Tuổi Trẻ Online
31/01/2020 20:16 GMT+7
TTO
- Sự sống sót tiến hóa của mầm bệnh phụ thuộc vào việc lây nhiễm sang vật chủ mới.
Trong khi hệ thống miễn dịch của vật chủ mới cố gắng tiêu diệt mầm bệnh thì mầm
bệnh cũng sẽ 'tìm cách' tiến hóa để tồn tại bằng cách sang tiếp một loài mới nữa.
Trong 50 năm qua, loài người trải qua một loạt các bệnh
truyền nhiễm có sức lây lan nhanh. Cuộc khủng hoảng căn bệnh thế kỷ HIV/AIDS những
năm 1980 bắt nguồn từ loài vượn lớn; virus Zika bắt nguồn từ loài muỗi; dơi ăn
trái truyền dịch Ebola; heo truyền cúm A/H1N1 và hiện nay, dơi được cho là nguồn
cơn của dịch virus
corona.
Nhưng vì sao các đại dịch lại thường bắt nguồn từ động
vật?
Theo đài BBC, con người luôn luôn có nguy cơ mắc bệnh
từ động vật, bởi vì hầu hết các động vật đều mang một loạt mầm bệnh trong cơ thể.
Sự sống sót tiến hóa của mầm bệnh phụ thuộc vào việc lây nhiễm sang vật chủ mới.
Trong khi hệ thống miễn dịch của vật chủ mới cố gắng
tiêu diệt mầm bệnh thì mầm bệnh cũng sẽ "tìm cách" tiến hóa để tồn tại
bằng cách sang một loài mới.
Có nghĩa là cả mầm bệnh và vật chủ giống như bị nhốt
trong một trò chơi tiến hóa vĩnh cửu là cố gắng tìm ra những cách mới để tiêu
diệt lẫn nhau.
Ngày càng nhiều động vật hoang dã sống trong các
thành phố lớn - Ảnh: GETTY
Trong khi đó, sự phát triển kinh tế thế giới, biến đổi
khí hậu đang loại bỏ và làm thay đổi môi trường sống của động vật, thay đổi
cách chúng sống, nơi chúng sống và loài nào ăn loài nào.
Cách sống của con người cũng đã thay đổi, với 55%
dân số toàn cầu hiện đang sống ở các thành phố, con số này 50 năm trước là 35%.
Những thành phố lớn hơn này cung cấp những ngôi nhà mới cho động vật hoang dã:
chuột, gấu trúc, sóc, cáo, chim, chó rừng, khỉ...
Chúng có thể sống trong không gian xanh như công
viên, vườn nhà và để lại những chất thải ở khắp nơi, khiến cho không gian đô thị
xuất hiện thêm rất nhiều bệnh mới.
Sự biến đổi của môi trường, khí hậu hiện nay đang đẩy
nhanh quá trình này. Nhu cầu du lịch quốc tế gia tăng khiến tốc độ lây lan của
dịch bệnh mới trở nên nhanh và ở quy mô rộng hơn.
Dịch virus corona hiện nay có tốc độ lan nhanh chóng
mặt cũng vì những nguyên nhân này. Chỉ trong vòng 1 tháng kể từ sau khi Trung
Quốc báo cáo về trường hợp nhiễm bệnh đầu tiên, đến nay đã có hơn 9.600 ca nhiễm
trên toàn cầu, hơn 200 người trong số đó đã tử vong. Con số lây nhiễm dự kiến sẽ
còn tăng thêm trong thời gian tới.
Những ai có nguy cơ nhiễm dịch bệnh cao nhất?
Đó là nhóm đối tượng sống ở thành phố nhưng làm việc
trong ngành chế biến thực phẩm, dọn dẹp vệ sinh, chăm sóc động vật, do có nhiều
cơ hội tiếp xúc nguồn và người mang mầm bệnh.
Nhóm đối tượng này cũng có thể có hệ thống miễn dịch
yếu hơn do dinh dưỡng kém, thường xuyên tiếp xúc với không khí chất lượng thấp
hoặc điều kiện không vệ sinh. Và nếu bị nhiễm bệnh, họ thường ít chú ý và không
đủ điều kiện đến cơ sở y tế.
Dịch bệnh mới lây lan nhanh chóng ở các thành phố lớn
vì dân cư đông đúc; hàng nghìn người có thể hít thở cùng bầu không khí và chạm
vào cùng một bề mặt.
Một trong các nguyên nhân đáng chú ý khác là trong một
số nền văn hóa, người dân sử dụng động vật hoang dã để làm thức ăn, khiến virus
gây bệnh dễ lây truyền từ động vật sang người.
Đại dịch là một phần của tương lai của chúng ta
Các chuyên gia nhận định rằng, con người phải chấp
nhận sự xuất hiện của dịch bệnh như là một phần của tương lai của chúng ta. Việc
"chủ động thừa nhận" đặt chúng ta vào thế mạnh hơn để chống lại các đại
dịch mới.
Cách đây một thế kỷ, đại dịch cúm Tây Ban Nha đã lây
nhiễm khoảng nửa tỉ người và giết chết 50 - 100 triệu người trên toàn thế giới.
Sau đó, các tiến bộ khoa học và sự rót vốn đầu tư cho nghiên cứu y tế toàn cầu
đã giúp loài người ít nhiều có thể đương đầu với những căn bệnh như thế trong
tương lai.
Tuy nhiên, rủi ro là điều không thể báo trước. Bất cứ
thời điểm nào trong tương lai, con người cũng sẽ trải qua những dịch bệnh lớn.
------------------------------------
No comments:
Post a Comment