18.11.2017
Vietnam
– Cali Today news – Sau 17 tháng triển khai một chiến dịch đàn
áp nhân quyền rộng khắp Việt Nam, bắt đầu từ vụ bắt nữ lãnh đạo dân oan Cấn Thị
Thêu vào tháng Sáu năm 2016 và sau đó là hơn ba chục cái tên nhà hoạt động nhân
quyền khác bị công an tống giam, vừa hiện ra tín hiệu le lói đầu tiên cho thấy
chiến dịch này có thể đã “đụng tường”, nhà cầm quyền và công an Việt Nam rốt cuộc
đang phải nhượng bộ trước sức ép phải cải thiện nhân quyền của Nghị viện châu
Âu nếu còn muốn giành chút cơ hội được thông qua Hiệp định thương mại tự do Việt
Nam – châu Âu (EVFTA), đặc biệt sau vụ “bắt cóc Trịnh Xuân Thanh” mà đã dẫn đến
cuộc khủng hoảng ngoại giao Đức – Việt và Chính phủ Đức đã quyết định tạm thời
đình chỉ quan hệ đối tác chiến lược với Việt Nam.
Tín hiệu le lói trên cũng mang đến một tia hy vọng về
biểu đồ đàn áp nhân quyền ở Việt Nam có thể chạm vào “vùng đỉnh” vào cuối năm
2017, đầu năm 2018 và có thể giảm trở lại trong năm 2018.
Tín hiệu trên
đến từ hai vụ bắt – thả đối với hai nhà hoạt động nhân quyền Trương Dũng
và Phạm Đoan Trang, đều cư trú ở Hà Nội.
Nhà báo tự do Phạm Đoan Trang. Ảnh: FB
phamdoantrang
Từ hai
vụ bắt – thả…
Ông Trương Dũng là thành viên của Hội Anh em dân chủ
do ông Nguyễn Văn Đài là chủ tịch. Ngoài hoạt động cho hội này, ông Trương Dũng
còn là một nhà hoạt động biểu tình đường phố hết sức công xáo với nhiều lần
tham gia biểu tình đám đông và không ít lần biểu tình một mình phản đối Trung
Quốc, phản đối công an bắt người trái phép, đòi trả tự do cho tù nhân lương
tâm… Cũng đã nhiều lần ông Trương Dũng bị công an đánh bầm dập. Cùng với hồ sơ
nhiều lãnh đạo của Hội Anh em dân chủ đã bị công an bắt từ đầu năm 2017 đến
nay, chắc chắn cái tên Trương Dũng đã từ lâu nằm trong danh sách bắt của Công
an Hà Nội nếu có điều kiện thuận lợi để bắt.
Nhà hoạt động nhân quyền
Trương Dũng (áo xám)
Ngày 15/11/2017, Trương Dũng bị các nhân viên an
ninh Hà Nội bắt cóc để hỏi cung về “vụ án Nguyễn Văn Đài và đồng bọn âm mưu lật
đổ chính quyền”. Nhưng đến chiều ngày 15/11, Công an Hà Nội đã phải trả tự do
cho Trương Dũng sau một ngày hỏi cung không đạt kết quả gì.
Trong khi đó, Phạm Đoan Trang là một người hoạt động
xông xáo và rất sắc sảo trên mạng xã hội, một nhà báo tự do có chuyên môn, một
người đả kích không thương tiếc nhiều thói hư tật xấu lẫn các thủ đoạn đàn áp
nhân quyền của ngành công an. Cũng như Trương Dũng, Đoan Trang nằm trong danh
sách bị công an căm ghét và sẵn sàng bắt nếu có cơ hội thuận lợi.
Ngày 16/11/2017, ngay sau khi gặp Phái đoàn Liên
minh châu Âu ở Hà Nội để nêu ý kiến về những vấn đề vi phạm nhân quyền trước
khi EU tiến hành đối thoại nhân quyền thường kỳ với Việt Nam vào đầu tháng
12/2017, nhà báo Phạm Đoan Trang đã bị Công an Hà Nội bắt cóc ngay trước trụ sở
của Phái đoàn EU tại Hà Nội.
Từ trước vụ bắt cóc trên, đã có nhiều thông tin của
dư luận viên về việc công an đang truy lùng Đoan Trang và rất sẵn sàng việc bắt
và tống giam cô. Tuy nhiên đến sáng ngày 17/11, công an đã phải thả Đoan Trang,
sau khi tước hết máy điện thoại của cô.
Hai vụ bắt – thả đối với Trương Dũng và Phạm Đoan
Trang đều xảy ra trong tháng Mười Một năm 2017, khác hẳn với rất nhiều trường hợp
bị bắt cóc nhưng sau đó bị khởi tố và tống giam luôn vào các tháng trước.
Đến “sẽ
gặp xã hội dân sự” và EVFTA
Trong một diễn biến khác có liên quan về nhân quyền,
đài BBC ngày 16/11/2017 đưa tin cho biết Bộ trưởng Ngoại giao Thụy Điển – bà Margot Wallström
– sẽ có chuyến thăm tới ba nước ở châu Á từ ngày 19-23 tháng 11. Thông báo hôm
14/11 về chuyến đi tới Bangladesh, Myanmar và Việt Nam của Bộ trưởng ngoại giao
Thụy Điển cho biết “Tôi cũng sẽ gặp gỡ thanh niên Việt Nam và các nhà hoạt động
xã hội dân sự”.
“Các nhà hoạt động xã hội dân sự” thực chất là giới
hoạt động dân chủ nhân quyền ở Việt Nam. Một số người đã nhận được lời mời từ Đại
sứ quán Thụy Điển.
Có thể ghi nhận đây là một lần hiếm hoi mà giới chức
ngoại giao Thụy Điển tỏ ra thẳng thừng và công khai khi đưa ra thông báo về cuộc
gặp với giới hoạt động nhân quyền ở Việt Nam – một chủ đề mà trước đây các nước
Bắc Âu thường kín đáo hơn nhiều.
Cũng trong vài tuần gần đây, trong thời gian diễn ra
Hội nghị APEC Đà Nẵng và cả sau hội nghị này, vài ba cuộc hội thảo về EVFTA được
chính quyền Việt Nam tổ chức, cùng lúc nhiều tờ báo nhà nước bất chợt đăng tin
bài dồn dập về EVFTA với nội dung tập trung vào những cái lợi về kinh tế của Việt
Nam khi tham gia vào hiệp định này. Đây là một động thái tương tự với bầu không
khí “tích cực chuẩn bị tham gia EVFTA” vào cuối năm 2015 – khi hiệp định này
hoàn tất đàm phán song phương, và vào năm 2016 – khi một số quốc hội ở châu Âu
bắt đầu tiến trình xem xét EVFTA để quyết định có thông qua hay không.
Tuy nhiên, điểm khác biệt cơ bản của báo chí nhà nước
khi đề cập về EVFTA vào lần này là không nêu thời gian hoặc thời điểm cụ thể
nào cho việc EVFTA sẽ được chính thức thông qua, trong khi những năm trước luôn
là “quyết tâm sớm thông qua trong năm nay và sẽ triển khai trong năm tới”.
Hẳn phải có một mối liên hệ, nếu không mật thiết thì
cũng gián tiếp, giữa tương lai của EVFTA với hai vụ bắt – thả Trương Dũng và Phạm
Đoan Trang.
Thụy Điển
có vai trò gì với EVFTA?
Theo “truyền thống” trả treo và mặc cả nhân quyền để
đổi lấy lợi ích thương mại của chính quyền Việt Nam với Hoa Kỳ liên quan đến Hiệp
định kinh tế TPP trước đây, cứ mỗi khi thấy “TPP sắp ký” hay “TPP sắp thông
qua” thì chính quyền và công an Việt Nam lại nới tay một chút với các nhà hoạt
động nhân quyền trong nước, tức thay vì bắt bớ mạnh tay thì “chỉ” sách nhiễu hoặc
bắt cóc, đánh đập tàn nhẫn rồi thả về. Năm 2014 là minh họa điển hình cho “truyền
thống” đó, công an Việt Nam bắt ít hơn và trả tự do trước thời hạn đến 12 tù
nhân lương tâm khi chính thể Việt Nam tưởng như đã có thể hoàn tất đàm phán và
triển khai TPP ngay năm đó.
Lần này và ứng với EVFTA, có vẻ “truyền thống” trên
lại xuất hiện, dù mới chỉ manh nha.
Người ta có thể tự hỏi tại sao Bộ trưởng ngoại
giao Thụy Điển Margot Wallström lại có vẻ tự tin đến thế khi lần đầu tiên công
khai với báo chí quốc tế rằng bà sẽ gặp xã hội dân sự, thực chất là gặp giới đấu
tranh nhân quyền, tại Việt Nam trong những ngày tới.
Thụy Điển lại là quốc gia mà phái đoàn vận động
EVFTA của bà Nguyễn Thị Kim Ngân – Chủ tịch quốc hội Việt Nam – vào tháng Tư
năm 2017 đã chọn là điểm đến đầu tiên trong chuyến đi ba nước châu Âu. Kết quả
của cuộc gặp “ấm tình hữu nghị” đó là khác hẳn với những lần gặp song phương
trước, đã không có một đồng viện trợ nào được phía Thụy Điển trút ra cho giới
quan chức “thùng không đáy” của Việt Nam, cũng chẳng có một cam kết nào của
lãnh đạo Thụy Điển về việc ủng hộ Việt Nam tham gia vào EVFTA như báo chí đảng
CSVN đưa tin sau đó.
EVFTA, mặc dù đã được hoàn tất đàm phán từ cuối năm
2015, nhưng còn phải trải qua thủ tục lấy ý kiến và bỏ phiếu thông qua ở các nước
châu Âu. Có đến 27 nước như vậy, mà chỉ cần một nước không đồng ý thì EVFTA coi
như không thành và Việt Nam cũng “xôi hỏng bỏng không”.
“Cứu
cánh EVFTA” cho chính thể Việt Nam
Sau khi TPP đổ vỡ lần đầu vào đầu năm 2017 do Mỹ
chính thức rút khỏi hiệp định này, chính thể Việt Nam chỉ còn EVFTA là hiệp định
thương mại mang lại lợi lộc nhiều nhất ứng với đà xuất siêu của Việt Nam sang
châu Âu lên đến 25 tỷ USD mỗi năm – gần bằng giá trị nhập siêu lên đến 30 tỷ
USD hàng năm (chỉ tính theo đường chính ngạch, chưa kể khoảng 20 tỷ USD nhập
siêu theo đường tiểu ngạch) của Việt Nam từ Trung Quốc.
Cho đến Hội nghị APEC vào tháng 11/2017. Trước khi
diễn ra hội nghị này, Việt Nam đã hy vọng Hiệp định TPP-11 (không có Mỹ) sẽ được
ký kết ngay tại Đà Nẵng. Tuy nhiên thực tế diễn biến khá trái ngược: TPP suýt nữa
đổ vỡ lần hai khi Canada bất đồng với Nhật Bản và Mexico về một số điều khoản.
Và cho dù sau đó TPP có được đổi thành tên mới là CPTPP, phía Việt Nam cũng thấy
rõ là chẳng còn được bao nhiêu lợi lộc khi tham gia hiệp định này mà không có
thị trường Mỹ, bởi các chỉ số xuất khẩu và GDP của Việt Nam, nếu có tham gia
TPP-11 hay CPTPP, đều giảm từ 1/2 đến 1/3 so với TPP-12 (có Mỹ).
Giờ đây, chính thể Việt Nam chỉ còn duy nhất EVFTA
là triển vọng hơn cả, trong lúc 14 – 15 FTA (hiệp định thương mại tự do) còn lại
với các nước hoặc bất lợi cho Việt Nam, hoặc có giá trị xuất siêu bằng 0, hoặc
còn đang đàm phán.
Mặc dù Việt Nam là một xứ sở đặc trưng bởi những cuộc
đấu đá nội bộ triền miên và khốc liệt, nhưng cũng là một chế độ đang rơi vào
hoàn cảnh đã cạn kiệt tài nguyên thiên nhiên và đang nhanh chóng cạn kiệt về
ngân sách, kéo theo khối nợ công lên đến 210% GDP, cùng một nền kinh tế suy
thoái đến năm thứ 9 liên tiếp mà rất có thể kéo theo sự sụp đổ của chân đứng
chính trị. Tình trạng đó đã khiến các phe phái dù xung đột ghê gớm với nhau về
quyền lực và lợi ích nhưng luôn đồng thuận ở một điểm: cần khẩn cấp TPP và
EVFTA.
Lại hứa
hẹn “sẽ cải thiện nhân quyền”?
Rất có thể, những dấu hiệu xảy đến trong vài tuần
qua cho thấy Liên minh châu Âu đã tiếp nhận một tín hiệu hoặc một thông điệp “sẽ
cải thiện nhân quyền” nào đó từ phía Chính phủ Việt Nam.
Cần nói rõ hơn là tín hiệu hoặc thông điệp trên đến
từ “chính phủ” chứ không phải là ngành công an chuyên đàn áp và bắt người.
Bởi ở Việt Nam, giữa “chính phủ hứa” và “công an
làm” liên quan nhân quyền là hai chuyện hoàn toàn tách rời.
Người Mỹ chính là quốc gia có nhiều kinh nghiệm thấm
thía nhất trong các cuộc đối thoại nhân quyền với Việt Nam. Trong bất cứ cuộc đối
thoại nào, Mỹ đều nhận được những lời hứa hẹn bất tận của trưởng đoàn đối thoại
chỉ tương đương cấp vụ trưởng ngoại giao của Việt Nam. Nhưng ngay sau đó hoặc
thậm chí cùng thời điểm với quá trình đối thoại, công an Việt Nam đã vi phạm
nhân quyền, thẳng tay bắt bớ người đấu tranh dân chủ.
Phải chăng Thụy Điển – một trong những nước được xem
là đại diện của châu Âu về nhân quyền – đã nhận được một hứa hẹn “sẽ cải thiện
nhân quyền” của Chính phủ Việt Nam, mà trước mắt là “không bắt thêm”, để từ đó
Bộ trưởng ngoại giao nước này đủ tự tin thông báo “sẽ gặp xã hội dân sự” khi đến
Việt Nam trong thời gian tới?
Thế nhưng chẳng có gì chắc chắn với thuyết “đa trung
tâm quyền lực” và “chế độ sứ quân” ở Việt Nam. Bài học gần nhất là trước khi Tổng
thống Hoa Kỳ Obama đến Việt Nam vào tháng 5/2016, giới chóp bu Hà Nội đã cam kết
ngon ngọt sẽ không gây khó dễ gì đối với giới hoạt động nhân quyền là khách mời
của tổng thống Mỹ. Thế nhưng bất chấp món quà không ngờ khi Obama dỡ bỏ lệnh cấm
mua bán vũ khí sát thương dành cho Việt Nam, công an Việt Nam vẫn thẳng tay
ngăn chặn đến 6 trong tổng số 15 khách mời của tổng thống Mỹ – gây
nên một cú sốc hiếm có đối với thể diện của nước Mỹ.
Vậy Liên minh châu Âu có thể rút ra được bài học nào
từ những kinh nghiệm đắt giá mà người Mỹ đã có?
Giám
sát và chế tài
Vào tháng 6/2016, Nghị viện châu Âu đã tung ra một bản
nghị quyết về vấn đề nhân quyền Việt Nam, mang số hiệu 2016/2755 (RSP). Khác với
bản nghị quyết gần nhất về nhân quyền cũng của tổ chức này vào năm 2009 được
coi là khá mềm mỏng, bản nghị quyết năm 2016 được một số nhà đấu tranh đánh giá
có tính cách như một bản cáo trạng, lời lẽ đanh thép và đề cập đến hầu hết các
vấn nạn nhân quyền bị xâm hại ở Việt Nam như tự do tôn giáo, tự do báo chí, tự
do biểu tình, tự do hội họp…, và về nhiều người bất đồng bị chính quyền bắt
giam.
Cũng từ tháng 6/2016, đã xuất hiện những dấu hiệu cho
thấy người Mỹ tập trung “đối tác quân sự” với Việt Nam trên căn bản vấn đề Biển
Đông, còn nhân quyền được Mỹ “chuyển giao” cho nghị viện châu Âu để tiến hành
thường xuyên những cuộc đối thoại nhân quyền với chính quyền Việt Nam, và hơn
thế nữa là hỗ trợ Xã hội dân sự ở Việt Nam.
Nhưng bài học cận kề nhất mà EU vừa phải tiếp nhận
là hành động Công an Hà Nội đã bắt giữ Phạm Đoan Trang ngay trước tòa nhà Lotte
– nơi đặt trụ sở của Phái đoàn Liên minh châu Âu – như một cú răn đe dằn mặt, bất
chấp giới ngoại giao và chính phủ Việt Nam có hứa hẹn trời trăng mây nước gì
chăng nữa.
Hiển nhiên, chỉ ban hành nghị quyết của EU vẫn chưa
đủ.
Cần phải thay đổi cách thức đối thoại nhân quyền một
cách thực chất và thực chất hơn nhiều. Bởi nếu không có những chữ ký của ít nhất
cấp bộ trưởng – bao gồm bộ trưởng ngoại giao và bộ trưởng công an Việt Nam – chẳng
có một văn bản đối thoại nhân quyền nào, dù có được cam kết, sẽ có giá trị.
Và dù có cả bộ trưởng ngoại giao và bộ trưởng công
an Việt Nam đồng ký vào văn bản cam kết cải thiện nhân quyền, văn bản đó cũng rất
dễ bị nuốt lời nếu không bao gồm một lộ trình rất cụ thể về thực hiện những nội
dung và các bước cải thiện nhân quyền như Việt Nam phải ban hành Luật về hội và
công nhận xã hội dân sự, quyền thành lập công đoàn độc lập, thực hiện tự do tôn
giáo, thực hiện tự do báo chí hay trả tự do cho các tù nhân lương tâm…, cùng cơ
chế giám sát bắt buộc và ngay tại chỗ và những biện pháp chế tài của EU đối với
những cải thiện nhân quyền này.
-----------------------------
LIÊN
QUAN
11-17-2017
Vào sáng ngày 16/11, cô cùng với Tiến sĩ Nguyễn
Quang A, anh Nguyễn Chí Tuyến và cô Bùi Thị Mình Hằng đã có buổi gặp gỡ với các
đại diện của các đại sứ quán EU để trao đổi về tình hình Nhân quyền tại Việt
Nam. Sau khi buổi họp kết thúc, 3/4 người bị bắt. Sau đó, phía an ninh Hà Nội
đã thả tiến sĩ Nguyễn Quang A, cô Bùi Thị Minh Hằng, riêng blogger Phạm Đoan
Trang vẫn ctrong trạng thái "mất tích".
*
11-17-2017
BBC
Vòng
đối thoại nhân quyền thường niên EU - Việt Nam lần bảy dự kiến sẽ được tổ chức ở
Việt Nam ngày 02/12/2017, theo cơ quan hỗ trợ ngoại giao của Liên minh châu Âu
(EEAS).
Cùng lúc, có tin một số nhà hoạt động nhân quyền đã
bị nhà chức trách tạm giữ sau khi được mời gặp gỡ một phái đoàn ngoại giao của
EU và các nước thành viên ở Hà Nội hôm 16/11.
Thụy Điển cho hay Bộ trưởng Ngoại giao nước này sẽ
có chuyến thăm tới ba nước ở châu Á từ ngày 19-23 tháng 11.
"Tôi cũng sẽ gặp gỡ thanh niên Việt Nam và các
nhà hoạt động xã hội dân sự," theo thông báo hôm 14/11 về chuyến đi tới
Bangladesh, Myanmar và Việt Nam của bà Margot Wallström.
65
No comments:
Post a Comment