Căng thẳng ngoại
giao và biện pháp trả đũa thương mại của Trung Quốc
Trung Quốc sử dụng đòn trừng phạt thương mại để giải
quyết xung đột ngoại giao
Thành
Lâm
BBC News Tiếng Việt
11 tháng 2 2022, 20:36 +07
https://www.bbc.com/vietnamese/world-60349560
Hình : https://ichef.bbci.co.uk/news/800/cpsprodpb/6042/production/_123224642_us-china.jpg.webp
Khi thương chiến Mỹ - Trung kéo dài nhiều năm còn
chưa có hồi kết, Trung Quốc trong những năm gần đây lại tự mình tạo ra các cuộc
chiến thương mại khác với quy mô nhỏ hơn, lên các quốc gia cũng nhỏ hơn nước
này.
Khác với cuộc thương chiến lớn Mỹ - Trung xuất
phát chủ yếu từ nguyên nhân kinh tế và do Mỹ 'khai hỏa', các cuộc chiến thương
mại nhỏ này lại thường do Trung Quốc gây ra và có nguyên nhân sâu xa từ căng thẳng
ngoại giao giữa Trung Quốc với các nước, dù không được nước này thừa nhận trực
tiếp.
Dưới đây là hai ví dụ điển hình về xung đột
ngoại giao dẫn đến biện pháp trả đũa thương mại do Trung Quốc đơn phương áp đặt.
Dây xoắn cuối cùng trong
thương chiến Mỹ - Trung
TQ ăn miếng trả miếng, leo
thang thương chiến với Mỹ
Mạng xã hội - trận địa mới
của Úc và Trung Quốc
Xung đột ngoại giao với Úc
Những năm gần đây, xung đột ngoại giao giữa
Trung Quốc và một số nước xảy ra thường xuyên hơn, chủ yếu liên quan đến vấn đề
chủ quyền lãnh thổ của Đài Loan, quyền tự trị và tự do của Hong Kong, hồ sơ
nhân quyền ở Tân Cương, hay vấn đề về nguồn gốc của Covid-19.
Quay ngược thời gian, đầu năm 2020 khi
Covid-19 bắt đầu lan ra nhiều nước trên thế giới, cựu Tổng thống Hoa Kỳ Donald
Trump nhiều lần lên truyền thông gọi virus này là "virus Vũ Hán" hay
"virus Trung Quốc".
Theo sau đó là giả thuyết về virus corona xuất
phát từ một phòng thí nghiệm ở Vũ Hán, Trung Quốc. Cùng với đó là yêu cầu đòi
điều tra nguồn gốc của Covid-19, cũng như cách thức xử lý dịch trong nước ngay từ đầu của Trung Quốc đã
khiến nó trở thành đại dịch.
Tháng 4/2020, Úc đã hậu thuẫn một cuộc điều
tra toàn cầu về nguồn gốc của virus corona mà gần như chỉ đích danh Trung Quốc.
Ngoại
trưởng Úc, Marise Payne phát biểu trên kênh
truyền hình Úc ABC: "Chúng tôi cần biết các chi tiết mà chỉ có một báo cáo
độc lập mới giúp chúng ta hiểu được nguồn gốc của virus, cách đối phó và sự
minh bạch trong việc chia sẻ thông tin".
Tháng 5/2020, Úc và Liên minh châu Âu (EU) vận
động thành công việc mở một cuộc điều tra độc lập về đại dịch Covid-19 tại Hội
đồng Y tế Thế giới (World Health Assembly) và đã nhận được sự ủng hộ rộng rãi của
hơn 120 quốc gia.
Có thể nói Úc là quốc gia đầu tiên sau Hoa Kỳ
và là một trong số ít nước lên tiếng mạnh mẽ về việc mở một cuộc điều tra độc lập
với Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) về nguồn gốc virus corona và cách xử lý đại dịch ngay từ đầu.
Dù không chỉ đích danh Trung Quốc nhưng những
hành động này của chính quyền Úc rõ ràng đã chọc giận Bắc Kinh.
Đánh giá về những nỗ lực này của
Australia, hãng
tin Reuters cho rằng nó đã làm cho xung đột ngoại giao giữa Bắc
Kinh và Canberra trở nên xấu hơn.
Sau đó, xung đột ngoại giao leo thang vào
tháng 12/2020 khi nổ ra một cuộc cãi vã trên Twitter giữa hai quốc gia này.
Tất cả bắt đầu từ một dòng tweet gây sốc, BBC
đưa tin.
Ngày 30/11/2020, phát ngôn viên Bộ ngoại giao
Trung Quốc Triệu Lập Kiên đã đăng một bức hình giả mạo trên Twitter, như là phản
ứng trước một báo cáo kết tội hồi tháng trước về tội ác chiến tranh của Úc.
Ông Triệu viết: "Sốc trước việc binh lính
Úc sát hại thường dân và tù nhân Afghanistan. Chúng tôi cực lực lên án những
hành vi như vậy và kêu gọi họ phải chịu trách nhiệm."
Chưa đầy hai giờ sau, Scott Morrison, Thủ tướng
Australia, lên sóng truyền hình quốc gia yêu cầu Bắc Kinh xin lỗi. Dùng ngôn ngữ
không còn tính ngoại giao nhất cho đến nay, ông gọi nó là "thực sự kinh tởm,
xúc phạm sâu sắc, cực kỳ vô nhân đạo".
Một vài giờ sau, nữ phát ngôn viên Bộ Ngoại
giao Trung Quốc Hoa Xuân Oánh trả đũa. Bà nói: "Không phải Trung Quốc mà
chính Úc, nên cảm thấy xấu hổ."
Mới đây nhất, tháng 9/2021, Canberra một lẫn nữa
chọc giận Bắc Kinh khi ký một hiệp ước lịch sử với Mỹ và Anh, được gọi là Aukus.
Anh, Mỹ và Úc ký hiệp ước
Aukus để đối phó Trung Quốc
AUKUS: Trung Quốc phản
pháo, nói Hiệp ước Mỹ-Anh-Úc là 'vô trách nhiệm'
Với hiệp ước này, Mỹ và Anh lần đầu tiên cung
cấp cho Australia công nghệ đóng tàu ngầm chạy bằng năng lượng hạt nhân.
Hiệp ước này được coi là một nỗ lực nhằm chống
lại ảnh hưởng của Trung Quốc ở Biển Đông.
BBC trích dẫn người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Triệu Lập Kiên
nói rằng liên minh này có nguy cơ "gây tổn hại nghiêm trọng đến hòa bình
khu vực... và tăng cường cuộc chạy đua vũ trang".
Truyền thông nhà nước Trung Quốc đăng những
bài xã luận tương tự lên án hiệp ước, và một bài trên Hoàn cầu Thời báo, nói rằng
Úc hiện đã "tự biến mình thành kẻ thù của Trung Quốc".
Úc cũng nhiều lần chỉ trích cách đối xử của
Trung Quốc với người Duy Ngô Nhĩ, một vấn đề mà Trung Quốc luôn coi là vấn đề nội
bộ mỗi khi bị phương Tây nêu ra.
Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình và Thủ tướng Úc
Scott Morrison
Xung đột ngoại giao về vấn đề Đài Loan
Lithuania là một quốc gia cộng hòa nhỏ bé vùng
Baltics từng thuộc Liên Xô cũ và nay thuộc khối EU, với khoảng 2,8 triệu dân
nhưng lại dám mạnh mẽ lên tiếng chống lại Trung Quốc.
Lithuania là quốc gia thành viên EU đầu tiên
công khai bác bỏ chính sách ngoại giao cốt lõi của Trung Quốc về Đài Loan.
Đài Loan tăng đầu tư vào
Lithuania trong lúc Trung Quốc bất mãn
Lithuania cho mở Văn phòng
Đại diện Đài Loan làm TQ bực bội
Trang euroactive.com đưa tin Bộ Ngoại giao
Lithuania ra tuyên bố nói họ "vẫn tôn trọng nguyên tắc Một nước Trung Quốc,
nhưng sẽ kiên quyết phát triển quan hệ hai bên cùng có lợi với Đài Loan,"
theo BBC.
Điển hình nhất, tháng 7/2021, Lithuania tuyên
bố cho mở văn phòng đại diện của Đài Loan, chứ không phải Đài Bắc, ở thủ đô
Vilnius của nước này.
Khi văn phòng được mở vào tháng 11/2021, đây
là lần đầu tiên một quốc gia thành viên Liên minh châu Âu cho phép Đài Loan sử
dụng tên riêng của mình cho một văn phòng ở nước ngoài.
Tấm biển của cơ quan đại diện Đài Loan tại
Vilnius ghi tiếng Anh 'The Taiwanese Representive Office in Lithuania' và có cờ
'thanh thiên bạch nhật' của Đài Loan, tức Trung Hoa Dân Quốc.
Theo Lithuania thì văn phòng đại diện của Đài Loan
không phải là đại sứ quán
Cho đến nay, đa số các văn phòng đại diện Đài
Loan ở nước ngoài, tại các quốc gia không công nhận Trung Hoa Dân Quốc tức Đài
Loan, chỉ mang tên "văn phòng văn hóa - thương mại Đài Bắc".
Mặc dù Lithuania cho rằng văn phòng đại diện
của Đài Loan không phải là đại sứ quán. Nhưng theo BBC, đây
là "đại sứ quán trên thực tế (de facto embassy) của Đài Loan ở Lithuania,
và cũng là văn phòng đại diện mới nhất của Đài Loan ở châu Âu sau 18 năm.
Điều này rõ ràng đã động chạm đến Trung Quốc,
nước luôn tuyên bố Đài Loan "là phần lãnh thổ không thể tách rời", mặc
dù hòn đảo này từ lâu đã tự coi mình là một nhà nước dân chủ tự quản.
Tờ Thời báo Hoàn cầu của Đảng Cộng sản Trung
Quốc từng gọi Lithuanbia là "nước nhỏ, điên rồ" (crazy, tiny
country).
Xung đột ngoại giao giữa hai nước, vì vậy,
ngày càng rơi vào khủng hoảng.
Ngày 11/08/2021, Bộ ngoại giao Trung Quốc yêu
cầu nữ đại sứ Diana Mickeviciene của Lithuania phải rời khỏi nước này.
Đáng chú ý, bà chỉ vừa mới tới Bắc Kinh nhận nhiệm sở và vẫn còn đang trong thời hạn
cách ly 21 ngày theo quy tắc phòng chống Covid-19 của Trung Quốc, nhưng đã cho
biết bà sẽ về nước ngay sau khi hết thời hạn cách ly.
Trước đó một hôm, Bộ Ngoại giao TQ đã yêu cầu
Lithuania rút đại sứ về nước, và cho biết sẽ gọi đại sứ Trung Quốc trở về Bắc
Kinh
Đến ngày 21/11/2021, Trung Quốc đã rút đại sứ
về nước và chỉ để cấp đại biện là đại diện ngoại giao cao nhất ở Lithuania.
Phản ứng trước cách hành xử của Trung Quốc,
ngày 03/11/2021, Thứ trưởng Ngoại giao Lithuania Arnoldas Pranckevičius phê
phán cách Bắc Kinh "đối xử với nước ông".
Vị quan chức này kêu gọi các nước thuộc Liên
hiệp châu Âu cần phải "đứng lên bảo vệ dân chủ" trước cách hành xử
của Trung Quốc.
Cuộc đối đầu giữa Lithuania với Bắc Kinh được
ví như cuộc chiến giữa chàng David bé nhỏ chống lại gã khổng lồ Goliath Trung
Quốc.
Thủ tướng
Lithuania, bà Ingrida Simonyte trong một lần trả lời phỏng vấn BBC, cho rằng nước
bà cần ủng hộ dân chủ tại Belarus và tăng cường quan hệ với Đài Loan
'Trừng phạt thương mại'
Với
Úc
Các tuyên bố mang tính 'đối đầu' với Trung Quốc
của chính phủ Úc về vấn đề đại dịch Covid-19 đã gây lo ngại cho giới doanh nghiệp
và nông dân nước này về một cuộc chiến thương mại với Trung Quốc.
Phản ứng với các tuyên bố của Úc về điều tra
nguồn gốc virus corona, cuối tháng 4/2020,
Đại sứ Trung Quốc Thành Cảnh Nghiệp đe dọa nếu Úc tiếp tục muốn điều tra,
"nhân dân" Trung Quốc không xem Úc là bạn hàng tốt, không uống rượu
vang Úc, không ăn thịt bò Úc, không du lịch nước Úc và không cho con cái đến Úc
du học.
Cụ thể, tháng 6/2020,
Bộ Giáo dục Trung Quốc nói rằng sinh viên nước này cần cân nhắc lại việc chọn
du học tại Úc. Đây được coi là một sự đe dọa vào ngành giáo dục quốc tế vốn
mang về 38 tỷ AUD (613,000 tỷ đồng, 26 tỷ USD) mỗi năm cho xứ sở kangaroo.
Lời cảnh báo đối với sinh viên được đưa ra
theo sau việc Trung Quốc khuyến cáo du khách nước này tránh du lịch đến Úc.
Trong cả hai trường hợp, giới chức Trung Quốc
đều viện dẫn lý do là tệ phân biệt chủng tộc nhằm vào người gốc Á gia tăng
trong đại dịch, dù không nhắc đích danh Úc.
Trước đó, ngày 18/5/2020, Bộ Thương mại Trung
Quốc đã áp thuế chống bán phá giá 73,6% và thuế chống trợ cấp 6,9% lên lúa mạch
nhập khẩu từ Úc. Quyết định này có hiệu lực từ ngày 19/5 và có thời hạn 5 năm,
theo BBC.
Trung Quốc là thị
trường xuất khẩu rượu vang lớn nhất của các nhà sản xuất rượu vang của Úc
Tiếp đến, từ ngày 28/11/2020, Trung Quốc bắt đầu
áp thuế đối với rượu vang Úc với các mức thuế từ 107% đến 212%.
Giới chức ở Trung Quốc khi đó lập luận rằng một
số rượu vang Úc đang được bán ở Trung Quốc rẻ hơn (bán phá giá) so với ở thị
trường nội địa của Úc thông qua việc sử dụng trợ giá. Australia đã ngay lập tức
bác bỏ quan điểm này.
Không chỉ lúa mạch và rượu vang Úc, Bắc Kinh
còn nhắm vào các mặt hàng nhập khẩu từ Australia bao gồm than đá, đường, thịt
bò và tôm hùm.
Trong một biện pháp khác, Trung Quốc đã ngưng
"vô thời hạn" việc đối thoại kinh tế then chốt với Australia vào
tháng 05/2021.
Trước đó, Canberra đã miêu tả Đối thoại Kinh tế
Chiến lược Trung - Úc là một trong "những cuộc họp kinh tế song phương
hàng đầu với Trung Quốc".
Tuy nhiên, biện pháp này dường như không nhắm
vào các tuyên bố của Úc về điều tra nguồn gốc Covid-19 mà được coi là phản ứng
trực tiếp đối với việc chính phủ Úc hủy bỏ hai thỏa thuận mà bang Victoria đã
ký với Trung Quốc như một phần trong Sáng kiến Vành đai Con đường quan trọng của
Bắc Kinh, theo ông James Laurenceson,
Giám đốc Viện Nghiên cứu Australia - Trung Quốc.
Trung Quốc là đối tác thương mại lớn nhất của
Australia, chiếm 29% thương mại Úc với toàn cầu trong năm 2019, theo dữ liệu của
Bộ Ngoại giao và Thương mại nước này.
Đầu tư của Trung Quốc tại Úc đã giảm 61% trong
năm 2020, đạt mức thấp nhất trong vòng 6 năm qua, theo 'Cơ
sở Dữ liệu Đầu tư của Trung Quốc tại Australia' của Đại học Quốc gia
Úc.
Với
Lithuania
Gần đây, TQ đang nhắm vào nền dân chủ Baltic bằng
các biện pháp trừng phạt kinh tế như chặn xuất khẩu của nước này, sau khi
Lithuania cho phép Đài Loan mở văn phòng đại diện bằng tên của mình.
Trung Quốc đã phủ nhận việc ngăn chặn thương mại
từ Lithuania - điều này sẽ vi phạm các quy tắc thương mại toàn cầu - nhưng Liên
minh châu Âu cho biết họ đã xác minh các báo cáo về việc hàng hóa bị giữ lại tại
hải quan Trung Quốc, theo BBC.
Ngày 05/01/2022, BBC đưa tin công ty Tobacco
và Liquor Corp (TTL) của Đài Loan đã mua 20.000 chai rượu rum Lithuania chuẩn bị
vào thị trường Trung Quốc trước đó, sau khi họ có tin lô hàng này có thể bị chặn
không cho vào Trung Quốc.
Công ty nhà nước của Đài Loan đã mua lại lô hàng 20.000
chai rượu rum Lithuania mà Trung Quốc từ chối
Nguồn tin từ Bộ trưởng Tài chính Đài Loan và
người đứng đầu Văn phòng Đại diện Lithuania tại Đài Loan Eric Huang thông báo rằng
lô rượu rum có thể bị ngăn không cho vào Trung Quốc, theo hãng tin nhà nước
CNA.
Trong một động thái mới nhất, thứ Năm (10/02),
Cơ quan Thú y và Thực phẩm Nhà nước của Lithuania cho biết Trung Quốc ngừng nhập
khẩu thịt bò, sản phẩm từ sữa và bia của Lithuania, hãng
tin Reuters đưa tin.
Lý do được Tổng cục Hải quan Trung Quốc đưa ra
là do "thiếu giấy tờ" (lack of documentation), cơ quan này cho biết.
Nhưng cơ quan này cũng cho biết thêm:
"Cho đến nay vẫn chưa nhận được bất kỳ thông báo nào từ Trung Quốc rằng bất
kỳ thông tin hoặc dữ liệu nào bị thiếu".
Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Triệu
Lập Kiên (Zhao Lijian) từ chối binh luận về việc đình chỉ nhập khẩu thịt bò,
nhưng nói rằng Lithuania nên sửa chữa "những sai lầm" của mình.
"Những gì Lithuania nên làm là đối mặt với
thực tế, sửa chữa sai lầm của chính mình và trở lại đúng hướng là tuân thủ
nguyên tắc một Trung Quốc, thay vì nhầm lẫn giữa đúng với sai", ông Triệu
nói, hàm ý yêu cầu các nước phải công nhận Đài Loan là lãnh thổ của Trung Quốc.
Trung Quốc là nhà nhập khẩu thịt bò hàng đầu
thế giới nhưng các lô hàng từ Lithuania chỉ chiếm số lượng rất ít. Nước này chỉ
nhập khẩu 775 tấn thịt bò từ Lithuania vào năm 2021, trong tổng số 2,36 triệu tấn
thịt bò nhập khẩu trong năm đó, theo dữ liệu hải quan Trung Quốc.
Bên cạnh đó, có các báo cáo cho biết Trung Quốc
gây áp lực lên các doanh nghiệp ở châu Âu buộc họ phải loại Lithuania khỏi chuỗi
cung ứng của mình
------------------
TIN LIÊN QUAN
Úc đưa vụ tranh chấp rượu
vang với Trung Quốc lên WTO
19 tháng 6 năm 2021
.
Các nhà báo Australia rời
TQ 'trong bối cảnh bế tắc ngoại giao'
8 tháng 9 năm 2020
.
Cựu Thủ tướng Úc Kevin
Rudd: "Đừng đối đầu với Trung Quốc một mình"
29 tháng 5 năm 2021
.
Lithuania: Quốc gia châu Âu
dám thách thức Trung Quốc để rồi do dự
8 tháng 1 năm 2022
.
‘Chọc tức Bắc Kinh’, Đài
Loan mua 20.000 chai rum Lithuania
5 tháng 1 năm
No comments:
Post a Comment