bằng chứng công khai, Nguyễn Phú Trọng chưa từng dao động trong niềm tin
rằng, chỉ có chủ nghĩa xã hội ‒ kiểu Lênin, trong đó một đảng tiên phong “đưa
quyền làm chủ của nhân dân thành hiện thực” ‒ mới có thể đưa Việt Nam đến “một
kiểu xã hội mới về chất . . . có khả năng phát huy được sự sáng tạo, sự ủng
hộ và tham gia tích cực của nhân dân”.
Chưa hết,
khi Trọng gần đến tuổi hưu sau một thời gian dài ‘phục vụ’ với tư cách là một
nhà lý luận và giáo sư về ‘xây dựng đảng’, ông ta nhận thấy rằng đảng của Hồ
Chí Minh đang mục ruỗng từ bên trong. Trong thời đại có nhiều cơ hội để ‘tự xử
lý, các quan chức đang trở nên giàu có và những người dân thường đang mất niềm
tin vào Đảng Cộng sản.
Theo tính
toán của Trọng, việc chỉ nâng cao tính chính đáng trong hoạt động của Đảng là
không đủ. Nó cũng phải chứng minh tính chính đáng về mặt đạo đức của mình bằng
cách loại bỏ bọn sâu sa ngã.
“Một số lượng
lớn cán bộ suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức và lối sống”, ông nói tại Hội
nghị Ban Chấp hành Trung ương Đảng hồi tháng 10 năm 2016. Họ đi xa đến mức “đòi
‘đa nguyên’, cổ xúy cho ‘tam quyền phân lập’, và ca ngợi ‘xã hội dân sự’…
Họ lợi dụng các phương tiện truyền thông và mạng xã hội để phủ nhận vai
trò lãnh đạo của Đảng”.
Ban Chấp
hành Trung ương là cơ quan tiêu biểu nhất của Đảng và trong những năm gần đây
là cơ quan quyền lực nhất. BCH có khoảng 200 ủy viên, bao gồm một số khá lớn
các lãnh đạo thành phố và tỉnh, các quan chức chính quyền trung ương và đại diện
các doanh nghiệp nhà nước, cũng như các ủy viên đến từ các ban ngành trong trụ
sở chính của Đảng. Họ buộc Trọng phải thông qua Nghị quyết 4 hồi tháng mười
2016. Đó là một tài liệu dài cho phép ông có quyền làm (theo cách nói của ông)
“đảo ngược sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức và lối sống… trong đội
ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý”.
Trái ngược
với chiến dịch rất công khai của Trọng nhằm xác định và truy tố các quan chức
tham nhũng, chiến dịch chống ‘tự diễn biến’ và ‘tự chuyển hóa’ đã được theo đuổi
như một vấn đề nội bộ của đảng CSVN. Trọng giải thích rằng, sự tự tin thái quá
thể hiện ở chỗ một cán bộ “muốn nói gì thì nói, nói trái điều lệ, trái cương
lĩnh của đảng. Khi xảy ra chuyện đó, anh ta có còn là đảng viên nữa không, chưa
nói là cán bộ?”
Nghị quyết 4 gần như ngay lập tức dẫn đến việc Đảng
khai trừ một số trí thức phục vụ lâu năm có tư tưởng tự do. Các thành viên khác của đảng trở nên
cẩn trọng hơn, ít nhất là khi phát biểu trước công chúng.
Truyền thông xã hội bị chế ngự; Xã hội
dân sự bị kỳ thị
Nghị quyết
4 cũng nâng tầm nền tảng lý thuyết cho một động lực thành công phần lớn trong
việc hạn chế các cuộc tranh luận tự do trên không gian mạng và gây ra sự
nghi ngờ về hoạt động của các tổ chức xã hội dân sự.
Đến năm
2016, cả Facebook và công ty con YouTube của Google đã trở nên rất phổ biến ở
Việt Nam, là nơi đăng nội dung chỉ trích nhà nước. Chính quyền Hà Nội yêu cầu
việc này phải dừng lại. Những gã khổng lồ truyền thông xã hội giải thích rằng
việc kiểm duyệt nội dung là trái với chính sách của họ. Chính quyền (Bộ Thông
tin và Truyền thông, Bộ Cộng an) đã báo cho các công ty Việt Nam rút quảng cáo
khỏi hai nền tảng (website) này. YouTube đã kịp thời tuân theo, thay vì để mất
phần lớn thu nhập ở thị trường Việt Nam đang sinh lời. Facebook đã cố gắng thương lượng nhưng không có kết quả.
Từng chút
một, Facebook và những công ty truyền thông xã hội đã nhân nhượng hơn là để
đánh mất một thị trường được cho là trị giá khoảng một tỷ Mỹ kim hàng năm. Đến
năm 2020, cơ quan chức năng của Việt Nam có thể báo cáo rằng, cả hai công ty
này đã trở thành công dân internet tốt. Lãnh đạo Bộ Công an và Bộ Truyền thông
– Thông tin ca ngợi YouTube và Facebook đã kịp thời xóa các bài đăng được coi
là thù địch hoặc xúc phạm do đội quân giám sát nội dung của chế độ điểm chỉ và
hơn nữa là đình chỉ các tài khoản liên tục đăng nội dung đó.
Cũng sau
khi Nghị quyết 4 được thông qua, các cơ quan đảng trở nên ít khoan dung hơn đối
với các tổ chức xã hội dân sự không trực thuộc chính phủ. Truyền thông của Đảng khẳng định rằng, đây là những
công cụ của “các thế lực thù địch” bên ngoài, nhằm phá hoại vai trò lãnh đạo của
đảng CSVN và sự đoàn kết dân tộc, cũng như tuyên truyền các tư tưởng về tự do
cá nhân, nhân quyền vốn có và hệ thống chính trị đa đảng.
Chiến dịch
bêu xấu các nhóm xã hội dân sự của đảng và nhà nước trước hết cho thấy, sự đàn
áp tăng cao đối với một nhúm nhỏ các công dân cấp tiến, dám phản đối đường lối
chính trị của chế độ. Vài trăm người hiện đang thụ
án tù vì hoạt đông chống đối của họ; những người cùng ý khác đã trở nên cẩn trọng
hơn.
Hơn nữa ‒
và điều này là mới ‒ các cơ quan của Đảng đã bắt đầu gộp chung những người phản
đối chính trị với rất nhiều người khác vốn chọn cách làm việc trong các nhóm tự
nguyện, độc lập với sự lãnh đạo của Đảng nhưng thường hợp tác với các văn phòng
chính phủ, để đạt được các mục tiêu xã hội đa dạng như chống ngược đãi trẻ em, ủng
hộ quyền động vật, hoặc phân phát thực phẩm cho những người có nhu cầu.
Các nhà
lãnh đạo của một số tổ chức xã hội dân sự từng hợp tác với chính phủ ở cấp quốc
gia đã bị bắt hồi đầu năm nay. Nổi bật nhất trong số đó, người sáng lập và lãnh đạo
nhóm vận động chính sách môi trường, Green ID, đã từng cộng tác chặt chẽ với
văn phòng Thủ tướng Chính phủ trong việc lập kế hoạch chuyển đổi nhiều năm cho
Việt Nam, từ phụ thuộc vào than sang dựa vào năng lượng mặt trời và nguồn
tài nguyên gió dồi dào của đất nước. Bị kết tội trốn thuế hồi tháng 6, cô ấy
đang phải thi hành án tù hai năm.
Sự kết thúc của một kỷ nguyên?
Phần lớn
các đồng liêu lãnh đạo đảng CSVN của TBT Trọng đã đồng ý vào năm 2011, 2016 và
một lần nữa vào năm 2021 rằng ông ta là người “đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng
chính trị, đạo đức và lối sống… trong đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý”. Vẫn
không thiếu củi cho ‘vào lò’ của Trọng. Nói một cách đơn giản, nhà lãnh đạo Đảng
đã làm lẫn lộn những người hoài nghi, cho rằng các chiến dịch của ông sẽ chỉ tồn
tại trong thời gian ngắn và chỉ nhắm vào các đối thủ của ông và đồng bọn của họ.
Chỉ có thời
gian mới biết được Trọng có ngăn chặn được sự thối nát trong nội bộ Đảng hay chỉ
đơn giản là làm chậm lại. Thành công hay không, Trọng đáng khâm phục theo cách
riêng của ông ta. Ông ta là một tín đồ thực sự trong một thời đại hoài nghi,
ngoan cường trước mặt với nỗi thất vọng dai dẳng. Ông ta là một nhà lãnh đạo điển
hình qua cách làm việc mà ông mong được làm khuôn mẫu cho cấp dưới của mình.
Trong một sơ lược tiểu sử gần đây, Reuters mô tả hình ảnh của
Trọng là “hình ảnh của một người ghét sự thái quá, từ chối những món quà Tết
Nguyên đán đắt tiền từ bạn bè”. Ông bà Trọng sống trong một biệt thự khiêm
tốn, cạnh một trong những hồ nước ở Hà Nội, cách văn phòng làm việc một
quãng đường lái xe ngắn. Hai người con của họ, được cho là quan chức, không hề
được báo chí Việt Nam nhắc đến.
Lãnh đạo đảng
ba nhiệm kỳ của Việt Nam không còn khỏe mạnh nữa: Sự chú ý mà các tờ báo Việt
Nam dành cho chuyến đi trong ngày được sắp xếp cẩn thận gần đây đã gián tiếp
đưa ra cái nhìn đó. Đây là lần đầu tiên ông Trọng ra khỏi Hà Nội kể từ khi ông
bị đột quỵ hồi tháng 4 năm 2019. Ông đi ô tô đến Yên Tử, một cụm chùa cách Hà Nội
130 km về phía đông, gắn liền với vị vua thông tuệ Trần Nhân Tông hồi thế kỷ
13.. Có lẽ đây là một cơ hội tốt để ông cầu xin Ban Chấp hành
Trung ương đảng CSVN sẽ chọn được một Tổng Bí thư kế nhiệm, đáp ứng các tiêu
chuẩn của ông.
_______
Tác
giả: Ông
David Brown là một nhà ngoại giao Hoa Kỳ đã nghỉ hưu và là một cộng tác viên
thường xuyên của Asia Sentinel. Ông có nhiều bài viết về các vấn đề chính sách
công ở Việt Nam. Bản dịch này đã được ông Brown chỉnh sửa, dành cho độc giả người
Việt, có thể có vài chi tiết khác với bản tiếng Anh.
NGUỒN :
Grudging appreciation for Viêt Nam’s
aging leader
David Brown
Aug 11,
2022
No comments:
Post a Comment