Úc
cải thiện giao thương nhưng vẫn đề phòng Trung Quốc về an ninh
Thu Hằng - RFI
Đăng ngày: 10/11/2023 - 11:05
Bắc Kinh và Canberra muốn “gác
lại quá khứ đế hướng tới tương lai”. Chuyến công du Trung Quốc bốn ngày (04
- 07/11/2023) của thủ tướng Anthony Albanese, cùng với một phái đoàn doanh nhân
hùng hậu, khẳng định rằng “một mối quan hệ vững chắc” giữa hai
nước chỉ “có lợi cho tương lai”. Ông Anthony Albanese là thủ tướng
Úc đầu tiên công du Trung Quốc kể từ năm 2016.
Thủ tướng Úc Anthony Albanese (T) gặp chủ tịch Trung
Quốc Tập Cận Bình tại Đại lễ đường Nhân dân, Bắc Kinh, Trung Quốc, ngày
06/11/2023. AP - Lukas Coch
Rất nhiều dấu hiệu cho thấy lãnh đạo hai nước cố cải thiện quan hệ song
phương, vốn đã trở nên căng thẳng hơn dưới thời thủ tướng Úc Scott Morrison.
Cũng thời điểm đó, ngành ngoại giao Trung Quốc theo đuổi chính sách “chiến
lang”, phản ứng rất hung hăng khi Canberra chỉ trích tình hình nhân quyền ở
Trung Quốc hoặc kêu gọi điều tra quốc tế độc lập về nguồn gốc Covid-19. Để trừng
phạt, Bắc Kinh đã tăng thuế đối với hàng loạt sản phẩm Úc như đại mạch, thịt
bò, rượu vang và ngừng nhập khẩu than, khiến Úc mất vài tỉ đô la.
Những căng thẳng dường như biến mất dưới nụ cười của ông Tập Cận Bình khi
tiếp thủ tướng Albanese cùng với lời hứa Trung Quốc và Úc có thể trở
thành “những đối tác tin cậy”. Đây là bước tiếp theo trong quá
trình cải thiện quan hệ song phương kể từ cuộc gặp giữa ông Tập và ông Albanese
vào tháng 11/2022 tại Bali, Indonesia. Thủ tướng Úc cũng đề nghị chủ tịch Trung
Quốc xóa các hàng rào thuế quan còn lại, kêu gọi “nối lại hoàn toàn
giao thương tự do”. Từ đó, Trung Quốc đã lần lượt xóa bỏ hạn chế về nhập khẩu
cỏ khô, gỗ, đại mạch và chấp nhận xét lại mức thuế 218% đối với rượu vang
Úc.
·
Đọc
thêm : Trung Quốc xóa « siêu thuế » nhập khẩu lúa mạch Úc,
tỏ thiện chí giảm căng thẳng
Trung
Quốc và Úc cùng tỏ thiện chí xoa dịu
Cả Trung Quốc và Úc đều tỏ thiện chí cải thiện quan hệ song phương. Bắc
Kinh đã chọn củ cà rốt thay vì cây gậy. Một mặt, theo nhà nghiên cứu Neil
Thomas chuyên về chính trị Trung Quốc tại Asia Society, được AFP trích dẫn, “Bắc
Kinh thừa nhận là sự phát triển kinh tế và chiến lược ngoại giao chiến lang gặp
thất bại”. Kế hoạch ly tán Mỹ-Úc “lại đẩy Canberra về phía
Washington gần hơn và gây tổn hại cho chính nền kinh tế Trung Quốc”.
Tom Harper, chuyên gia về chính sách đối ngoại của Trung Quốc, cũng có
chung nhận định trên trang The Conversation, cho rằng “sự thay đổi
trong chính sách đối ngoại của Trung Quốc có thể được lý giải là những nỗ lực của
Bắc Kinh để đối phó với một nền kinh tế trong nước ngày càng khó khăn, tỉ lệ thất
nghiệp ở giới trẻ đạt mức kỉ lục… Đây có thể được coi là một nỗ lực nhằm thiết
lập thêm quan hệ đối tác ở cấp quốc tế hơn là chống lại toàn bộ phương Tây”.
Chuyến công du Mỹ sắp tới của chủ tịch Tập Cận Bình và cuộc họp thượng đỉnh với
tổng thống Joe Biden phần nào giải thích cho xu hướng này.
Về phần Úc, chuyến công du của ông Albanese “mang tầm quan trọng
lớn cho quốc gia”, theo bà Louise Edwards, chuyên gia về Trung Quốc và là
giáo sư danh dự Đại học New South Wales, vì ông trấn an được hàng triệu người
dân Úc lo lắng về mối quan hệ xấu đi với Trung Quốc dưới thời chính phủ trước.
Bà nhận định : “Các nhà xuất khẩu Úc trong mọi lĩnh vực hoan nghênh sự
trở lại với cách tiếp cận chín chắn hơn, bởi vì rất nhiều người trong số này chịu
tổn thất liên đới vì những tính toán chính trị nhỏ nhặt và ngắn hạn”.
Cách tiếp cận bớt đối đầu hơn của thủ tướng Albanese có lẽ đã mang lại kết
quả. Trong 8 tháng đầu năm 2023, dường như Úc đã xuất đến 6 tỉ đô la hàng hóa
sang Trung Quốc, so với 85 triệu đô la vào cùng kỳ năm 2022. Trong buổi làm việc
tại Bắc Kinh, thủ tướng Úc và chủ tịch Trung Quốc nhất trí tiếp tục hợp tác
trên quy lớn trong nhiều lĩnh vực, đặc biệt là lương thực, năng lượng, biến đổi
khí hậu và giáo dục.
Ông Tập hoan nghênh “những đối tác tin cậy” “đang đi
đúng hướng để cải thiện và phát triển mối quan hệ song phương” vì hai
nước không có “bất kỳ tranh chấp lịch sử hay xung đột lợi ích sâu sắc
nào”. Còn thủ tướng Albanese nhấn mạnh: “Nhờ vị trí địa lý gần
nhau, sự bổ trợ kinh tế giữa hai nước và mối quan hệ chặt chẽ giữa hai tộc khiến
chúng ta trở thành những đối tác quan trọng của nhau trong hiện tại và tương
lai”.
Giáo sư Zhiqun Zhu, chuyên về quan hệ quốc tế tại Đại học Bucknell,
Pennylvania, được trang Japan Times trích dẫn ngày 08/11, khẳng định chuyến
công du của thủ tướng Úc cũng có thể là ví dụ hay cho các đối tác khác của Mỹ về
cách thức mà họ “có thể và phải” xử lý khôn khéo mối quan hệ
giữa Washington và Bắc Kinh trong bối cảnh địa-chính trị ngày càng bất ổn.
·
Đọc
thêm : Mỹ sẽ giúp Úc xây dựng ngành công nghiệp chế tạo tên lửa
Nghi
ngờ về an ninh
Dù chuyến công du Trung Quốc của thủ tướng Albanese được coi là một bước
tiến mới trong tiến trình xoa dịu quan hệ, giữa hai nước vẫn tồn tại nhiều bất
đồng, đặc biệt trong lĩnh vực an ninh-quốc phòng. Úc lo ngại trước những tham vọng
chủ quyền ngày càng tăng của Trung Quốc, còn Bắc Kinh thì lo ngại về vai trò
ngày càng lớn của Canberra trong mạng lưới an ninh của Washington ở Ấn Độ-Thái
Bình Dương.
Tại Bắc Kinh, ông Albanese không úp mở khi tái khẳng định Canberra bảo vệ
lợi ích và những giá trị của Úc trong các vấn đề quốc gia hay địa phương, ngụ ý
đến việc can thiệp, thao túng chuyện nội bộ. Ông cũng nhắc lại phản đối của Úc
đối với mọi ý đồ đơn phương dùng vũ lực để thay đổi nguyên trạng, dù là về Đài
Loan, Biển Đông, Biển Hoa Đông, hay bất kỳ nơi nào khác.
Trước đó, vào tháng 4, Canberra đã công bố chính sách quốc phòng cứng rắn
hơn, đặt ưu tiên vào các lĩnh vực công nghệ, năng lực tấn công hàng hải và tấn
công tầm xa trong bối cảnh quan ngại ngày càng lớn trước năng lực quân sự của
Trung Quốc được củng cố nhanh chóng. Về mặt quốc tế, Úc thắt chặt hợp tác an
ninh với những nước có chung lý tưởng, như Mỹ, Nhật Bản và Philippines.
Canberra cũng là thành viên chủ chốt trong liên minh AUKUS, Bộ Tứ-QUAD. Những
nhóm này được coi là lực lượng mang tính răn đe trước nguy cơ một cuộc tấn công
từ Trung Quốc, hoặc nhằm làm đối trọng với ảnh hưởng ngày càng lớn của Bắc Kinh
trong vùng.
Nói tóm lại, “chúng ta thấy Úc, đặc biệt là về lĩnh vực an ninh
và quốc phòng, vẫn còn rất gần với Washington”, theo nhận định của giáo sư
Bec Strating, chuyên về quan hệ quốc tế tại Đại học La Trobe ở Melbourne. Thủ
tướng Úc thì trấn an những biện pháp đó không nhằm chuẩn bị chiến tranh, mà
là “cảnh báo thông qua hình thức răn đe, trấn an và tăng cường sức bền
trong vùng”.
·
Đọc
thêm : Úc cải tổ quân đội, tăng cường năng lực tấn công tầm xa
Dù chuyến công du của ông Albanese không tập trung vào các vấn đề an
ninh, nhưng cả hai bên đều dịu giọng hơn. Canberra cũng nỗ lực để duy trì những
kênh liên lạc mở. Tuy nhiên, theo trang Japan Times, việc cải thiện những mặt
khác trong quan hệ Úc-Trung sẽ tùy thuộc vào môi trường quốc tế theo nghĩa rộng
hơn.
Cho dù ít có khả năng Canberra sớm thay đổi lập trường về quốc phòng,
cách tiếp cận của ông Albanese cho thấy sự khác biệt lớn so với người tiền nhiệm:
mong muốn đối thoại trực tiếp với Bắc Kinh. Canberra đã vượt qua được một chặng
quan trọng trong việc cải thiện trở lại quan hệ với Trung Quốc và đã thực hiện
việc này theo cách bảo vệ lợi ích kinh tế của Úc.
---------------------------
Các nội
dung liên quan
PHÂN TÍCH
Úc
thận trọng nối lại bang giao với Trung Quốc
ÚC - TRUNG QUỐC
Thủ
tướng Úc bắt đầu chuyến thăm chính thức Trung Quốc
TRUNG QUỐC - ÚC
Chủ
tịch Tập Cận Bình tiếp thủ tướng Úc Anthony Albanese tại Bắc Kinh
No comments:
Post a Comment