Mỹ
cần hợp tác với Nhật, Ấn, Úc và Châu Âu để chống Trung Quốc
Joseph
S. Nye Jr. - New York Times
Đỗ Kim Thêm dịch
04/11/2021
https://baotiengdan.com/2021/11/04/my-can-hop-tac-voi-nhat-an-uc-va-chau-au-de-chong-trung-quoc/
https://baotiengdan.com/wp-content/uploads/2021/11/1-13.jpg
Ảnh minh họa. Nguồn:
Doug Mills/ NYT
Suy luận Mỹ còn giống
như trong thời Chiến tranh Lạnh là lười biếng và nguy hiểm
Trong một số chính trị gia và các nhà hoạch định
chính sách ở Washington có một ý tưởng mới đang gây thu được thu hút, Hoa Kỳ
đang sống trong thời Chiến tranh Lạnh với Trung Quốc. Đó là một ý tưởng tệ hại,
nhơ nhuốc về lịch sử, thối tha về chính trị, đen tối cho tương lai của chúng
ta.
Chính quyền Biden đã khôn ngoan đẩy lùi việc định
khung. Nhưng hành động của tổng thống cho thấy rằng chiến lược của ông để đối
phó với Trung Quốc thật sự có thể bị ảnh hưởng bởi tư duy về Chiến tranh Lạnh,
khoá chặt tâm trí của chúng ta trong mô hình về một ván cờ có hai chiều theo
truyền thống.
Tuy nhiên, cạnh tranh với Trung Quốc là một
trò chơi ba chiều. Và nếu chúng ta tiếp tục chơi cờ hai chiều, chúng ta sẽ
thua.
Trong khi cả cuộc xung đột với Liên Xô và cạnh
tranh hiện nay với Trung Quốc đều không dẫn đến cuộc chiến toàn lực, nhưng các
trò chơi rất khác nhau. Trong Chiến tranh Lạnh, đối với Hoa Kỳ, Liên Xô là mối
đe dọa trực tiếp về quân sự và ý thức hệ. Chúng ta hầu như không có mối liên hệ
kinh tế hoặc xã hội nào: Việc ngăn chặn là một mục tiêu khả thi.
Bởi vì trò chơi dựa trên một tiền đề hai chiều
đơn giản, cuộc chiến duy nhất là giữa từng phe quân đội, mỗi bên phụ thuộc vào
đối phương không bóp cò. Nhưng đối với Trung Quốc, trò chơi ba chiều có sự phân
bổ quyền lực ở từng cấp, quân sự, kinh tế và xã hội, không chỉ một.
Đó là lý do tại sao ẩn dụ Chiến tranh Lạnh, mặc
dù thuận tiện, nhưng lại lười biếng và tiềm ẩn nhiều nguy cơ. Nó che khuất và
đánh lừa chúng ta bằng cách đánh giá thấp thách thức thật sự mà chúng ta phải đối
mặt và đưa ra các chiến lược không hiệu quả.
Trên bình diện kinh tế, Hoa Kỳ và Trung Quốc
phụ thuộc vào nhau sâu đậm. Hoa Kỳ đã có hơn 500 tỷ đô la thương mại với Trung
Quốc vào năm 2020. Trong khi một số người ở Washington nói về việc “tách rời”,
sẽ thật ngu ngốc khi nghĩ rằng chúng ta có thể tách nền kinh tế của mình hoàn
toàn ra khỏi Trung Quốc mà không phải chịu thiệt hại nặng nề. Và chúng ta cũng
không nên mong đợi các quốc gia khác làm như vậy, vì theo các báo cáo cho biết,
Trung Quốc hiện là đối tác thương mại lớn nhất của nhiều quốc gia hơn Hoa Kỳ.
Các kết cấu xã hội của Hoa Kỳ và Trung Quốc
cũng gắn bó nhau sâu xa: Có hàng triệu kết nối xã hội, từ sinh viên, khách du lịch
và những người khác giữa hai quốc gia. Và về mặt vật lý, không thể tách rời các
vấn đề sinh thái như đại dịch và biến đổi khí hậu.
Tình trạng phụ thuộc là một con dao hai lưỡi.
Nó tạo ra các mạng lưới nhạy cảm với những gì đang xảy ra ở một quốc gia khác
có thể khuyến khích sự thận trọng. Nhưng nó cũng tạo ra những điểm yếu gây
thương tổn mà cả Bắc Kinh và Washington có thể cố gắng thao túng như những công
cụ để gây ảnh hưởng.
Bất chấp những yếu tố trên, một suy nghĩ hai
chiều cho rằng, Hoa Kỳ có thể đối đầu với Trung Quốc phần lớn là nhờ ưu thế
quân sự. Trong khi Trung Quốc đang hiện đại hóa quân lực, Mỹ vẫn thật sự là cường
quốc duy nhất trên toàn cầu. (Mặc dù không rõ điều đó sẽ kéo dài bao lâu).
Chúng ta phải cẩn thận vạch ra các hành động của mình, như cải thiện quan hệ với
Ấn Độ và củng cố liên minh của chúng ta với Nhật Bản, trên bàn cờ quân sự truyền
thống để duy trì cán cân quyền lực ở châu Á. Đồng thời, chúng ta không thể tiếp
tục bỏ qua các mối quan hệ quyền lực khác nhau trên các hội đồng kinh tế hoặc
xuyên quốc gia, và mức độ tương tác nhau. Nếu chúng ta làm vậy, chúng ta sẽ gặp
khó khăn.
Trên khía cạnh kinh tế, sự phân bổ quyền lực
là đa cực, Hoa Kỳ, Trung Quốc, châu Âu và Nhật Bản là những tác nhân quan trọng
nhất. Và trong hội đồng quản trị xuyên quốc gia, khi đề cập đến các vấn đề như
biến đổi khí hậu và đại dịch, các tổ chức phi chính phủ đóng vai trò quyền lực
và không quốc gia nào kiểm soát được.
Tuy nhiên, Hoa Kỳ có chính sách thương mại đối
với Đông Á không phù hợp, khiến đất nước này nhường sân cho Trung Quốc. Về các
vấn đề xuyên quốc gia, Hoa Kỳ có nguy cơ để mối quan hệ sóng gió với Bắc Kinh
gây nguy hiểm cho các mục tiêu về khí hậu. Trung Quốc là quốc gia thải khí có
hiệu ứng nhà kính lớn nhất. Bộ trưởng Ngoại giao Vương Nghị đã cảnh báo Mỹ
không nên kỳ vọng rằng các cuộc đàm phán về khí hậu sẽ vẫn là một ốc đảo trong
một sa mạc của các mối quan hệ tổng thể.
Không quốc gia nào có thể đơn phương giải quyết
các vấn đề xuyên quốc gia như biến đổi khí hậu và đại dịch. Do đó, nền chính trị
của sự tương thuộc sinh thái liên quan đến quyền lực cũng như đối với những người
khác.
Cuộc cạnh tranh chính trị ngày nay cũng khác.
Hoa Kỳ và các đồng minh không bị đe dọa bởi việc xuất khẩu của chủ nghĩa Cộng sản
giống như thời Stalin hay Mao. Có ít việc truyền bá chủ nghĩa hơn; ngày nay ít
có người xuống đường ủng hộ “tư tưởng Tập Cận Bình”.
Thay vào đó, Trung Quốc thao túng hệ thống của
tình trạng tương thuộc sâu xa về kinh tế và chính trị để hỗ trợ cho chính phủ độc
tài của mình và gây ảnh hưong về mặt quan điểm trong các nền dân chủ để phản
bác và ngăn chặn những lời chỉ trích. Để có bằng chứng về điều đó, chúng ta chỉ
cần nhìn vào sự trừng phạt kinh tế của Trung Quốc đối với Na Uy và Úc, các đồng
minh của chúng ta, vì họ đã dám công kích Trung Quốc về vấn đề nhân quyền. Một
chiến lược ba chiều sẽ công nhận và đáp ứng được thực tế là những hành động này
của Trung Quốc sẽ tạo cơ hội cho chúng ta thực hiện các bước hỗ trợ, từ đó sẽ
tăng ảnh hưởng của chúng ta. Các hiệp định về thương mại sẽ giúp ích, cũng giống
như thỏa thuận về xuất khẩu công nghệ tàu ngầm hạt nhân gần đây của chúng ta
sang Úc.
Chúng ta đang bị khoá chặt trong “sự cạnh
tranh hợp tác” với Trung Quốc làm cho tốt hơn và xấu hơn, nó đòi hỏi một chiến
lược có thể thực hiện hai điều trái ngược, cạnh tranh và hợp tác trong cùng một
lúc.
Ở trong nước, Hoa Kỳ phải củng cố các lợi thế
công nghệ bằng cách tăng cường hỗ trợ cho các công trình nghiên cứu và phát triển.
Về mặt quân sự, điều này có nghĩa là tái cấu trúc các lực lượng truyền thống để
kết hợp các công nghệ mới và củng cố các liên minh nói trên.
Về mặt kinh tế, việc Mỹ rút khỏi Hiệp định Đối
tác Xuyên Thái Bình Dương để lại lỗ hổng trong lĩnh vực quan trọng về thương mại.
Và về các vấn đề xuyên quốc gia, chúng ta cần củng cố và phát triển các thể chế
và các hiệp ước quốc tế, chẳng hạn như Tổ chức Y tế Thế giới và Hiệp định về
Khí hậu tại Paris, để đối phó với các vấn đề sức khỏe và khí hậu.
Những người bi quan nhìn vào quy mô dân số và
tốc độ tăng trưởng kinh tế của Trung Quốc và tin rằng họ sẽ chiếm ưu thế. Nhưng
nếu chúng ta coi các đồng minh của mình như tài sản, thì sức mạnh quân sự tổng
hợp và sự giàu có về kinh tế của các nền dân chủ liên kết với phương Tây, Hoa Kỳ,
châu Âu, Nhật Bản, sẽ vượt xa Trung Quốc trong thế kỷ này.
Tổng thống Biden hợp lý khi cho rằng, cuộc thảo
luận về Chiến tranh Lạnh có nhiều tác động tiêu cực hơn là tích cực. Nhưng ông
cũng cần bảo đảm rằng chiến lược đối với Trung Quốc của mình là phù hợp với trò
chơi ba chiều.
***
Joseph S. Nye là
Giáo sư Đại học Harvard, là người đặt ra thuật ngữ “quyền lực mềm” vào năm 1989
và là cựu quan chức quốc phòng cấp cao. Tác phẩm mới nhất của ông là “Do Morals
Matter? Presidents and Foreign Policy From FDR to Trump.”
____
Ghi chú: Tựa đề do người dịch đặt
No comments:
Post a Comment