TÔI
BỊ CẤM DỰ HỘI THẢO VÕ HỒNG
Hội thảo “Hoài cố nhân – kỷ niệm 100 năm ngày sinh
nhà văn Võ Hồng” do Đại học Phú Yên phối
hợp cùng mấy cơ quan đã được tổ chức hôm qua (24/4/2022) tại Tuy Hoà (Phú Yên).
Tôi được ban tổ chức mời tham dự và đã gửi tới hội thảo bản tham luận “Những bức
thư của tình thương” viết về những bức thư nhà văn Võ Hồng gửi cho tôi trong thập
niên 1990. Ban tổ chức hội thảo cho biết tôi có trong danh sách những người
phát biểu tham luận. Và tôi đã mua vé máy bay Hà Nội – Tuy Hoà (các diễn giả tự
túc đi lại) và Tuy Hoà – TPHCM (kết hợp công việc cá nhân). Chuẩn bị cho hội thảo
tôi còn mua hai tập truyện của nhà văn Võ Hồng do Nxb Kim Đồng in năm 2021 để
mang đi.
Nhưng sáng thứ Sáu (22/4/22) tôi nhận được điện
gọi của người trong ban tổ chức báo là tuyên giáo tỉnh Phú Yên yêu cầu họ không
được để tôi và hai người nữa (trong đó có nhà văn miền Nam cũ Nguyễn Lệ Uyên tức
Đoàn Việt Hùng) tham dự hội thảo, bài của cả ba không được đưa vào kỷ yếu. Lý
do bên an ninh đưa ra, theo người của ban tổ chức cho biết, là do tôi tham gia
“Văn Đoàn Độc Lập”.
Tôi không lạ và không bất ngờ trước sự việc
này đối với mình. Nhưng đây là một hành động thô bạo của công an Phú Yên can
thiệp vào một hội thảo khoa học quốc gia về một nhà văn nổi tiếng của tỉnh nhà.
Họ sợ cái gì cơ chứ? Trong khi cuối tháng Ba vừa rồi tôi đã được Khoa Văn học,
Trường đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn TPHCM mời và tôi đã tham dự và chủ
trì (theo hình thức trực tuyến) một tiểu ban trong hội thảo quốc tế kỷ niệm 50
năm mất Kawabata Yasunary, nhà văn được giải Nobel đầu tiên của Nhật Bản.
Tôi không buồn cho mình, chỉ buồn cho tỉnh Phú
Yên. Mà hình như ở xứ “hoa vàng cỏ xanh” những việc chơi không đẹp với văn
chương như thế không phải là chuyện lạ. Tôi nhớ vụ việc năm nào với truyện ngắn
“Bóng anh hùng” của Doãn Dũng đã in sách nhưng khi đăng báo “Phú Yên” bị phê
phán kịch liệt làm ông Tổng biên tập Phạm Ngọc Phi phải lao đao khốn đốn. Bạn
bè văn nghệ trong đó kêu ra tôi nhờ lên tiếng. Và tôi đã viết bài bảo vệ cho
cái truyện ấy và việc đăng nó in trên báo “Tuổi Trẻ”. Liên hệ giữa hai việc năm
trước và năm nay, chẳng lẽ xứ nẫu lại “thù” tôi dai vậy?
Thôi việc ai nấy làm. Tôi đã để hội thảo diễn
ra xong xuôi mới viết mấy lời này. Bây giờ mời mọi người đọc bài tôi giới thiệu
cuốn sách của nhà văn Võ Hồng mua ở Nxb Kim Đồng trong đó tôi có thông báo cả về
cuộc hội thảo cho Phú Yên nữa. Bài đăng trong mục "Đọc sách cùng bạn"
tôi giữ trên báo điện tử "Dân Việt" (danviet.vn) ngày 22/4/2022.
“VIẾT CHO TRẺ PHẢI TỪ CÁI NHÂN ÁI”
Phạm Xuân Nguyên
*
TUỔI THƠ ÊM ĐỀM
Tác giả: Võ Hồng
Nhà xuất bản Kim Đồng, 2021
Số trang: 154 (khổ 12,5x20,5cm)
Số lượng: 1500
Giá bán: 40.000
*
Chào bạn, ta gặp lại nhau. Hôm nay tôi mời bạn
đọc tập truyện thiếu nhi “Tuổi thơ êm đềm” của nhà văn Võ Hồng nằm trong tủ
sách “Tác phẩm chọn lọc dành cho thiếu nhi” của Nhà xuất bản Kim Đồng.
Tám truyện trong tập là những ký ức tuổi thơ của
những con người sinh ra và lớn lên ở làng quê miền Trung nước Việt. Đó là cậu
bé nhớ mãi người mẹ đã dạy chữ cho cậu bằng cuốn sách học vần trong những tháng
ngày ít ỏi còn lại của cuộc đời mình. Để rồi khi người mẹ mất đi, đứa con vẫn
thấy lại hình bóng mẹ trong cuốn học vần mà người bố tưởng như như khắt khe vẫn
lén bỏ vô cặp cho cậu. Cuốn sách học vần đó đối với cậu bé như là bông hoa trắng
cài lên ngực mỗi năm rằm tháng Bảy tưởng nhớ mẹ. Đó là ba chị em được người bố
dẫn đi thăm mộ mẹ trong ngày đầu năm mới. Để rồi khi trở về nhà đứa con út ngồi
viết thư cho mẹ trên trời, nghĩ rằng thư đó dán vào mộ mẹ sẽ tỉnh dậy đọc được.
Đó là một gia đình nhà chim Sẻ làm tổ ở một ngôi nhà có hai chị em “người ta”
khiến cô Sẻ Út thích thú khi được làm quen đến không muốn rời khi mẹ Sẻ muốn dời
tổ. Đó là một mẹ gà và mấy đứa con vịt làm vui cho trẻ nhỏ trong nhà và cũng dạy
cho chúng biết đời sống của loài vật và con người. Đó là một người bạn đồng học
không may bị bệnh hiểm nghèo mất sớm khiến tác giả thương xót tiếc cho anh ra đời
sớm trước khi khoa học tìm ra phương thuốc chữa những bệnh nan y như anh bị mắc
phải. “Hãy đến chậm hơn nữa”, tên truyện, còn có thể đọc như một lời cầu khẩn
con người ta hãy sống chậm lại để sống thật đáng giá mỗi phút giây sống ở đời.
Võ Hồng viết những câu truyện giản dị, thực tế,
bằng một lời kể từ tốn, ấm áp và một giọng điệu thân thương. Ông lấy chuyện đời
mình ra làm truyện. Bốn bố con trong truyện chính là bốn bố con ông. Ông mất vợ
sớm và ở vậy nuôi con đến già. Cái bức thư của cô con gái út gửi mẹ nói ở trên
được ký tên là Võ Thị Tri Thuỷ. Ông yêu con trẻ và sống với trẻ con bằng tình
yêu thơ trẻ hồn nhiên.
Vào cuối những năm tám mươi thế kỷ trước tôi
có dịp được gặp nhà văn Võ Hồng và làm bạn vong niên với ông tại Nha Trang.
Trong các bức thư gửi ra Hà Nội cho tôi ông kể nhiều về cách ông chơi với trẻ
con. Nhà văn nhắc đi nhắc lại điều này nhiều lần. “Tôi yêu con nít dưới 3 tuổi.”
(Thư 23.10.1989). “Tôi càng nhiều tuổi, càng chỉ chơi với con nít.” (Thư tết
Tân Mùi 1991). “Tôi càng lớn càng thích chơi với trẻ con, nhất là con gái 2 tuổi,
4 tuổi.” (Thư 5.9.1991). “Khi già, người ta thích chơi với con nít.” (Thư
16.1.1992). Gần như thư nào ông cũng đều kể chuyện cuộc sống hiện tại của mình
thích vui chơi với những đứa con nít như những người bạn nhỏ đưa lại niềm vui sống
cho ông. “Mới hôm 21.10, tôi ra đứng nhìn cành khế, nhìn cái trái nhỏ, dài
0,5cm giữa chùm hoa li ti, nhớ con bé gái hàng xóm tên Cụi thỉnh thoảng chị nó
bế lại để tôi được ngồi cạnh, một buổi. Và tôi chảy nước mắt, vì nhớ đã bế nó đứng
chỉ hoa khế cho nó coi.” (Thư 23.10.1989). Và khi bày trò chơi cùng trẻ nhỏ nhà
văn bảy mươi tuổi ngậm ngùi “chúng ta bỏ phí không biết Chơi với trẻ con, bày
trò trẻ con Chơi thú vị.” Ông còn ngẫm ngợi xa hơn về cuộc đời khi những đứa trẻ
chơi cùng ông phần nhiều là bé gái. “Những đứa nhỏ 4-5 tháng cho tới 4-5 tuổi
tôi thương con gái hơn con trai. Những bé gái, sự dịu dàng, và xa hơn, sự thiệt
thòi. Có Hiếu với cha mẹ là con gái, chịu thiệt thòi là con gái, là phụ nữ.”
(Thư 9.4.1990).
Văn của Võ Hồng vì thế đầy lòng nhân ái đối với
từ đứa trẻ đến người lớn. Ông viết văn là trò chuyện tâm sự với người đọc như
những người bạn, người thân, không cao đàm khoát luận mà rủ rỉ những điều tử tế
cho con người sống đời. Đọc “Tuổi thơ êm đềm” với “Vùng trời thơ ấu” của ông được
nhà xuất bản Kim Đồng cho ra cùng lúc người đọc càng được sống trong bầu khí
quyển tuổi nhỏ rất hồn hậu thương yêu của nhà văn. Vốn ông là nhà giáo nên ông
biết cách nói với độc giả, nhất là người đọc nhỏ tuổi, theo cách dễ hiểu mà thấm
thía. Chính vì thế sau 1975 sách ông vẫn dần được in lại, còn ông thì được
phong danh hiệu “Nhà giáo Ưu tú” và được trao huy chương “Vì sự nghiệp giáo dục”.
Nhà văn Võ Hồng (1921 – 2013) quê ở Phú Yên
nhưng sống và viết lâu năm ở Nha Trang (Khánh Hoà). Ông đã có nhiều tác phẩm là
tiểu thuyết, tập truyện ngắn được xuất bản kể từ tập truyện đầu tiên “Hoài cố
nhân” ra từ năm 1959. Ngày 24/4/2022 một hội thảo khoa học quốc gia mang tên
“Hoài cố nhân – Kỷ niệm 100 năm ngày sinh nhà văn Võ Hồng” sẽ được tổ chức tại
Tuy Hoà (Phú Yên). Hội thảo bị chậm lại một năm do đại dịch Covid.
Đọc lại nhà văn Võ Hồng vào những ngày này là
đọc một tấm lòng yêu thương, trân trọng con người. Và yêu thương, trân trọng tiếng
Việt của cha ông, của chúng ta. Ngay trước 1975 khi chứng kiến cơn sốt học ngoại
ngữ, nhất là tiếng Anh, ở các đô thị miền Nam đến mức chà đạp lên tiếng mẹ đẻ
ông đã phải lên tiếng báo động: “Là nhà văn, chúng tôi yêu mến tiếng Việt hơn
ai hết, phụng sự cho tiếng Việt hơn ai hết. Nhưng khi dạy tiếng Việt cho học
sinh thì thật là nản. Đến nỗi có lần tôi đã nửa đùa nửa thật mà nói với một lớp
nữ sinh: "Đối với tiếng Việt, các cô là những bà mẹ chồng. Các cô hành hạ
nó, giày xéo nó, vùi dập phũ phàng nó. Câu văn viết sao cũng được, bất chấp văn
phạm, bất kể chánh tả. Trong khi với tiếng Anh tiếng Pháp, các cô chiu chít
nâng niu, sai một giới từ nhỏ, thiếu một chữ s chữ e các cô xuýt xoa đấm đầu bứt
tai như vừa phạm tội trọng.”
Hẹn bạn lần tới với những cuốn sách mới khác.
Hà Nội, 22.4.2022
pxn
(Tôi xin lỗi vì thông tin qua lại nên đã có sự
không chính xác. Nay tôi nói lại: nơi cấm tôi dự hội thảo về nhà văn Võ Hồng
là BAN TUYÊN GIÁO TỈNH PHÚ YÊN.)
HÌNH :
https://www.facebook.com/photo/?fbid=5217485888308104&set=pcb.5217281518328541
https://www.facebook.com/photo/?fbid=5217485991641427&set=pcb.5217281518328541
https://www.facebook.com/photo/?fbid=5217485908308102&set=pcb.5217281518328541
.
No comments:
Post a Comment