TS Đinh Xuân Quân (*)
March
19, 2018
Ông
Lê Quang Uyển, người có trách nhiệm giữ 16 tấn vàng của Ngân Hàng Quốc Gia
(NHQG), tài sản của Việt Nam đã qua đời tại Chiang Mai, Thái Lan thọ 81 tuổi.
Ông sinh Tháng Chín năm 1937 và mất ngày 26 Tháng Giêng năm 2018. Nhân dịp 49
ngày ông mất, tôi xin có bài sau đây.
Trong
giới kinh tế tài chính, nhất là vào những năm chót của chính thể Việt Nam Cộng
Hòa (VNCH), ai cũng biết đến Thống đốc trẻ tuổi của Ngân Hàng Quốc Gia là ông
Lê Quang Uyển.
Sau
khi tốt nghiệp HEC (Hautes Etudes Commerciales) tại Paris năm 1960, ông Lê
Quang Uyển về Việt Nam phục vụ. Ông đã làm một thời gian ngắn làm cho Ngân Hàng
Pháp Á (BFA – Banque Francaise de l’Asie). Sau đó ông Lê Quang Uyển cũng như
nhiều chuyên viên trẻ khác cũng bị động viên vào quân đội và lên đến cấp bậc đại
úy.
Từ
quân đội ông được chuyển sang ngạch “chuyên viên Phủ Tổng Thống,” một ngạch
công vụ của VNCH dành cho các chuyên viên trẻ, có học thức và nhiều tương lai.
Họ được đào tạo để trở thành các nhà lãnh đạo tương lai trong ngành kinh tế,
tài chính, giáo dục; các công ty của chính phủ – nhà đèn, công ty đường, Air
Vietnam,… Và sau này có thể có những trách nhiệm cao cấp trong chính phủ. Ngạch
này được thành lập từ thời Tổng Thống Ngô Đình Diệm để kéo các chuyên viên giỏi
phục vụ cho chính phủ VNCH.
Trong
cương vị này, ông đã tham gia nhiều chuyến đi của Tổng Thống Nguyễn Văn Thiệu,
trong đó có chuyên viếng thăm Manilla. Sau này ông đã được đề nghị giữ ghế thống
đốc Ngân Hàng Quốc Gia.
Người
ta nhớ nhất về Thống Đốc Uyển là những việc sau:
Chuyện Tín Nghĩa Ngân Hàng (TNNH hay
Con gà đẻ trứng vàng), một xì-căng-đan thời VNCH
Lúc
đó Tín Nghĩa Ngân Hàng là một trong những ngân hàng có tiếng tại Việt Nam, có
nhiều chi nhánh tại Sài Gòn, Chợ Lớn và tại các tỉnh (năm 1969, sau khi đậu cao
học kinh tế tôi có về làm tập sự tại ngân hàng ở VN và được gởi đi nhiều chi
nhánh để biết về các nghiệp vụ tài chính ngân hàng).
Ban
thanh tra ngân hàng của Ngân Hàng Quốc Gia có trách nhiệm theo dõi các nghiệp vụ
cho vay của mọi ngân hàng có mặt tại Việt Nam. Một người trong nhóm thanh tra
có báo cáo “sơ hở” trong quy trình cho vay của Tín Nghĩa Ngân Hàng và việc này
đã trở thành xì-căng-đan tài chính tại Việt Nam. Ông Nguyễn Tấn Đời, chủ tịch
kiêm tổng giám đốc Tín Nghĩa Ngân Hàng đã dùng một số bộ hạ, người thân tín
trong gia đình để vay các tín dụng. Ông quên rằng những việc làm này cũng khó
mà qua mắt các thanh tra ngân hàng của Ngân Hàng Quốc Gia. Những người đi vay
mà tài sản quá thấp làm sao có thể thế chấp để đi vay một số tín dụng khổng lồ
của Tín Nghĩa Ngân Hàng. Thật ra thì ông Nguyễn Tấn Đời đã sử dụng những người
này, đứng tên vay tiền cho cá nhân ông, rồi ông dùng số tiền tín dụng này để đầu
tư cho cá nhân ông.
Thời
đó chưa có tin học hay máy computer, nên muốn kiểm tra phải tới tận nơi và khám
xét trực tiếp các hồ sơ cho vay (các sổ sách và tính toán đều làm bằng tay hoặc
bằng máy NCR). Thống Đốc Uyển đã trình Tổng Thống Thiệu và thảo luận với ngành
cảnh sát hình sự để giúp Ngân Hàng Quốc Gia đánh giá các hồ sơ cho vay của Tín
Nghĩa Ngân Hàng.
Thống
Đốc Lê Quang Uyển đợi lúc ông Nguyễn Tấn Đời đi nghỉ ở Đà Lạt, để gởi các thanh
tra ngân hàng làm cuộc truy tìm các hồ sơ tín dụng gian lận của Tín Nghĩa Ngân
Hàng. Các thanh tra chặn mọi cánh cửa của Tín Nghĩa Ngân Hàng ở bến Chương
Dương không cho hồ sơ thoát ra ngoài. Trụ sở Tín Nghĩa Ngân Hàng không xa Ngân
Hàng Quốc Gia, có lẽ độ 1,000 m và cùng ở Bến Chương Dương. Qua việc kiểm tra
này, các thanh tra đã tìm thấy các hồ sơ tín dụng “dởm.” Lúc đó ông Nguyễn Tấn
Đời là một tổng giám đốc ngân hàng rất mạnh, có nhiều người che chở và việc kiểm
tra sổ sách của Tín Nghĩa Ngân Hàng là một kỳ công – phải được tổ chức như một
chiến dịch quân sự.
Qua
việc thanh tra này ông Lê Tấn Đời đã bị đưa ra tòa. Ông bị tuyên án và phải vào
khám Chí Hòa. Như thế, Thống Đốc Lê Quang Uyển đã làm đúng trách nhiệm của NHQG
là thanh tra chặt chẽ hệ thống ngân hàng thương mại dưới quyền ông. Qua việc
này, ông đã chận đứng các lạm dụng trong ngành tài chính.
Việc giúp các chuyên gia khối kinh tế
tài chính – gởi đi làm việc tại các bộ
Một
khó khăn của VNCH trong những năm 1970 là thiếu ngân sách và khó tuyển mộ
chuyên viên vì lương thấp. Trong kinh tế, muốn có thăng bằng ngân sách thì
chính phủ sẽ bán một số công khố phiếu ra cho công chúng. Với tiền công khố phiếu,
chính phủ dùng bù đắp thâm hụt ngân sách.
Ngân
Hàng Quốc Gia có nhiệm vụ tham gia vào các chính sách tiền tệ và có đóng góp
qua việc mua một số công khố phiếu của chính phủ. NHQG mua một số công khố phiếu
và tiền lời của công khố phiếu được bỏ vào một quỹ của Ngân Hàng Quốc Gia. Thống
Đốc Uyển quyết định dùng số tiền lời này, để trả lương cho nhân viên kinh tế
tài chính – mà lúc đó VNCH đang rất thiếu – và cần một số lời được chia cho
nhân viên của Ngân Hàng Quốc Gia. Qua việc này, ông thống đốc giúp bồi đắp vào
chỗ hổng tài trợ chuyên viên, mà trước đây cơ quan USAID tài trợ nhưng ngân khoản
viện trợ lại ngày càng giảm. Qua việc này, một số chuyên gia đã được gởi đi làm
tại các bộ như Tài Chính, Nha Thuế Vụ hay Bộ Kế Hoạch, nói chung mọi nơi cần
chuyên gia.
Ông
cũng có chương trình kéo các chuyên viên tài chính ngân hàng trẻ gia nhập NHQG,
gầy dựng nhân sự cho tương lai ngân hàng. Một số người trẻ, có khả năng và có
tay nghề được tuyển mộ vào NHQG làm trong văn phòng thống đốc.
Ngoài
việc dùng quỹ tiền lời công khố phiếu, Thống Đốc Uyển còn sử dụng Quỹ Phát Triển
(QPT) Kinh tế Quốc Gia mà ông làm chủ tịch Hội Đồng Quản Trị (HĐQT) gởi các chuyên
viên của QPT đi giúp các bộ. Quỹ Phát Triển là một chi nhánh – thành phần của
NHQG được vốn của Hoa Kỳ (USAID) trợ giúp. Ngoài việc tái tài trợ các ngân hàng
phát triển Việt Nam (Ngân Hàng Phát Triển Kỹ Nghệ, Ngân Hàng Phát Triển Nông
nghiệp, SOFIDIV…) Quỹ Phát Triển Kinh Tế Quốc Gia có một số chuyên viên trẻ được
gởi đi trợ giúp các Bộ Kế Hoạch, Bộ Tài Chính qua việc tham gia vào công tác
xây dựng Kế Hoạch Phát Triển Hậu Chiến, nhất là sau khi Hiệp Định Paris được ký
kết.
Thống
Đốc Lê Quang Uyển cũng cố vấn cho Tổng Thống Thiệu chọn người trong khối kinh tế
tài chính, trong đó có việc giới thiệu ông Nguyễn Văn Hảo vào Quỹ Phát Triển và
sau này làm phó thủ tướng đặc trách về kinh tế tài chính.
Giữ 16 tấn vàng cho Việt Nam
Trong
những ngày chót của VNCH, Hoa Kỳ muốn VNCH đưa 16 tấn vàng gởi dự trữ tại Ngân
Hàng Trung Ương tại New York (một việc làm bình thường vì đa số các nước đều có
trương mục với ngân hàng FED New York). Sau khi bàn bạc, Thống Đốc Lê Quang Uyển
quyết định gởi các thoi vàng qua Thụy Sĩ, tại Ngân Hàng Banque International
Ressettlement – BIR ở Basle.
Theo
kinh nghiệm thế giới, nhiều chính phủ Âu Châu trước đây, khi bị Cộng Sản xâm
chiếm họ đã gởi vàng dự trữ tại đây để tránh chiến tranh và sau này giữ được
tài sản quốc gia. Một kế hoạch đã được lập lên để chở 16 tấn vàng sang Thụy Sĩ
chứ không phải sang Hoa Kỳ. NHQG đã cho mướn một chuyến may bay để chở số vàng
này qua Thụy Sĩ.
Trong
lúc hỗn loạn của những ngày miền Nam sắp mất, phi trường Tân Sơn Nhất bị pháo
kích và máy bay được mướn chở vàng không thể đáp xuống Tân Sơn Nhất, vì vậy kế
hoạch gởi vàng qua Thụy Sĩ không thực hiện được.
Vào
những ngày chót, một số nhân viên ngân hàng cấp cao đều được cấp Walkie Talkie
để dễ liên lạc với nhau nhằm bảo vệ tài sản cho Việt Nam. Thống Đốc Lê Quang Uyển
tử thủ trong NHQG và chỉ mở cửa NHQG khi Cộng Sản mang nhiều xe tăng đến định bắn
vào NHQG.
Cộng
Sản lúc nào cũng phao tin đồn là cựu TT Nguyễn Văn Thiệu đã mang 16 tấn vàng đi
nước ngoài trong khi nhiều người cũng kể công về việc giữ số vàng này. Vậy sự
thật ra sao?
Bài báo sau đây của
nhân chứng nói về kiểm tra vàng tại NHQG do báo Tuổi Trẻ đăng:
Bài
viết của tác giả Huỳnh Bửu Sơn trên tờ Tuổi Trẻ trích đoạn như sau:
“…Những
ngày đầu Tháng Năm, 1975, tôi vào trình diện tại Ngân Hàng Quốc Gia ở 17 Bến
Chương Dương, thủ đô Sài Gòn cùng các đồng nghiệp khác, chỉ thiếu vắng một vài
người. Chúng tôi được lệnh của Ban Quân quản Ngân hàng Quốc gia là chờ phân
công tác. Trong khi chờ đợi, mỗi ngày mọi người đều phải có mặt tại cơ quan.
Lần
kiểm kê cuối cùng… Việc kiểm kê kho tiền và vàng là việc chúng tôi làm thường
xuyên hằng tháng, hằng năm nên cảm thấy không có gì đặc biệt. Chỉ có một điều
là tôi biết lần kiểm kê này chắc chắn là lần kiểm kê cuối cùng đối với tôi, kho
tiền và vàng sẽ được bàn giao cho chính quyền mới. Tôi không lo âu gì cả vì biết
chắc rằng số tiền và vàng nằm trong kho sẽ khớp đúng với sổ sách.
Trong
những ngày hỗn loạn, các hầm bạc của Ngân Hàng Quốc Gia vẫn được chúng tôi quản
lý một cách tuyệt đối an toàn. Cần nói thêm là các hầm bạc được xây rất kiên cố
với hai lớp tường dày, mỗi lớp gần nửa thước, các cửa hầm bằng thép có hai ổ
khóa và mật mã riêng, được thay đổi định kỳ, mỗi cửa nặng trên 1 tấn.
Đại
diện Ban Quân Quản là một cán bộ đứng tuổi, khoảng 50. Cùng tham gia với ông
trong suốt quá trình kiểm kê là một anh bộ đội còn rất trẻ, trắng trẻo, đẹp
trai và rất thân thiện. Anh hay nắm tay tôi khi trò chuyện. Sau này tôi mới biết
tên anh là Hoàng Minh Duyệt – chỉ huy phó đơn vị tiếp quản Ngân Hàng Quốc Gia.
Số
vàng đúc lưu giữ tại kho của Ngân Hàng Quốc Gia vào thời điểm đó gồm vàng thoi
và các loại tiền vàng nguyên chất. Có ba loại vàng thoi: vàng thoi mua của Cục
Dự Trữ Liên Bang Mỹ (FED); vàng thoi mua của một công ty đúc vàng ở Nam Phi –
Công ty Montagu; và vàng thoi được đúc tại Việt Nam, do tiệm vàng Kim Thành đúc
từ số vàng do quan thuế tịch thu từ những người buôn lậu qua biên giới, phần lớn
từ Lào.
Tất
cả những thoi vàng đều là vàng nguyên chất, mỗi thoi nặng 12-14kg, trên mỗi
thoi đều có khắc số hiệu và tuổi vàng (thường là 9997, 9998). Các thoi vàng được
cất trong những tủ sắt có hai lớp khóa và được đặt trên những kệ bằng thép, mỗi
kệ được xếp khoảng năm, sáu thoi vàng. Nhưng qua năm tháng, bị nặng trĩu trước
sức nặng của vàng, các kệ thép cũng bị vênh đi.
Các
đồng tiền vàng được giữ trong những hộp gỗ đặt trong tủ sắt. Đó là những đồng tiền
vàng cổ có nhiều loại, được đúc và phát hành từ thế kỷ 18, 19 bởi nhiều quốc
gia khác nhau… Ngoài giá trị của vàng nguyên chất, các đồng tiền này còn được
tính theo giá trị tiền cổ, gấp nhiều lần giá trị vàng nội tại của nó. Tất cả số
vàng thoi và tiền vàng cổ đều được theo dõi chi tiết từng đơn vị, số hiệu, tuổi
vàng, số lượng ghi trong một sổ kiểm kê do bộ phận điện toán (computer) của
ngân hàng theo dõi định kỳ hằng tháng và hằng năm, hoặc bất cứ khi nào có thay
đổi xuất nhập tồn kho. Kết thúc, ai nấy đều vui vẻ thấy số lượng tiền và vàng
kiểm kê đều khớp với sổ sách điện toán từng chi tiết nhỏ. Tôi ký vào biên bản
kiểm kê, lòng cảm thấy nhẹ nhõm. Việc bàn giao tài sản quốc gia cho chính quyền
mới đã hoàn tất. Sau chiến tranh, ít nhất đất nước cũng còn lại một chút gì, dù
khiêm tốn, để bắt đầu xây dựng lại. Về phía chúng tôi, điều này cũng chứng minh
một cung cách quản lý nghiêm túc của những người đã từng làm việc tại Ngân Hàng
Quốc Gia…”
Tác
giả Huỳnh Bửu Sơn cũng liệt kê từng tủ và từng hầm kho tàng. Và cuối bài viết,
ông ghi: “Tổng cộng: 1.234 thoi vàng.”
Qua
việc bảo tồn tài sản quốc gia, việc này cho thấy là các công chức của NHQG và
người đứng đầu là Thống Đốc Lê Quang Uyển đã làm việc một cách nghiêm túc – với
tinh thần trách nhiệm của một công chức. Đó là niềm hãnh diện cho VNCH, không bỏ
chạy (tình thần trách nhiệm) và rất trung thực. Thống Đốc Lê Quang Uyển là một
tấm gương soi sáng cho thế hệ trẻ – cho tinh thần trách nhiệm của công chức miền
Nam.
Thống Đốc Lê Quang Uyển và tù cải tạo
Ông
Uyển, cũng như nhiều người khác, đã phải đi cải tạo trên 3 năm trong Nam
(1975-1979). Trái với ông phó thống đốc Ngân Hàng Quốc Gia là ông Dõng, ông Uyển
không trình diện liền khi Cộng Sản kêu gọi thành phần nội các ra trình diện học
tập (họ không biết là thống đốc Ngân Hàng Quốc Gia có hàm bộ trưởng.) Ông Phó
Thống Đốc Dõng đã ra trình diện và bị chết trong trại tù Thanh Cẩm, tỉnh Thanh
Hóa. (Tôi còn gặp bà Dõng tại Sài Gòn sau khi bà bị trục xuất ra khỏi nhà tại
NHQG, khi tôi đi cải tạo về vào năm 1979).
Ông
Uyển là một sĩ quan VNCH cấp bậc đại úy và đã ra trình diện khi Cộng Sản gọi
các sĩ quan cấp đại úy trình diện. Ông bị đi tù cải tạo 3 năm.
Ông
Lê Quang Uyển đã đi Pháp cùng vợ vì bà vợ, chị Geneviève LyLap (một huynh trưởng
nữ hướng đạo hệ Scout et Guide de France, bà là công dân Pháp và là nhân viên
Tòa Đại Sứ Pháp tại Sài Gòn).
Năm
1981, ông Uyển tham gia vào ngân hàng Banque Indosuez. Ông được gởi làm giám đốc
chi nhánh tại Saudi Arabia và ở đây đến 1990. Ông đứng đầu chi nhánh “Al BankAl
Saudi Al Fransi” (Saudi French Bank), ngân hàng duy nhất của Pháp tại Ả Rập
Saoudi. Sau 1990, ông Lê Quang Uyển được phái đi làm cho nhiều chi nhánh của
ngân hàng Indosuez tại nhiều nước khác nhau.
Ông
Lê Quang Uyển đã về hưu tại Chiang Mai, Thái Lan. Ông là hình ảnh một công chức
VNCH có tư cách và có tinh thần trách nhiệm rất cao. Trong dịp 49 ngày ông qua
đời (ba má và gia đình ông Lê Quang Uyển theo đạo Cao Đài), tôi viết vài hàng
này để đề cao tinh thần trách nhiệm của cựu Thống Đốc Lê Quang Uyển.
Với
tư cách một chuyên viên trẻ đã từng có thời gian làm việc với ông, tôi xin
thành kính chia sẻ nỗi buồn với chị Uyển trong sự mất mát này và cầu mong ông sớm
được về miền Cực Lạc. (TS. Đinh Xuân Quân)
California,
Chủ Nhật, 18 Tháng Ba, 2018
(*) TS Đinh Xuân
Quân là cựu nhân viên Quỹ Phát Triển trực thuộc NHQG. Ông là cựu giáo sư Đại Học
Luật Khoa, Ban Kinh Tế, Đại Học Saigon (khóa 1974-1975). Hiện nay ông là chuyên
gia, cố vấn kinh tế cho Liên Hiệp Quốc (UNDP+World Bank) và USAID tại nhiều nước
như Afghanistan, Iraq, Indonesia…
No comments:
Post a Comment