Hãy
thay đổi quan điểm lịch sử, Sông Hồng là
trung tâm
Nguyễn
Khoa
30/07/2022
http://www.viet-studies.net/NguyenKhoa_ThayDoiQuanDiemLichSu.html
Một quyển
sách của một nhà nghiên cứu người Mỹ gốc Việt đang được đánh giá rất cao tại Việt
Nam, đó là quyển Nguồn gốc và
hình thành giọng Quảng Nam (Quang Nam phonology & sound change
through contact), của tác giả Andrea Hoa Pham, từ
trường Đại học Florida.
Tác giả là
một nhà nghiên cứu ngữ âm lâu năm tại Mỹ.
Điểm quan
trọng nhất của nội dung quyển sách là: giọng Quảng Nam được hình thành do sự trộn
lẫn giữa giọng Thanh Hóa và Nghệ An, rồi biến đổi mà thành, chứ không
phải do sự tiếp xúc với ngôn ngữ người Chàm (Chiêm Thành, Champa) mà
ra.
Như vậy
quyển sách này phủ định kết luận từ quyển sách khác cách đây hơn 10 năm, là quyển Có 500 năm như thế, của tác giả Hồ Trung Tú. Ông Hồ Trung Tú cho rằng
tiếng nói vùng Quảng Nam chính là do tiếng Chàm ở địa phương mà ra.
Cả trong
hai quyển sách, các tác giả đều có đưa nhiều “bằng chứng” về ngôn ngữ, về biến
âm. Cả hai đều có thực hiện những khảo sát trên thực tế, và cả hai đều là dân
Quảng Nam.
Kể ra cũng
rất khó mà nói rằng một cách phát âm hiện nay từ đâu mà ra, sau hàng mấy trăm
năm, nhất là trong tình trạng chiến tranh chinh phục của Đại Việt đối với
Champa. Vì thế, ít hay nhiều những kết luận về nghiên cứu như vậy sẽ mang rất
nhiều chủ quan, quan điểm, chứ không phải là thực chứng như những số đo đồng vị
phóng xạ tại các điểm khảo cổ.
Nhưng điều
tôi muốn nêu lên trong bài viết ngắn này là quan điểm về lịch sử của nhà nước
Việt Nam cộng sản nói chung, mà trong đó quyển sách của Andrea Hoa Pham may mắn
rơi vào và được đánh giá cao, không giống như tác phẩm của Hồ Trung Tú cách đó
hơn 10 năm, tuy cũng được đánh giá cao, nhưng chỉ ở mức độ địa phương.
Đài truyền
hình trung ương của nhà nước Việt Nam đánh giá quyển Nguồn gốc và hình
thành giọng Quảng Nam của Andrea Hoa Pham như sau:
“Sách
nhận được sự đánh giá cao từ giới học thuật bởi những giá trị về phương diện
nghiên cứu ngôn ngữ học lẫn lịch sử dân tộc học ở Việt Nam”.
Qua những
cuốn sử biên niên mà nhà nước cộng sản Việt Nam soạn từ trước đến nay, và dùng
chúng trong các trường học, ta thấy rất rõ các nhà sử học Việt Nam dựa trên 1
nguyên tắc bất di bất dịch, đó là lịch sử Việt Nam hiện nay là
sự phát triển từ nền văn minh Sông Hồng (miền Bắc hiện nay), tuy
rằng cái nước Việt Nam hiện nay đó là sự cộng chung của Sông
Hồng với hai vương quốc oanh liệt một thời là Champa (miền Trung hiện
nay) và Phù Nam-Chân Lạp (miền Nam hiện nay).
Rất khó mà
bác bỏ được lịch sử hàng trăm năm của hai vương quốc Champa và Phù Nam, trước khi
những cư dân trên hai mảnh đất đó nói tiếng Việt như chúng ta hiện nay.
Ấy vậy mà
hầu như không có bao nhiêu kiến thức lịch sử về hai vương quốc này được giảng dạy
cho người Việt Nam hiện nay. Dường như đã có một số sử gia Việt Nam
hiện nay toan tính đưa lịch sử của hai vương quốc này vào các cuốn biên niên sử
Việt Nam, nhưng không thấy có kết quả gì, cho đến hiện nay.
Câu hỏi rất
dễ đặt ra từ những người quan tâm tới lịch sử: dân chúng Champa và Phù Nam-Chân Lạp, cùng ngôn ngữ của họ,
biến đi đâu mất cả rồi?
Chỉ có hai
cách trả lời, dựa trên quan điểm Sông Hồng là trung tâm: Những người
Champa và Phù Nam-Chân Lạp đã bị diệt chủng, hoặc là họ đã bị đồng hóa.
Cả hai câu
trả lời đều không phù hợp với gương mặt hiếu hòa của dân tộc Việt Nam, mà Đảng
Cộng sản mong muốn trình bày. Thuật ngữ Nam tiến hầu
như không thấy trong các sách của những sử gia cộng sản, vì nó hàm ý một cuộc
chinh phục, một cuộc xâm lược.
Cần ghi nhận
một điều là các nhà sử học cộng sản Việt Nam luôn nhấn mạnh đến yếu tố bản
địa. Họ chỉ trích rất mạnh quan điểm cho rằng văn hóa đồng thau Đông Sơn có
chịu ảnh hưởng từ bên ngoài lãnh thổ Việt Nam hiện nay. Chúng ta
cũng thường thấy trong các sách lịch sử Việt Nam, người ta hay nói đến sự gìn
giữ bản sắc dân tộc, sự duy trì ngôn ngữ tiếng Việt, sau cả ngàn năm Bắc thuộc.
Các nhà sử học cộng sản không cho rằng triều đại Triệu Đà là một phần của lịch
sử Việt Nam, họ cũng không cho những công việc của các thái thú người Hoa Hạ
như Tích Quang và Nhâm Diên, liên quan đến ngôn ngữ, văn hóa,… là quan trọng.
Thế nhưng, như là một sự mặc định, lịch sử, văn
hóa, ngôn ngữ của Champa và Phù Nam-Chân Lạp lại gần như bị phủ định trong lịch
sử chính thống của Việt Nam hiện nay.
Như vậy
khi viết sử, những người cộng sản chọn lọc theo kiểu tiêu chuẩn kép. Một mặt
khi nói về những gì liên quan đến thế giới Trung Hoa ở phương Bắc, họ nhấn mạnh
đến yếu tố bản địa của Việt Nam hiện nay, mặt khác khi liên quan đến
phương Nam, đến hai vương quốc Champa và Phù Nam-Chân Lạp, họ quên mất bản địa,
mà cũng không nói đến Nam tiến, cứ như người Việt… từ trên trời rơi xuống ở hai
vùng đất này.
Tính chất
tiêu chuẩn kép cũng thể hiện rõ khi ta so sánh với cách trình bày sử thế giới của
họ. Sử sách Việt Nam chỉ trích quan điểm “khám phá Tân thế giới của Christopher
Columbus”, vì trước khi ông này đến châu Mỹ, đã có người da đỏ ở đó rồi.
Điều này
đúng hoàn toàn.
Thế nhưng người Chàm và Khmer ở đâu trong các cuốn
biên niên sử Việt Nam hiện nay?
Nói cho
công bằng, quan điểm Sông Hồng là trung tâm không phải chỉ có
ở những sử gia Việt Nam cộng sản, trong các quyển sử Việt Nam Cộng hòa trước
kia, cũng như thế. Trong những năm cuối của Việt Nam Cộng hòa, có những quan điểm
bắt đầu khác, như ông Bình Nguyên Lộc, nêu ra quan hệ dân tộc, ngôn ngữ rất mạnh
giữa người Việt ngày xưa, và các dân tộc không nói tiếng Việt như Chàm, Mã Lai,
Khmer,… (Nguồn gốc Mã Lai của dân tộc Việt Nam). Nhưng những cách tiếp cận
mới này vẫn còn nằm ở ngoại vi, không phải là dòng chính của lịch sử Việt Nam
thời Việt Nam Cộng hòa.
Theo quan điểm của tôi, cách nhìn lịch sử Sông
Hồng là trung tâm này, của những sử gia cộng sản nói riêng, người Việt
nói chung, là một cái nhìn dân tộc chủ
nghĩa rất đậm, nếu không nói là có tính chất Sô Vanh (Chauvinism), và
mang cả một mô hình “Trung Hoa” trong đó. Ở đây “Trung Nguyên” được thay bằng
“Văn minh Sông Hồng”.
Sự phủ nhận
tính chất bản địa Chàm trong sách của Andrea Hoa Pham, rơi
đúng vào mô hình Sông Hồng là trung tâm này.
Tôi sẽ
không dám nói gì về tính chính xác của những căn cứ ngữ âm học của tác giả, nhưng
tôi nghĩ rằng không gian vật chất và văn hóa vùng Quảng Nam ngày nay, trước khi
nó là Quảng Nam, là không hề nhỏ. Các kinh đô Indrapura (Đồng Dương), Simhapura (Trà Kiệu) vang bóng một
thời, không thể biến thành những phế tích mà không để lại một mảnh linh hồn
nào.
Cả ngàn
năm sau khi Hán Vũ đế bình định miền Lĩnh Nam, người Quảng Đông và người Bắc
Kinh vẫn không thể hoàn toàn toàn hiểu nhau được.
Nói như
quan điểm về lịch sử của những người cấp tiến ở Mỹ: Nếu đọc lịch sử chỉ thấy tự
hào, thì đấy chỉ là tuyên truyền. Lịch sử thật sự có nhiều đau khổ, tổn thương
và xấu xí.
Nếu thật sự
Indrapura và Simhapura biến mất cả linh hồn, thì ắt hẳn đã xảy ra một cuộc diệt
chủng, đồng hóa rất khủng khiếp.
Tôi viết
những dòng này vài giờ đồng hồ sau khi Đức giáo hoàng Francisco tuyên bố rằng
câu chuyện các trường nội trú Công giáo ở Canada, nơi hành hạ và đồng hóa trẻ
em da đỏ ở thế kỷ 19, đầu 20, là một cuộc diệt chủng.
No comments:
Post a Comment