Vì vẫn không thể nào thôi bị ám ảnh bởi câu chuyện Đồng
Tâm, ngồi đọc lại bài viết từ tháng Tư 2017. Tướng Hùng (và ngay cả Tướng Chung
- nghe nói) đã thành người ngoài cuộc trong bi kịch sáng 9-1. Nhưng tôi vẫn muốn
mọi người nghĩ tiếp câu chuyện đất đai, không của riêng ai, này:
NẾU ĐỒNG
TÂM LÀ QUÊ CỦA TƯỚNG CHUNG, TƯỚNG HÙNG
Trên văn bản, người dân Đồng Tâm bị coi là những người
"chiếm đất quân sự", đang "sử dụng đất quốc phòng tại sân bay Miếu
Môn" (Thông báo 162/TB-UBND, ngày 16-5-2016). Rồi, hôm qua, 18-4-2017 -
báo chí lạnh lùng coi họ là những người "gây rối trật tự công cộng".
Nhưng, trên đất có dân. Dân không phải là những con
số khô khốc xuất hiện trong các văn bản. Hầu hết người dân thuộc 14 hộ có đất bị
lấy giao cho Viettel này đã sống ở Đồng Tâm lâu đời. Kể cả thời bị đưa vào hợp
tác xã, họ vẫn liên tục an cư, canh tác trên mảnh đất ấy cho đến khi Viettel cắm
bảng gọi đó là "khu đất quân sự".
Dù ngày 14-4-1980, Phó thủ tướng Đỗ Mười ký quyết định
113/TTg "duyệt cấp cho Bộ Quốc phòng (BQP) 208 hecta thuộc xã Trần Phú,
Nông trường Lương Mỹ", xây dựng đợt I sân bay Miếu Môn. Nhưng, từ đó đến
nay, chẳng có cái sân bay nào được xây ở đây cả. Cho tới trước khi có "Dự
án", BQP "chưa hề thực hiện bồi thường, hỗ trợ cho các hộ đang sử dụng
đất" ở đó và cho tới ngày 1-12-2014, cả BQP lẫn tỉnh Hà Sơn Bình trước
đây, lẫn Hà Tây và Hà Nội về sau, “chưa có văn bản nào xác định ranh giới khu đất
này”.
Trên thực tế, ở đây, cũng có một đơn vị quân đội, Lữ
đoàn 28 (nhận bàn giao từ Bộ Tư lệnh Công binh từ năm 1989). Về mặt nội bộ thì
năm 1992, Lữ 28 có tiến hành lập sơ đồ khu đất. Nhưng, mãi tới năm 2014, đơn vị
này mới có văn bản gửi Sở Tài Nguyên Môi trường Hà Nội xin cấp giấy chứng nhận
quyền sử dụng đất 236,7 hecta, nhiều hơn 28,7 hecta so với diện tích mà năm
1980 Thủ tướng cấp. Ngày 27-3-2015, Bộ Tổng Tham mưu mới thu hồi 50,03 hecta đất
thuộc khu này từ Lữ 28 để giao cho Viettel.
Cả về pháp lý và thực tế, phần lớn khu đất 236,7
hecta này, chưa từng được làm thủ tục hợp lệ (theo Luật Đất Đai năm 1993) và
chưa từng được BQP sử dụng đúng mục đích mà quyết định 113/TTg giao. Lẽ ra, năm
2014, khi vùng này bắt đầu đô thị hóa (sau 6 năm nhập vào Hà Nội), Chính phủ
nên thu hồi để cân nhắc sử dụng phần tài nguyên quốc gia đó sao cho hiệu quả nhất.
Nếu "Dự án A1" mà Viettel đang tiến hành thực sự vì "mục đích quốc
phòng" thì, trước hết, Chính phủ cũng nên cân nhắc chọn một chỗ trống dọc
đường HCM thay vì đẩy quân đội vào thế "tranh" với dân bờ xôi, ruộng
mật.
Nếu phần tài nguyên quốc gia đó được khai thác sao
cho hữu ích nhất trong giai đoạn phát triển thời bình của đất nước thì, thay vì
Quân đội hay các nhà kinh doanh địa ốc, trước hết, những cư dân ở đây phải được
hưởng lợi từ nguồn tài nguyên đó. Gia đình họ đã chịu đựng "quy hoạch
treo" 37 năm, nay, khi đất tăng giá tại sao họ lại trở thành người ngoài
cuộc.
Hãy nghe câu chuyện thực dân Pháp và hãng Shell ứng
xử với nông dân ở Nhà Bè hồi đầu thế kỷ (Tư liệu của nhà báo Mai Bá Kiếm (Ba Kiem Mai), hậu duệ của người trong cuộc):
Năm 1911, hãng Shell (tập đoàn Anh - Hà Lan) đến Nhà
Bè đầu tư Cảng và kho chứa xăng dầu. Chính quyền Pháp thay vì đứng ra đền bù đất
rồi giao cho Shell mà để cho Shell thương lượng trực tiếp với 3 chủ đất tại
đây, thuê 100 mẫu, thời hạn 99 năm. Lúc bấy giờ, 3 chủ đất đang cho cả trăm tá
điền thuê với mức 10 giạ lúa/1.000m2/năm). Shell đàm phán giá thuê cao gấp 5 lần,
lại được lãnh tiền hàng tháng qua Cheque.
Chủ đất rất mừng, nhưng Dân luật Giản Yếu 1883 do
người Pháp áp dụng ở Nam kỳ sau khi áp đặt chế độ thuộc Pháp lên vùng đất này
đã trao cho các tá điền quyền tiên mãi (được ưu tiên mua cùng giá, mà chủ đất định
bán cho người khác hoặc được ưu tiên thuê cùng giá mà chủ đất định cho người
khác thuê với giá cao hơn). Tuy tá điền không thuê nổi theo giá Shell thuê
nhưng họ có quyền không ký giấy khước từ thuê đất.
Không có đủ giấy khước từ của tá điền, thì chủ đất
không thể ký hợp đồng với Shell. Do đó, chủ đất phải thương lượng cho tá điền
được hưởng tiền thuê đất mấy năm đầu mà hãng Shell trả, để tá điền chịu ký tờ
khước từ thuê đất. Bỗng nhiên, tá điền có một cục tiền, có nhiều tá điền đi vô
vùng sâu mua ruộng để làm chủ. Có nhiều tá điền - như ông nội nhà báo Mai Bá Kiếm
(cụ Mai Bá Điền 1885 - 1979) - vừa lãnh được một cục tiền vừa xin được vào hãng
Shell làm.
14 hộ dân thuộc xã Đồng Tâm không phải là "tá
điền". Có 4 hộ đã "sử dụng đất" trước khi khu vực này bị Thủ tướng
giao cho BQP, phần lớn còn lại đã sử dụng đất trước khi Luật Đất Đai 1993 có hiệu
lực (15-10-1993). Có một trường hợp, ông Nguyễn Văn Thúy, mua lại nhà đất của 4
hộ công nhân có nguồn gốc là "tài sản thanh lý của công ty vôi đá Miếu Môn
(ngày 30-8-2001). Cho dù phần có giá trị nhất ở đây là 25 nghìn mét vuông khuôn
viên, nhưng biên bản thanh lý lại chỉ ghi mấy nhà xưởng rách nát chứ không ghi
đất.
Nhưng, BQP chỉ làm việc với Chính quyền. Các chủ đất
thực sự đã không được coi là chủ thể của các vòng đàm phán. Mức đền bù mà họ được
ấn định là: đất ở 2,2 triệu/m2 (được công nhận tối đa 300 m2); đất vườn, ao hồ
1,54 triệu/m2 (tối đa 180m2); đất trồng cây hàng năm và cây nông nghiệp 108
nghìn đồng/m2 [Khi đền bù, Viettel có tăng mức công nhận đất ở lên gấp 5 lần].
Riêng trường hợp ông Thúy không được đền bù phần đất (25 nghìn m2).
Nếu không bị quy hoạch, cho dù nguồn gốc thế nào thì
theo Luật Đất Đai hiện hành, 14 hộ nông dân này cũng sẽ được ưu tiên công nhận
quyền sử dụng đất (kể cả ông Thúy rồi cũng sẽ được "thủ đắc theo thời hiệu"
- ông và 4 hộ công nhân đã canh tác đất ấy 16 năm qua).
Chưa có nhà nghiên cứu nào tìm xem, có bao nhiêu người
dân Thủ Thiêm đang ở trong khu Sala; có bao nhiêu người dân Tân Thuận đang ở
trong khu Phú Mỹ Hưng; bao nhiều người dân Văn Giang đang ở trong Ecopark....
Và, nếu các ông chủ Phú Mỹ Hưng, Ecopark, Sala... phải thương lượng trực tiếp với
các chủ đất, có thể tiến trình xây dựng các thành phố ấy sẽ không nhanh như thế
nhưng chính quyền sẽ tránh được xung đột trực tiếp với dân; các khoản chênh lệch
địa tô sẽ được ăn chia giữa các nhà đầu tư và nông dân (nông dân có thể nhận tiền
mặt hoặc cổ phần từ các khu đô thị này); và, lợi nhuận mà các đại gia thu được
chưa chắc đã thấp hơn vì họ chia sẻ công bằng với nông dân thay vì chi không thể
hạch toán được với các quan tham nhũng.
Từ đất nông nghiệp mà muốn xây nhà thì chi phí duy nhất
mà con người phải bỏ ra là san lấp. Chỉ vì một quyết định hành chánh (cho đổi mục
đích sử dụng) mà giá đất có thể tăng hơn 20 lần (từ 108 nghìn đồng lên 2,2 triệu
đồng/m2) thì "nhóm lợi ích" và bọn tham nhũng không xâu xé
"chênh lêch địa tô" mới lạ. Nhà nước có thể giữ quyền quy hoạch đất
nông nghiệp để bảo đảm an ninh lương thực. Nhưng khi chuyển đổi quy hoạch, khoản
"chênh lệch địa tô" đó phải thuộc về nông dân chứ không phải là các
nhóm lợi ích. Nhà nước sẽ chỉ hưởng lợi nhờ giá tính thuế chuyển quyền sử dụng
đất tăng lên.
An ninh, quốc phòng là “lợi ích quốc gia” và lợi ích
của 90 triệu dân, không thể chỉ có 14 hộ dân chịu thiệt. Ngay cả khi Nhà nước
“trưng mua” đất của dân cho “mục đích quốc phòng” thì vẫn phải theo đúng giá thị
trường. Tôi nghĩ, các nhà lãnh đạo Hà Nội và Viettel biết giá đất ở Đồng Tâm chắc
chắn không phải là 2,2 triệu/m2, đừng nói là 108 nghìn vì bị quy là đất nông
nghiệp. Viettel (đơn vị chi tiền đền bù) nên đàm phán lại với dân nếu dứt khoát
cần đất ở đó. BQP và Hà Nội nếu muốn sử dụng tiếp gần 180 hecta còn lại thì
cũng nên đàm phán với dân theo nguyên tắc này.
Cả Tướng Chung lẫn Tướng Hùng và các vị trong Thường
vụ Hà Nội nên bình tâm. Chỉ cần đặt tình huống, 14 hộ bị thu hồi đất ở Đồng Tâm
không phải là gia đình ông Căng, ông Tứ, ông Toán, bà Nguyệt, ông Thùy... mà là
nhà mình thì sao. Cụ Kình cũng từng là lãnh đạo địa phương như quý vị đấy thôi.
Đừng nghĩ quý vị sẽ là ngoại lệ khi các khoản "chênh lệch địa tô" được
các thế hệ đi sau mang ra chia chác.
--------------------------------------------------
.
Thụy My - RFI
Đăng ngày: 12/01/2020 - 18:50
Hôm
nay 12/01/2020 khoảng 25 nhà hoạt động xã hội ở Paris tập họp tại quảng trường
Trocadéro, thủ đô nước Pháp nhằm để tang cho các nạn nhân trong vụ Đồng Tâm ở
Việt Nam, mở đầu tuần lễ tưởng niệm cho đến ngày Chủ nhật 19/1 tới.
Tưởng niệm cụ Lê Đình Kình và các nạn nhân trong vụ
tấn công Đồng Tâm tại quảng trường Trocadéro, Paris, ngày 12/01/2020. DR
Thông cáo của nhóm « Những người ủng hộ nạn
nhân Đồng Tâm » kêu gọi mọi người Việt Nam trong tuần lễ 12-19/01/2020
dành thì giờ cầu nguyện cho các nạn nhân của bạo lực trong vụ cưỡng chế, mặc đồ
đen, để avatar thể hiện thông điệp đoàn kết, tôn trọng luật pháp và nhân quyền,
hành xử văn minh, phi bạo lực.
Trả
lời RFI Việt ngữ, kỹ sư Đỗ Thành ở Paris cho biết :
« Những sự việc đã xảy ra ở Đồng Tâm là nỗi đau cho
những người còn có tấm lòng hướng về đất nước. Chính vì vậy, chúng tôi là những
người đang sống trong một đất nước tự do bắt buộc phải lên tiếng – tiếng nói của
lương tâm. Tiếng nói của lòng xót xa cho đồng bào trong nước, đang sống trong một
nước mà luật pháp bị chà đạp bởi quyền lợi của một nhóm mà người ta gọi là «
nhóm lợi ích », không có công bằng, công lý cho người dân.
Người dân đen - người nông dân canh tác trên mảnh đất
của ông cha để lại - lúc nào cũng là những người thiệt thòi, trước những đảng
viên lòng tham không đáy. Chính vì vậy mà người Việt tại Paris chúng tôi chiều
hôm nay phải cho cộng đồng thế giới biết được rằng người dân Đồng Tâm không cô
đơn.
Cộng đồng ở Paris hay ở các quốc gia khác như tại
Úc, Mỹ, Đức sẽ hướng về Đồng Tâm, đốt lên ngọn đuốc thương xót và kính phục cụ
Lê Đình Kình. Chúng tôi cũng lập một bàn thờ nhỏ, thắp lên vài nén nhang cho cụ.
Theo tin tức mà chúng tôi nhận được, cụ Kình không phải là người duy nhất hy
sinh, mà có con của cụ là ông Lê Đình Công thì phải - tôi cũng không biết chắc
lắm, không biết có người nào khác nữa không.
Chúng tôi tụ họp tại quảng trường Trocadéro ở Paris
vào lúc 3 giờ chiều hôm nay, Chủ nhật. Cùng nhau mặc đồ màu đen, đốt lên những
ngọn nến để tưởng nhớ những người đã hy sinh trong cuộc tấn công ở Đồng Tâm – cụ
Lê Đình Kình và gia đình cụ. Chúng tôi cũng ghi lại hình ảnh, những tiếng nói
phản biện của các nhân sĩ tại Paris, nhờ quý Đài phổ biến để bà con trong và
ngoài nước thấy được tấm lòng của những người con hải ngoại và đặc biệt là
thành phố Paris hướng về quê nhà ».
Một facebooker bị bắt vì « đưa tin xuyên tạc » vụ Đồng
Tâm
Hôm nay báo chí trong nước đưa tin công an quận Ninh
Kiều thành phố Cần Thơ đã tạm giữ hình sự ông Chung Hoàng Chương, 43 tuổi,
chủ tài khoản Facebook « Chương May Mắn » vì « đăng tải thông tin xuyên
tạc », « làm mất uy tín » cơ quan Nhà nước và lực lượng vũ trang thi
hành nhiệm vụ ở xã Đồng Tâm, huyện Mỹ Đức, thành phố Hà Nội.
No comments:
Post a Comment