Du Tử Lê
Wednesday,
August 01, 2012 4:15:51 PM
Trong số những nhạc sĩ sinh trưởng ở miền Nam, thuộc thế hệ
(19)40, chẳng những thành danh sớm mà, từ giai điệu tới ca từ cũng mượt mà,
giầu có, là cố nhạc sĩ Anh Việt Thu.
Nhạc
sĩ Anh Việt Thu
Ông
là tác giả nhiều ca khúc nổi tiếng khi còn rất trẻ. Nhưng dường như định mệnh
ngỗ ngược đã chỉ dành cho ông nửa miệng cười! Tôi muốn nói, cùng thời với ông,
có những nhạc sĩ được dư luận, báo chí nhắc nhở tới như những tài hoa trẻ của
nền tân nhạc Việt, dù số lượng sáng tác của họ được quần chúng biết đến ít hơn,
hoặc giá trị thực hữu của những ca khúc đó là điều cần phải xét lại!
Trả
lời câu hỏi điều gì dẫn tới sự bất công này? Một bằng hữu cùng giới với nhạc sĩ
Anh Việt Thu cho rằng, vì ông mất quá sớm! Khi ông chưa bước tới tuổi 37 (theo
cách tính phương Tây). (1)
Tôi
không đồng ý lắm với lý giải này. Tuy nhạc sĩ Anh Việt Thu từ trần có phần sớm
sủa hơn các bạn đồng nghiệp của ông - Nhưng chúng ta đừng quên, ngay tự năm
1956, ở tuổi 17, Anh Việt Thu đã nổi tiếng với ca khúc “Giòng
An Giang”. Và, chỉ ít năm sau, khi vừa bước qua tuổi hai mươi, ông đã
khiến không ít nhạc sĩ của miền Nam thời đó, phải nghiêng người, bất ngờ trước
độ chín tới của tài hoa ông, qua ca khúc “Tám
Điệp Khúc”. Ðể rồi sau đấy, hàng loạt sáng tác khác mang tên Anh Việt
Thu, liên tiếp ra đời. Chúng ta có thể kể những ca khúc như “Chân dung,” “Ða
tạ,” “Người ngoài phố,” “Hai
Vì Sao Lạc” hay các bài “Nhớ nhau hoài,” “Gió về miền xuôi,” “Xa dấu
ngựa hồng” phổ thơ Thiên Hà, v.v.
Nói
cách khác, ngay tự những bậc thềm thứ nhất của 20 năm VHNT miền Nam, nhạc sĩ
Anh Việt Thu đã có mặt, định hình như một tên tuổi đáng kể.
Lại
nữa, khác hơn nhiều nhạc sĩ cùng trang lứa với mình, Anh Việt Thu được ghi nhận
là một trong rất ít nhạc sĩ được đào luyện chính quy từ trường ốc. Theo tiểu sử
được phổ biến gần đây, trên trang mạng Wikipedia/Bách khoa toàn thư mở thì,
nhạc sĩ Anh Việt Thu, tên thật Huỳnh Hữu Kim Sang tốt nghiệp thủ khoa khóa 1
trường Quốc Gia Âm Nhạc Saigon (QGÂN). Cũng trong năm 1963, ông đã đệ trình
luận án “Không có tiếng động trong âm nhạc” tại nhạc viện Tokyo. Ðồng thời ông
cũng là chủ tịch Hội Sinh Viên trường QGÂN/Saigon. Cùng với nhà thơ Thiên Hà,
Anh Việt Thu chủ trương chương trình Phù Sa, tuần báo Văn Nghệ Truyền Thanh cho
đài phát thanh Saigon; và Giờ Âm Nhạc Anh Việt Thu trên đài truyền hình Việt
Nam đầu thập niên (19)70...
Nhạc
sĩ Anh Việt Thu (Tranh Tạ Tỵ).
Ðề
cập tới hiện tượng “bất công” thường thấy trong VHNT, cố nhà văn Mai Thảo gọi
đó là “cái duyên trong văn nghệ”. Nhiều người có thực tài nhưng bị lãng quên.
Và, ngược lại. Tôi nghĩ nhạc sĩ Anh Việt Thu, ở trường hợp thứ nhất. Trường hợp
“định mệnh ngỗ ngược chỉ dành cho ông nửa miệng cười!” Nhưng trường hợp nào
thì, giá trị tự thân nhiều sáng tác của cố nhạc sĩ Anh Việt Thu, cũng vẫn là
những hạt ngọc sẽ mãi còn lấp lánh trong kho tàng tân nhạc Việt.
Ðiển
hình như ngay tự sáng tác đầu tay, ca khúc “Giòng An Giang,” Anh Việt Thu đã
rất sớm cho thấy tính chất cá biệt trong sáng tác của mình.
Nhìn
lại hơn nửa thế kỷ tân nhạc Việt, chúng ta có rất nhiều những ca khúc mang tên
hoặc, nói về một dòng sông. Nhưng chúng ta không có bao nhiêu ca khúc được tác
giả cho dòng nhạc của họ theo chân dòng sông, tới những nơi chốn dòng sông ấy
đi qua, ở cùng. Như:
“Giòng An Giang sông
sâu sóng biếc/Giòng An Giang cây xanh lá thắm “Lả lướt về qua Thất Sơn/Châu Ðốc
giòng sông uốn quanh/soi bóng Tiền Giang Cửu Long...” (2)
Ngay
đoạn mở đầu của “Giòng An Giang,” tác giả đã đem vào được ca khúc của mình 2
địa danh nổi tiếng của miền Nam là Thất Sơn, Châu Ðốc và, Tiền Giang (một trong
chín nhánh sông của Cửu Long giang).
Nếu
ca từ của ca khúc vừa kể, là thứ ngôn ngữ dung dị thích hợp với dòng chảy êm đềm,
ngọt ngào của dòng An Giang thì, qua tới “Tám điệp khúc” ca từ lại được tác giả
mặc cho chúng một chiếc áo khác. Chiếc áo có nhiều game màu lênh đênh những gập
ghềnh vận mệnh đất nước:
“Trời làm cho mưa bay giăng giăng mây tím dệt
thành sầu/Bàn tay năm ngón mưa sa/Dìu anh trong tiếng thở/Ðưa tiễn anh đi vào
đời/Mẹ Việt Nam ơi! Hai mươi năm ngăn lối rẽ đường về...” (3)
Cụm
từ “Mẹ Việt Nam” khá phổ biến trong nhiều ca khúc nói về tình yêu quê hương.
Nhưng, theo tôi, có lẽ giai điệu và ca từ “Tám điệp khúc” của Anh Việt Thu tha
thiết, chân thành nhất, khiến người nghe dễ đồng cảm với tác giả. Nó không có
tính cách kêu gào, thét gọi khiến “Mẹ Việt Nam” (nếu nghe được) tôi sợ, đôi khi
cũng phải... giật mình!?
Cũng
trong ca khúc “Tám điệp khúc,” dù được Anh Việt Thu viết cách đây đã trên dưới
nửa thế kỷ, nhưng khi ông dùng tính từ “thiêng” để rọi sáng nghĩa ngữ cho danh
từ “sóng,” trong câu “Ôi sóng thiêng em về trời” - Rồi tính từ ấy đã được lại
nhiều lần ở đoạn kết:
“...Rừng thiêng lá
đổ âm u/Rừng thiêng vang tiếng gọi/Ôi núi thiêng em về nguồn/Mẹ Việt Nam ơi!
Con xin ghi xin khắc nguyện lời thề” - Thì ngay hiện tại, tôi e cũng khó có một
nhạc sĩ trẻ tuổi nào, có được!
Song
song với việc sáng tác nhạc, đầu thập niên (19)70, nhạc sĩ Anh Việt Thu còn hợp
tác với một người bạn có nhà in là nhà thơ Nguyễn Vương, thành lập nhà xuất bản
Ngạn Ngữ. Mục đích của nhà Ngạn Ngữ không phải để in nhạc của Anh Việt Thu. Ông
chủ trương in truyện, thơ của một số tác giả quen thuộc.
Tôi
không biết tính tới ngày từ trần, tác giả “Tám điệp khúc” đã xuất bản được bao
nhiêu tác phẩm. Chỉ biết, một trong những cuốn sách cuối cùng mang tên nhà Ngạn
Ngữ là truyện dài “Với nhau, một ngày nào” của Du Tử Lê, phát hành tháng 11 năm
1974.
Bìa
sách của nhà xuất bản Ngạn Ngữ
Tôi
muốn nhấn mạnh khi làm xuất bản, nhạc sĩ Anh Việt Thu không chỉ trả hết tiền
tác quyền một lần cho tác giả mà, ông còn cho tác giả được chọn họa sĩ trình
bày bìa, cũng như thỏa mãn mọi đòi hỏi khác của tác giả, nếu có. (4)
Sự
kiện này cho thấy, nhạc sĩ Anh Việt Thu không chỉ là một nhạc sĩ tài hoa; ông
còn là người có một nhân cách đáng quý trọng trong đời thường nữa.
Du
Tử Lê
(Calif.
tháng 8 - 2012.)
Chú
thích:
(1)
Theo tư liệu của nhà thơ Thiên Hà thì Nhạc sĩ Anh Việt Thu tên thật Huỳnh Hữu
Kim Sang, sinh năm 1939 tại Cao Miên. Một năm sau, gia đình trở về Việt Nam,
mới làm khai sinh cho ông - Ghi sinh ngày 24 tháng 8 năm 1940, tại Cái Bè, Mỹ
Tho. Ông mất ngày 15 tháng 3 năm 1975, tại Saigon, để lại vợ và 2 con. Một
người bạn khác của Anh Việt Thu, nhà thơ Vũ Anh Sương cho biết, họ Huỳnh có
người em ruột tên là Việt Thu. Ðể nhớ đến trách nhiệm làm anh của mình, ông
chọn bút hiệu Anh Việt Thu.
(2)
, (3): Theo Wikipedia, Bách khoa toàn thư mở.
(4):
Bìa.
No comments:
Post a Comment