THẾ GIỚI HÔM NAY : 07/04/2022 (The Economist)

 

THẾ GIỚI HÔM NAY : 07/04/2022

The Economist

Đỗ Đặng Nhật Huy, biên dịch

07/04/2022

https://nghiencuuquocte.org/2022/04/07/the-gioi-hom-nay-07-04-2022/

 

Hàng nghìn người đang tháo chạy khỏi khu vực Donbas, miền đông Ukraine, khi quân Nga dồn lực tấn công vùng này. Giới chức Ukraine cho biết họ đang cố gắng thiết lập hành lang nhân đạo “khi điều kiện vẫn cho phép.” Ngoài ra Ukraine cũng tuyên bố 400 người từ ở Hostomel, gần thủ đô Kyiv, được xác định mất tích. Trước đó vào hôm thứ Ba, tổng thống Volodymyr Zelensky nói trước Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc rằng tội ác chiến tranh của Nga ở Bucha, trong đó Nga sát hại 300 dân thường, đang được lặp lại ở những vùng khác của đất nước.

 

Hungary đi ngược lại Liên minh châu Âu khi tuyên bố vào vào thứ Tư là họ sẽ trả tiền cho khí đốt Nga bằng đồng rúp nếu Điện Kremlin yêu cầu. EU muốn giữ nguyên hợp đồng hiện tại, tức thanh toán bằng đô la và euro. Được biết thủ tướng Hungary Viktor Orban, người vừa tái đắc cử hôm Chủ nhật, có mối quan hệ lâu dài với tổng thống Nga Vladimir Putin. Trong khi đó, các đại sứ EU đang nhóm họp về các biện pháp cấm vận kinh tế mới đối với Nga, bao gồm lệnh cấm nhập khẩu than. Mỹ đã công bố trừng phạt đối với một số nhân vật tinh hoa Nga, bao gồm cả các con gái của Tổng thống Vladimir Putin.

 

Bộ trưởng tài chính Mỹ Janet Yellen cho biết nước này sẽ tẩy chay mọi cuộc họp G20 vào cuối năm nay ở Bali nếu Nga được mời tham dự. Tháng trước, Tổng thống Joe Biden đã kêu gọi trục xuất Nga khỏi G20, song đại sứ Nga tại Indonesia lại nói Vladimir Putin sẽ đến dự họp. Mỹ cũng tuyên bố cung cấp thêm 100 triệu USD hỗ trợ quân sự cho Ukraine để tăng cường sức mạnh chống thiết giáp của quân đội nước này. Kể từ đầu cuộc chiến, Washington đã cam kết viện trợ 1,7 tỷ USD khí tài quân sự cho Ukraine.

 

Đại sứ Trung Quốc tại Liên Hợp Quốc nói các báo cáo và hình ảnh về vụ thảm sát ở Bucha là “rất đáng lo ngại,” tuyên bố cứng rắn nhất từ trước đến nay của nước này. Song ông cũng nói mọi cáo buộc phải dựa trên sự thật, dường như ám chỉ quan điểm của Nga rằng các cáo buộc chỉ là vu khống. Đặc phái viên của Ấn Độ tại LHQ cũng lên án các vụ giết người và kêu gọi điều tra độc lập.

 

Theo Bộ Quốc phòng Anh, tình hình nhân đạo ở thành phố Mariupol đang “trở nên tồi tệ.” Giao tranh ác liệt vẫn tiếp diễn và các lực lượng Nga đã ngăn cản các nỗ lực nhân đạo — gần đây họ thậm chí ngăn nhân viên của Hội Chữ thập đỏ tiếp cận — có thể là “để gây áp lực buộc những người trong thành phố phải đầu hàng,” bộ này cho biết. Hầu hết 160.000 cư dân của thành phố đang không có hệ thống sưởi, không có điện, thực phẩm và nước.

 

Các nghị sĩ Cộng hòa ở Oklahoma đã bỏ phiếu thông qua một dự luật cấm gần như hoàn toàn phá thai. Phụ nữ sẽ chỉ được phép kết thúc thai kỳ trong trường hợp nguy hiểm tính mạng. Thống đốc bang Kevin Stitt dự kiến sẽ ký nó thành luật • Tổng thống Sri Lanka Gotabaya Rajapaksa bãi bỏ tình trạng khẩn cấp do ông ban hành hôm 1 tháng 4, sau khi liên minh cầm quyền của ông mất đa số trong quốc hội. Các nhà lập pháp đã rời bỏ ông vì bất bình với cách chính phủ ứng phó khủng hoảng kinh tế, cũng như chiến dịch trấn áp biểu tình sau đó.

 

Biên bản cuộc họp của Cục Dự trữ Liên bang Mỹ vào tháng 3 cho thấy các quan chức “nhìn chung đồng ý” về việc thu hẹp bảng cân đối kế toán 9 nghìn tỷ đô hiện tại của Fed với tốc độ 95 tỷ USD một tháng. Chính sách mới sẽ được tiến hành theo từng giai đoạn trong ít nhất ba tháng • Cổ phiếu của Kintor Pharmaceutical tăng hơn 200% tại Hồng Kông sau khi nhà sản xuất thuốc Trung Quốc thông báo rằng loại thuốc của họ, proxalutamide, làm giảm đáng kể nguy cơ nhập viện hoặc tử vong do Covid-19. Trung Quốc vẫn chưa sản xuất thành công thuốc kháng virus • JetBlue Airways, hãng hàng không chở khách lớn thứ sáu của Mỹ, cho biết đã ra đề nghị 3,6 tỷ đô la để mua lại hãng hàng không giá rẻ Spirit Airlines.

 

Con số trong ngày: 9,2%, là tổng cổ phần của Elon Musk trong Twitter, qua đó đưa ông trở thành cổ đông cá nhân lớn nhất.

 

TIÊU ĐIỂM

 

Thổ Nhĩ Kỳ sắp chuyển giao phiên toà Khashoggi cho Ả Rập Saudi

Phiên toà vụ giết Jamal Khashoggi có thể sẽ chỉ kéo dài được hết phiên xét xử tiếp theo. Trong gần hai năm qua, một tòa án Thổ Nhĩ Kỳ đã xét xử 26 người Ả Rập Saudi vì vai trò trong vụ giết nhà báo này ở Istanbul hồi năm 2018. Nó chỉ mang tính biểu tượng khi hầu hết các nghi phạm đều bị truy tố vắng mặt. Song tổng thống Recep Tayyip Erdogan lại cam kết làm cho ra nhẽ. Ông thậm chí tuyên bố vụ sát hại Khashoggi là sự kiện “có ảnh hưởng” nhất ở đất nước ông trong thế kỷ 21 sau vụ 11/9.

 

Giờ đây mọi sự đã khác đi. Bộ trưởng Tư pháp Thổ Nhĩ Kỳ đã đồng ý chuyển phiên tòa sang Ả Rập Saudi, đồng nghĩa nó sẽ chìm vào quên lãng. Thứ Năm này toà chắc chắn sẽ chấp nhận chuyển giao vụ kiện, qua đó tạo ra một bước tiến lớn trong quan hệ song phương giữa Thổ Nhĩ Kỳ và Ả-rập Saudi. Ông Erdogan tin rằng hợp tác với người Ả Rập sẽ giúp ích cho nền kinh tế đang khủng hoảng của Thổ Nhĩ Kỳ, nhất là khi đồng lira mất giá tới 61%, cao nhất trong 20 năm qua. Công lý, như mọi khi ở Trung Đông, không thể so với địa chính trị.

 

Taliban lại đàn áp phụ nữ

Taliban đang dần dần trở về mô hình cai trị trước đây trong giai đoạn nắm quyền 1996 đến 2001. Luật của họ khi ấy quy định người phạm tội ngoại tình bị ném đá đến chết trong khi phụ nữ không che kín toàn thân sẽ bị đánh đập. Song hai thập niên qua Afghanistan đã thay đổi nhiều. Giờ đây nhiều phụ nữ có bằng cấp, với gần 30% công chức là nữ tại thời điểm trước khi Taliban nắm chính quyền vào tháng 8 năm ngoái.

 

Tháng trước, Taliban đã đảo ngược quyết định cho phép nữ giới học trung học, đúng vào ngày đầu tiên trở lại trường. Ngoài ra phụ nữ còn bị cấm đi đường dài mà không có nam giới đi kèm, bên cạnh một loạt những quy định cấm đoán khác.

 

Việc các chính sách được công bố một cách vô trật tự cho thấy có sự chia rẽ giữa phe cứng rắn và phe thực dụng trong Taliban. Hy vọng duy nhất của phụ nữ Afghanistan là các lệnh cấm hà khắc sẽ được bãi bỏ nhanh như cách chúng được công bố.

 

Còn ba ngày nữa đến bầu cử tổng thống Pháp

Khi còn ba ngày nữa là bước vào vòng đầu tiên của cuộc bầu cử tổng thống Pháp ngày 10 tháng 4, thăm dò dư luận đang cho thấy một cuộc đua sít sao. Mô hình dự báo của The Economist vẫn đặt người đương nhiệm Emmanuel Macron ở vị trí dẫn đầu, với tỉ lệ cơ hội bốn trên năm. Nhưng xác suất này đã giảm đáng kể trong hai tuần qua. Một phần năm cơ hội còn lại, theo mô hình của The Economist, thuộc về nhân vật dân tuý-dân tộc chủ nghĩa Marine Le Pen.

 

Pháp sẽ tổ chức vòng hai giữa hai ứng viên cao điểm nhất vòng một vào ngày 24 tháng 4. Chính trị gia cực tả Jean-Luc Mélenchon là ứng cử viên duy nhất còn lại có cơ hội lọt vào vòng trong, mặc dù ông chỉ đang đứng thứ ba. Trong tuần này ông Mélenchon đã tổ chức mít tinh đồng thời ở 12 thành phố, bằng việc phát trực tiếp hình ảnh ba chiều lên sân khấu. Nhưng thời gian không đứng về phía ông. Vào nửa đêm ngày 9 tháng 4, Pháp sẽ bắt đầu cấm mọi hoạt động thăm dò dư luận và vận động tranh cử. Mục đích là để cho cử tri có thời gian suy nghĩ về lựa chọn của họ mà không bị làm phiền.