THUẾ DỊCH VỤ KỸ THUẬT SỐ : CHÂU ÂU ĐỐI ĐẦU MỸ (Phan Minh / RFI)

 

Thuế dịch vụ kỹ thuật số : Châu Âu đối đầu Mỹ

Phan Minh  -  RFI

Đăng ngày: 05/08/2025 - 11:05

https://www.rfi.fr/vi/qu%E1%BB%91c-t%E1%BA%BF/20250805-thu%E1%BA%BF-d%E1%BB%8Bch-v%E1%BB%A5-k%E1%BB%B9-thu%E1%BA%ADt-s%E1%BB%91-ch%C3%A2u-%C3%A2u-%C4%91%E1%BB%91i-%C4%91%E1%BA%A7u-m%E1%BB%B9

 

Trong bối cảnh bộ Kinh Tế và Tài Chính Pháp kêu gọi “chấp nhận đọ sức” trong các cuộc đàm phán với Washington, việc đánh thuế các dịch vụ kỹ thuật số có nguy cơ vẫn chỉ là một ước vọng.

 

HÌNH :

Ảnh minh họa : Điện thoại iPhone của tập đoàn Apple trên nền lá cờ Liên Hiệp Châu Âu. AFP - NICOLAS TUCAT

 

“Nếu ý định của tổng thống Mỹ Donald Trump là cân bằng cán cân thương mại hàng hóa, thì cũng không có gì cấm kỵ khi nói đến cán cân thương mại dịch vụ”. Bộ trưởng chuyên trách về Thương Mại của Pháp Laurent Saint-Martin, ngày 30/07/2025, đã kêu gọi “chấp nhận đọ sức” trong các cuộc đàm phán giữa Bruxelles và Washington. Thỏa thuận được công bố hôm 27/07 quy định mức thuế 15% đánh vào hàng hóa châu Âu nhập vào Hoa Kỳ mà không có sự nhượng bộ nào, đồng thời yêu cầu châu Âu mua một lượng lớn khí đốt và dầu mỏ của Mỹ. Đáp lại, bộ trưởng Saint-Martin đề nghị đề cập đến một yếu tố mà Donald Trump thường tránh nhắc đến khi ông chỉ trích thâm hụt thương mại với Liên Hiệp Châu Âu (EU), đó là cán cân dịch vụ, vốn nghiêng hẳn về phía Hoa Kỳ nhờ vào lĩnh vực kỹ thuật số. Liệu châu Âu có thể trả đũa bằng cách đánh thuế các dịch vụ kỹ thuật số của Mỹ hay không ?

 

 

Sự thất bại của “thuế Gafa” châu Âu

 

Trước hết, cần phải nêu ra một vài con số : trong giao thương xuyên Đại Tây Dương, cán cân hàng hóa năm 2024 có thặng dư 197 tỷ euro nghiêng về phía châu Âu. Nhưng với các dịch vụ thì mọi chuyện hoàn toàn ngược lại : theo Eurostat, Liên Âu đã nhập khẩu 482,5 tỷ euro dịch vụ từ Mỹ năm ngoái, chủ yếu liên quan đến việc chi trả quyền sở hữu trí tuệ, dẫn đến thâm hụt gần 150 tỷ euro. Nhà kinh tế Julien Marcilly thuộc Global Sovereign Advisory giải thích : “Dù là các nền tảng như Facebook hay Instagram, hoặc các nhà cung cấp phần mềm như Google hay Microsoft, các tập đoàn đa quốc gia của Mỹ đều kê khai phần lớn hoạt động của họ tại Ireland hoặc Luxembourg, nơi có mức thuế thấp, sau đó chuyển lợi nhuận khổng lồ về Mỹ, được tạo ra tại thị trường châu Âu.”

 

Vì vậy, việc đánh thuế lĩnh vực này không còn thuộc phạm vi thẩm quyền về thương mại của Bruxelles mà là chính sách thuế quan của từng quốc gia thành viên. Luật sư thuế Morgan Vail thuộc công ty luật Ashurst của Anh Quốc nhận xét : “Đây là một trong những rào cản chính đối với việc đánh thuế dịch vụ kỹ thuật số Mỹ. Cũng như các dịch vụ khác, chúng vốn không chịu thuế quan. Tuy nhiên, chúng phải chịu thuế giá trị gia tăng VAT và có thể phải chịu cả thuế dịch vụ kỹ thuật số (TSN), điều khiến Donald Trump rất khó chịu.” Ở Pháp, thuế TSN, còn gọi là “thuế Gafa”, đánh 3% doanh thu đối với các tập đoàn có doanh thu toàn cầu trên 750 triệu euro từ một số dịch vụ kỹ thuật số, trong đó ít nhất 25 triệu tại Pháp. Các quốc gia khác như Anh, Tây Ban Nha hay Áo cũng đã áp dụng các biện pháp tương tự. Liệu châu Âu có thể dùng công cụ này để bù đắp thâm hụt dịch vụ hay không ? Morgan Vail nói tiếp : “Từ năm 2018, các cuộc đàm phán đã được tiến hành nhằm xây dựng một loại thuế hài hòa ở cấp độ châu Âu, nhưng nhanh chóng bị chôn vùi do thiếu đồng thuận. Một số nước như Ireland sẽ bị thiệt rất nhiều.”

 

Đạo luật Mạng Kỹ thuật số (Digital Network Act)

 

Tuy nhiên, vẫn còn những đòn bẩy khác để buộc các ông lớn công nghệ Mỹ phải đóng góp. Một trong số đó là Đạo luật Mạng Kỹ thuật số (Digital Network Act – DNA), một dự thảo quy định của Liên Âu được đệ trình vào tháng 06/2025, yêu cầu các tập đoàn kỹ thuật số Mỹ phải chia “phần công bằng” cho các mạng viễn thông, nơi họ hưởng lợi nhiều nhất. Nhưng hôm 28/07, căng thẳng leo thang khi Nhà Trắng đơn phương tuyên bố rằng “Hoa Kỳ và Liên Âu dự định loại bỏ các rào cản phi lý đối với thương mại kỹ thuật số”, và do đó, EU “xác nhận sẽ không thông qua hoặc duy trì bất kỳ khoản phí sử dụng mạng nào”. Tuyên bố này ngay lập tức bị phát ngôn viên về vấn đề thương mại của Ủy Ban Châu Âu, ông Olof Gill, bác bỏ, và khẳng định rằng EU vẫn duy trì “quyền lập pháp độc lập”.

 

Vậy phải chăng Donald Trump đang tung hỏa mù ? Julien Marcilly phân tích : “Dù thế nào thì DNA vẫn là một điểm nóng mâu thuẫn với tổng thống Mỹ, có thể bất ngờ viện dẫn điều khoản 899 trong Đạo luật To và Đẹp - Big Beautiful Bill.” Đạo luật tài khóa này, được ký vào ngày 04/07 vừa qua, từng bao gồm một điều khoản (đã bị gỡ bỏ vào phút chót) nhằm đánh thuế bổ sung tới 20% đối với các công ty đến từ những quốc gia có hệ thống thuế bị xem là “phân biệt đối xử” với lợi ích Mỹ. Julien Marcilly cho biết thêm : “Việc tăng mức ‘thuế Gafa’ hoặc thông qua DNA chắc chắn sẽ khiến Washington phản ứng mạnh, và điều này có thể gây tổn thất lớn cho châu Âu.” Theo Le Figaro, Ủy Ban Châu Âu dường như không sẵn sàng chấp nhận rủi ro này : “Ưu tiên hiện tại của chúng tôi là tăng cường mối quan hệ xuyên Đại Tây Dương. Vào thời điểm hiện tại, chúng tôi chưa cần phải thực hiện thêm các biện pháp cân bằng mới.”

 

 

Chủ quyền kỹ thuật số ?

 

Nguy cơ leo thang trong lĩnh vực kỹ thuật số là hoàn toàn có thật, đặc biệt đối với chính các doanh nghiệp châu Âu. Henri d’Agrain, tổng thư ký của Cigref, một nhóm tư vấn gồm các cơ quan và tập đoàn lớn của Pháp, nhận định : “Các ứng dụng như Microsoft 360 hay VMware đòi hỏi đầu tư nhiều năm, và hoàn toàn không thể thay thế đối với doanh nghiệp châu Âu.” Theo một nghiên cứu của Asterès, công bố vào tháng 4 vừa qua, chi phí cho dịch vụ đám mây và phần mềm của các tập đoàn lớn châu Âu chiếm trung bình 2,2% doanh thu hàng năm, tương đương gần 400 tỷ euro trên toàn lục địa, trong đó 330 tỷ dành riêng cho các ứng dụng của Mỹ. Henri d’Agrain kết luận rằng “bất kỳ khoản thuế bổ sung nào cũng sẽ ngay lập tức tác động đến cấu trúc chi phí của các doanh nghiệp, làm suy giảm khả năng cạnh tranh toàn cầu của họ”.

 

Chủ quyền kỹ thuật số, giống như tự chủ về năng lượng hay quốc phòng, không thể chỉ cần tuyên bố là có. Nhưng trong đàm phán, việc chấp nhận rủi ro là điều cần thiết. Julien Marcilly nhấn mạnh rằng “để được coi trọng, cần phải sẵn sàng cược lớn và chịu trách nhiệm về hậu quả”. Trong đàm phán về quy định dịch vụ kỹ thuật số để đổi lấy chính sách thương mại dễ thở hơn từ Mỹ, châu Âu trước tiên cần phải đoàn kết chính trị. Morgan Vail phân tích : “Một số quốc gia, điển hình là Đức, từ chối mạo hiểm về nguyên tắc, trong bối cảnh những hồ sơ quốc tế phức tạp vượt xa phạm vi thuế hay hải quan. Donald Trump biết điều đó và tận dụng tối đa.” Hôm 30/07, trong cuộc họp hội đồng bộ trưởng, tổng thống Pháp Emmanuel Macron có lẽ đã tổng kết tình hình hiện tại một cách súc tích nhất khi nhận định “châu Âu vẫn chưa tự xem mình là một cường quốc”.

 

Nguồn : Le Figaro

 

----------------------------

Các nội dung liên quan

 

PHÂN TÍCH

Thỏa thuận thuế quan 15% : EU đành « nhượng bộ » Trump trước nỗi lo rơi vào hỗn loạn thương mại

 

THEO DÒNG THỜI SỰ

Từ gà, chuối đến thịt bò : Bảy cuộc thương chiến giữa Mỹ và châu Âu

 

MỸ-LIÊN ÂU-THUẾ QUAN

Mỹ đánh thuế 15% đối với hàng hóa Liên Âu