Bên
trong sự mở rộng sản xuất sang Mỹ của VinFast: ‘Hỗn loạn, khó đoán định’
24/09/2023
Chỉ trong vòng 5 năm,
VinFast đã sản xuất và đưa được ô tô điện của họ lăn bánh trên đường phố. Hãng
xe điện khởi nghiệp của Việt Nam cũng đã bắt đầu xây nhà máy ở Mỹ và giao dịch
trên sàn chứng khoán Nasdaq ở New York.
https://gdb.voanews.com/01000000-0aff-0242-dbcc-08db9e5c567f_w650_r1_s.jpg
CEO toàn cầu
của VinFast Lê Thị Thu Thủy và nhiều thành viên của công ty ăn mừng khi cổ phiếu
của hãng xe khởi nghiệp Việt Nam chính thức lên sàn giao dịch Nasdaq ở New
York, Mỹ, hôm 15/8.
Nhưng hãng xe của tỷ phú Phạm Nhật Vượng đã gặp
nhiều vấn đề trong việc mở rộng sản xuất toàn cầu, trong đó có sự đảo lộn chiến
lược cùng sự ra đi hàng loạt của những lãnh đạo cấp cao. Theo mô tả của một số
cựu nhân viên từ Mỹ, Việt Nam và Ấn Độ, từng làm việc cho VinFast, môi trường
làm việc tại đây thường xuyên có sự thay đổi nhân viên và mục tiêu kế hoạch.
‘Áp lực cao’
Nền văn hóa làm việc “không ngừng nghỉ” và những
“bất đồng” trong lựa chọn chiến lược là lý do ông Hùng* quyết định rời VinFast
sau gần 3 năm làm việc ở chi nhánh của công ty tại Mỹ.
Từng giữ vai trò cấp cao trong bộ phận bán
hàng và tiếp thị tại VinFast Hoa Kỳ, ông Hùng cho VOA biết ông gia nhập hãng xe
vì “rất hào hứng được tham gia vào dự án đầy tham vọng nhằm đưa Việt Nam nổi
lên trong ngành công nghiệp ô tô và xe điện toàn cầu.”
Nhưng dù có một số khía cạnh bổ ích trong công
việc, ông Hùng cho biết trải nghiệm thực tế khó khăn hơn ông dự đoán.
“Khi ở VinFast, tôi đã chứng kiến tỷ lệ thay đổi
nhân viên đáng lo ngại,” ông Hùng cho VOA biết qua email. “Nhiều chuyên gia tài
năng đã chọn ra đi hoặc bị sa thải.”
Còn theo lời kể của 9 cựu nhân viên với Rest
of World dưới điều kiện ẩn danh do sợ bị công ty này trừng phạt, làm việc tại
VinFast “không dành cho những người yếu tim.” Nói với tờ báo vốn tập trung đưa
tin về công nghệ ở các nước đang phát triển, những cựu nhân viên này cho biết,
từ những mục tiêu luôn thay đổi cho đến những hình phạt khắc nghiệt, nhà sản xuất
xe điện Việt Nam nuôi dưỡng nền văn hóa làm việc áp lực cao mà họ cho là “bình
thường hóa việc sa thải” và “kiệt sức”.
James, một cựu nhân viên đã được đổi tên do sợ
bị VinFast trả thù, nói với Rest of World rằng ông đã chứng kiến nhiều đồng
nghiệp nước ngoài tại hãng xe nghỉ việc hoặc bị sa thải. Đến từ Mỹ, ông James
gia nhập đội ngũ tiếp thị của VinFast khoảng một năm sau khi nhà sản xuất xe điện
của Việt Nam sa thải một loạt giám đốc điều hành.
Giám đốc điều hành người Đức Michael
Lohscheller từ
chức chỉ sau 5 tháng gia nhập công ty và ít
nhất bốn giám đốc điều hành hàng đầu khách cũng nhanh
chóng ra đi sau đó.
Một cựu quản lý cấp trung tại nhà máy sản xuất
của VinFast ở Hải Phòng, được đặt tên Thảo, cũng nói với Rest of World rằng ông
chứng kiến nhiều quản lý phương Tây đã ra đi.
“Rất nhiều người đã ra đi, nhiều người đến và
đi. Ai không làm được thì ra đi,” người này nói với tờ báo Mỹ.
“Kiệt sức”
“Đáng tiếc, văn hóa làm việc áp lực cao ở
VinFast, như các cựu nhân viên khác mô tả, là một minh chứng chính xác,” ông
Hùng nói với VOA. “Việc sa thải thường xuyên và tình trạng kiệt sức của nhân
viên đã trở thành bình thường, tạo ra một môi trường căng thẳng mà cuối cùng lại
phản tác dụng.”
Hồi tháng 3 vừa qua, ba giám đốc điều hành
hàng đầu người Mỹ tại VinFast đã thôi
việc trong cùng một tuần. Phó giám đốc điều
hành phụ trách sản xuất toàn cầu của công ty, Micheal Johnson, trong tháng này
đã xác nhận với Rest of World rằng ông cũng đã rút lui và “không giám sát các
hoạt động hàng ngày ở Việt Nam hoặc Hoa Kỳ nữa” trong khi vẫn còn là thành viên
của hội đồng quản trị.
Phản hồi các câu hỏi của VOA, hãng xe điện Việt
Nam nói rằng “mỗi doanh nghiệp đều có chính sách của công ty đóng vai trò quan
trọng trong việc duy trì nơi làm việc hoạt động hiệu quả, đặc biệt là những
doanh nghiệp lớn như VinFast và Vingroup.” Đại diện của công ty cho biết trong
một email gửi cho VOA rằng họ “tạo cơ hội cho mọi cá nhân phát triển sự nghiệp
tại VinFast.”
Ông Hùng cho VOA biết, tại VinFast, ông được
làm việc với “nhiều cá nhân có tay nghề cao trong ngành công nghiệp ô tô và xe
điện.” Tuy nhiên theo ông Hùng, người thôi việc ở VinFast trong năm nay, “môi
trường làm việc bị ảnh hưởng nặng nề bởi ban lãnh đạo người Việt Nam của công
ty, trong đó các quyết định quan trọng được tập trung và phải tuân thủ tuyệt đối
các chỉ thị cấp cao nhất.”
Phong cách quản lý mà ông Hùng gọi là “ra lệnh
và kiểm soát” này, cùng với “sự khác biệt về văn hóa và lỗ hổng trong kiến thức
bán lẻ ô tô, đã tạo ra sự phức tạp đáng chú ý.” Tuy nhiêu, ông Hùng không cho
biết cụ thể sự phức tạp đó là gì.
Còn một kỹ sư người Việt từng làm việc cho
VinFast trong 5 năm, được Rest of World đặt tên là Luân, cho biết người nước
ngoài được đưa đến công ty để “nuôi dưỡng và xây dựng đội ngũ kỹ sư Việt Nam”.
Người này nói rằng các kỹ sư Việt Nam có nhiệm vụ học hỏi “nhanh nhất có thể” từ
những kỹ sư nước ngoài “để bạn có thể tiếp tục khi họ không còn làm việc cho
VinFast nữa.”
Ông Luân cho biết ông làm việc nhiều giờ, có
khi lên tới 50-60 giờ một tuần và thường xuyên ăn ngủ tại nhà máy.
Các nhân viên cũ cho Rest of World biết họ
cũng phải vật lộn với các kế hoạch và mục tiêu luôn thay đổi của công ty. Ông
Akshay nói rằng ông đã làm việc với 6 kỹ sư trưởng khác nhau trong 2 năm làm việc
tại VinFast.
“Công ty đặt ra một mục tiêu. Nhưng rồi họ cứ
thay đổi từng ngày,” ông Akshay nói. “Họ sẽ thay đổi thông số kỹ thuật, họ sẽ
thay đổi mục tiêu. Vì vậy không có gì là ổn định.”
Ông Hùng khẳng định với VOA về sự thay đổi thường
xuyên các mục tiêu ở VinFast và cho rằng việc này “đặt ra những thách thức đáng
kể.”
“Sự thay đổi liên tục này đã tạo ra sự nhầm lẫn
và bất ổn, gây khó khăn cho việc thực hiện hiệu quả các chiến lược dài hạn,”
ông Hùng nói.
Theo ông Akshay, nhiều kỹ sư Ấn Độ bị thu hút
đến Việt Nam với mức lương hấp dẫn. Ông cho Rest of World biết rằng nếu ở Ấn Độ
“nếu họ được trả 1.000 USD mỗi tháng thì VinFast sẽ trả cho họ gấp đôi hoặc thậm
chí gấp ba số tiền đó.” Tuy nhiên, theo ông Akshay, không có gì chắc chắn về thời
gian làm việc được trả lương cao này có thể kéo dài bao lâu. Ông cho biết các vụ
“sa thải” là rất phổ biến trong thời gian ông làm việc tại đây và đưa ra ví dụ
một nhân viên công nghệ thông tin bị đuổi việc chỉ vì đến cuộc họp muộn 5 phút.
Các đánh giá về VinFast và môi trường làm việc
ở đây trên Glass
Door, một trang web của Mỹ nơi các nhân viên đương
nhiệm và cựu nhân viên đánh giá ẩn danh về các công ty, cũng cho thấy những nhận
xét tương tự.
Một số nhân viên, gồm cả những người đã và
đang làm việc tại đây, cho biết trên trang web –nơi có hàng triệu người sử dụng
để tìm kiếm thông tin “trực tiếp từ nguồn” trước khi xin việc làm – rằng môi
trường làm việc áp lực cao, khó đoán định và thậm chí hỗn loạn vì những thay đổi
thường xuyên.
Nói với VOA, ông Hùng cho biết ông cũng có những
trải nghiệm tương tự những gì mà các cựu nhân viên khác bày tỏ.
“Môi trường không thể đoán định trước, với cảm
giác không ổn định về đảm bảo công việc,” ông Hùng nói và cho rằng điều này “có
hại cho tinh thần và hiệu suất của nhân viên.”
‘Đào thải qua sa thải’
Một cựu nhân viên văn phòng làm việc tại
VinFast gần hai năm, được đặt tên là Hoa, cho Rest of World biết dù doanh thu
cao nhưng công việc của họ không được đảm bảo.
“Chúng tôi nói với nhau rằng môi trường làm việc
tại VinFast và Vingoup là môi trường đào thải [thông qua sa thải] và là môi trường
đòi hỏi nhân viên phải đa kỹ năng chứ không chỉ giỏi chuyên môn,” bà Hoa nói.
Vingroup, tập đoàn mẹ của VinFast, thường đóng
cửa hoặc bán bớt các dự án kinh doanh mới được cho là không hiệu quả ngay khi
chúng được thành lập. Được ca ngợi là tập đoàn cung cấp dịch vụ cho người Việt
suốt cả một vòng đời – từ khi sinh ra đến khi chết đi, Vingroup đã bán chuỗi
siêu thị Vinmart, đóng cửa trang thương mại điện tử Adayroi và nhà máy sản xuất
điện thoại thông minh Vinsmart. Năm 2021, VinFast đóng cửa trung tâm nghiên cứu
và phát triển tại Australia, nơi đã tuyển dụng gần 100 nhân viên. Công ty cũng
đã rao bán một đường chạy thử ô tô mà họ đã mua với giá hơn 30 triệu đô la Úc
(hơn 20 triệu USD) vào năm trước.
Trái ngược với những nhân viên nước ngoài, các
cựu nhân viên Việt Nam cho Rest of World biết họ có niềm tự hào dân tộc khi làm
việc cho VinFast và cho mục tiêu mà chủ tịch Vingroup Phạm Nhật Vượng đặt ra là
xây dựng VinFast thành một trong những hãng xe điện hàng đầu thế giới.
Một cựu nhân viên làm việc trong bộ phận sản
xuất xe máy điện của VinFast, có tên Tiến, nói rằng ông “là một người yêu nước”
và “muốn thấy một lĩnh vực sản xuất đứng vững” ở Việt Nam.
“VinFast cần bắt kịp với các quốc gia đã có thời
gian phát triển sản phẩm của họ,” ông Tiến nói. “(Do đó) thức cả ngày lẫn đêm
(để làm việc) là chuyện bình thường.”
Bất chấp những thách thức, gồm áp lực làm việc
cao và môi trường căng thẳng cùng sự thay đổi liên tục, ông Hùng cho biết rằng
ông đã có được cơ hội phát triển trong thời gian làm việc tại VinFast.
“Việc phải điều chỉnh trong một môi trường thường
xuyên biến động đã giúp tôi nâng cao kỹ năng giải quyết vấn đề và khả năng phục
hồi của mình,” ông Hùng nói.
Trong email gửi VOA, đại diện công ty cho biết
họ tin rằng “những người chia sẻ tầm nhìn và mục tiêu của VinFast xứng đáng có
cơ hội thăng tiến trong sự nghiệp cùng công ty.”
Việc mở rộng sản xuất cho tham vọng toàn cầu của
hãng xe khởi nghiệp Việt Nam vấp phải nhiều khó khăn khi lô hàng ô tô điện đầu
tiên, gồm 999 xe, của VinFast xuất sang Mỹ đã bị triệu hồi do “lỗi phần mềm”. Một
hồ sơ pháp lý gần đây tiết lộ rằng khoản lỗ ròng của VinFast đã tăng lên 599
triệu USD trong quý đầu tiên của năm nay, theo Rest of World.
Nhưng bất chấp sự hoài nghi từ các nhà quan
sát và công chúng, VinFast vẫn tiếp tục với kế hoạch xây dựng nhà máy sản xuất
xe điện ở Mỹ sau vài lần trì hoãn khi đã động thổ ở North Carolina. Sau nhiều lần
trì hoãn, VinFast đã niêm yết trên sàn chứng khoán của Mỹ thông qua một công ty
séc khống cho mục tiêu huy động hơn 2 tỷ USD. Tuy nhiên, cổ phiếu của VinFast
đã sụt giảm nhanh chóng sau khi tăng hơn 180% khi mới lên sàn hồi giữa tháng
trước.
Theo ông Hùng, xây nhà máy và niêm yết tại Mỹ
là “chiến lược mở rộng toàn cầu táo bạo” của VinFast. Nhưng ông Hùng cho rằng
VinFast cần phải giải quyết các vấn đề về “văn hóa của công ty, chất lượng sản
phẩm và chiến lược hoạt động” thì mới có thể “đảm bảo thành công bền cũng tại
những thị trường đầy thách thức mới này.”
Vào năm 2016, ông Vượng, cũng là tỷ phú giàu
nhất Việt Nam và nắm giữ đến 99% cổ phần của VinFast, nói rằng ông dự đoán một
số khó khăn cho công ty và cho rằng “có chỗ chưa hoàn hảo, chưa tốt” nhưng
“không sao” vì nếu sai sẽ sửa và “sẽ lớn khôn hơn.”
--------------
(* Tên nhân vật đã được thay đổi vì lý
do người được phỏng vấn không muốn tiết lộ danh tính)
No comments:
Post a Comment