Bùi Mẫn
Hân - Minxin Pei
The
Politics of a Slowing China (Project Syndicate)
Chủ
nhật, ngày 07 tháng bảy năm 2013
Bài
viết của ông Bùi Mẫn Hân (裴敏欣: Minxin Pei). Ông
là Giáo sư về Chính Quyền học tại Claremont McKenna College.
SINGAPORE
- Khủng hoảng tài chính gần đây ở Trung Hoa, với lãi suất cho vay liên ngân
hàng đẩy lên đến hai con số trong vòng vài ngày, nó cung cấp chứng cứ thêm rằng
nền kinh tế lớn thứ hai thế giới đang hướng tới một cuộc hạ cánh nặng nề. Một
nền kinh tế tăng trưởng nóng được thúc đẩy bởi tăng trưởng tín dụng lớn (tương
đương với 30% GDP trong giai đoạn 2008-2012), nền kinh tế Trung Hoa đã đưa vào
một mức độ đòn bẩy tài chính cao nhất trong các thị trường mới nổi. Điều này sẽ
không có kết thúc tốt đẹp.
Trên
thực tế, một nghiên cứu gần đây của Nomura Securities cho thấy rằng hồ sơ nguy
cơ tài chính của Trung Hoa hôm nay giống như của Thái Lan, Nhật Bản, Tây Ban
Nha, và Hoa Kỳ một cách kỳ lạ vào đêm trước của khủng hoảng tài chính ở các
quốc gia này. Mỗi nền kinh tế bị đẩy vào khủng hoảng đều đã tăng đòn bẩy tài
chính của nó - tỷ lệ tăng trưởng tín dụng trong nước so với GDP - 30 điểm phần
trăm liên tục 5 năm ngay trước khi bong bóng tín dụng của chúng xuất hiện.
Các
nhà kinh tế mà họ khăng khăng cho rằng đòn bẩy tài chính của Trung Hoa là không
quá cao chỉ là một thiểu số ngày càng nhỏ. Chắc chắn Ngân hàng Nhân dân Trung
Hoa phải thiết kế chương trình thắt chặt tín dụng trong tháng Sáu với một nỗ
lực để ngăn chặn tăng trưởng tín dụng, dường như họ tin rằng đòn bẩy tài chính
đã tăng đến mức nguy hiểm. Bây giờ, các vấn đề chỉ được trả lời vào sự liên
quan đến thời điểm nào và cách nào để giảm nợ sẽ diễn ra.
Tại
thời điểm này, những nhà quan sát Trung Hoa đang tập trung vào hai kịch bản.
Với kịch bản thứ nhất, hạ cánh kinh tế nhẹ nhàng xảy ra sau khi lãnh đạo mới
của Trung Hoa có chính sách khéo léo để kiềm chế tăng trưởng tín dụng (đặc biệt
là thông qua hệ thống ngân hàng ngầm - thị trường chợ đen), thúc đẩy những con
nợ quá mức đi vào phá sản, và bơm các nguồn lực tài chính vào hệ thống ngân
hàng để củng cố vốn cơ sở. Tăng trưởng GDP của Trung Hoa, mà chủ yếu dựa vào
tín dụng, sẽ như một cú đấm. Nhưng quá trình giảm nợ sẽ được dần dần giảm và đi
vào trật tự.
Theo
kịch bản thứ hai, các nhà lãnh đạo của Trung Hoa thất bại trong việc kiềm chế
tăng trưởng tín dụng, chủ yếu là do các chính phủ địa phương sử dụng đòn bẩy
tài chính cao, các nhà phát triển bất động sản thân hữu với chính
khách(well-connected real-estate developers), và các doanh nghiệp nhà nước
(state-owned enterprises: SOEs: DNNN) thành công trong việc chống lại chính
sách của lãnh đạo mà chính sách đó lại cắt đứt đường dây tài chính của họ và
thúc đẩy họ bị phá sản. Do đó, tăng trưởng tín dụng vẫn được duy trì không kiểm
soát cho đến khi một sự kiện kích hoạt không lường trước được kiểu "Lehman
Brothers" của Trung Hoa. Nếu điều này xảy ra, tốc độ tăng trưởng sẽ sụp
đổ, nhiều người đi vay sẽ mất khả năng chi trả, và những hỗn loạn tài chính có
thể xảy ra.
Hai
ghi nhận hấp dẫn nổi lên từ hai kịch bản này. Đầu tiên, giảm nợ tài chính mạnh
mẽ là không thể tránh khỏi. Thứ hai, tăng trưởng của Trung Hoa sẽ rơi vào một
trong hai kịch bản.
Vì
vậy, cái gì tác động sẽ dẫn đến một kỷ nguyên của giảm nợ tài chính và giảm tốc
tăng trưởng như chiếc vòng kim cô vào đầu chính trị của Trung Hoa?
Hầu
hết các nhà quan sát cho rằng chỉ một thời gian cắt giảm tài chính và tăng
trưởng GDP chậm đặt ra một mối đe dọa nghiêm trọng đến tính hợp pháp của Đảng
Cộng sản Trung Hoa (ĐCSTH), mà nó dựa trên hoạt động kinh tế. Tăng tỷ lệ thất
nghiệp có thể thúc đẩy tình trạng bất ổn xã hội. Tầng lớp trung lưu có thể quay
lưng chống lại đảng. Vì khủng hoảng kinh tế gây hại cho các nhóm xã hội khác
nhau cùng một lúc, nó có thể tạo điều kiện cho sự xuất hiện của một liên minh
chống Trung Cộng đảng(CCP: China Communist Party) rộng khắp.
Hơn
nữa, bất ổn kinh tế lớn có thể phá hủy sự gắn kết của các tầng lớp cầm quyền và
làm cho họ dễ bị tổn thương nhiều hơn về mặt chính trị. Thật vậy, các thành
viên của giai cấp thống trị sẽ bị ảnh hưởng sớm nhất bỡi giảm nợ tài chính.
Những con nợ thiếu thận trọng trong thời gian bùng nổ tín dụng của Trung Hoa
không phải là công ty tư nhân nhỏ hoặc người tiêu dùng trung bình (nợ hộ gia
đình ở Trung Hoa là rất thấp), mà là chính quyền địa phương, doanh nghiệp nhà
nước, và các nhà phát triển bất động sản thân hữu với chính khách (nhiều người
trong số họ là thành viên gia đình của quan chức chính phủ). Về mặt kỹ thuật,
giảm nợ tài chính thành công có nghĩa là tái cơ cấu các khoản nợ của họ và buộc
một số người trong số họ đi đến phá sản.
Về
lý thuyết, những người như vậy có đủ tiền cho mục đích chính trị để tạo ra một
cuộc chiến khốc liệt vì mục tiêu bảo vệ tài sản của họ. Tuy nhiên, với khối
lượng rất lớn của bong bóng tín dụng Trung Hoa và những khoản tiền khổng lồ cần
thiết để tái cấp vốn cho hệ thống ngân hàng, nên chỉ có một số người trong số
họ sẽ được cứu trợ. Những người không được cứu trợ, một lẽ đương nhiên là sẽ
sinh ra lòng oán hận đối với những người đã được cấp vốn cứu trợ.
Tăng
trưởng GDP chậm hơn sẽ làm suy yếu sự đoàn kết thống nhất trong giới lãnh đạo
theo một động lực chính trị khác nhau. Hệ thống của Trung Hoa hiện nay là một
cơ chế phân phối được mặc cả bằng tiền khổng lồ. Các tầng lớp cầm quyền đã học
được cách sống với nhau mà không cần thông qua sự chia sẻ niềm tin, chia sẻ các
giá trị, hoặc chỉa sẻ các luật lệ, nhưng dựa vào nhau thành quyền lợi nhóm của
sự phát triển kinh tế. Trong một môi trường tăng trưởng cao, từng nhóm hoặc cá
nhân có thể kiếm lợi nhuận trên một hợp đồng, dự án béo bở nhận được. Khi tăng
trưởng chùng lại, cuộc chiến giành miếng ăn giữa các thành viên trong nhóm sẽ
trở nên xấu xa.
Những
người được quan tâm nhất với việc giảm nợ tài chính và tăng trưởng chậm hơn là
Chủ tịch kiêm Tổng bí thư Trung Cộng Tập Cận Bình và Thủ tướng Lý Khắc Cường.
Nếu quá trình giảm nợ là nhanh chóng và có trật tự, họ sẽ nổi bật mạnh mẽ hơn
trong thời gian tái bổ nhiệm của họ vào năm 2017 (lịch chính trị của đại hội
đảng cộng sản Trung Hoa vì vậy khiến họ phải thay đổi toàn bộ nền kinh tế từ
nay cho đến nửa đầu của năm 2017).
Hai
ông Tập và Lý không thể tách rời sự liên kết với lời hứa của Trung Cộng đảng về
sự thịnh vượng kinh tế và sự vĩ đại của quốc gia, thể hiện trong khẩu hiệu
chính thức, "giấc mơ Trung Hoa". Rồi họ sẽ làm cái gì khi phải đối
mặt với một cơn ác mộng chính trị?
@Project
Syndicate 06 July, 2013
Bài đọc
cùng tác giả:
No comments:
Post a Comment