Mặc Lâm, biên tập viên RFA
2013-01-11
Câu
chuyện vừa rồi của người nữ nghệ sĩ mang tên Kim Chi đã làm những ngươi theo
dõi các sự kiện trên Internet trong và ngoài nước sửng sốt và xúc động.
Sửng
sốt vì chị đã có một hành động rất anh dũng khi viết thư gửi cho Hội Điện Ảnh
Việt Nam từ chối không chấp nhận một bằng khen có chữ ký của Thủ tướng Nguyễn
Tấn Dũng và thẳng thắn viết rằng “Tôi không muốn trong nhà tôi có chữ ký của
một kẻ đang làm nghèo đất nước, làm khổ nhân dân. Với tôi, đó là một điều rất
tổn thương vì cảm giác của mình bị xúc phạm”.
Người
biết chuyện xúc động vì nữ nghệ sĩ Kim Chi là người tập kết ra bắc khi tuổi còn
xanh đến nay đã hơn 70 nhưng tấm lòng với đồng đội với đất nước của chị vẫn giữ
vững như ngày đầu bước chân lên dãy Trường sơn trình diễn những vở kịch giúp
vui cho bộ đội. Những con người một thời cống hiến ấy nay đang sống thiếu thốn
chật vật và thậm chí bị chính người đồng chí của mình bóc lột, chèn ép.
Mặc
Lâm tiếp nối câu chuyện của chị dưới những góc nhìn khác để chúng ta hiểu thêm
cá tính một con người như thế nào mà lại đủ can đảm thốt lên một câu có sức
mạnh lay động cả triệu con tim như thế.
Từ
chối chứ không chống đối
Mặc Lâm: Thưa chị Kim
Chi, rất cám ơn chị đã nói giúp rất nhiều người cái ý nghĩ của họ đối với một
lãnh đạo đã đánh mất toàn bộ niềm tin trong lòng nhưng do lo sợ bị trấn áp cách
này cách khác đã không đủ can đảm để phát biểu như chị. Xin chị cho biết bắt
đầu từ yếu tố nào khiến chị phản ứng mãnh liệt đến như thế?
Nghệ sĩ Kim Chi: Phản ứng vừa rồi
của chị vì chị nghĩ là một ông Thủ tướng mà ông ấy làm ra bao nhiêu vụ như
Vinashin rồi thứ nọ thứ kia, tỷ này tỷ kia bây giờ ký một cái bằng để khen chị
thì chị cảm giác tổn thương nên chị từ chối vậy thôi chứ không phải là thái độ
chống đối hay gì cả.
Cuộc
đời này “sắc sắc không không” lắm nhưng dẫu như vậy thì cũng không nên để cho
người dân khổ. Chị đa cảm lắm, khi nhìn thấy ngày ngày những chuyện người ta bị
mất đất mất đai, bị tranh giành bởi một nhóm người nào đó thì nhiều khi chị
ngồi chị khóc ngon lành. Chị nghĩ nếu người điều hành đất nước mà để xảy ra
những việc đó thì đâu có giỏi, đâu có hay mà nắm quyền làm gì?
Chính
xuất phát từ xem TV, đọc báo thấy những chuyện ấy nó đau lòng quá nên chỉ mong
mỏi nếu bỗng dưng ngủ dậy nghe ổng làm đơn từ chức thì mình cảm ơn ổng lắm. Để
ai đó có năng lực có tâm, có tài người ta thay thế. Chính vì thấy những điều đó
nên chị hành động như vậy thôi.
Mặc Lâm: Chị có thể cho
biết việc làm ngoại mục này của chị chỉ một mình chị thôi hay có sự đồng cảm
của gia đình, đặc biệt là người bạn đời của chị hiện nay, người mà nếu có gì
xảy ra cho chị thì anh ấy cũng không thể tránh phiền hà…
Nghệ sĩ Kim Chi: Ông xã bây giờ của
chị ổng dạy tại Đại học Bách khoa ổng rất là ủng hộ chị. Khi cái thư của chị
viết “Tôi không muốn trong nhà tôi có chữ ký của người làm nghèo đất nước”, ổng
bảo cho anh thêm một câu nữa là “làm khổ nhân dân”…Chị bảo đúng, đúng, hay quá!
Cho nên ngay trong gia đình thì ông chồng chị rất là ủng hộ chị với một thái độ
cương trực thẳng thắn như vậy.
Mặc Lâm: Vậy thì cũng
phải chia lời cám ơn và sự ngưỡng mộ đối với ông xã của chị nữa! Sau khi câu
chuyện lan rộng trên Internet chị có nhận được những phản hồi gì hay không?
Nghệ sĩ Kim Chi: Từ mấy hôm nay rất
nhiều người gọi điện tới hầu hết tỏ lòng ủng hộ, ngưỡng mộ chị. Có một vài bạn
hơi lo lắng cho chị nhưng chỉ chả thấy sao cả. Quan niệm đầu tiên của chị là:
sống phải tử tế. Sống trung thực, không cúi đầu trước bất cứ cái gì. Nói về sự
nghiệp điện ảnh thì chị có đóng góp nhưng chị thấy không có gì quá nhiều đâu
nhưng nếu cộng với lĩnh vực sân khấu thì rõ ràng là mình có con số cộng.
Mặc Lâm: Chị có thể cho
thính giả biết một ít về những hoạt động trong lĩnh vực phim ảnh và sân khấu
cũng như quá trình công tác sau khi chị tập kết hay không?
Nghệ sĩ Kim Chi: Sau khi chị tốt
nghiệp lớp diễn viên đầu tiên, lúc đó chị đi tập kết ba chị là liệt sĩ chống
Pháp. Sau đó chị thi vào trường điện ảnh, tốt nghiệp khóa diễn viên đầu tiên
nhưng thấy miền Bắc lúc đó rất là ít phim, mỗi năm chỉ có một phim thôi, mình
chen lấn chờ đợi thì khó mà lúc ấy chiến trường miền Nam thì cần văn nghệ, thế
là chị xung phong ra chiến trường nên chị là người nữ nghệ sĩ đầu tiên vượt
Trường sơn.
Hồi
đó có cái vui là chị đóng nhiều vai chính làm MC cho nhiều đoàn Văn công Giải
phóng. Đi đến đâu thì bộ đội rất yêu quý và đặt cho biệt danh là “Người đẹp
rừng xanh”! Chị hay nói giỡn là xanh với khỉ dọc thì em đẹp hơn là cái chắc rồi
đó…
Nói
vui để em thấy rằng chị có những ký ức lớn lao và sâu xa nhiều thì phải nói là
sân khấu. Chị ở sân khấu chiến trường 10 năm, phục vụ đồng bào và chiến sĩ,
đuổi giặc ngoại xâm dành lại đất nước.
Nghệ
sĩ ưu tú
Mặc Lâm: Được biết chị đã
từng nhận danh hiệu “Nghệ sĩ ưu tú”, cảm giác khi nghe tin mình được một giải
thưởng danh giá như vậy của chị ra sao?
Nghệ sĩ Kim Chi: Chị phải nói như
thế này, khi chị nghe mình được phong “Nghệ sĩ ưu tú” thì cảm xúc đầu tiên là
chị khóc. Chị khóc không phải cho chị nhưng chị nghĩ mình may mắn là chị còn
trở về để thấy thắng lợi thấy mọi thứ. Hôm nay dẫu muộn màng vẫn còn được ghi
nhận. Chị thương những người đồng đội của chị, những người mà đến bây giờ họ
rất là thiệt thòi thậm chí họ gửi hài cốt lại chiến trường. Có những người cho
đến bây giờ họ không có một quyền lợi gì hết.
Thương
chớ, xót xa chớ. Thương những người đồng đội của chị họ không được trở về như
chị. Chị may mắn tốt nghiệp ở miền Bắc rồi đi vào chiến trường, đi diễn và có
nghề có nghiệp còn các đồng đội của chị thì họ ở dưới ruộng họ lên họ vào đoàn
cho nên trình độ họ thấp kém họ không được như chị. Cho nên khi hết chiến tranh
các bạn chị chỉ về vườn vì họ đi chiến đấu chỉ bằng tinh thần yêu nuớc thôi chứ
còn sự nghiệp thì họ không có cho nên rất tội nghiệp.
Tuy
nhiên chị nghĩ rằng những người đã ra đi thì không toan tính đâu. Hôm nay chị
trả lời với em chị cũng nói rằng tuổi trẻ của chị không hề biết suy tính bất cứ
cái gì được hay mất mà khi đi thì bom đạn dọc đường cái chết nó rình rập. Đã là
dấn thân thì cảm thấy rất tự hào vì được hiến dâng cho đất nước, thật sự như
thế.
Mặc Lâm: Có một quãng
thời gian rất dài chị theo chân nhiều binh chủng trên con đường Trường Sơn,
trong ngần ấy tháng năm ký ức lớn và sâu đậm nhất của chị còn lắng lại là gì?
Nghệ sĩ Kim Chi: Ký ức sâu đậm nhất
trong cuộc đời của chị thì đó là chị đã từng diễn trong lúc pháo bầy bắn tới,
khán giả chết nhưng mà mình không chết. Chị di chuyển với đồng đội thì đồng đội
bị bắt, bị giết, bị mổ vú bị Tàu ăn thịt nhưng chị vẫn còn sống. Tất cả những
cái đó nó thành ký ức rất sâu đậm. Chiến tranh khắc khoải trong lòng chị cho
nên chị nghĩ bây giờ mình sống thì phải tiếp tục làm điều gì đó cho con người
khỏi giết hại lẫn nhau. Để cho người với người thương nhau cho nên ký ức sâu
đậm nhất của chị là ký ức chiến trường.
Mặc Lâm: Chị đóng phim
cũng nhiều mà diễn trên sân khấu cũng không ít. Xin chị nhắc lại cho người hâm
mộ một vài tác phẩm mà chị có tham gia.
Nghệ sĩ Kim Chi: Phim thì chị đóng
hơn 20 phim mà trong đó các vai bà Chín trong “Biển sáng”, Sáu Hiền trong “Bài
ca không quên”, rồi “Biệt Động Sài Gòn” đóng vai vợ của tướng Nguyễn Ngọc Liên,
rồi một loạt những vai mà chị kể ra không hết…nếu em hỏi vai nào làm chị hài
lòng nhất thì chị buồn cười lắm không biết sao cứ mỗi lần xem lại thì chị thấy
mình có những cái dở. Lại không bằng lòng mình, lại muốn một cái gì mới hơn…tức
là thật tình mà nói chưa bao giờ chị bằng lòng với những cái vai nào của mình
hết.
Những
năm đi chiến trường chị đóng một số vai trên sân khấu như Bà giáo Minh Tú trong
“Trận đấu thầm lặng”, hay “Đêm nay ngày mai” đóng vai cô gái diễn viên không
chuyên nghiệp, rồi đóng một loạt các vai khác.
Khi
chị ốm thì không ai thay thế được hết! Coi như chị không diễn thì vở đó bỏ! Có
những hôm chị đang nằm bệnh viện thì cơ quan, đoàn hát phải đến xin phép rồi
phải dìu chị đến sân khấu, bắt võng cho chị nằm…tới vai thì nhảy ra… lúc đó tự
nhiên như lên đồng không còn thấy ốm đau gì nữa. Diễn xong thì lại sốt đùng
đùng và mọi người lại đưa về! Đấy là những ký ức sâu đậm.
Mặc Lâm: Cuộc sống nghề
nghiệp của chị hiện nay ra sao? Chị đã về hưu chưa và đời sống kinh tế của gia
đình như thế nào? Chị có sống nổi với tiền nhuận bút mà nhiều nghệ sĩ vẫn cho
là đồng lương rất hạn hẹp hay không?
Nghệ sĩ Kim Chi: Bây giờ công việc
của chị hiện nay là viết. Chị viết kịch bản nhiều tập, rồi chị viết sân khấu.
Năm rồi chị cũng được cái giải nho nhỏ đó là giải khuyến khích cho vở “Sao hôm
sao mai”. Công việc của chị bây giờ chủ yếu là viết nhưng chị viết chủ yếu để
tự hoàn thiện mình và cũng để kiếm sống nếu như người ta dàn dựng thì mình cũng
có thu nhập. Đồng lương của đất nước mình đối với mọi người, đối với văn nghệ
sĩ nó rất khiêm tốn như em đã biết. Mình nằm chung trong cái mặt bằng chung của
đất nước thì mọi gnười đều như thế chứ không phải riêng mình nên chị không thấy
thiệt thòi gì bởi vì mình đâu thoát ra khỏi cái cộng đồng người Việt mình. Mọi
người đều giống như thế trừ những người buôn bán người ta giàu có thì mình phải
chấp nhận thôi.
Bằng
lòng với hiện tại
Mặc Lâm: Hiện nay chị
đang giảng dạy bộ môn gì và công tâm mà nói chị có bằng lòng với những gì chị
đã và đang có hay không, đặc biệt là sự nghiệp sân khấu và điện ảnh?
Nghệ sĩ Kim Chi: Năm qua chị mới
đựơc xét là nghệ sĩ ưu tú thôi còn trứơc đây không được bởi vì người ta đòi hỏi
phải có huy chương, huân chương vàng hay bạc nhưng như em biết chiến tranh thì
ai người ta dại gì tổ chức hội diễn để cho bom đạn giết chết! Cho nên chị chả
có huân chương huy chương gì cả.
Sau
này khi chị đi học đạo diễn sân khấu ở Bungary thì chủ yếu chỉ giảng dạy. Giảng
dạy về diễn viên và học trò chị bây giờ đã rất nhiều em thành đạt có cả nghệ sĩ
nhân dân, nghệ sĩ ưu tú nữa. Thành ra chị thấy rất vui, hạnh phúc nên tóm lại
nếu em hỏi chị ấn tượng gì trong cái nghề nghiệp của mình thì chị nói chung như
thế.
Chị
có thời gian giảng dạy tại thành phố Hồ Chí Minh, vừa giảng dạy vừa đi đóng
trong những vai nó vừa phải thôi chứ không có gì lớn cho nên chị thấy là thành
tựu đóng phim mình không có nhiều đâu. Nếu so với chị Trà Giang thì chị không
bằng người ta đâu cho nên có lần báo chí hỏi chị tại sao chị đi chiến trường,
chị có nghĩ là nếu ở lại thì chị cũng vượt lên đỉnh vinh quang như chị Trà
Giang…Chị bảo không đâu, mỗi người có một số phận, chị không dám so sánh, hơn
nữa chị thấy chị Giang rất là giỏi và khi cái may mắn nó đến nó còn có việc qua
tay đạo diễn giỏi, kịch bản tốt nữa chứ không phải ai ở lại miền Bắc đóng phim
cũng đều đạt đỉnh cao như vậy hết.
Chị
bằng lòng về mình, bằng lòng mọi cái bởi vì thế này, không phải chị thỏa mãn
nhưng vì chị đã cố gắng hết mình nhưng chỉ tới được mức đó thôi, chị rất vui và
không có sự bất mãn nào hết.
Thật
lòng chị rất yêu đất nước yêu nhân dân và yêu tất cả. Chị làm nghệ thuật cho
tới bây giờ sáng tác, viết lách cũng với cái tâm làm thế nào cho con người biết
yêu thương nhau. Chứ bây giờ người ta đang xâu xé, tranh dành mọi thứ khiến chị
đau đớn khắc khoải lắm.
Mặc Lâm: Chị cũng biết
đấy, “lời nói thẳng cho một nhà độc tài không khác gì thọc tay vào ổ kiến lửa
để tìm sự thật”! Chị có lo lắng về những gì sắp xảy ra sau khi câu nói nổi
tiếng của chị được hàng triệu người biết tới hay không?
Nghệ sĩ Kim Chi: Cũng có người lo là
bây giờ người ta đưa lên mạng như thế thì có thể bị tù, bị bắt, bị còng đầu hay
không thì nói thẳng ra là chị không sợ. Chị tin vào chân lý. Nếu thật ra một
chính quyền mà bắt chị bỏ tù thì đúng là cái chính quyền đó có vấn đề lắm rồi
phải không? Vì vậy chị không sợ, chị không tin là có chuyện đó xảy ra.
Chị
vững tin như thế vì con người có lương tri còn nhiều lắm. Lẽ phải còn nhiều lắm
vì vậy những người mong cái gì tốt đẹp cho quê hương cho đất nước vẫn còn rất
nhiều.
Chị
với tư cách của một người cộng sản, mà một người cộng sản chân chính thì mong
những đìều tốt đẹp cho dân tộc mình, cho nhân dân mình. Chị hành động như một
người cộng sản vì chị nghĩ rằng nếu họ rút lui thì đó là hành động yêu nước.
Yêu nứơc lớn lắm chứ không phải lúc nào nhận nhiệm vụ cũng là yêu nước đâu.
Nhiều khi rút lui lại càng yêu nước hơn.
Hiện
nay bất ngờ chị thấy mấy ngàn người lên mạng ủng hộ, thế thì chị rất vui vì
thấy rằng mình không cô đơn và trong cuộc sống này nếu mình nói tiếng nói phải
thì được rất nhiều người đồng tình.
Mặc Lâm: Dựa vào niềm tin
nào mà chị cho rằng mình sẽ không thể bị bách hại hay ngay cả ném đá nếu người
ta muốn, trong đó có cả yếu tố chụp mũ cho rằng chị bị mua chuộc bởi nước
ngoài?
Nghệ sĩ Kim Chi: Khi chị hành động
thì chị nói thật với Lâm là chị tin vào lẽ phải, tin vào số đông người. Chị đã
nói người tốt còn nhiều lắm. Cũng có thể ai đó người ta lo lắng người ta nói em
làm cho đài hải ngoại có thể em khai thác thế này thế kia nhưng chị không tin,
vì nếu mình cứ nghĩ như thế thì mãi mãi thế giới này không bao giờ hiểu nhau
hết.
Chị
không sợ gì cả vì chị có chính kiến, có suy nghĩ riêng của chị. Đừng nghĩ là
người ta ở nước ngoài là người ta xấu. Hiện nay Việt kiều bao nhiêu người gửi
tiền gửi của về ủng hộ xây dựng đất nước, làm bao nhiêu điều lớn lao. Chị rất
cảm phục, ngưỡng mộ bởi vì chị coi là người ta yêu nước bằng nhiều con đường,
nhiều cách.
Mặc Lâm: Xin cám ơn nghệ
sĩ Kim Chi về cuộc nói chuyện ngày hôm nay.
Copyright
© 1998-2011 Radio Free Asia. All rights reserved.
------------------------------------------------
No comments:
Post a Comment