Thứ Tư, 11/01/2017 - 07:28 — tuongnangtien
Thế giới thay đổi quá nhanh và quá nhiều, nhưng tư
duy và thể chế thay đổi quá chậm và quá ít.
*
Nhà báo Trương Duy Nhất có
những ghi nhận (khá) lạ lùng về cung cách sinh hoạt “Chính Phủ Điện
Tử,” ở Việt Nam:
“Nếu ai theo dõi các cuộc họp của Chính phủ dạo này
sẽ thấy chình ình trước mặt từ Thủ tướng đến tất cả mọi thành viên mỗi người một
cái laptop rất to hiệu Sony Vaio (nhìn ảnh chắc là loại xịn).
Có lẽ, đây là dấu hiệu nhìn rõ nhất, cụ thể nhất cho
khái niệm ‘Chính phủ điện tử’ lâu nay đang hô hào và dốc tâm xây dựng.
Nhưng nếu chịu khó quan sát tí, sẽ thấy nhiều chuyện khôi hài.
Bắt đầu cuộc họp, tất tật laptop đã được bật sẵn. Và
dường như suốt phiên họp, từ Thủ tướng đến mọi thành viên, chả ai quan tâm đoái
hoài đến cái màn hình laptop trước mặt. Còn cái bàn phím thì càng tất nhiên là
không, ít thấy ai đụng vào, dù chỉ một lần.
Đa phần vẫn cắm cúi, chúi vào mấy tập tài liệu dày cộp
trên bàn. Thi thoảng đến phiên phát biểu, vẫn thấy các vị cầm đọc những tờ giấy
chuẩn bị sẵn. Vì thế, nhìn dòng logo sát ngay dưới hình Quốc huy trên những cái
laptop kia, cứ nghĩ Chính phủ đang làm công tác… quảng cáo, tiếp thị cho nhãn
hàng Sony Vaio.
Trong thành phần Chính phủ, tôi cũng có quen vài người.
Hôm nọ ngồi tiếp chuyện một vị, ổng bất chợt hỏi:
- Nghe nói chú có nhiều bài viết hay lắm, tìm thế nào để đọc được?
Tôi thật
thà:
- Ôi, anh nhiều việc thế chắc nói dài dòng không nhớ nổi đâu. Tốt nhất cứ vào
gút- gồ gõ chữ Trương Duy Nhất là ra hết!
Vậy mà ổng trợn tròn mắt: “Gút- gồ là cái chi rứa?”
Câu hỏi trên được ông Nguyễn
Văn Thành (tiến sĩ kinh tế, cử nhân luật, cử nhân Anh văn, lý luận
chính trị cao cấp, nguyên bí thư thành ủy Hải Phòng, đương kim thứ
trưởng công an) trả lời – gián tiếp – bằng một câu nói khó quên: “Có
… hơn năm triệu lượt người vào cái mạng gu gờ chấm Tiên Lãng.”
Câu tuyên bố bất ngờ này làm nhiều
người ... bổ ngửa, và khiến cho nhà văn Phạm Thị Hoài phải buông
lời cảm thán:
“Ai cũng có cái dốt của mình. Dốt mạng không phải là tội. Nhưng trường hợp
‘Gú gờ chấm Tiên Lãng’ cho thấy hai điều đáng gọi là rùng rợn:
Thứ nhất, tác giả của phát minh nói trên, ông tiến sĩ Nguyễn Văn Thành,
là một trong 175 người lãnh đạo cao nhất của 90 triệu người Việt Nam, tức thuộc
giới thượng lưu chính trị của đất nước. Thứ hai, một sự dốt nát như thế
chỉ có thể dõng dạc diễn thuyết như thế, khi nó chắc mẩm rằng cử tọa còn ngu dốt
hơn nhiều.”
Tôi hoàn toàn đồng ý rằng “dốt mạng không
phải là cái tội.” Sự thiếu hiểu biết của giới quan chức Việt Nam
(từ địa phương đến trung ương) về internet chỉ gây ra
tội vạ cho người dân, và cho chính họ thôi.
Xin ghi lại đôi ba trường hợp, rất phiền hà,
theo tường trình của phóng viên Nhã
Phương:
“Chê cầu sập trên Facebook bị phạt: Lãnh đạo lại
xin lỗi. Ngày 21/10, cô Huỳnh Thị Ngọc Điệp, Phó Hiệu trưởng Trường Tiểu học
Tân Hiệp, khi qua cầu M3 (làm bằng gỗ dài 30 m, rộng 1,2 m, mới đưa vào sử dụng
được một năm) thì cầu bất ngờ gãy. Cô Điệp rơi xuống nước, nhờ có đồng nghiệp
đi cùng nhảy xuống cứu nên may mắn thoát chết.
Đến trưa cùng ngày, trên Facebook cá nhân của cô
giáo Dương Hải Âu, giáo viên dạy Mỹ Thuật của trường, có dòng status nội dung
chê cầu sập gây nguy hiểm cho giáo viên. Sau đó, Đảng ủy xã Tân Hiệp đã yêu cầu
cô giáo Âu gỡ status đồng thời xử lý.
Đáng lưu ý, không chỉ có cấp xã Tân Hiệp rơi vào
tình trạng đưa quyết định xử phạt cá nhân viết bài trên Facebook rồi lại rút và
xin lỗi.
Trước đó không lâu, ngày 26/11, liên quan đến vụ
“Chê chủ tịch tỉnh trên Facebook", UBND tỉnh An Giang cũng đã hủy các quyết
định xử lý kỷ luật Đảng và chính quyền đối với các cá nhân liên quan, vì bị
đánh giá là quá nóng vội khi đưa ra quyết định xử phạt … đại diện Sở TT&TT
tỉnh An Giang cũng đã thay mặt lãnh đạo Sở nhìn nhận đã có sai sót là nhận định
không đúng về hành vi vi phạm và sai sót về thể thức văn bản trong quyết định xử
phạt. Sở cũng đã xin lỗi cô Trang về sự việc không đáng có liên quan đến cô.”
Tiếp theo chuyện cô Âu, cô Trang là việc ông
bác sĩ Truyện “bị
phạt 5 triệu đồng vì ‘nói xấu’ Bộ Trưởng Y Tế” – vào hôm 14
tháng 7 năm 2017 – trên fb cá nhân. Tuy nhiên, không bao lâu sau báo chí
nhà nước lại đồng loạt đưa tin ... xin lỗi:
Sau sự kiện này, nhà báo Phạm
Đoan Trang có nhận xét rằng: “Chuyện bác sĩ Truyện cho thấy sức mạnh
của mạng xã hội. Những bình luận không phải chỉ là chém gió trên bàn phím cho
vui mà chắc chắn là có ảnh hưởng đến chính sách.”
Trong một xã hội vốn khép kín như ở Việt Nam
thì “sức mạnh của mạng xã hội” có thể “ảnh hưởng đến chính sách”
là điều khá bất ngờ đối với nhiều người. Những phát kiến mới
mẻ trong lãnh vực internet cùng ảnh hưởng sâu đậm đi
kèm đã khiến không ít kẻ, nhất là qúi vị quan chức, bị rơi vào
tình trạng hụt hẫng.
Nhà xã hội học William F. Ogburn nghĩ
ra hạn từ lệch pha văn hóa (cultural lag) khi ông mô tả hiện tượng
nhân loại bị những phát kiến của kỹ thuật bỏ xa, human
behavior lagging behind techonological innovations (*).
Với hiện trạng “Gu Gờ Chấm Tiên Lãng” đang phổ
biến trong giới quan chức “tinh hoa” ở VN thì việc thành lập Chính
Phủ Điện Tử (hay Nhà Nước Kiến Tạo) chỉ là những những cú
với lệch pha, hay nói chính xác hơn thì đây là những “khẩu hiệu”
để hô chơi (cho nó vui) thôi!
Điều bất khả không phải vì sự thiếu thốn
phương tiện, hay vì trình độ thấp kém của người xử dụng mà là
do chủ trương của chính những người lãnh đạo Đảng Cộng Sản Việt Nam
hiện nay. Họ cố che mắt tất cả mọi người – kể cả giới công nhân viên
cán bộ – được càng lâu (và càng nhiều) càng tốt.
Hồi ký (Đối Mặt) của
Vi Đức Hồi có những câu đối thoại đoạn như sau:
-Làm cách nào ông liên hệ được với bọn ở Hà Nội?
-Trên mạng đầy dẫy địa chỉ, ông không quan tâm,
không biết thôi. À nhưng mà ông có máy nối mạng không nhỉ?
-Không, máy còn chả có nữa là mạng. Cả Huyện chỉ có
1 máy nối mạng ở phòng văn thư bảo mật, còn lại từ Huyện Trưởng trở xuống chẳng
ai có.
Tôi sực nhớ lại lúc làm việc ở Ban Tổ Chức Tỉnh Ủy,
cả Ban duy chỉ có máy Trưởng Ban, là Thường Vụ Tỉnh Ủy mới được kết nối mạng,
hôm Trưởng Ban đi vắng, mọi người phải chờ đến mỏi mắt để lên mạng tìm các bài
viết của tôi đăng tải. Thế mới biết Chế Độ Cộng Sản bịt thông tin được coi là
bí quyết thành công trong chính sách cai trị.
-Thời buổi này, đến cỡ như ông mà cả mạng
internet cũng không có thì làm sao có được thông tin?
-Bọn này có thông tin nội bộ, ngoài ra là báo ngành,
báo Đảng, thế thôi...
Chỉ “thế thôi” thì đến hết thế kỷ này không
biết đã có Chính Phủ Điện Tử và Nhà Nước Kiến Tạo hoàn thiện ở
Việt Nam hay chưa nữa!
Tưởng
Năng Tiến
*
*
(*) According to Ogburn, cultural lag is a
common societal phenomenon due to the tendency of material culture to evolve
and change rapidly and voluminously while non-material culture tends to resist
change and remain fixed for a far longer period of time.” (Theo
Ogburn, sự lệch pha văn hóa là một hiện tượng xã hội phổ biến do khuynh hướng
văn hóa vật chất tiếp tục tiến hóa và thay đổi rất nhanh, rất lớn, trong khi
văn hóa phi vật thể có xu có xu thế chống đối lại những biến đổi và vẫn còn
nguyên vẹn trong một thời gian dài hơn rất nhiều. Trans. Bùi Xuân Bách).
No comments:
Post a Comment