THẾ GIỚI HÔM NAY : 09/09/2020 (The Economist)

 

Thế giới hôm nay: 09/09/2020

The Economist

Đỗ Đặng Nhật Huy biên dịch

09/09/2020

http://nghiencuuquocte.org/2020/09/09/the-gioi-hom-nay-09-09-2020/

 

Quân đội Trung Quốc nói quân đội Ấn Độ đã vượt biên giới đang tranh chấp trên dãy Himalaya và bắn cảnh cáo vào binh sĩ Trung Quốc. Ấn Độ phủ nhận và cho biết binh sĩ Trung Quốc đã bắn chỉ thiên. Binh lính hai bên đã từng đụng độ dọc Đường Kiểm soát Thực tế, nhưng vụ việc mới nhất đánh dấu phát súng đầu tiên được bắn ra giữa hai bên sau 45 năm.

 

Màn trượt dốc của cổ phiếu công nghệ hồi tuần trước đã tiếp tục  sau kỳ nghỉ dịp Ngày Lao động. Giá dầu giảm cũng tác động đến các cổ phiếu năng lượng. Chỉ số Nasdaq giảm hơn 3,6%; S&P 100 2,8%. Nhiều cổ phiếu công nghệ giảm lần này nằm trong số các cổ phiếu tăng tốt vào đầu mùa hè khi phần lớn nước Mỹ ở trong tình trạng phong tỏa, bao gồm Apple, Facebook và Zoom. Cổ phiếu của Tesla cũng lao dốc sau khi nhà sản xuất ô tô điện không được lọt vào S&P 500.

 

Valdis Dombrovskis, cựu thủ tướng Latvia và là phó chủ tịch Ủy ban châu Âu, sẽ đảm nhận vai trò ủy viên thương mại của EU. Ông thay thế Phil Hogan, người đã từ chức sau khi chính phủ quê nhà Ireland cáo buộc ông vi phạm các quy tắc phong tỏa. Một ủy viên Ireland mới, Mairead McGuinness, đã được chọn; bà sẽ thay ông Dombrovskis đảm nhiệm mảng dịch vụ tài chính.

 

Australia đã rút hai nhà báo khỏi Trung Quốc sau một vụ căng thẳng ngoại giao. Bill Birtles của ABC và Michael Smith của Tạp chí Tài chính Úc đã đến các cơ quan đại diện ngoại giao của Úc sau khi được thông báo rằng họ bị truy nã để thẩm vấn về Cheng Lei, một nhà báo Úc khác, người mà Trung Quốc đã giam giữ không lời giải thích. Cuối cùng họ được phép rời đi, sau khi đồng ý trả lời thẩm  vấn của cảnh sát.

 

Một chính trị gia Sri Lanka từng bị kết tội giết một nhà hoạt động đối lập vừa tuyên thệ nhậm chức nghị sĩ quốc hội. Premalal Jayasekara, một thành viên của đảng cầm quyền, đã bị kết án tử hình sau khi các đề cử cho cuộc bầu cử tháng trước kết thúc, nghĩa là ông được phép tranh cử. Ông Jayasekara đã nổ súng vào một sự kiện vận động tranh cử của đảng đối thủ hồi năm 2015.

 

Trung Quốc tuyên bố ý định thiết lập các quy tắc bảo mật dữ liệu toàn cầu mới trong nỗ lực phản công lại việc Mỹ làm mất uy tín công nghệ Trung Quốc. Chính phủ cho biết họ sẽ không yêu cầu các công ty chia sẻ dữ liệu từ nước ngoài hoặc xây dựng quyền truy cập “cửa sau”. Thông báo này được đưa ra vài ngày trước khi thương vụ bán TikTok, một ứng dụng truyền thông xã hội Trung Quốc, đến hạn theo lệnh của chính quyền Donald Trump.

 

Giá cổ phiếu Nongfu Spring tăng 54% trong ngày đầu tiên trên thị trường chứng khoán Hồng Kông. Công ty nước đóng chai Trung Quốc đã huy động được 1,1 tỷ đô la trong đợt IPO của mình và đưa Zhong Shanshan, người sáng lập công ty, trở thành người giàu thứ ba Trung Quốc với giá trị tài sản ròng hơn 50 tỷ đô la. Bất chấp coronavirus, suy thoái và căng thẳng chính trị, Hồng Kông vẫn là một nơi ưa thích cho các vụ niêm yết.

 

TIÊU ĐIỂM

 

Các ứng viên lãnh đạo Nhật Bản tranh luận

Ba ứng viên đang cạnh tranh để kế nhiệm Abe Shinzo làm lãnh đạo Đảng Dân chủ Tự do LDP và thủ tướng Nhật Bản hôm nay sẽ tham gia cuộc tranh luận đầu tiên trong số hai cuộc tranh luận trước cuộc bỏ phiếu vào thứ Hai tới. Ông Abe sẽ từ chức sau gần 8 năm cầm quyền vì sức khỏe yếu. Thật ra họ không mấy khác nhau.

 

Suga Yoshihide, chánh văn phòng nội các 71 tuổi và trung thành với ông Abe, Ishiba Shigeru, cựu bộ trưởng quốc phòng và nông nghiệp 63 tuổi có khuynh hướng diều hâu (cũng là đối thủ cạnh tranh duy nhất của ông Abe trong cuộc bầu cử lãnh đạo đảng năm 2018) và Kishida Fumio, cũng 63 tuổi, một cựu ngoại trưởng theo chủ nghĩa tự do, người hiện là trưởng ban chính sách của LDP. Cả ba đều muốn thay đổi hiến pháp Nhật Bản, đảm bảo một khu vực Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương mở và tự do, đồng thời thổi luồng gió mới vào các khu vực nông thôn. Các cuộc tranh luận sẽ không thay đổi nhiều. Chỉ 141 trong số 535 phiếu bầu đến từ các đảng viên thông thường. Ông Suga đến nay đã nhận được sự hậu thuẫn của năm trong số bảy phe trong LDP, tương đương với 394 phiếu.

 

Súng nổ ở biên giới Ấn-Trung

Bất kể bên nào bắn phát súng cảnh cáo dọc biên giới tranh chấp Ấn Độ – Trung Quốc vào đêm thứ Hai thì đó cũng là một bước leo thang nghiêm trọng. Hai nước đã căng thẳng trong nhiều tháng. Vào tháng 6, một cuộc ẩu đả không súng đạn khiến ít nhất 20 lính Ấn Độ chết đã dập tắt niềm tin ít ỏi còn lại giữa hai bên. Hai nước bắt đầu tập trung binh sĩ. Một cuộc đột kích của Ấn Độ hồi tháng trước tại Chushul, được cho là để  phủ đầu một động thái của Trung Quốc, đã khiến Trung Quốc nổi giận khi Ấn Độ sử dụng một đơn vị lính Tây Tạng để chiếm lãnh thổ.

 

Trong nhiều thập kỷ, các giao thức được thống nhất ở biên giới bao gồm cấm súng và giữ vũ khí hạng nặng ở mức tối thiểu. Giờ đây, Ladakh là một trong những mặt trận mà hai nước đang dồn lực. Tuần trước, Ấn Độ đã cấm 118 ứng dụng của Trung Quốc. Một ngày sau, tham mưu trưởng quân đội  Ấn Độ ám chỉ về việc bắt đầu “hoạt động tự do hàng hải” trong vùng biển mà Trung Quốc tuyên bố chủ quyền ở Biển Đông. Những nhận thức cũ giữa hai bên dường như đang nhanh chóng sụp đổ.

 

Cuộc bỏ phiếu gây mâu thuẫn trong nội bộ Ethiopia

Các cử tri ở vùng Tigray cực bắc Ethiopia hôm nay sẽ thách thức chính quyền trung ương bằng cách đi bỏ phiếu. Các cuộc bầu cử toàn quốc đã bị hoãn vì covid-19 và chính phủ của thủ tướng Abiy Ahmed đã coi cuộc bỏ phiếu vùng là vi hiến. Những người quản lý Tigray, tức Mặt trận Giải phóng Nhân dân Tigray, vốn kiểm soát chính phủ liên bang trong gần ba thập niên trước khi Abiy lật đổ họ vào năm 2018, nói bất kỳ nỗ lực nào nhằm ngăn chặn bầu cử đều là “lời tuyên chiến”.

 

Abiy đã loại trừ việc sử dụng vũ lực, nhưng một số đồng minh của ông thì ít lịch sự hơn. Các nhà báo đã bị cấm đến Tigray để đưa tin về cuộc bầu cử. Một số quan chức đã nói họ có thể trả đũa bằng cách cắt giảm trợ cấp liên bang cho khu vực. Đảng cầm quyền của Tigray — vốn không tôn trọng dân chủ lắm — không có khả năng bị mất phiếu  vào hôm nay. Nhưng cái giá phải trả là mối quan hệ với chính quyền trung ương ngày càng xấu đi, và có thể là một bước nữa dẫn đến sự tan rã của Ethiopia.

 

Công ty khai thác dữ liệu Palantir chuẩn bị lên sàn

Palantir, một công ty khai thác dữ liệu gây tranh cãi, hôm nay sẽ tổ chức một ngày phân tích trực tuyến để thu hút sự quan tâm trước khi lên sàn ở Thị trường Chứng khoán New York. Những người tham dự sẽ đặt ra các câu hỏi khó chịu về công việc của Palantir với các khách hàng như Lầu Năm Góc (trong bản cáo bạch của mình, công ty thừa nhận: “Danh tiếng và công việc kinh doanh của chúng tôi có thể bị tổn hại bởi tin tức hoặc thông tin trên mạng xã hội”).

 

Nhưng đối với các nhà đầu tư tiềm năng, mối quan tâm lớn hơn sẽ là công ty 17 năm tuổi này chưa bao giờ tạo ra lợi nhuận và vẫn đang tiếp tục lỗ: năm ngoái, công ty đã lỗ 580 triệu đô la với doanh thu 742 triệu đô la. Các giám đốc sẽ thanh minh rằng mọi thứ đang dần khá lên. Trong nửa đầu năm 2020, doanh thu tăng 49% so với cùng kỳ năm ngoái, trong khi lỗ giảm dần. Doanh thu có thể vượt 1 tỷ đô la trong cả năm, nhờ công việc phân tích dữ liệu covid-19 của Palantir. Chỉ có vụ niêm yết trên thị trường chứng khoán, dự kiến diễn ra vào 24 tháng 9, mới có thể cho thấy liệu các con số này có đủ ấn tượng để xoa dịu nỗi lo của nhà đầu tư hay không.

 

Các cơ quan quản lý Mỹ mạnh tay với thuốc lá điện tử

Trong những ngày đầu của thuốc lá điện tử, Cơ quan Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ đã tiếp cận nhẹ nhàng về mặt quy định. Nhưng giờ không còn nữa. Hôm nay là hạn chót cho các công ty nộp đơn lên FDA để được phép bán các thiết bị thuốc lá điện tử và chất lỏng đi kèm trong đó. Sáu tổ chức y tế và sức khỏe cộng đồng hàng đầu, bao gồm Hiệp hội Tim mạch Hoa Kỳ và Hiệp hội Phổi Hoa Kỳ, đang thúc giục FDA không cho phép bán các sản phẩm thuốc lá điện tử có hương vị.

 

Họ nói những sản phẩm này hấp dẫn trẻ em và thiếu bằng chứng cho thấy chúng giúp những người hút thuốc bỏ thuốc lá. Các nhóm ủng hộ thuốc lá điện tử lo ngại các quy định sẽ khiến các nhà sản xuất thuốc lá điện tử nhỏ phải ngừng kinh doanh. Mặc dù một số chuyên gia sức khỏe cộng đồng nói thuốc lá điện tử giúp cai nghiện thuốc lá song sự gia tăng của thuốc lá điện tử ở người Mỹ trong độ tuổi đi học đã khiến các bậc cha mẹ và chính trị gia lo lắng. Chính điều này đã khiến cơ quan quản lý có lập trường cứng rắn hơn. Đối với các công ty thuốc lá điện tử, tương lai có vẻ mơ hồ.