August
14, 2012 By Alan Phan 77 Comments
BLOG CỦA CÁC BẠN
BCA NGÀY THỨ BA 14/8/2012
Từ A đến Z
Qua
bài “Lạm bàn về căn bệnh dối trá
tại Việt Nam”, Giáo sư Trần Kinh Nghị từ Hà Nội đề cập tới điều có thể
nói hài hước – nhưng chua chát – rằng “ở Việt Nam mọi thứ đều giả, chỉ
có dối trá là có thật!”
Một
nhà giáo dục luôn quan tâm cho vận nước, dân tộc là GS Hà Văn Thịnh từ Huế cảnh
báo rằng tình trạng giả dối ở Việt Nam giờ lan tỏa từ “A đến Z”,
khi cảnh nhiễu nhương, tự tung tự tác đang hoành hành xã hội Việt Nam:
Vì
giờ người ta giả dối từ A tới Z, từ trên xuống dưới. Ai muốn làm gì thì làm, ai
muốn lừa ra sao thì lừa, muốn tự tung tự tác hay ăn cướp thế nào đó vẫn được.
GS
Hà Văn Thịnh
“Trong
bản chất xã hội Việt Nam có sự giả dối, vô cảm, ích kỷ, sự tàn nhẫn. Đó là tất
cả những gì biểu hiện của văn hóa Việt Nam hiện nay. Nói ra chẳng ai thích đâu.
Nhưng đó là sự thật. Vì sao? Vì giờ người ta giả dối từ A tới Z, từ trên xuống
dưới. Ai muốn làm gì thì làm, ai muốn lừa ra sao thì lừa, muốn tự tung tự tác
hay ăn cướp thế nào đó vẫn được.”
Theo
GS Trần Kinh Nghị, thì dối trá thoạt nghe qua cũng chỉ là một thói đời không
mấy tốt đẹp vốn nhan nhản trong xã hội loài người, nên người ta dễ tưởng
rằng “không có gì nguy hại lắm”. Nhưng, khi “Lạm bàn về căn
bệnh dối trá ở Việt Nam”, GS Trần Kinh Nghị không khỏi lưu ý rằng “Ở
Việt Nam bệnh dối trá có những đặc thù riêng”.
Những “đặc
thù riêng” ấy là như thế nào ?
Tác
giả giải thích:
“Nó
bắt nguồn từ thời kỳ cách mạng giải phóng dân tộc, trải qua nhiều biến cố lịch
sử với những phong trào thi đua và những đợt cải cách ruộng đất, cải tạo công
thương, nhân văn giai phẩm v.v… khiến xã hội bị xáo trộn, lòng người đảo điên.
Những thời kỳ kinh tế khắc khổ cũng khiến con người ta trở nên bon chen và thủ
đoạn. Tất cả tạo nên lối sống và tư duy phức tạp, thường mang tính hai mặt, nói
và làm không đi đôi với nhau.”
Căn bệnh trầm kha
Vẫn
theo GS Trần Kinh Nghị, thói “làm thì láo, báo cáo thì hay” cùng thói “chạy
theo thành tích” vốn phát xuất từ thời XHCN ở Miền Bắc đã góp phần làm trầm trọng
thêm căn bệnh dối trá ở Việt Nam hiện nay, và đã trở thành “căn bệnh trầm kha
bám sâu rễ trong toàn xã hội đến độ ai không biết nói dối, không biết làm ẩu và
không biết ‘ăn theo nói leo’ thì không thể tồn tại”.
Và
tác giả báo động rằng tệ nạn bè phái, tham nhũng nghiêm trọng tràn lan trên
khắp quê hương hiện nay cũng có nguyên nhân sâu xa từ căn bệnh dối trá ấy, để
từ đó, sinh sôi và dung dưỡng cho “những kẻ bất tài, vô đạo đức nhưng thích làm
quan”.
Nhà văn Nguyên Ngọc
qua bài “Cần một cuộc tự vấn” đã thẳng thắn đề cập tới “một
trạng thái chán chường sâu sắc và mênh mông về đạo đức xâm chiếm mọi con người”.
Theo cái nhìn của nhà văn Nguyên Ngọc thì tâm trạng chán chường trước sự sa sút
về đạo đức ấy phát sinh từ một “căn bệnh” cứ “vây kín
quanh mình”, “va vào đâu cũng gặp” dưới “mọi kiểu
trắng trợn hay tinh vi”, đó là sự giả dối.
Nhà
văn Nguyên Ngọc phân tích:
“Tôi
cho rằng căn bệnh nặng nhất, chí tử nhất, toàn diện nhất của xã hội ta hiện nay
là bệnh giả dối. Chính cái giả dối tràn lan khiến người ta không còn thật sự
tin vào bất cứ điều gì nữa. Câu hỏi thường trực bây giờ: Tốt để làm gì? Sạch để
làm gì? Quên mình để làm gì? Xả thân chống lại cái xấu, cái giả để làm gì? Liệu
rồi có ai, có cơ chế nào bảo vệ những nỗ lực đạo đức đó không? Hay thậm chí bị
cả cơ chế quật đánh lại như vẫn thấy không hề ít?”
Đang thống trị xã
hội
Nhà
văn Trần Mạnh Hảo cũng không tránh khỏi âu lo khi căn bệnh giả dối ấy “đang
thống trị xã hội” Việt Nam, mà chủ yếu bắt nguồn từ tình trạng thiếu trung thực
của nền giáo dục nước nhà: Nhưng toàn bộ hệ thống đã hư, đã sai rồi, thì phải
thay đổi cả hệ thống mới cải tạo được xã hội hiện nay. Hiện sự giả dối đang
thống trị xã hội chúng ta.
Nhà
văn Trần Mạnh Hảo
“Sự
giả dối tồn tại ở xã hội Việt Nam lâu rồi. Ngay trong lãnh vực giáo dục, ông
phó Thủ tướng Nguyễn Thiện Nhân phụ trách các mặt văn hóa-giáo dục cũng khẳng
định là tình trạng thiếu trung thực trong giáo dục là bệnh lớn nhất tại VN.
Mà
giáo dục là gì? Giáo dục là dạy cho con người trở thành người. Nó dạy cho con
người phải có đạo đức. Mà cái đầu tiên của đạo đức là chân thật. Giả dối thì
trái ngược lại, là phản giáo dục. Vừa rồi nhà bác học toán học Hoàng Tụy cũng
vừa viết một bài rất hay góp ý cho Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng về tái cấu trúc xã
hội
Theo
GS Hoàng Tụy thì không thể nào tái cấu trúc xã hội. Bởi vì tái cấu trúc là
những bộ phận rời. Nhưng toàn bộ hệ thống đã hư, đã sai rồi, thì phải thay đổi
cả hệ thống mới cải tạo được xã hội hiện nay. Hiện sự giả dối đang thống trị xã
hội chúng ta.”
Cả một hệ thống
Cách
nay chưa lâu – tức hồi cuối năm ngoái, vào một buổi chiều cuối năm, khi “giá
rét và nỗi buồn… tràn ngập tâm hồn khiến nỗi lòng chùng xuống”, TS Nguyễn
Xuân Diện đã phóng bút bài “Chiều cuối năm nhìn lại”, qua đó ông
không quên lưu ý tới “những vụ giết người cướp của ngày càng táo bạo,
kẻ thủ ác tuổi đời càng ngày càng trẻ và cách thức giết người càng ngày càng dã
man, độc án, quyết liệt” hơn.
Nhà
văn Trần Mạnh Hảo cũng có cái nhìn tương đồng về việc xã hội Việt Nam ngày nay
– mà theo lời ông, “xuống cấp chưa từng thấy”:
“TS
Nguyễn Xuân Diện nói thế là chính xác bởi vì điều đó có rất nhiều người đã
khẳng định rồi. Ngay cả nghị viên Quốc hội Việt Nam Dương Trung Quốc cũng nói
rằng thế hệ chúng ta là thế hệ mất gốc. Mà mất gốc là mất những giá trị tốt đẹp
của Việt Nam.
Còn
xã hội Việt Nam hiện nay, về mặt đạo đức, xuống cấp chưa từng thấy. Tình trạng
này đầy tràn những mặt báo “lề phải”: Ngày nào cũng cướp, cũng giết, cũng có
những tội phạm xã hội khủng khiếp. Nó tràn lan, không còn là hiện tượng riêng
lẻ, mà cả hệ thống như vậy rồi.”
Nếu
ngày xưa – cách nay hơn một thế kỷ – nhà thơ Trần Tế Xương than phiền và báo
động tình trạng xã hội VN lúc đó suy đồi về đạo đức, khi:
Nhà
kia lỗi đạo con khinh bố
Mụ nọ chanh chua vợ chửi chồng
Mụ nọ chanh chua vợ chửi chồng
thì
ngày nay, tình hình đạo đức sa sút ngày càng trầm trọng trong nước đang gây bất
an, trăn trở triền miên cho những người có tâm huyết với quê hương.
Lời bình của Alan:
Một
bạn BCA gởi tôi bài viết trên đăng trên BBC cách đây vài tháng để xin tôi câu
bình luận. Thực tình, tôi không chắc là mình có được sự hiểu biết sâu rộng về
xã hội này cũng như một góc nhìn khách quan để đánh giá một vần nạn có thể nói
là nghiêm trọng và căn bản trong sự vận hành của một quốc gia.
Tôi
xin dành sân chơi này cho các bạn: những người con của tổ quốc đang trải nghiệm
trong môi trường; đang có những băn khoăn bức xức (hay đang an hưởng hạnh
phúc); muốn nhìn thấy một Việt Nam khác biệt (hay vẫn như thế); và có một tình
yêu quê hương sâu đậm (hay makeno).
Tôi
xin đề nghị vài câu hỏi.
Sự
giả dối có lan tràn từ A đến Z hay không? Hay chỉ là cục bộ và không trầm trọng
đến vậy?
Đây
có phải là một vấn đề cơ chế cần tái cấu trúc toàn bộ? Hay có thể sừa sai từng
phần?
Nếu
sự xuống cấp của xã hội quá tồi tệ thì bản thân và gia đình bạn sẽ chịu đựng và
tốn tại như thế nào? Trong bao lâu?
Yếu
tố nào đã gây nên những hệ quả này: dân trí, kinh tế, lịch sử hay thể chế?
Bạn
có thể tạo cho mình một ốc đảo thanh bình giữa những nhiễu nhương?
Let
the game begins…trong những ngày hè lười biếng và nóng nực.
Alan
----------------------------------------
No comments:
Post a Comment