Ukraine – Lựa chọn nghiệt ngã
(Phần 7)
14/04/2022
https://baotiengdan.com/2022/04/14/ukraine-lua-chon-nghiet-nga-phan-7/
Tiếp theo Phần 1 — Phần 2 — Phần 3 — Phần 4 — Phần 5 và Phần 6
https://baotiengdan.com/wp-content/uploads/2022/04/1-26-634x420.jpg
Tổng thống Mỹ Clinton, TT Nga Jelzin và TT Ukraine
Kravchuk gặp nhau tháng 1.1994, chuẩn bị cho việc Ukraine giả trừ quân bị. Nguồn:
Wikipedia
Khi Nga tấn công vào Ukraine, một làn sóng lo
ngại bao trùm châu Âu. Hai nước trung lập Thụy Điển, Phần Lan và hai nước cộng
hòa cũ xô viết cũ Moldavie và Gruzia đều muốn gia nhập NATO. Chủ nghĩa Đại Nga
từng giăng móng vuốt của nó đến các nơi này. Phần Lan đã từng mất lãnh thổ cho
Nga trong chiến tranh thế giới 2. Ở nước Moldavia nói tiếng Rumanie quân
Nga đang đóng ở Transnitia, hỗ trợ quân ly khai gốc Nga từ 1992. Năm 2008, chỉ
sau một tuần đánh nhau, Gruzia thất trận, chịu mất hai vùng ly khai Nam Ossetia
và Abkhazia. Đó chính là những kịch bản y như ở Donetzk và Luhanzk mà Nga đã
dàn dựng ở Ukraine.
Có nghĩa là Putin có thể tìm cách thôn tính
các nước trong vòng ảnh hưởng bất cứ lúc nào, nếu muốn. Những cái cớ “NATO”,
“Thân tây”, “Bảo vệ kiều dân” chỉ lòe bịp được những kẻ nhẹ dạ.
Với một kẻ khổng lồ nguy hiểm như vậy thì các
nước nhỏ làm gì cũng sai. Chỉ có 4 lựa chọn mà kiểu gì cũng có cái giá của nó.
A- Chấp nhận làm chư hầu;
B- Ngậm miệng, trung lập;
C- Hiện đại hóa, thoát Nga và theo NATO;
D- Cách C + Vũ trang để quyết chống lại.
Các nước Trung Á đều chọn A, Nga bảo hộ.
Tajikistan nhờ Nga canh biên giới với Afghanistan. Khi Kazastan có biến, Nga
đưa quân vào dẹp biểu tình hộ. Armenia phải nhờ Nga can thiệp giải quyết vụ
Berg-Karabach.
Phần Lan chọn cách B trong khi 3 nước Baltic
tý hon không có lãnh thổ để thế chấp như Phần Lan thì phải chui vào NATO theo
cách C.
Đó có thể là các lựa chọn ít sai nhất để sống
bình yên.
Trong các nước cộng hòa của Liên Xô cũ, chỉ có
Ukraine có đủ sức mạnh về người và của để thực hiện giải pháp D. Belaruss mấp
mé khả năng này nên đã chấp nhân làm chư hầu.
Ukraine với 45 triệu dân và 600.000km² không hề
là nước nhỏ. Quan trọng hơn cả, đây là lò vũ khí lớn thứ nhì của Liên Xô, có khả
năng sản xuất từ AK47 đến xe tăng, đại bác, tên lửa và máy bay cỡ lớn. Công
nghiệp nặng Nga phụ thuộc rất nhiều vào nguồn máy móc, cấu kiện của Ukraine.
Năm 1998, Ukraine xuẩt khẩu 732 triệu USD vũ khí, xếp thứ sáu toàn cầu [1].
Khi Liên Xô tan rã 1991, Ukraine có thu nhập
bình quân theo sức mua (PPP) dưới 10.000 USD, bằng Ba-Lan. Năm 2020, Ba-Lan đạt
hơn 34.000USD, trong khi Ukraine vẫn ở mức 13.000 USD. Thoát Nga, dân chủ hóa
và kinh tế thị trường minh bạch đã giúp Ba-Lan tạo ra khoảng cách này. Ukraine
theo mô hình Nga, nhưng không có nhiều tài nguyên như Nga nên thành anh học trò
kém. Chủ nghĩa tư bản thân hữu của các Oligarch đã làm suy kiệt nền kỹ nghệ.
Năm 2020 xuất khẩu vũ khí Ukraine tụt xuống hàng 20, trong khi Nga vẫn đứng thứ
nhì.
Một đất nước có tiềm năng kỹ nghệ nhưng suốt
bao nhiêu năm chỉ nằm trong cái chăn ấm của Nga nên khi thấy chăn có rận, nhảy
ra ngoài là chết cóng. Không chỉ nền kinh tế mà toàn bộ hệ thống chính trị, an
ninh, quốc phòng của Ukraine bị Nga thao túng. Gián điệp của Nga cho đến hôm
nay vẫn còn nằm sâu nhiều nơi [2]. Tổng thống Yanukovich bị cách mạng Maidan lật
đổ tháng 2.2014, phải nhờ biệt kích Nga đến cứu mang về Nga tỵ nạn.
Mất Yanukovich là mất sân sau nên Nga ra tay
chiếm ngay Crimea rồi gây hấn ở Donbas. Quân đội Ukraine bị Nga hóa đến mức án
binh bất động. Quân Nga vào Crimea, Luhansk, Donetsk như vào chỗ không người.
Đến lúc đó người Ukraine bừng tỉnh và lo sợ,
nhưng quân đội bất lực. Khi quân ly khai thân Nga chiếm cảng Mariupol tháng
4.2014, chính tiểu đoàn Azov, cánh tay trái của phong trào neonazi đã giải
phóng thành phố và cứu quân chính quy [3]. Vai trò quan trọng của Azov trong cuộc
chiến ở Donbas đã tạo cho Nga lý do “Xóa bỏ CN phát xít ở Ukraine”. Quân đội yếu,
phải dựa vào Azov thường khiến Kyiv khó xử trước các chất vấn về nhân quyền.
Từ sau vụ Crimea, những vấn vương cuối cùng với
Nga tan biến. Giới tinh hoa Ukraine quyết tâm cải cách hướng Tây. Hướng Tây ắt
phải loại trừ ảnh hưởng của Nga. Nga coi đó là bài Nga, tăng sức ép, kích động
người Nga ly khai nổ súng.
Vòng xoắn bạo lực này đã khiến Ukraine phải đi
đến lựa chọn nghiệt ngã “Tái vũ trang để tồn tại”.
Ukraine từng yên tâm với “Ghi nhớ Budapest
1994”, trong đó Mỹ, Anh và Nga cam kết công nhận và bảo vệ toàn vẹn lãnh thổ của
Ukraine, Belarus và Kazachstan để ba nước này từ bỏ vũ khí hạt nhân. Nước nhỏ từ
bỏ vũ khí hạt nhân vì không nuôi nổi nó là điều dễ hiểu. Nhưng sao nhãng luyện
binh đao khi sống bên cạnh một kẻ đầy dã tâm là tự sát.
Giới lãnh đạo sau Maidan lập tức gấp rút canh
tân đất nước, trước tiên ở quân đội, cảnh sát và mật vụ. Mỹ đã viện trợ quân sự
và huấn luyện cho quân đội Ukraine các phương pháp tác chiến hiện đại nhất.
Quân đội và tình báo Ukraine 2022 đã tiến một bước khá xa so với 2014. Nhưng việc
mất Crimea với quân cảng Sevastopol, mất khu công nghiệp nặng ở Donbas và cuộc
nội chiến kéo dài đã hạn chế đáng kể thành quả của tái vũ trang.
Ukraine có quân đội thường trực 200.000 người.
Khi chiến tranh có thể huy động tới nửa triệu quân. Đó không phải là quân đội
nhỏ. Tình báo Mỹ cung cấp cho Ukraine mọi thông tin về tập trung và hành quân của
Nga, nhưng họ chỉ có cách chờ làn sóng đó tràn đến để tự vệ. Khi đó tổn thất sẽ
rất lớn. Yếu điểm chết người của Ukraine là không có vũ khí tấn công.
Một quốc gia lẽ ra có thể là một cường quốc
quân sự, nay phải đánh nhau theo kiểu du kích, phải cầu xin phương tây viện trợ
đủ thứ. Đó là một bi kịch.
Ở Phương tây dân chủ, chính phủ chỉ tồn tại nhờ
phiếu bầu của dân. Dù hò hét bảo vệ tự do dân chủ, họ chỉ hành động theo nguyên
tắc: Ủng hộ Ukraine đến mức mà an ninh và mức sống của họ không bị ảnh hưởng
khiến dân chúng bất bình. Sự ích kỷ đó thể hiện rõ nét nhất ở Berlin, khi người
ta ngần ngại cả việc cung cấp các vũ khí cũ của quân đội CHDC Đức đã tồn kho 32
năm qua. Ngay cả nước tiền tuyến như Ba-Lan cũng không dám cung cấp trực tiếp
máy bay MIG-29 cho Ukraine. Hungary nằm sát Ukraine nhưng chính phủ dân cử của
Orban vẫn đi đêm vơi Putin. Điều đó sẽ xảy ra ở Pháp nếu Le Pen thắng Macron cuối
tháng này.
Không phải ở phương tây mọi thứ đều tốt đẹp.
Nhưng dù sao đi nữa thì dân chủ vẫn là dạng
nhà nước tiến bộ nhất hiện nay, và người Ukraine đã lựa chọn con đường đó. Dân
tộc 45 triệu người không dễ bị lừa bịp. Họ cải cách theo mô hình EU vì đã có
kinh nghiệm sống 72 năm trong nền chuyên chế XHCN và 30 năm trong một chế độ mà
chính trị thì phụ thuộc vào ngoại bang, kinh tế chỉ chộp giật và chia nhau ăn
hoa hồng.
Dù thời gian ngắn, nhưng 8 năm cải cách đã đem
đến những thành quả không ngờ: Ukraine đã chặn đứng được cuộc xâm lăng của Nga.
Putin đã nhầm khi nghĩ rằng mọi việc sẽ ngon như 2014.
Giá như những cải cách hiện nay được tiến hành
sớm hơn, từ những năm 1990, khi Nga còn ngập trong khủng hoảng và được lãnh đạo
bởi ông già nát rượu Jelzin thì nay Ukraine đã đủ sức đánh phá tận gốc các căn
cứ xuất phát của cuộc xâm lăng, không quân đã làm chủ không phận, kinh tế có đủ
hạ tầng để hỗ trợ chiến tranh. Điều quan trọng hơn nữa là mức sống, nền văn
minh và chế độ dân chủ sẽ khiến cộng đồng Nga ở đây không có lý do gì ly khai để
chuốc đau khổ.
Putin chọn đánh vào Ukraine vì coi đó là mắt
xích yếu nhất trong vành đai các nước dân chủ bao quanh Nga. Nhưng nếu nhìn thấy
một quân đội Ukraine trang bị gấp 4-5 lần như hiện nay, mạnh cả về phòng thủ lẫn
tấn công thì dù không có NATO, ông ta chưa chắc đã dám.
Nay Ukraine chỉ còn một lựa chọn, tuy nghiệt
ngã nhưng sẽ phải đi đến cùng. May mà họ có tiềm lực và tầm cỡ để làm điều đó.
***
Việt Nam với 100 triệu dân cũng không thể nấp
dưới cái vỏ “dân tộc nhỏ” để được sống nhược tiểu, luồn cúi. Luôn bị Trung Quốc
đè nén mà lại học theo Trung Quốc thì sẽ chỉ là anh học trò tồi.
Cách tốt nhất để Bắc Kinh cụt hứng khi nhìn về
phương Nam là hình ảnh một quốc gia có móng vuốt. Móng vuốt ở đây không chỉ là
tiềm lực quốc phòng, một thể chế văn minh có sức đề kháng cao, một xã hội dân sự
mà Trung Quốc chưa biết đến, mà còn là các đồng minh mạnh.
Đồng minh mạnh, bạn tốt chỉ có thể có khi anh
đứng về phía chính nghĩa. Cách bỏ phiếu của Việt Nam về Ukraine trong 3 lần vừa
qua chứng tỏ Việt Nam vẫn chưa dám đứng về phía hòa bình và dân chủ.
Đó cũng là một lựa chọn nghiệt ngã.
_____
[1] https://www.theglobaleconomy.com/rankings/arms_exports
[2] Một gián điệp trong phái đoàn đàm phán với
Nga vừa bị cơ quan tình báo Ukraine khử cuối tháng 3 vừa rồi.
[3] Quân đội Azov là nhánh quân sự của phong
trào cực hữu thân phát xít Azov. Sau những cáo buộc của Mỹ về các vi phạm nhân
quyền, chính phủ Poroschenko đã đưa nó vào biên chế quân đội Ukraine để khống
chế. Nhánh thứ hai là lực lượng chính trị thì không có vai trò đáng kể trong xã
hội. Bầu cử 2019 chỉ đạt 2% số phiếu.
---------------------------------------------------------------------
Ukraine
(7) – Lựa chọn nghiệt ngã
(Tiếp theo)
No comments:
Post a Comment