Phát Thứ Ba, ngày 14 tháng 11 năm 2017
Hoa
Kỳ thông báo đạt được 253 tỷ đô la thỏa thuận thương mại với Trung Quốc nhân
chuyến công du Bắc Kinh đầu tiên của tổng thống Trump. Nhiều thỏa thuận trong số
ấy còn là "những vùng đất đầy sương mù". Tài thương
thuyết của doanh nhân Trump không lay chuyển được chính sách thương mại của Tập
Cận Bình.
Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump kết thúc vòng công du
châu Á đầu tiên. Bắc Kinh là chặng dừng được chú ý nhất. Washington thông báo
thu về hơn 250 tỷ đô la qua một loạt các thỏa thuận kinh doanh, từ lĩnh vực
năng lượng đến nông nghiệp, từ giao thông, tin học đến hàng không. Trong số này
chỉ riêng dự án đầu tư của Trung Quốc để cùng khai thác khí đốt trong vùng
Alaska của Hoa Kỳ trong tương lai cho phép tạo 12.000 công việc làm, giảm 10 tỷ
đô la thâm hụt mậu dịch của Trung Quốc so với Mỹ hàng năm, như các thông cáo
chính thức cho thấy.
Đó là những yếu tố cho phép Donald Trump chứng minh
với công luận trong nước rằng ông thực sự là vị tổng thống "đặt
quyền lợi của nước Mỹ lên trên hết", đạt được mục đích kêu gọi đối tác
thương mại Trung Quốc đầu tư vào nước Mỹ, tạo việc làm cho người dân Hoa Kỳ.
Ngoài ra phía Bắc Kinh còn tặng cho lãnh đọa Mỹ một
món quà khi thông báo kế hoạch "mở cửa thị trường tài chính cho
các doanh nghiệp nước ngoài". Trong ba năm tới các công ty Mỹ sẽ
được quyền nắm giữ đến 51 % các liên doanh với Trung Quốc thay vì chỉ từ 20 %
cho tới 49 % cổ phần vốn như hiện tại. Phương Tây coi đây là một bước tiến quan
trọng. Một lời hứa khác của Trung Quốc là nước này sẽ giảm thuế nhập khẩu đánh
vào xe Mỹ.
Trước ngần ấy hứa hẹn và hơn 250 tỷ đô la thỏa thuận
kinh doanh, ngoại trưởng Hoa Kỳ Rex Tillerson lại thận trọng cho rằng về thực
chất, đây là một "bước tiến nhỏ" trên con đường cân
bằng hóa cán cân thương mại Mỹ-Trung. Báo chí tại New York và Washington lưu ý,
một phần lớn các thỏa thuận Hoa Kỳ vừa đạt được với Trung Quốc "không
mang tính ràng buộc"hay mới chỉ là "những văn bản ghi nhớ".
Nhìn từ California, chuyên gia kinh tế Nguyễn Xuân
Nghĩa phân tích sâu hơn về thực chất gói 253 tỷ đô la tổng thống Trump mới "thu
hoạch" được tại Bắc Kinh lần này :
Nguyễn
Xuân Nghĩa : Chúng ta nên coi một thượng đỉnh giữa các nguyên thủ
quốc gia như màn trình diễn được sắp xếp từ trước với những thông báo ngoài tiền
trường trong khi tại hậu trường đôi bên còn thương thảo tiếp về những chuyện
lâu dài hơn. Việc bộ Thương Mại Hoa Kỳ loan báo về những giao kết kinh doanh
lên tới 250 tỷ Mỹ kim nằm trong chiều hướng hai bên choàng hoa cho nhau.
Về thực chất, đây chỉ là "bản ghi nhớ",
"bị vong lục", "mémoranda d’entente" liên quan đến
37 dự án kinh doanh thuộc sáu lãnh vực năng lượng, vận tải, canh nông, tài
chánh, thuật lý và công nghiệp, trong đó có nhiều hợp đồng đã đạt trước và những
gì đôi bên còn phải đàm phán nhưng được gọi vội như món quà. Vì tính chất mơ hồ
bất định ấy, người ta có thể nói tới ngạch số ước lượng là 250 tỷ, thậm chí 280
tỷ, nhưng lạc quan lắm thì chỉ thành hình trong nhiều năm, hay trong 20 năm nữa,
như dự án khí đốt và hóa chất tại tiểu bang West Virginia.
Tôi xin nêu hai ví dụ là việc Boeing bán 300 phi cơ
trị giá 37 tỷ được đàm phán từ năm 2013 và chiếc máy bay đầu tiên chỉ được giao
vào năm 2020. Trong khi đó, dự án bán khí lỏng của tiểu bang Alaska được thương
thảo từ năm 2012 giữa nhiều doanh nghiệp mà chưa ngã ngũ, có lúc ngạch số lên tới
65 tỷ rồi thu lại còn 43 tỷ và nếu thành hình thì phải mất cả chục năm thực hiện.
Dù sao, những thỏa thuận sơ khởi ấy cũng góp phần giải tỏa mâu thuẫn kinh tế giữa
Hoa Kỳ và Trung Quốc và là cử chỉ chính trị của lãnh đạo Bắc Kinh.
*
RFI
:Nhìn kỹ vấn đề thì Bắc Kinh quan tâm đến các lãnh vực
"cốt lõi" như năng lượng hay nông nghiệp. Anh đánh giá thế nào về nội
dung của các hợp đồng ấy ?
Nguyễn
Xuân Nghĩa : Trung Quốc là một xứ "đói
ăn", "khát dầu" và cần kiến năng cao cấp trong nhiều
lãnh vực, nhưng cần nhất là giải tỏa mâu thuẫn kinh tế với Hoa Kỳ. Chính quyền
Donald Trump cũng cần chứng tỏ với quần chúng ở nhà là ông đã tranh đấu để thu
hút đầu tư vào Mỹ tạo ra công việc làm cho người dân, nhất là tại các tiểu bang
có ảnh hưởng chính trị cho việc bầu cử giữa nhiệm kỳ năm 2018.
Chuyện thứ hai cần nói là với Trung Quốc, sau khi hợp
đồng đã ký kết rồi, người ta mới đi vào thương thảo thực tế vì khi đó Bắc Kinh
và các tập đoàn quốc doanh lại cò kè bớt một thêm hai. Các doanh nghiệp Mỹ đã dầy
kinh nghiệm với lề lối làm ăn đó của Trung Quốc là một quốc gia vẫn duy trì chế
độ bảo hộ mậu dịch. Cuối cùng thì đôi bên cũng gây ra ấn tượng lạc quan cho Thượng
đỉnh kỳ này.
*
RFI
:Đằng sau con số 250 tỷ ấy, phía Hoa Kỳ sẽ phải nhượng
bộ những gì, thí dụ như dự án khai thác khí ở Alaska hay dự án đầu tư năm tỷ đô
la của tập đoàn quốc doanh China Investment Corp. vào tổ hợp Goldman Sachs ?
Nguyễn
Xuân Nghĩa : Đúng là chuyện chưa ngã ngũ. Từ nhiều năm nay, tiểu
bang Alaska muốn khai thác khí đốt và ống dẫn khí với Canada và nhiều doanh
nghiệp quốc tế khác mà chưa thành. Lần này, dự án trị giá 43 tỷ do liên doanh
Alaska Gasline Development Corporation giữa Alaska và tập đoàn năng lượng và
các ngân hàng quốc doanh Bắc Kinh như Sinopec, China Investment Corporation và
Bank of China còn phải được chính quyền liên bang chấp thuận, là việc chưa tất
nhiên.
Về dự án kia của Goldman Sachs với China Investment
Corporation của Bắc Kinh thì ta không quên là Tháng Chín vừa qua Chính quyền
Donald Trump đã bác bỏ việc một doanh nghiệp Trung Quốc thụ đắc một hãng chế biến
vi mạch tích hợp hay 3circuits intégrés3 vì lý do an ninh.
Tuy nhiên, có một biến cố bên lề Thượng đỉnh mà dư
luận ít chú ý là Bắc Kinh vừa chấp nhận cho doanh nghiệp đầu tư quốc tế mua từ
51% tới 100% phần vốn của các quỹ đầu tư chứng phiếu của họ. Ủy viên Thường Vụ
Bộ Chính Trị là Uông Dương còn tuyên bố ở nhà là từ nay Trung Quốc không đòi
doanh nghiệp nước ngoài phải chuyển giao công nghệ khi đầu tư vào thị trường
Trung Quốc.
Đây là loại quyết định nhằm thu hút đầu tư ngoại quốc
mà cũng là một nhượng bộ cho doanh nghiệp tại Wall Street vì họ có thể gia nhập
thị trường Trung Quốc để thực hiện nghiệp vụ trung gian của các dự án đầu tư
tài chánh. Các ngân hàng Mỹ thì chưa và còn đang tháo chạy, chứ các tổ hợp đầu
tư như Goldman Sachs hay Morgan Stanley sẽ có cơ hội kiếm lời nếu thẩm định được
rủi ro trong một thị trường tài chánh khá mờ ảo của Trung Quốc. Có lẽ Bắc Kinh
mở cửa cho Wall Street để mong doanh nghiệp Mỹ sẽ vận động chính trường Hoa Kỳ
cho họ.
*
RFI
: Anh kết luận thế nào về lẽ thắng bại thương mại vừa
qua giữa hai nước ?
Nguyễn
Xuân Nghĩa : Câu chuyện này hơi rắc rối và chúng ta cần một
chương trình riêng. Nói ngắn gọn thì thuần về kế toán quốc gia, cán cân thương
mại - là mua bán hàng hóa và dịch vụ - chỉ là đối phần của cán cân vãng lai hay
chi phó tư bản. Khi Mỹ bị thiếu hụt thương mại với Trung Quốc tới hơn 300 tỷ
như chính quyền Donald Trump vẫn than vãn thì Mỹ cũng được thặng dư về tư bản,
tức là Trung Quốc phải trút 300 tỷ vào thị trường Hoa Kỳ, nhờ đó mà lãi suất tại
Mỹ cứ giảm và dân Mỹ mua hàng rẻ và tiêu xài nhiều hơn.
Nhưng nhìn từ Bắc Kinh thì đấy lại là nạn thất thoát
tư bản mà chính quyền Tập Cận Bình đang muốn hạn chế. Họ muốn các tập đoàn quốc
doanh chủ động đầu tư ra ngoài để thụ đắc kiến thức và chiếm lĩnh thị trường chứ
không muốn tư doanh Trung Quốc đem tiền kiếm lời ở ngoài và gây thêm khó khăn về
ngoại hối.
Cứ tranh luận về ngoại thương như hiện nay, hai nước
mới chỉ gay gắt giải quyết phân nửa mâu thuẫn song phương rất chính đáng. Nhưng
vấn đề của Trung Quốc nằm trong hệ thống quản lý tài chánh chật hẹp và lệch lạc
của họ. Còn vấn đề của Hoa Kỳ là mức tiêu thụ cao tiết kiệm thấp và bội chi
ngân sách quá lớn. Lãnh đạo hai nước chỉ gây ấn tượng thắng bại về ngoại giao
chứ thực chất vấn đề còn nằm ở nhà, ở thất quân bình kinh tế bên trong.
Một ghi nhận khác, là tại Bắc Kinh tổng thống Trump
không còn đổ lỗi cho Trung Quốc, "cướp đi công ăn việc làm" của
người dân Mỹ mà ông lại quy trách nhiệm thâm thủng cán cân thương mại triền
miên cho những đời tổng thống tiền nhiệm. Chiều nay nguyên thủ Mỹ đã rời
Philippines trở về lại Washington, còn lãnh đạo Trung Quốc, Tập Cận Bình thì tiếp
tục "sát cánh" với các đối tác khu vực.
Lãnh đạo Nhà Trắng không thấy nói gì về dự án Con đường
Tơ Lụa Thế Kỷ 21 để Bắc Kinh lôi kéo các đồng minh của Mỹ về phía mình.
No comments:
Post a Comment