Cái
gì bên dưới một cái hồ ở Nam California có thể “cứu” cả nước Mỹ?
Mỹ Anh - Saigon Nhỏ
5 tháng 2, 2022
https://saigonnhonews.com/wp-content/uploads/2022/02/GettyImages-1231057065-1-1024x682.jpg
Một góc khu vực thuộc
Salton Sea (ảnh chụp ngày 8 Tháng Hai 2021; David McNew/Getty Images)
Salton Sea là một cái hồ chết. Hình thành ngẫu
nhiên vào năm 1905 khi nước sông Colorado tràn qua và làm ngập một lưu vực,
Salton Sea từng trở thành địa điểm du lịch hấp dẫn hơn cả công viên quốc gia
Yosemite, thu hút nam thanh nữ tú trong đó có cả một “nam thanh” lừng danh tên
Frank Sinatra. Nhưng rồi Salton Sea chết dần. Nó là một cái hồ nội sinh, có
nghĩa là nước của nó không bao giờ xả ra đại dương; chúng thấm xuống đất hoặc
bay hơi. Điều này khiến Salton Sea có độ mặn cực cao – hơn cả nước biển Thái
Bình Dương. Môi trường độc hại Salton Sea không còn hấp dẫn. Bây giờ, Salton
Sea có thể lại hồi sinh. Bên dưới lòng hồ có một thứ mà nước Mỹ đang cần…
Salton Sea đã được chú ý vài năm gần đây, khi
chính quyền California thực hiện những dự án cứu môi trường. Năm 2018,
California thành lập Chương trình Quản lý Salton Sea. Cơ quan Tài nguyên Thiên
nhiên của tiểu bang công bố kế hoạch 10 năm để biến môi trường quanh Salton Sea
bớt độc hại; đồng thời đưa nước từ biển Cortés, khử muối rồi bơm vào hồ.
California cũng cam kết tài trợ hơn $270 triệu để thực hiện các dự án cải thiện
môi trường sống, ngăn bụi và xử lý chất lượng nước; chưa kể $220 triệu khác
trong khuôn khổ dự án ứng phó hạn hán; chưa kể Dự án Bảo tồn Môi trường sống trị
giá $206 triệu… Trong nhiều cái “chưa kể” liên quan Salton Sea, điều “chưa kể”
này mới thật sự thú vị: bên dưới Salton Sea, có rất nhiều lithium.
https://saigonnhonews.com/wp-content/uploads/2022/02/lithium-1600x1200-1-1024x768.jpg
“Vàng trắng”
lithium (pnnl.gov)
Wall Street Journal (ngày 5-2-2022) cho biết, ba công ty, trong đó có công ty thuộc sở hữu
tập đoàn Berkshire Hathaway Inc của ông trùm Warren Buffett, đang thúc đẩy kế
hoạch khai thác lithium ở Salton Sea. Giá lithium gần đây vọt lên với tốc độ
nhanh nhất trong nhiều năm do sự tắc nghẽn của chuỗi cung ứng và nhu cầu tăng mạnh
từ các nhà sản xuất xe điện. Theo ước tính của Ủy ban Năng lượng California,
Salton Sea có khả năng sản xuất 600,000 tấn lithium carbonate một năm – mức sản
lượng nhiều hơn cả sản lượng toàn cầu của công nghiệp khai thác lithium vào năm
2021. Nếu việc khai thác lithium tại Salton Sea được thúc đẩy, khu vực này có
thể tạo ra hàng nghìn việc làm. Imperial County – nơi có hồ Salton Sea, được
xem là xứ khỉ ho cò gáy với dân số 180,000 lâu nay phụ thuộc vào ngành nông
nghiệp nhiều biến động và mức lương thấp – có tỷ lệ thất nghiệp là 14,7% (tính
đến Tháng Mười Hai 2021), so với 6.5% của tiểu bang. Tỷ lệ nghèo 20% của
Imperial County là tỷ lệ cao thứ tư trong 58 county của California.
Sự hăm hở khai thác lithium tại Salton Sea bắt
đầu từ năm 2017 sau khi Ủy ban Năng lượng California trao các khoản tài trợ để
giúp thúc đẩy quy trình khai thác lithium. Berkshire Hathaway Energy, hiện tiến
hành các cuộc thử nghiệm tại một trong 10 nhà máy địa nhiệt của họ, đã nhận được
$6 triệu. Công ty nữa cũng nhận tài trợ từ chính quyền tiểu bang là
EnergySource Minerals ($2.5 triệu). Trong khi đó, công ty năng lượng San Diego
cho biết họ có kế hoạch động thổ nhà máy lithium vào cuối Tháng Sáu 2022 và có
thể bắt đầu hoạt động vào năm 2024.
Chuyển đổi lithium thành hóa chất cung cấp cho
pin là một thử thách lâu dài và tốn kém. Hiện tại, lithium chủ yếu được sản xuất
bằng cách khai thác mỏ đá cứng, đặc biệt ở Úc và Trung Quốc. Ở Nam Mỹ, nước muối
được bơm lên khỏi mặt đất, chờ bay hơi, để lại lithium. Để khai thác lithium trực
tiếp từ lòng hồ Salton Sea, theo lý thuyết, thợ mỏ khoan sâu hàng nghìn feet
vào lòng đất, đưa nước muối tồn tại tự nhiên lên bề mặt. Sau đó, công nghệ hóa
học sẽ được sử dụng để tách lithium ra khỏi mớ “súp” hỗn hợp chứa “tùm lum”
khoáng chất nóng hực đến 300 độ C. Hồ Salton Sea đặc biệt mặn và giàu
magnesium, kẽm, silicon cùng đủ thứ hầm bà lằng khoáng chất. Điều đó làm cho việc
trích xuất lithium trở nên khó khăn.
Với các nhà khai thác, công nghệ chưa hẳn là
điều quan tâm. Đáng lo hơn là sự chống đối của địa phương. Tháng Chín 2021, một
số cộng đồng người da đỏ đã kéo nhau xuống đường biểu tình. Họ nói rằng việc
khai thác lithium có nguy cơ làm cạn kiệt các dòng suối trên những mảnh đất tổ
tiên của họ nếu chẳng may người ta khoan “thủng” con suối. Một thách thức nữa đối
với các nhà sản xuất lithium là họ vẫn chưa tính toán được hết chi phí của công
nghệ chiết xuất nếu sản xuất theo qui trình thương mại. Việc xác định mức chi
phí cho những dự án như thế này là rất khó. Yuen Low, nhà phân tích tại Liberum
cho biết: “Các công ty cần xác định lượng nước muối được chiết xuất, với tỷ lệ
bao nhiêu và loại lithium nào, trong thời gian bao lâu và bao nhiêu hàm lượng
lithium có thể được thu hồi”. Những thập niên gần đây, dù người ta thử nghiệm
thành công việc sử dụng nhiệt độ cao và sulfuric acid để tách nikel ra khỏi quặng,
nhưng khi áp dụng quy mô thương mại thì lại gặp trở ngại.
Như nói ở trên, Salton Sea đã rơi vào tình trạng
suy tàn nửa thế kỷ qua. Các nhà khoa học cho biết, dòng chảy từ các hoạt động
nông nghiệp xung quanh đã trộn lẫn với phân bón và thuốc trừ sâu; trong khi lượng
nước tự nhiên giảm và lượng bốc hơi cao làm tăng độ mặn của Salton Sea lên hơn
gấp đôi so với nước biển. Gần như chẳng loài cá nào có thể sống nổi ở Salton
Sea, thậm chí chim chóc quanh khu vực. Salton Sea còn hăng hắc mùi lưu huỳnh. Nền
kinh tế địa phương tập trung vào nông nghiệp nhưng tình hình ngày càng điêu đứng,
đặc biệt khi người ta dời việc sản xuất cà chua sang Mexico. Imperial County từng
là trọng tâm của một số kế hoạch phát triển. Đầu những năm 2000, giới đầu cơ ùn
ùn đổ về để tìm kiếm mỏ kẽm dưới lòng hồ. Bất ngờ, giá kẽm giảm, “dân kẽm” lẳng
lặng chuồn, kéo theo sự “mất hứng” của bà con địa phương vốn hy vọng “ngọn gió
kẽm” có thể làm họ đổi đời.
Lần này, nhiều người tin rằng lithium sẽ làm
Salton Sea nói riêng và Imperial County bừng dậy sức sống. Nhu cầu lithium ngày
càng cao. Bank of America dự báo nhu cầu lithium tăng trung bình hàng năm là
28% từ nay đến năm 2025. Hiện có 14 dự án lithium đã qua giai đoạn thăm dò ở
Trung Quốc, Úc, Đức và Bắc Mỹ. Nhà điều hành Vulcan Energy Resource của Úc cho
biết họ đã bán hết sạch sản lượng theo kế hoạch trong 5 đến 6 năm đầu tiên từ
nhà máy địa nhiệt lithium ở Đức của mình, cho các nhà sản xuất xe hơi
Volkswagen AG và Renault SA, và nhà sản xuất pin LG Energy Solution Ltd.
Nhà máy đầu tiên của Vulcan ở Thung lũng Rhine
(Đức) sẽ bắt đầu chạy hết công
suất vào năm 2024 – cùng thời điểm trong kế hoạch của EnergySource tại
California; tương tự công ty Controlled Thermal Resources Ltd (CTR), nơi đã khoan
hai giếng sâu hơn 8,000 feet và ước tính có thể tạo ra khoảng 300,000 tấn
lithium carbonate mỗi năm, đủ để cung cấp điện cho một triệu ngôi nhà. Tháng Bảy
2021, đại gia xe hơi General Motors Co đã loan báo khoản đầu tư hàng triệu đôla
vào CTR để có thể được quyền ưu tiên xài lithium của công ty này.
No comments:
Post a Comment