Năm
Nhân Dần 2022: Lối thoát nào khỏi “vòng xoáy” tha hoá quyền lực?
Bài
phân tích của TS. Phạm Quý Thọ
2022.02.01
Hình minh hoạ: Tấm
biển cổ động cho Đại hội 13 Đảng Cộng sản Việt Nam ở Hà Nội hôm 25/1/2021 .
Reuters
Năm nay Đảng Cộng sản Việt Nam kỷ niệm lần thứ
92 ngày thành lập 3/2/1930 trong bối cảnh đại dịch COVID-19 huỷ hoại nền kinh tế
và thay đổi xã hội. Khi cuộc sống người dân vật lộn để “thích nghi an toàn” thì
quốc nạn tham nhũng đang “lũng đoạn nhà nước” phản ánh sự tha hoá tuyệt đối quyền
lực khiến tình hình thêm ảm đạm.
Dư luận chưa hết bàng hoàng, chính quyền chưa
kết thúc điều tra về đại án Việt Á về quy mô trục lợi khủng một cách trắng trợn
và tính chất phức tạp của hệ thống lũng đoạn nhà nước thì mới đây, ngày
28/1/2022, Cơ quan An ninh điều tra Bộ Công an cho biết đã khởi tố vụ án và thực
hiện lệnh khám xét, lệnh bắt khẩn cấp bị can đối với bốn cán bộ lãnh đạo (Cục
trưởng, Phó cục trưởng, Chánh Văn phòng và Phó phòng Bảo hộ công dân) thuộc Cục
Lãnh sự, Bộ Ngoại giao để điều tra về hành vi "nhận hối lộ" trong quá
trình xét duyệt cấp phép cho các công ty thực hiện chuyến bay đưa công dân Việt
Nam từ nước ngoài về nước.
Thật trớ trêu là “hai địa chỉ” có các bị can bị
điều tra nêu trên lại vừa được “vinh danh” vì thành tích chung tay chống dịch
COVID, công ty Việt Á được Chủ tịch nước tặng thưởng Huân chương Lao động và
hai lãnh đạo của Cục Lãnh sự được nhận Bằng khen của Nhà nước!
Bốn quan chức Cục
Lãnh sự, Bộ Ngoại giao, vừa bị bắt vì tội nhận hối lộ. RFA edit
Một số phát ngôn ‘bên lề’ nhưng ‘bộc bạch’ từ
lãnh đạo của Đảng CS mà giới truyền thông ghi được rằng các quan chức hư hỏng
‘họ ăn không từ thứ gì’ và rằng ‘nếu kỷ luật hết thì lấy ai làm việc’ cho thấy
mức độ suy thoái chính trị, đạo đức trong hệ thống chính trị trầm trọng như thế
nào!
Như đã biết, ông Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng,
người đã phát động và thúc đẩy chiến dịch “đốt lò” suốt gần ba nhiệm kỳ Đại hội
Đảng CS, mới đây, ngày 20/1/2022, khi chủ trì Phiên họp thứ 21 của Ban chỉ đạo
Trung ương phòng chống tham nhũng, tiêu cực lần nữa thừa nhận các diễn biến
tham nhũng, tiêu cực vẫn rất tinh vi, phức tạp, vấn đề nhức nhối và trắng trợn
mặc dù những giải pháp mạnh và “đặc biệt” để chống tham nhũng như “kiểm tra khi
có dấu hiệu” được tiến hành.
Từ khi thành lập Ban để tăng cường chống tham
nhũng năm 2013 đến nay tình hình vẫn kéo dài nghiêm trọng, số vụ việc vẫn tăng
lên và mang tính hệ thống. Như trong báo cáo tổng kết đánh giá thực hiện chống
tham nhũng năm 2021 một số số liệu được ghi nhận: “đã khởi tố, điều tra 3.725 vụ/
7.066 bị can (tăng 1.186 vụ/ 2.652 bị can so với năm 2020) về tội tham nhũng,
chức vụ, kinh tế; trong đó, án tham nhũng, chức vụ đã khởi tố là 390 vụ/ 1.011
bị can. Riêng các vụ án, vụ việc thuộc diện Ban Chỉ đạo theo dõi, chỉ đạo, từ
sau Phiên họp thứ 19 đến nay đã kết thúc điều tra, truy tố, đưa ra xét xử sơ thẩm
21 vụ án/ 179 bị cáo, xét xử phúc thẩm 13 vụ án/ 74 bị cáo; khởi tố mới 10 vụ
án/ 40 bị can, khởi tố thêm 103 bị can trong 20 vụ án. Điểm nổi bật là, đã khởi
tố mới nhiều vụ án lớn, mở rộng điều tra, khởi tố thêm nhiều bị can là cán bộ cấp
cao, cả đương chức và nghỉ hưu, sĩ quan cấp tướng trong lực lượng vũ trang...”
Trước thực trạng tham nhũng, tiêu cực của cán
bộ đảng viên trầm trọng và kéo dài, Đảng CS đã đặt vấn đề cải cách chính trị,
trong đó trọng tâm là việc chỉnh đốn và xây dựng “Đảng, Nhà nước trong sạch vững
mạnh”, đặt cược cải cách thể chế vào “công tác cán bộ”. Tuy nhiên, cách tiếp cận
chính sách rằng các quan chức suy thoái, hư hỏng là do chính họ “tự diễn biến,
tự chuyển hoá” chỉ nhằm duy trì chế độ khiến cho các giải pháp dường như rơi
vào bế tắc.
Nguyên nhân thực sự của thực trạng suy thoái
chính trị, đạo đức lối sống của quan chức trong chế độ toàn trị chính là sự tha
hoá quyền lực. Nhà sử học người Anh Lord Acton từng phát biểu rằng quyền lực có
xu hướng tha hoá, quyền lực tuyệt đối tha hoá tuyệt đối (power tends to corrupt
and absolute power corrupts absolutely). Nhận định này được viết vào năm 1887,
nghĩa là cách đây 135 năm, từng là luận cứ cho việc hoàn thiện chế độ dân chủ dựa
trên việc kiểm soát quyền lực qua phân quyền và các thể chế khác như quyền tư hữu,
quyền tự do cá nhân…
Nhận định trên của Lord Acton vẫn đúng như một
lời tiên đoán về sự tha hoá tuyệt đối quyền lực trong các chế độ độc đoán, toàn
trị với mãnh lực theo đuổi là thuộc tính. Hơn thế, lời cảnh báo này phản ánh
tính chu kỳ thịnh suy của vòng luẩn quẩn tha hoá quyền lực, trong đó luôn xuất hiện
các nhà độc tài khiến cho chế độ sụp đổ.
Thực tế đã minh chứng, chế độ Đảng CS toàn trị
- mô hình Xô-viết ra đời năm 1917 sụp đổ năm 1991. Trong vòng đời gần 74
năm các “trò chơi quyền lực” trong “cung đình” luôn diễn ra và luôn kết thúc bằng
hoặc là sự phế truất hoặc là sự sùng bái cá nhân. Như đã biết, sau khi V. Lenin
chết năm 1924 J.Stalin đã cầm quyền 29 năm, cho đến cuối đời; Nikita Khrushchev
(1894-1971), đã nắm quyền hơn 10 năm đến khi bị phế truất năm 1964; Leonid
Brezhnev (1906 -1982), giữ chức vụ Tổng Bí thư 19 năm đến khi chết năm 1982,
người có nhiều huân huy chương “nhất thế giới” với tổng số 114 huân huy chương
các loại. Mikhail Gorbachov, người từng thúc đẩy “công khai” và “cải tổ”, đã là
Tổng thống liên bang tự xưng chưa đầy một tháng trước khi Liên Xô tan rã năm
1991. Ông ấy bị phán xét là “tội đồ” hay “anh hùng bất đắc dĩ” tuỳ theo cách
nhìn, nhưng chắc chắn là “bài học sống” cho các biến thể sau này của mô hình
toàn trị.
Mô hình Trung Quốc là biến thể chủ yếu còn tồn
tại, trong đó Mao Trạch Đông đã cầm quyền từ 1949 đến khi chết năm 1976, sau đó
đã “cải cách” và “mở cửa” với thế giới để tránh sụp đổ. Giới hạn nhiệm kỳ lãnh
đạo đảng, tuổi và nguyên tắc lãnh đạo tập thể được thực hiện để tránh nguy cơ
tha hoá quyền lực. Động lực thị trường thay thế kế hoạch hoá tập trung đã thúc
đẩy tăng trưởng kinh tế nhanh đảm bảo duy trì tính chính danh của chế độ đảng
CS toàn trị và sự chuyển giao quyền lực qua bốn thế hệ lãnh đạo từ Đặng Tiểu
Bình cho đến khi Tập Cận Bình nắm cương vị tối cao, Tổng Bí thư Đảng CS kiêm Chủ
tịch nước, năm 2012. Phá bỏ giới hạn nhiệm kỳ, thanh trừng phe phái, sùng bái
cá nhân là những hành động chủ yếu chuẩn bị cho Đại hội 20 Đảng CSTQ vào quý
III năm 2022, có thể khởi đầu cho sự lãnh đạo trọn đời. Ông ta đã thâu tóm quyền
lực tuyệt đối để trở thành nhà độc tài không chỉ trong nước mà còn đối với thế
giới khi thúc đẩy Trung Quốc trỗi dậy hung hăng.
Theo mô hình Trung Quốc, chế độ toàn trị ở Việt
Nam được duy trì với sự tăng trưởng về kinh tế nhờ chính sách đổi mới năm 1986.
Tuy nhiên, như đã biết, nó đã và đang rơi vào bất ổn từ hơn thập kỷ gần đây.
Hai nhiệm kỳ Đại hội Đảng CS 12 năm 2016 và ĐH 13 năm 2021 “các trường hợp đặc
biệt” đã được viện dẫn cho sự phá bỏ các nguyên tắc và quy định kiểm soát tha
hoá quyền lực đảng. Chế độ Đảng Cộng sản toàn trị ở cả Trung Quốc và Việt Nam
đang rơi vào vòng xoáy của tha hoá tuyệt đối quyền lực dưới những hình thức đặc
thù.
Đặt cược vào công tác cán bộ và chiến dịch “đốt
lò” chống tham nhũng nhưng các chính sách cải cách được Đảng quyết định tiến
hành đang không mang lại kết quả như mong muốn khiến các rủi ro đang lớn dần đối
với chế độ. Trong bối cảnh như vậy, gần đây, xuất hiện tin đồn về sự chuyển
giao quyền lực Tổng Bí thư Đảng sắp diễn ra. Đây có thể chỉ là thuyết âm mưu,
nhưng câu hỏi đâu là lối thoát khỏi vòng xoáy tha hoá quyền lực – nguyên nhân
thực sự của tình hình tham nhũng trầm trọng hiện nay - đang là vấn đề thực tế cấp
thiết mà hiện chưa có câu trả lời thoả đáng.
------------------------------------
* Bài viết không thể
hiện quan điểm của Đài Á Châu Tự Do.
-------------------
Tin, bài liên quan
Thấy
gì qua vụ án ở Cục lãnh sự : “Kiếm ăn trên xương máu đồng bào”
Lan
ơi xin em đừng cắt đứt dây chuông đừng vội vàng khép cổng
Một
mảng xã hội dân sự Việt Nam vẫn lên tiếng
Các
vấn đề không thể che giấu xung quanh vụ Việt Á
Quốc
Hội họp đột xuất, vụ Việt Á chưa xong điều tra, Chính phủ báo cáo cái gì?
Vụ
Việt Á: Ban Chỉ đạo Trung ương vào cuộc khi mọi việc trở nên tồi tệ
No comments:
Post a Comment