Cố
vấn Mỹ sang Việt Nam và triển vọng nâng tầm quan hệ Việt - Mỹ
Phân tích của Lê Hoàng Sang
2022.04.05
Cố vấn cấp cao Ngoại
trưởng Mỹ Derek Chollet. AP
Cố vấn cấp cao của Ngoại trưởng Mỹ vừa có chuyến
công du Việt Nam từ ngày 31/3 đến 1/4 vừa qua trong nỗ lực nhằm tái khẳng định
cam kết của Mỹ với đối tác của Mỹ ở khu vực Ấn Độ - Thái Bình Dương.
Trang web Bộ Ngoại giao Mỹ ngày 28/3 thông báo
Cố vấn cấp cao của Ngoại trưởng Mỹ, ông Derek Chollet sẽ công du Philippines,
Việt Nam và Nhật Bản từ ngày 28/3 đến ngày 2/4 (1).
Thông báo cho biết chuyến thăm của ông Chollet
nhằm tái khẳng định cam kết của Mỹ với các đồng minh và đối tác Ấn Độ
Dương-Thái Bình Dương, đồng thời tham gia cùng với các bên liên quan chính về
các vấn đề song phương và khu vực, gồm các nỗ lực nhằm khôi phục hòa bình cho nền
dân chủ ở Myanmar. Cố vấn Chollet cũng thảo luận về tác động của cuộc tấn công
của Nga ở Ukraine.
Trả lời báo chí Việt Nam kết thúc chuyến thăm,
ông Chollet cho biết Mỹ hy vọng sẽ có cơ hội để nâng tầm quan hệ hai nước lên một
tầm mới.
Đây không phải là lần đầu tiên giới chức Mỹ đề
nghị với phía Việt Nam nâng tầm quan hệ từ “đối tác toàn diện” lên cao hơn, tức
đối tác chiến lược.
Vấn đề nâng cấp
quan hệ
Trong lần gặp các lãnh đạo Việt Nam mới đây, Đại
sứ Mỹ tại Việt Nam - Marc Knapper cũng nhắc lại quan điểm, đó là: “Hoa Kỳ mong
muốn trở thành đối tác quan trọng nhất của Việt Nam trong lĩnh vực an ninh năng
lượng, lương thực, khí hậu. Đây là lĩnh vực Việt Nam có thể hợp tác với Chính
phủ Hoa Kỳ, tư nhân của Hoa Kỳ.” (2)
Cho đến nay, Việt Nam đã thiết lập “quan
hệ đối tác chiến lược toàn diện” với hai ủy viên thường trực Hội đồng Bảo an
LHQ là Trung Quốc và Nga, “quan hệ đối tác chiến lược” với hai nước Anh và
Pháp. Ngoài ra, Việt Nam có quan hệ “đối tác chiến lược” với 17 quốc gia.
Việt Nam và Mỹ có mối quan hệ sâu sắc hơn, đa
diện hơn so với một số quốc gia ở cấp cao hơn trong hệ thống thứ bậc quan hệ
ngoại giao của Hà Nội. Mỹ là nhà đầu tư lớn thứ 11 của Việt Nam với gần 10 tỷ
USD đầu tư vào Việt Nam. Quan hệ quốc phòng cũng tiến triển đáng kể trong những
năm gần đây. Trong khi các thỏa thuận vũ khí quy mô lớn rất khó xảy ra do Việt
Nam có quan hệ quốc phòng chặt chẽ với Nga, nhưng hợp tác Việt-Mỹ vẫn tiếp tục
tăng trưởng ổn định. Trong khi đó, lập trường ngày càng vững chắc của
Washington về các tranh chấp ở Biển Đông đã mang lại lợi ích cho Hà Nội và các
bên tranh chấp khác ở Đông Nam Á. Trong khi phải đối mặt với những thách thức
nghiêm trọng về an ninh nguồn nước và lương thực do các đập lớn trên sông
Mekong gây ra, Việt Nam cũng được hưởng lợi từ các sáng kiến của Washington về
sông Mekong nhằm giúp thúc đẩy nghề cá bền vững, thích ứng với biến đổi khí hậu
và bảo tồn đa dạng sinh học.
Vì sao Việt Nam chần
chừ?
Sở dĩ Hà Nội vẫn chần chừ, chưa đáp ứng kỳ vọng
lâu nay của Washington là do Hà Nội cho rằng thực chất của mối quan hệ quan trọng
hơn hình thức. Khi phát triển quan hệ với Mỹ trong hai thập kỷ qua, Hà Nội rất
cố gắng không tỏ ra đứng về bên nào hoặc được coi là cân bằng trong quan hệ với
Trung Quốc. Việt Nam quá hiểu về hàng loạt công cụ mà Bắc Kinh sử dụng để áp chế
Hà Nội, gồm các hành động ở Biển Đông, các biện pháp trừng phạt thương mại và đầu
tư, tin tặc và chiến tranh mạng, chưa nói đến việc kiểm soát thượng lưu sông
Mekong và sông Hồng để Trung Quốc có khả năng điều phối lũ lụt và hạn hán ở Việt
Nam.
Ngoài ra, việc nâng cấp mối quan hệ trong
tương lai cũng được kỳ vọng sẽ trở thành một động lực ngoại giao. Việt Nam đã nỗ
lực hơn bất kỳ quốc gia nào khác để được gia nhập Hiệp định đối tác xuyên Thái
Bình Dương (TPP), song đã rất “đau lòng” trước việc Trump rút khỏi hiệp định. Bất
chấp những hứa hẹn về một hiệp định thương mại song phương, các cuộc đàm phán vẫn
chưa thể bắt đầu. Tổng thống Biden không có vốn chính trị cũng như ý định sớm
gia nhập Hiệp định đối tác toàn diện và tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP),
tiền thân là TPP. Điều này tiếp tục gây khó chịu cho Hà Nội. Do đó, bất kỳ sự
nâng cấp nào cho quan hệ song phương Việt-Mỹ sẽ phải được đảm bảo trên một nền
tảng kinh tế vững chắc.
Sự không chắc chắn về tình hình chính trị nội
bộ của Mỹ cũng là một trong những rào cản đối với việc nâng cấp quan hệ Việt-Mỹ.
Việt Nam, giống như tất cả các nước, nhận thức được rằng trong vòng chưa đầy ba
năm nữa, Mỹ có thể có một tổng thống khác và điều này có thể gây hỗn loạn và
phá vỡ hệ thống quốc tế. Với những bất ổn này, Hà Nội khó có thể thực hiện bước
nâng cấp quan hệ với Mỹ lên tầm “chiến lược”.
Nói cách khác, nếu hoàn cảnh của Hà Nội đòi hỏi
phải nâng cấp lên quan hệ đối tác chiến lược với Washington, thì những lợi ích
phải vượt trội so với rủi ro có thể thấy trước. Đối với Washington, việc nâng cấp
quan hệ với Hà Nội có ý nghĩa về tín hiệu đa phương. Chính quyền Biden không chỉ
tìm kiếm đột phá về chính sách đối ngoại, mà họ đang cố gắng cho thấy
Washington hết sức đề phòng Bắc Kinh, thể hiện qua việc thu hút các đồng minh
và đối tác khu vực, đồng thời dành đủ nguồn lực để đương đầu với thách thức.
Đối với Mỹ, Việt Nam thực sự là lựa chọn duy
nhất trong khu vực. Về mặt ngoại giao, với tư duy chiến lược và sắc sảo, Việt
Nam đang đóng vai trò ngày càng quan trọng trong ASEAN và cũng là một trong những
quốc gia duy nhất trong khu vực thường xuyên kháng cự hành vi gây hấn của Trung
Quốc. Quân đội Việt Nam là một trong những quân đội trong khu vực tập trung vào
các mối đe dọa từ bên ngoài. Quá trình hiện đại hóa quân sự của Việt Nam rất ấn
tượng, và dù không thể sánh được với tốc độ phát triển quân sự của Trung Quốc,
song giờ đây Việt Nam có đủ khả năng quân sự để khiến các nhà hoạch định quốc
phòng Trung Quốc phải “đoán già, đoán non”. Vì vậy, việc Hà Nội nâng cấp quan hệ
với Mỹ lên quan hệ “đối tác chiến lược” hoặc “chiến lược toàn diện” sẽ gửi
tín hiệu rõ ràng tới Bắc Kinh về sự bác bỏ hoàn toàn quan điểm của Trung Quốc về
trật tự khu vực. Đó là điều mà Mỹ có vẻ rất muốn thấy, dù trên thực tế, họ hiểu
rằng điều này có thể phản tác dụng.
VIDEO : Phó Tổng thống
Mỹ rủ Việt Nam "cùng gây áp lực lên Trung Quốc" về Biển Đông
https://www.youtube.com/watch?v=OW-HagcMsSA
Triển vọng việc
nâng cấp quan hệ này ra sao?
Dù chưa nâng cấp quan hệ với Mỹ lên quan hệ đối
tác chiến lược, Hà Nội đã thiết lập quan hệ ngoại giao cấp cao hơn với nhiều đồng
minh và đối tác của Mỹ, đồng thời tham gia vào một loạt cơ chế hợp tác an ninh
và quốc phòng ở khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương. Với việc cả hai bên đều có
thể và có khả năng tăng cường cam kết thông qua các diễn đàn đa phương như
ASEAN và “Bộ tứ”, Việt Nam cũng đã thể hiện ý định và vai trò của mình trong
các chiến lược của Hoa Kỳ đã đưa ra.
Một trong những lý do khiến Việt Nam e ngại việc
nâng cấp quan hệ với Hoa Kỳ, chính là sự phản đối từ Bắc Kinh. Trong thời gian
qua, Việt Nam đã cố gắng “đu dây” để cân bằng quyền lực giữa hai cường quốc
này. Chính vì vậy, Việt Nam luôn đặt ra phương châm là tăng cường các hoạt động
thực tế, chứ không chỉ là tên gọi cho quan hệ giữa đôi bên, thực chất là Việt
Nam không muốn làm mích lòng Trung Quốc. Với sự kiện cuộc chiến Ukraine mới xảy
ra gần đây, lại thêm lý do cho Việt Nam lo ngại khi không muốn “chọc giận” anh
hàng xóm khổng lồ, giống như Ukraine đã làm với Nga.
Điều đó cho thấy, khả năng trong thời gian vài
năm tới, Việt Nam vẫn chưa sẵn sàng cho việc nâng cấp quan hệ như ý muốn của
Washington.
___________
Tham khảo:
1. https://www.state.gov/counselor-chollets-travel-to-the-philippines-vietnam-and-japan/
2. https://www.vietnamplus.vn/hoa-ky-muon-tro-thanh-doi-tac-quan-trong-cua-viet-nam/779319.vnp
-------------------------------------------------------------------
* Bài viết không thể
hiện quan điểm của Đài Á Châu Tự Do.
*
Tin, bài liên quan
Tính
thời cơ trong bang giao Việt – Mỹ “hậu Harris”
Việt
- Mỹ sẽ nâng tầm quan hệ?
No comments:
Post a Comment