Tháng
6 20, 2012
Là một trong những người được mời tham gia đồng sáng lập Phong trào Con
đường Việt Nam, trước hết tôi xin cảm ơn sự tin cậy của nhóm khởi
xướng. Tôi tin rằng những nỗ lực riêng của các cá nhân đã góp phần vào sự
trưởng thành và tiến bộ của xã hội Việt Nam trong nhiều lĩnh vực, song những
chuyển biến nền tảng, đặc biệt là chuyển biến về mô hình chính trị, để giải
quyết những vấn nạn lớn của xã hội này cần sự hình thành và phát triển của
những tổ chức, đảng phái và phong trào vận động xã hội. Tôi luôn vui mừng trước
những tín hiệu về sự xuất hiện của những phong trào như thế và đương nhiên cũng
đầy lo âu vì hiểu rõ rằng đối tượng được ưu tiên đàn áp trong một nhà nước toàn
trị không phải là các anh hùng cá nhân, mà là những mầm mống của tổ chức. Vì
vậy, tôi dành rất nhiều thiện cảm cho sự kiện Phong trào Con đường Việt Nam ra
đời và đánh giá cao tính công khai của nó, phẩm chất cần thiết cho một phong
trào chính danh và theo tôi là phù hợp với đặc điểm của thời đại chúng ta đang
sống. Tôi cũng ngưỡng mộ sự sắc sảo và phong cách ôn hòa trong những bài viết
của ông Lê Công Định, người được công luận biết đến nhiều nhất trong nhóm khởi
xướng, và kính trọng sự dấn thân của cả ba thành viên nhóm khởi xướng, những
người đã đánh đổi vị trí xã hội thành đạt của mình lấy tổng cộng gần 25 năm tù
chưa kể thời gian quản chế, trong khi tuyệt đại đa số chúng ta, kể cả những
người đang sống ở các xứ tự do như tôi, không sẵn sàng trả một cái giá thấp hơn
thế rất nhiều nhưng có thừa lí do chính đáng để biện minh.
Với tất cả cảm tình và sự trân trọng, tôi xin phép nêu ra đây
những băn khoăn của mình về phong trào Con đường Việt Nam và mong rằng sự thẳng
thắn này được ghi nhận như dấu hiệu đáp lại sự tin cậy nói trên.
1. Cương lĩnh và mục tiêu
Cương lĩnh hành động của Phong trào dựa trên tác phẩm Con đường Việt Nam[1] do ông Trần Huỳnh
Duy Thức và Nhóm Nghiên cứu Chấn chủ trương. Nhưng tác phẩm này mới hoàn thành
phần I, tức phần giới thiệu mục đích và bố cục dự định của cuốn sách. Có thể
loại trừ khả năng là hai trong số các tác giả chính, ông Trần Huỳnh Duy Thức và
ông Lê Công Định, đã hoàn thiện công trình này trong nhà tù Việt Nam. Như thế,
có thể coi là phong trào dựa trên một cương lĩnh hành động còn bỏ dở không?
Trong khi đó lại có một tác phẩm khác, không cùng nội dung, bố
cục cũng khác hẳn và giọng văn hoàn toàn khác, nhưng cũng mang tên Con đường Việt Nam do
ông Nguyễn Sĩ Bình, Trưởng Ban Thường vụ Đảng Dân chủ Việt Nam, chủ biên và ra
mắt năm 2010[2]. Quan hệ giữa hai Con đường Việt Nam khác
nhau này nên được làm sáng tỏ, nhất là khi ông Nguyễn Sĩ Bình – đáng ngạc nhiên
là không đứng trong danh sách nói trên, sau đây xin gọi là Danh sách Lê
Thăng Long – đóng vai trò then chốt trong vụ án, sau đây xin gọi chung
là Vụ án Lê Công Định, đã đưa nhóm khởi xướng Phong trào vào tù và tình
tiết cuộc họp mặt giữa ông Nguyễn Sĩ Bình với các ông Lê Công Định và Trần
Huỳnh Duy Thức tại Phuket tháng 3.2009 để thảo luận về việc viết chung một cuốn
sách mang tên Con đường
Việt Nam được đánh giá như một bằng chứng phạm tội nghiêm trọng.[3]
Những tài liệu mới công bố trên website của Phong trào, theo lời thân
phụ của ông Trần Huỳnh Duy Thức được gia đình tìm thấy hơn một năm
về trước, theo tôi là một tập hợp tương đối lỏng lẻo của những lời tuyên bố,
kêu gọi, giải thích và phác thảo nghiên cứu với những thông điệp rất tốt đẹp
nhưng rất chung chung như bảo vệ quyền con người, chấn hưng dân tộc, vì hòa
bình thế giới… Tôi chưa tìm thấy ở đây những kiến giải mang tính đột phá, có
thể khắc họa diện mạo riêng của Phong trào. Điểm riêng duy nhất của Phong trào,
theo cảm nhận của tôi là sự nhấn mạnh yếu tố dân tộc, song cách khai thác yếu
tố này lại khiến tôi ít nhiều dị ứng hơn là chia sẻ. Tôi không tin rằng những Tuyên ngôn Lạc Hồng, minh triết Lạc Hồng, cương
lĩnh Lạc Hồng, sấm Lạc Hồng, hồn thiêng sông núi Lạc Hồng… có thể là bí quyết
cho sự thành công của con đường Việt Nam.
2. Vấn đề đảng phái
Tuy xác định Phong trào “không phải là một đảng chính trị hoạt động nhằm tìm kiếm
nhiệm kì cầm quyền tại Việt Nam“, nhưng lí lịch chính
trị của chính các thành viên nhóm khởi xướng rất nên được minh bạch, nhất là
khi thông tin về sự tham gia đảng phái cũng như dự định cầm quyền của họ[4] cho đến nay khá nhiễu loạn,
không giúp những người muốn tham gia có thể định hướng và khó gây được niềm
tin.
Theo các lời nhận do truyền thông nhà nước công bố, ông
Lê Công Định và ông Trần Huỳnh Duy Thức đã kết hợp với ông Nguyễn Sĩ Bình để
chuẩn bị cho sự ra đời của hai đảng chính trị là Đảng Lao động và Đảng Xã hội.
Đồng thời, ông Nguyễn Sĩ Bình chính thức xác nhận ông Lê
Công Định là Tổng thư kí, ông Trần Huỳnh Duy Thức và ông Lê Thăng Long là những
chí hữu và cộng sự của Đảng Dân chủ[5]. Bản thân ông Nguyễn Sĩ Bình
lại từng là Chủ tịch Đảng Nhân dân Hành động trước khi chuyển sang lãnh đạo
Đảng Dân chủ[6].
Như vậy, có đến bốn đảng chính trị xuất hiện trên sân khấu hoạt
động của vỏn vẹn ba người khởi xướng Phong trào, chưa kể Nhóm Chấn của chính
họ, một vai phụ thuộc Đảng Việt Tân[7] và một vai còn ẩn trong hậu
trường. Vai bí ẩn này chính là đầu mối cho sự lo ngại của những người đã có
kinh nghiệm về điều gì có thể xảy ra trong cái hộp đen quyền lực của Đảng Cộng
sản. Theo dư luận, vai
diễn đó thuộc về những thành phần đổi mầu theo khí hậu chính trị trong chính
nội bộ Đảng Cộng sản. Một phong
trào như Con đường Việt Nam chỉ có thể ra đời với bàn tay đạo diễn của những
thành phần đó. Trong trường hợp Đảng sụp đổ, nó sẽ là bể chứa cho những bộ
phận cấp tiến trong Đảng, để nhanh chóng tập hợp lực lượng mới, tránh cho đất
nước khỏi rơi vào khoảng chân không quyền lực. Trong trường hợp Đảng tiếp tục
cầm quyền, nó sẽ là bể lọc để thanh trừng chính những bộ phận đang âm thầm thúc
đẩy cải cách nói trên. Cũng
theo dư luận, kế hoạch hai mặt này hình thành trong bối cảnh hậu cộng sản đầu
những năm 90, sau khi khối xã hội chủ nghĩa Đông Âu sụp đổ, và tác nhân của nó
khi đó lại chính là Đảng Nhân dân Hành động của ông Nguyễn Sĩ Bình.[8] Trường hợp 1 chưa bao giờ xảy
ra. Trường hợp 2 được đánh giá là đã xảy ra, với Vụ án Nguyễn Sĩ Bình năm 1992
và Vụ án Lê Công Định năm 2009. Trong bối cảnh đó, thái độ hoài nghi và cảnh
giác cao độ của rất nhiều người quan tâm đến thế sự đối với sự ra đời của Phong
trào Con đường Việt Nam là tất yếu, nhất là khi những thông tin không thể kiểm chứng về
những biến động trong hậu trường của chính quyền Việt Nam xuất hiện gần như
cùng một lúc với lời phát động Phong trào những ngày vừa qua.
3. Tọa độ chính trị
Ngay cả trong trường hợp có chung một mục đích lâu dài thì các
tọa độ chính trị ở quá xa nhau cũng không thể đạt tới một đồng thuận trong
những chương trình hành động cụ thể. Thiếu cơ sở để đồng thuận, đoàn kết sẽ
không chỉ là một thứ cao dán bách bệnh vô nghĩa mà còn là chỗ bám víu lừa mị và
tự lừa mị khi lập luận lâm vào ngõ cụt.
Trong nhiều kiến nghị và thư riêng gửi cho các ông Nguyễn Minh
Triết, Nguyễn Tấn Dũng và Nông Đức Mạnh từ năm 2004 đến năm 2007, và đặc biệt
trong thư riêng gửi cho ông Nguyễn Minh Triết trước khi bị bắt, ông Trần Huỳnh
Duy Thức cho biết:
“Tinh thần
cốt lõi của Con đường Việt Nam là nhìn nhận một cách khách quan và khoa học
những yếu kém cốt tử cũng như những thế mạnh tiềm năng của đất nước để phân
tích và đưa ra những giải pháp dựa trên những qui luật khách quan nhằm đạt được
những mục tiêu theo nhân sinh quan xã hội chủ nghĩa. Các giải pháp này sẽ đưa
ra những chiến lược cho đất nước nhằm không những để tránh được sự sụp đổ nặng
nề do cuộc khủng hoảng trầm trọng mà còn nhanh chóng vượt lên thành một nước
XHCN dân chủ, thịnh vượng. Đồng thời nó cũng sẽ kiến nghị những thay đổi trong
phương thức lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam và mô hình quản lý của nhà nước
CHXHCN Việt Nam về kinh tế, chính trị, xã hội để hỗ trợ cho việc thực hiện các
chiến lược trên. Những thay đổi này hoàn toàn trong khuôn khổ của Hiến pháp và
pháp luật hiện hành, theo tinh thần pháp chế xã hội chủ nghĩa, và thuận theo
qui luật khách quan nên sẽ hợp lòng dân.”
Tinh thần này cũng được trình bày trong phần giới thiệu tác phẩm
Con đường Việt Nam
chưa hoàn thành của ông Trần Huỳnh Duy Thức và Nhóm Chấn và một lần nữa được
khẳng định trong đơn kháng cáo bản án sơ thẩm của ông gửi Tòa án Nhân dân Tối
cao ngày 01.2.2010. Tại đây, ông Trần Huỳnh Duy Thức lí giải việc ông muốn kiến
nghị và cảnh báo với Đảng về nguy cơ từ những kẻ cơ hội, vì ông “ý thức rất rõ ràng và chắc chắn rằng
nếu Đảng Cộng sản Việt Nam
bị suy vong thì đất nước Việt Nam sẽ bị thôn tính biến thành nô lệ”,
đồng thời ông chỉ muốn “kiến
nghị với Đảng Cộng sản và nhà nước Việt Nam cho phép những người không phải
đảng viên được tham gia điều hành đất nước”, chứ “tuyệt đối không hề bàn, cũng không
hề đề cập gì đến việc thay đổi hiến pháp hay điều 4 hiến pháp gì cả.”
Một cách ngắn gọn, nếu
Phong trào Con đường Việt Nam do ông Lê Thăng Long thay mặt cả nhóm khởi xướng
phát động dựa trên cương lĩnh và tinh thần đó thì tọa độ chính trị của nó chẳng
những không đối lập mà còn rất gần gũi với Đảng Cộng sản, đương nhiên đó là một
“Đảng Cộng sản của những
người chân chính cấp tiến, lực lượng duy nhất có thể tập hợp sức mạnh của nhân
dân”, như ông diễn đạt trong đơn kháng cáo. Lực
lượng đảng viên cộng sản chân chính cấp tiến đó được ông Trần Huỳnh Duy Thức
gọi là “lực lượng thứ ba”.
Con đường Việt Nam mà ông để xuất cũng có thể được coi là “con đường thứ ba”,
một chủ nghĩa xã hội cải cách dưới sự lãnh đạo của những người cộng sản sáng
suốt và cởi mở[9], cho phép cả những người
ngoài Đảng như các thành viên Nhóm Chấn tham gia điều hành đất nước.
Giải pháp chính trị đó cho Việt Nam của Phong trào không có gì
là bất ngờ. Bất ngờ là sự trừng phạt của Đảng Cộng sản dành cho nhiều thiện chí
và niềm tin gửi vào mình như vậy, và qua đó nó gieo thêm một hạt hoài nghi nữa
vào mảnh đất tiếc thay đã đầy những nghi kị, tố giác, sợ hãi và thậm chí cả những lời sỉ nhục, nơi mà
Phong trào chọn làm chỗ sinh trưởng.
Số đông trong Danh sách Lê Thăng Long, theo cảm nhận của tôi, có
thể chia sẻ giải pháp chính trị này ở những mức độ khác nhau. Cá nhân tôi coi “con đường thứ ba” này là ảo tưởng.
4. Thuế tư cách
Lời nhận tội và xin khoan hồng của ba người trong nhóm khởi
xướng vẫn bám theo Phong trào Con đường Việt Nam như một bóng đen xấu xí[10]. Trước họ và sau họ, chắc
chắn còn có nhiều lời nhận tội khác, trong những hoàn cảnh khác. Sống tại Việt
Nam, ai có thể khẳng định mình chưa bao giờ phải cắt một phần tư cách của mình
nộp cho chính quyền? Có người mới tự thiến một mảnh nhỏ. Có người đã xẻo đến
phân cuối cùng và không còn một tư cách nào nữa. Song những người đã ấp ủ và
quyết tâm khởi xướng một phong trào chính trị để thay đổi chính xã hội ấy,
những người muốn hay không sẽ đóng vai những biểu tượng, có nên đóng thuế tư
cách, như các ông Lê Công Định, Lê Thăng Long, và phần nào ông Trần Huỳnh Duy
Thức đã làm hay không?
Tiết lộ của ông Lê Thăng Long về kế
hoạch nhận tội để ông sớm được ra tù và tiếp tục gây dựng phong trào, để ông Lê Công Định cũng sớm được ra tù và ra nước ngoài hoạt
động, trong khi ông Trần Huỳnh Duy Thức “tiếp tục kiên định để khẳng định sự đúng đắn và chính
nghĩa của việc làm của mọi người” quả nhiên đã khiến tôi xem lại
những đoạn băng ghi cảnh họ đọc lời nhận tội với một con mắt khác, song kế
hoạch đóng thuế tư cách ấy vẫn là một con dao hai lưỡi. Bởi lẽ, điều mà nhà
nước toàn trị này muốn đạt được, bằng tất cả mọi phương tiện, là sự cúi đầu
tuân phục của chúng ta. Nhóm
khởi xướng sẽ có lời khuyên nào cho những người tham gia sáng lập Phong trào
trong trường hợp họ bị bắt: Cúi đầu nhận tội, hay ngẩng cao đầu kiêu hãnh?
Tôi xin dẫn một câu nói của Albert Einstein để kết thúc: Các chế
độ độc tài sinh ra và được dung dưỡng, bởi chúng ta đã đánh mất cảm giác về tư
cách và về quyền có một nhân cách.
Vì những băn khoăn này, tôi xin phép chưa quyết định việc tham
gia Phong trào Con đường Việt Nam.
© 2012 pro&contra
Xem thêm:
Con đường Việt Nam, phần
I, của Trần Huỳnh Duy Thức
Con đường Việt Nam của
Nguyễn Sĩ Bình, 2010
Đơn kháng cáo bản án sơ thẩm gửi
Tòa án Nhân dân Tối cao ngày 01.2.2010 của Trần Huỳnh Duy Thức
Thư gửi Bí thư
Thành ủy TP HCM Nguyễn Minh Triết
của Trần Huỳnh Duy Thức ngày 07.1.2004
Thư gửi Tổng Bí thư Nông Đức Mạnh ngày 14.4.2007
của Trần Huỳnh Duy Thức
Thư gửi Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng ngày 14.4.2007 của
Trần Huỳnh Duy Thức
Thư gửi Bí thư Thành ủy TPHCM Nguyễn Minh Triết ngày
21.6.2006 của Trần Huỳnh Duy Thức
Thư gửi Chủ tịch nước Nguyễn Minh Triết
(không đề ngày tháng và bỏ dở) trước khi bị bắt của Trần Huỳnh Duy Thức
[1] Những tài liệu của Trần Huỳnh
Duy Thức dẫn trong bài đều theo nguồn từ website chính thức mang tên Trần Huỳnh Duy Thức do
thân phụ ông lập ra và điều hành.
[2] Đó là chưa kể một tác phẩm Con
đường Việt Nam thứ ba, cũng chưa hoàn thành, công bố trên blog Chấn Lạc Hồng.
[3] Trong đơn kháng cáo bản án sơ
thẩm gửi Tòa án Nhân dân Tối cao ngày 01.02.2010, ông Trần Huỳnh Duy Thức cho
biết là sau khi thống nhất về nội dung cuốn Con
đường Việt Nam, ông Nguyễn Sĩ Bình không vui vì không được đứng tên
chung trong cuốn sách.
[4] Theo các lời nhận tội đã biết, Nhóm Chấn
thừa nhận đã có sự phân chia những vị trí bộ trưởng chủ chốt trong chính quyền
mới, chẳng hạn ông Trần Huỳnh Duy Thức sẽ giữ chức Bộ trưởng Kinh tế.
[5] Trong đơn kháng cáo đã đề
cập, ông Trần Huỳnh Duy Thức khẳng định mình không tham gia một đảng nào và “không quan tâm đến hoạt động của các
đảng phái chính trị“, nhưng nhận việc lập hai blog của Đảng Lao
động và Đảng Xã hội giúp ông Nguyễn Sĩ Bình chỉ vì ông “khá quen thuộc” với việc
làm blog. Ông cũng cho biết đã nói thẳng với ông Nguyễn Sĩ Bình là “những gì mà Đảng Dân chủ đang muốn
hướng đến không phải là động lực của người dân trong nước hiện nay“.
[6] Trong các nhân sự liên quan, ông Nguyễn Sĩ Bình tiếp tục là
một ẩn số và Đảng Dân chủ của ông dường như không có nhu cầu cung cấp nhiều
thông tin cho công luận hơn mức tối thiểu. Khi truyền thông nhà nước
Việt Nam đã loan báo lời nhận tội của Nhóm Chấn, trong đó có việc họ kết hợp
hành động với người lãnh đạo Đảng Dân Chủ là Nguyễn Tâm, tức Nguyễn Sĩ Bình, Đảng Dân chủ
tuyệt đối giữ im lặng. Trong vài ba cuộc trả lời phỏng vấn hiếm hoi ngay sau
đó, ông Nguyễn Sĩ Bình khẳng định mình
chỉ có trao đổi với luật sư Lê Công Định “trên công việc riêng”. Tường thuật
trực tiếp từ phiên tòa xử bốn người trong Vụ án Lê Công Định, ông Nguyễn Hữu Liêm cho biết “chỉ có một nhân chứng khai trước tòa, đó là anh Nguyễn
Tâm, người từ chối hầu hết mọi liên hệ với các hoạt động của các bị can“.
Đó là sự trùng tên ngẫu nhiên, hay đó chính là Nguyễn Sĩ Bình? Cho đến nay
thông tin này chưa hề được làm rõ.
Ngoài ra, ngoài Đảng Dân Chủ của ông Nguyễn Sĩ Bình còn có một Đảng Dân chủ khác của ông Nguyễn Xuân Ngãi.
Cả hai đảng này đều lấy ông Hoàng Minh Chính làm chỗ dựa và nhận ông Lê Công
Định là Tổng Thư kí của mình.
[7] Theo lời nhận tội của Lê Công
Định, ông đã dự lớp huấn luyện lật đổ bất bạo động do Việt Tân tổ chức tại
Pattaya tháng 2.2009.
[8] Trong cuốn Hồi kí chưa chính thức xuất bản, nhà nghiên cứu
văn học Nguyễn Đăng Mạnh kể như sau:
Vào khoảng 1987, Hội Văn nghệ Quảng Nam-Đà Nẵng có mời tôi và
(Hoàng Ngọc) Hiến vào nói chuyện với giới văn nghệ trong ấy. Chúng tôi ở với
nhau độ một tuần lễ, sau đó, Hiến vào Sài Gòn, tôi ra Hà Nội.
Ít ngày sau, tôi đang ngồi ở nhà (tại Đồng Xa) thì thấy Hiến đạp
xe tới. Lúc đó mới độ 8 giờ sáng. Tôi hỏi ra bao giờ. Anh nói ra sáng nay, tàu
7 giờ sáng tới Hà Nội. Tôi ngạc nhiên: vừa về Hà Nội đã vội đến tôi làm gì! Hoá
ra anh vừa tham gia một đảng gọi là đảng “Nhân dân Hành động” và ra Hà Nội để
phát triển đảng. Người đầu tiên anh định kết nạp là tôi. Anh nói, không sợ gì
cả. Tay thủ lĩnh là một tay tiến sĩ ở Mỹ về. Rất trí thức. Đảng này đã thống nhất
với cộng sản chuẩn bị ra đa đảng. Trong đảng này có một uỷ viên Bộ Chính trị và
một thiếu tá công an cộng sản. Đảng phát triển chủ yếu vào trí thức. Anh lại
hỏi, thằng Thanh nhà ông vào Sài Gòn đã có việc làm và nhà cửa gì chưa, để anh
lo giải quyết cho.
Tôi không tin, từ chối: “Cậu định làm chính trị à? Không sợ công
an à?“
Hiến có vẻ xem thường, cho tôi là thằng nhát.
Ít lâu sau tôi được biết đảng này phát triển mạnh ở vùng Vĩnh
Long, vừa bị bắt một loạt. Tôi vào Cần Thơ, Dạ Ngân bảo thế.
Một thời gian sau, tôi gặp lại Hiến ở trụ sở văn nghệ. Tôi hỏi
Hiến: “Biết gì chưa?”
Hiến: “Biết rồi! Biết rồi!” Tôi lại hỏi: “Có sao không?”
Hiến: “Không sao, không sao – Nhưng này, đừng nói với ai nhé!”
[9] Một số nguồn tin nội bộ cho
rằng Nhóm Chấn và Đảng Dân chủ của ông Nguyễn Sĩ Bình được những nhà lãnh đạo
cộng sản cấp tiến xung quanh cố Thủ tướng Võ Văn Kiệt bật đèn xanh, và bị bỏ
rơi sau khi ông qua đời giữa năm 2008, song qua trình bày của ông Trần Huỳnh
Duy Thức trong đơn kháng cáo, ít nhất có thể thấy Nhóm Chấn không có một quan
hệ hậu trường nào như vậy.
[10] Ông Trần Huỳnh Duy Thức cũng
nhận tội trước cơ quan điều tra, nhưng khẳng định mình vô tội trước phiên tòa
xét xử.
No comments:
Post a Comment