GS Vuving: 'Việc
nâng cấp quan hệ cho thấy Việt Nam đã tương đối tin tưởng Mỹ'
BBC News Tiếng Việt
17 tháng 9 2023, 17:08 +07
https://www.bbc.com/vietnamese/articles/cjk26z6ljj6o
Với việc nâng cấp quan hệ với Hoa Kỳ, Việt Nam nay
là 'đối tác chiến lược toàn diện' với ba thành viên thường trực Hội đồng Bảo an
Liên Hiệp Quốc, gồm Hoa Kỳ, Trung Quốc và Nga, và là 'đối tác chiến lược' của
hai thành viên còn lại, Anh và Pháp.
https://ichef.bbci.co.uk/news/800/cpsprodpb/c5ff/live/008b0e60-554d-11ee-9a11-51424952320f.jpg
Tổng Bí thư Đảng Cộng sản Việt Nam Nguyễn Phú Trọng là người mời, tiếp
đón và cùng Tổng thống Hoa Kỳ công bố việc nâng cấp quan hệ hai nước
Được công bố trong chuyến thăm của Tổng thống
Hoa Kỳ Joe Biden tới Hà Nội hôm 10/9/2023, đây là sự nâng cấp lên mức cao nhất
trong quan hệ hai nước, từ mức 'đối tác toàn diện' bỏ qua mức 'đối tác chiến lược'.
Tuy nhiên, bình luận với BBC News Tiếng Việt,
Giáo sư Alexander L Vuving từ trung tâm nghiên cứu an ninh Châu Á - Thái Bình
Dương Daniel K. Inouye (Daniel K. Inouye Asia-Pacific Center for Security
Studies) thuộc Bộ Quốc phòng Hoa Kỳ nói đây không phải là chuyện gây ngạc
nhiên.
Trả lời phỏng vấn của BBC, Giáo sư Vuving trước tiên
nói sự kiện này cho thấy Hà Nội nay 'tương đối tin tưởng' Hoa Kỳ:
Giáo sư Alexander L Vuving: Việc nâng cấp quan hệ Mỹ-Việt từ 'Đối tác toàn diện' lên 'Đối tác
chiến lược toàn diện' đối với tôi không thấy bất ngờ. Cả Mỹ và Việt Nam đều đã
có chính sách đó từ nhiều năm nay. Việt Nam đã khá sẵn sàng cho việc nâng cấp
ngay từ năm 2019. Vấn đề là cần có thời điểm thích hợp, và họ chờ đến lúc này.
Nâng cấp lần này là vượt cấp, từ 'Đối tác toàn
diện' bỏ qua 'Đối tác chiến lược', lên 'Đối tác chiến lược toàn diện'.
Quả thực có bất ngờ ở chỗ một nước trở thành
'Đối tác chiến lược toàn diện' của Việt Nam phải là một nước có độ tin cậy
chính trị khá cao, không đe dọa thể chế chính trị của Việt Nam.
Thế thì lâu nay với Mỹ, Việt Nam vẫn nghĩ Mỹ
có sự đe dọa nhất định, vẫn nghĩ Mỹ có tư tưởng muốn thay đổi thể chế chính trị
của Việt Nam. Do đó, cần có nhiều động thái để phía Mỹ làm cho phía Việt Nam
tin tưởng là Mỹ không hề có ý định thay đổi và tôn trọng thể chế chính trị của
Việt Nam.
Việc nâng cấp quan hệ cho thấy Việt Nam đã
tương đối tin tưởng rằng Mỹ không phải là mối đe dọa đối với chế độ.
Tuy nhiên, quan hệ Mỹ-Việt là bạn, nhưng độ
tin cậy chính trị chưa quá cao, không thể cao bằng giữa Việt Nam và Nga.
Việt Nam tin Nga không có ý đồ xấu gì đối với
chính quyền của Đảng Cộng sản Việt Nam và cũng không có tranh chấp chủ quyền với
Việt Nam. Do đó Nga có độ tin cậy chính trị cao.
*
BBC: Đảng Cộng sản Việt Nam muốn truyền đi thông điệp
gì khi Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng mời, chủ trì tiếp đón và cùng Tổng thống Mỹ
Joe Biden tuyên bố nâng cấp quan hệ?
Giáo sư Alexander L Vuving: Đây là lần đầu tiên một tổng thống Mỹ đến Việt Nam theo lời mời của
Tổng Bí thư Đảng Cộng sản Việt Nam.
Đây chính là ý đồ của Đảng Cộng sản Việt Nam,
nhằm cho thấy Đảng Cộng sản Việt Nam là người lãnh đạo đất nước Việt Nam, Tổng
Bí thư Đảng Cộng sản là lãnh đạo cao nhất của Việt Nam, tương đương với Tổng thống
Mỹ.
Thứ hai, thông điệp mà Đảng Cộng sản Việt Nam
muốn truyền tải là tính biểu tượng cho sự chấp nhận của Mỹ đối với quyền lãnh đạo
của Đảng Cộng sản Việt Nam, thừa nhận và tôn trọng thể chế chính trị của Việt
Nam.
Khi tổng thống đến thăm thì thông lệ sẽ gặp chủ
tịch nước chủ nhà, nhưng đây là đến theo lời mời của Tổng Bí thư Đảng Cộng sản
Việt Nam, một ông không có chức vụ trong chính phủ, chính quyền.
*
BBC: Theo Giáo sư, đây là chiến thắng của ai, của Mỹ
hay Việt Nam?
Giáo sư Alexander L Vuving: Đây là chiến thắng cho cả hai bên, Việt Nam và Mỹ. Việt Nam ở đây
là Đảng Cộng sản Việt Nam, người lãnh đạo Việt Nam.
Việt Nam đạt được sự tôn trọng và thừa nhận sự
lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam, tôn trọng chính thể của Việt Nam.
Với Mỹ, thắng lợi là ở chỗ Việt Nam là một nước
do Đảng Cộng sản lãnh đạo, được nghĩ là nằm trong quỹ đạo của Trung Quốc, Nga,
thế nhưng giờ đây lại trở thành một nước đối tác chiến lược toàn diện của Mỹ.
Chính danh mà nói thì quan hệ giữa Việt Nam với
Mỹ, Trung Quốc, Nga là tương đương. Trước đây Nga với Trung Quốc ở tầng một, Mỹ
ở tầng ba, rất thấp. Giờ nâng lên hai cấp, trở thành ngang nhau. Đối với Mỹ là
một thắng lợi lớn.
Đây là win-win, hai bên cùng thắng lợi.
Đúng là Mỹ phải bỏ qua vấn đề dân chủ nhân quyền
thì đạt được điều này. Vì chừng nào Mỹ còn nhấn mạnh vấn đề dân chủ, nhân quyền
thì chừng đó, Đảng Cộng sản Việt Nam còn nghĩ rằng Mỹ vẫn còn muốn thay đổi chế
độ, Mỹ muốn chơi với Việt Nam nhưng muốn dùng sự ảnh hưởng của Mỹ để thay đổi
chế độ Việt Nam.
Điều đó không tạo nên lòng tin chiến lược. Và
không có lòng tin thì người ta không bao giờ chấp nhận.
Mỹ có cái nhìn xa, không phải nhìn gần. Mỹ
trên thực tế không có đủ sức để ép Việt Nam có động thái nới lỏng dân chủ nhân
quyền.
Trung Quốc, Nga có thể ép Việt Nam làm gì đó.
Thậm chí Nga cũng không ép được quá nhiều. Chỉ có Trung Quốc là nước duy nhất
có thể ép Việt Nam làm được điều đó.
Nhưng bây giờ kể cả Trung Quốc cũng không thể
ép Việt Nam làm một số việc. Chẳng hạn như Việt Nam không tham gia Vành đai -
Con đường của Trung Quốc, đặc biệt 'Cộng đồng chung vận mệnh' của Trung Quốc.
Trung Quốc ép Việt Nam nhiều năm nay nhưng Việt Nam nhất định không tham gia.
Riêng Huawei, Việt Nam là một trong bốn nước
châu Á duy nhất bên cạnh Nhật Bản, Đài Loan và Ấn Độ duy nhất không có Huawei
làm 5G.
Mỹ không ở gần Việt Nam, không có khả năng ép
Việt Nam làm cái gì cả.
Vấn đề là Mỹ không còn có khả năng ép Việt Nam
làm cái gì mà chỉ có thể thuyết phục Việt Nam làm gì. Cách tốt nhất để thuyết
phục Việt Nam là cho thấy họ không có ý đồ xấu với Việt Nam, ở đây là với Đảng
Cộng sản Việt Nam.
Do đó, theo tôi, tuy ngoại giao của Mỹ, về mảng
dân chủ, nhân quyền không đạt được tiến bộ, thắng lợi, nhưng mà nói chung, đây
là thắng lợi của Mỹ. Về lâu dài, có thể thiết đặt nền tảng xây dựng quan hệ ngoại
giao Việt - Mỹ tốt hơn trong tương lai.
Quan hệ Mỹ-Việt:
Hoa Kỳ vào Việt Nam ‘lần hai’ và các bài học cho hôm nay
.
https://ichef.bbci.co.uk/news/800/cpsprodpb/9152/live/2ef909b0-5533-11ee-b64d-9d34a8ccb756.jpg
Giáo sư
Alexander L Vuving: 'Mức độ trả đũa của Trung Quốc trong tình hình hiện nay
không quá cao'
*
BBC: Trung Quốc phản ứng ra sao tại thời điểm trước
và sau khi Việt Nam và Mỹ nâng cấp quan hệ?
Giáo sư Alexander L Vuving: Việc Việt Nam và Mỹ đưa quan hệ lên ngang hàng với Trung Quốc làm Bắc
Kinh hết sức bực tức. Có thể thấy những bài bình luận trên tờ Hoàn cầu Thời báo
(Global Times) mang giọng điệu rất bực tức.
Trung Quốc có thể gây hấn ngoài Biển Đông, có
thể tập trận ngoài Biển Đông, đưa tàu vào sát lãnh hải của Việt Nam ở Biển
Đông... Tôi nghĩ Việt Nam cũng đã quen. Việt Nam đương nhiên ở cạnh Trung Quốc
nên biết cách làm để Trung Quốc không quá giận.
Tuy nhiên, mức độ trả đũa của Trung Quốc trong
tình hình hiện nay không quá cao. Việt Nam cũng lường trước sự trả đũa của
Trung Quốc và sẵn sàng chấp nhận vì cái được lớn hơn nhiều.
Trước khi ông Biden sang Việt Nam thì đã có cuộc
gặp giữa hai thủ tướng chính phủ Trung Quốc và Việt Nam tại Asean 2023. Trưởng
Ban Liên lạc Đối ngoại Trung ương Đảng Cộng sản Trung Quốc Lưu Kiến Siêu đã gặp
Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng. Rồi còn có giao lưu hội nghị bộ trưởng quốc phòng
ở biên giới.
Việt Nam cũng làm nhiều động tác cho Trung Quốc
thấy rằng tăng cường quan hệ với Mỹ không có nghĩa là Việt Nam bỏ rơi quan hệ với
Trung Quốc. Thông điệp mà Việt Nam chuyển đến Trung Quốc là quan hệ Việt Nam với
Mỹ không ảnh hưởng đến quan hệ với Trung Quốc.
Tôi nghĩ là Việt Nam chắc chắn cũng thông báo
trước với Trung Quốc là ông Biden sẽ đến và nâng cấp mối quan hệ, và rất có thể
là cũng thông báo một cách trực tiếp hay gián tiếp như thế nào đó để Trung Quốc
không trách là 'ông làm như thế mà không nói với tôi'.
Và Việt Nam cũng có lý do chính đáng để nêu
ra, và có thể cách Việt Nam nói với Trung Quốc là quan hệ giữa Việt-Mỹ tốt hơn
cũng là tốt cho Trung Quốc.
Về thông tin ông Tập Cận Bình có khả năng sang
thăm Việt Nam, theo tôi đó là cách Trung Quốc làm để giữ thể diện, và Việt Nam
cũng biết thế, chịu khó "vuốt ve" Trung Quốc để Bắc Kinh không mất mặt.
Trung Quốc đã ép Việt Nam tham gia 'Cộng đồng
chung vận mệnh' của Trung Quốc. Các nước láng giềng nhỏ quanh Trung Quốc đã
tham gia rồi như Lào, Campuchia, Thái Lan, Myanmar... gồm các nước Trung Á như
Mông Cổ cũng đã tham gia.
Sức ép lớn nhất là Việt Nam có chịu tham gia cộng
đồng này hay không. Năm ngoái khi ông Nguyễn Phú Trọng sang thăm Trung Quốc, một
mặt, ông không cam kết tham gia 'Cộng đồng chung vận mệnh' nhưng trong tuyên bố
chung thì nói hai nước chung vận mệnh.
Giang Trạch Dân, Hồ Cẩm Đào đã nói hai nước có
chung vận mệnh từ đầu những năm 2000 nhưng không nói về 'Cộng đồng chung vận mệnh'.
Tôi không biết Việt Nam sẽ ứng xử thế nào. Hy vọng Việt Nam sẽ giữ được và
không bị ép theo.
Nếu bị ép theo, Việt Nam có thể "nói thế
nhưng không làm thế". Chẳng hạn như trong dự án "Vành đai - Con đường"
của Trung Quốc, Việt Nam nói ủng hộ nhưng hầu như không có dự án hạ tầng ở Việt
Nam.
Việt Nam không muốn rơi vào bẫy nợ của Trung
Quốc và hơn nữa sự phản đối của công luận ở Việt Nam rất lớn, như thời kỳ định
thông qua Luật Đặc khu. Tôi nghĩ chính phủ Việt Nam khó dám làm những gì quá
ngã về Trung Quốc, bởi như vậy thì Việt Nam cũng bất ổn.
*
BBC: Việc nâng cấp quan hệ với Mỹ sẽ giúp ích gì
cho Việt Nam trong vấn đề tranh chấp trên Biển Đông?
Giáo sư Alexander L Vuving: Mỹ luôn luôn muốn giúp Việt Nam về vấn đề Biển Đông nhưng Trung Quốc
luôn nghi ngại là Việt Nam đi với Mỹ để chống Trung Quốc. Nên sự hợp tác an
ninh quốc phòng với Mỹ trên Biển Đông là có giới hạn.
Tôi không nghĩ là 'Đối tác chiến lược toàn diện'
này mở ra chương mới, tạo ra sự đột phá trong hợp tác an ninh quốc phòng giữa
Việt Nam và Mỹ. Nó chỉ tạo ra không gian mới cho quan hệ chính trị chung.
Khi quan hệ chính trị đi đến mức độ nào đó thì
sẽ cho phép quan hệ an ninh quốc phòng đi đến mức độ khác. Tôi nghĩ tác động sẽ
là trực tiếp, không phải gián tiếp, và cần có thời gian.
Trong tương lai tình hình thực tế thay đổi thì
Việt Nam có động thái ứng phó với tình hình đó. Không loại trừ khả năng Việt
Nam thấy cần phải nâng cấp quan hệ mạnh mẽ quốc phòng an ninh với Mỹ.
Nâng cấp mối quan hệ lên 'Đối tác chiến lược
toàn diện' đã mở ra một không gian thoải mái sử dụng, theo tôi hiện nay Việt
Nam chỉ sử dụng 10% không gian cho phép.
*
BBC: Theo Giáo sư, Việt Nam sẽ duy trì nền 'ngoại
giao cây tre' sắp tới như thế nào?
sư Alexander L Vuving: Quan trọng của Việt Nam là độc lập tự chủ, nhưng bị giằng co, chèn ép
giữa các nước lớn thì phải làm thế nào. Việt Nam đã đưa ra cách giải là 'cây
tre'.
Rất khó nói Việt Nam sẽ gần với Trung hay Mỹ
hơn. Vì Việt Nam có thể gần với Nga, Trung ở vấn đề này nhưng lại gần với Mỹ ở
vấn đề nọ, tùy theo vấn đề. Đây là cách để 'ngoại giao cây tre' làm việc.
Việc nâng cấp quan hệ Việt-Mỹ lên tầm 'Đối tác
chiến lược toàn diện' ngang bằng với Nga, Trung Quốc, tạo ra không gian Việt
Nam hoàn toàn có thể cân bằng với ba nước cường quốc này, tức là có những lúc
Việt Nam không gần ông nào hoặc gần cả ba ông như nhau, tùy vào từng cụ thể.
'Đối tác chiến lược toàn diện' tạo nên sân
chơi bằng phẳng - tạm gọi như thế - giữa Việt Nam đối với các cường quốc.
Việt Nam nâng cấp
quan hệ với Mỹ là 'thắng lợi kép' cho Đảng Cộng sản VN
https://ichef.bbci.co.uk/news/800/cpsprodpb/398d/live/74dc9410-5533-11ee-b64d-9d34a8ccb756.jpg
Theo Giáo sư
Giáo sư Alexander L Vuving, trọng tâm trong hợp tác Việt - Mỹ sẽ là kinh tế và
công nghệ, thay vì an ninh - quốc phòng
*
BBC: Mối quan hệ bang giao Việt - Mỹ có thay đổi
sau cuộc bầu cử tổng thống Mỹ 2024 hay không, thưa ông?
Giáo sư Alexander L Vulving: Từ lâu rồi, Mỹ không có ý đồ thay đổi chính trị ở Việt Nam, không làm
gì ghê gớm như tìm mọi cách để chống phá cách mạng Việt Nam. Một số người tưởng
tượng, nhưng vì người ta tin như thế. Làm sao để người ta không tin nữa. Chuyện
này rất khó khăn. Phải động thái này, động thái kia để người ta hết sức tin.
Bất kể chính phủ nào của Mỹ lên thì họ cũng tiếp
tục đường lối này thôi, gọi là bi-partisan (có sự đồng thuận lưỡng đảng). Một
Việt Nam tự cường, kiềm chế Trung Quốc mà là bạn của Mỹ thì hoàn toàn nằm trong
lợi ích chính trị của Mỹ. Còn chuyện thay đổi chế độ sau này thì còn về thời cơ
lịch sử thì không thể biết được.
Một điều có thể nói rằng, từ nhiều năm nay và
sắp tới, chính quyền Mỹ không có ý đồ gây bất ổn hay đe dọa đến chế độ tồn vong
ở Việt Nam.
*
BBC: Trọng tâm hợp tác giữa hai nước trong tương
lai sẽ là gì, an ninh - quốc phòng hay kinh tế và công nghệ, theo Giáo sư?
Giáo sư Alexander L Vulving: Mỹ muốn đẩy mạnh hợp tác an ninh-quốc phòng với Việt Nam để ngăn
cản sự bá quyền của Trung Quốc ở Biển Đông. Việt Nam thì có chính sách 'bốn
không', và mặc dù 'Đối tác chiến lược toàn diện' này không phải là một liên
minh quân sự, nhưng có một vấn đề Việt Nam rất ngại là không muốn cho thấy Việt
Nam đi với Mỹ để chống Trung Quốc.
Việt Nam sẽ rất thận trọng và đặt ra những trần
rất thấp trong vấn đề hợp tác quốc phòng, an ninh với Mỹ. Tôi không nghĩ trong
lĩnh vực quốc phòng - an ninh sẽ có sự đột phá.
Đột phá sẽ là hợp tác kinh tế, thương mại,
công nghệ cao. Trong thời gian tới, chúng ta sẽ thấy chuỗi cung ứng chất bán dẫn,
đất hiếm, hợp tác chính trị ngoại giao cũng sẽ khởi sắc hơn.
Khi Việt Nam mua vũ khí thì phải có lòng tin.
Từ xưa đến nay, Việt Nam tin ai nhất? Mua vũ khí của Nga thì có lại quả.
Việt Nam không mua vũ khí của Nga thì chuyển
sang mua vũ khí có tương thích với Nga. Có nhiều rào cản, khiến Việt Nam chưa
mua vũ khí lớn từ Mỹ, trong đó có cả niềm tin.
*
BBC: Giáo sư có thể nói thêm về viễn cảnh hợp tác
kinh tế và công nghệ sắp tới giữa hai nước?
Giáo sư Alexander L Vulving: Thứ Việt Nam rất cần ở Mỹ là kinh tế và công nghệ, chuỗi cung ứng. Đây
là điểm hai bên gặp nhau rất sát. Mỹ sau khi muốn giảm sự phụ thuộc vào Trung
Quốc, đưa ra chiến lược de-risking, friend-shore, chuỗi cung ứng của Mỹ về Việt
Nam, mặt hàng chiến lược như chất bán dẫn, đất hiếm...
Từ đây Mỹ muốn đẩy chuỗi cung ứng ra khỏi
Trung Quốc, không chỉ Việt Nam 'gánh', mà còn các nước khác.
Mỹ muốn kéo chuỗi cung ứng chất bán dẫn qua Việt
Nam, đưa Việt Nam trở thành điểm nhấn mới quan trọng dành cho Mỹ. Nếu chiến lược
này thành công thì sẽ tạo thành hai chuỗi cung ứng, đi qua Trung Quốc và Mỹ.
Hai chuỗi này sẽ chồng chéo lên ở một số nước, thế nhưng sẽ có sự độc lập tương
đối để Mỹ bớt phụ thuộc Trung Quốc. Việt Nam rất hy vọng chuỗi cung ứng về chất
bán dẫn... chạy qua Việt Nam để bứt phá kinh tế.
Như vậy có khả năng sẽ thấy chuỗi cung ứng chạy
qua Mỹ, Nhật, Đài Loan, Hàn Quốc, Việt Nam, những nước và lãnh thổ mà Việt Nam
cũng có quan hệ sâu sắc.
Mỹ cũng vậy nên đã có sự gặp nhau giữa hai nước.
Việt Nam nâng cấp
quan hệ với Mỹ là 'thắng lợi kép' cho Đảng Cộng sản VN
https://ichef.bbci.co.uk/news/800/cpsprodpb/b943/live/a36ad7e0-5535-11ee-ab32-cd01884f751c.jpg
Giáo sư
Alexander L Vuving là nhà nghiên cứu từ trung tâm Daniel K. Inouye Asia-Pacific
Center for Security Studies
-----------------------------------
TIN LIÊN QUAN
·
Quan hệ Mỹ-Việt:
Hoa Kỳ vào Việt Nam ‘lần hai’ và các bài học cho hôm nay
14 tháng 9 năm 2023
·
Việt Nam nâng cấp
quan hệ với Mỹ là 'thắng lợi kép' cho Đảng Cộng sản VN
13 tháng 9 năm 2023
·
Báo chí Việt Nam lược
bỏ lời Tổng thống Biden về nhân quyền?
11 tháng 9 năm 2023
·
Quan hệ Việt-Mỹ: Một
Việt Nam dân chủ không có lợi cho Mỹ?
5 tháng 9 năm 2023
No comments:
Post a Comment