Dịch giả: Song Phan
17/07/2019
Hai lần trong sáu tuần qua, cũng cùng một tàu cảnh
sát biển Trung Quốc (CSB) đã quấy rối các hoạt động dầu khí của các nước láng
giềng trong vùng biển tranh chấp ở hai phía đối diện của Biển Đông. Trong khi
đó, một tàu của nhà nước Trung Quốc đã thực hiện một cuộc khảo sát địa chấn
các lô dầu khí ngoài khơi bờ biển Việt Nam.
Điều này có nguy cơ làm đội tàu CSB và tàu dân
quân hộ tống tàu khảo sát đối đầu với một nhóm tàu Việt Nam được điều tới
khu vực này. Tình hình này cũng cho thấy một tiêu chuẩn kép: Bắc Kinh tỏ ra
quyết tâm ngăn chặn các hoạt động dầu khí đơn phương mới của các nước láng giềng
ở bất cứ nơi nào trong “đường chín đoạn”, phân định các yêu sách của họ ở biển
Đông, trong khi ngay chính họ lại vẫn thăm dò và khai thác dầu khí trong
vùng biển tranh chấp.
Theo dấu tàu Haijing 35111 (Hải cảnh 3511)
Tàu CSB Haijing 35111 đã dành cuối tháng 5 tuần tra
vùng biển gần bãi cạn Luconia ngoài khơi bờ biển Malaysia, thuộc bang
Sarakak. Khi ở đó, nó đã ngăn chặn hoạt động của giàn khoan Sapura Esperanza,
theo các báo cáo chưa được xác minh trước đó xuất hiện trên các mạng xã hội một
tháng sau đó. Các báo cáo này đi kèm với hình ảnh thuyết phục của tàu 35111
trong vùng biển gần giàn khoan. Các bài đăng trên blog của Trung Quốc sau đó
đã bị xóa, củng cố các báo cáo này và xác định rằng một con tàu thứ hai,
Haijing 46302, cũng đã tham gia vào hoạt động xung quanh Sapura Esperanza. Mặc
dù AMTI không thể xác nhận sự hiện diện của tàu 46302, dữ liệu Hệ thống nhận dạng
tự động (AIS) được truy cập tự do, mà hầu hết các tàu đang đi trên biển có trọng
tải trên 300 tấn đều được yêu cầu phải phát sóng, chỉ ra rằng, tàu 35111 đang
hoạt động trong khu vực đó và có hành vi khiêu khích cao đối với các tàu khác.
Kể từ năm 2013, Trung Quốc đã duy trì sự hiện diện gần
như liên tục lực lượng CSB xung quanh bãi cạn Luconia, hầu hết đều nằm dưới
mặt nước khi triều cường cao, nhưng vẫn được Bắc Kinh và Đài Bắc khẳng định
là đảo. Bãi này nằm trên thềm lục địa Malaysia, được bao quanh bởi trữ lượng
dầu khí mà Malaysia đã khai thác trong nhiều thập niên. Các cuộc tuần tra của
Trung Quốc thường tập trung vào bãi đá Luconia Breakers, đây là phần duy nhất
thuộc bãi Luconia có thể có đất khô. Đó vẫn còn là một vấn đề tranh luận,
nhưng nếu đúng thì có nghĩa là đá Luconia Breakers sẽ có lãnh hải 12 hải lý
riêng của nó.
Từ ngày 10 đến ngày 27 tháng 5, tín hiệu AIS do
tàu Haijing 35111 phát ra, cho thấy, nó đang tuần tra rất nhiều khu vực xung
quanh đá Luconia Breakers, bao gồm một phần của lô dầu khí SK 308. Lô đó được
cấp phép cho Sarawak Shell, một công ty con của Royal Dutch Shell. Sapura
Drilling gần đây cho biết họ đã giành được hợp đồng cho giàn khoan Sapura
Esperanza để khoan một loạt giếng mới tại mỏ khí đốt tự nhiên F14, một trong ba
mỏ mà Sarawak Shell đang phát triển trong lô SK 308.
Bản đồ :
Tín hiệu AIS cũng cho thấy, hai tàu tiếp tế ngoài
khơi của Malaysia là Executive Excellence và Executive Courage đã đi lại giữa
lô SK 308 và bờ biển Sarawak trong suốt tháng 5, dường như phục vụ cho Sapura
Esperanza. Ngày 21 tháng 5, tàu Haijing 35111 chạy vòng vèo khiêu khích gần
các tàu này đến mức chỉ cách nhau 80 mét. Dữ liệu này củng cố các tin tức
trên mạng xã hội liên quan đến vụ quấy rối Sapura Esperanza của tàu 35111 và
cho thấy, tàu CSB này có hành vi đe dọa đối với các tàu phục vụ giàn khoan
theo kiểu cách có thể cản trở hoạt động khoan.
Tàu Haijing 35111 chọn mục tiêu mới
Cuối tháng 5, tàu Haijing 35111 đã quay trở lại cảng
ở Hải Nam trong vài ngày trước khi đi về phía nam một lần nữa. Kể từ ngày 16
tháng 6, nó đã tuần tra ở khu vực biển cách bờ biển phía đông nam Việt Nam khoảng
190 hải lý. Các cuộc tuần tra tập trung vào lô dầu khí 06-01, nằm ở phía tây bắc
của bãi Tư Chính (Vanguard) trên thềm lục địa Việt Nam. Bãi này cách thể
địa lý trên mặt biển khi triều cao đang tranh chấp gần nhất, tức là đảo
Trường Sa, 172 hải lý và nằm trong đường chín đoạn của Trung Quốc.
Lô này quan trọng đối với dự án Nam Côn Sơn, được
BP và ConocoPhillips khai thác vào đầu những năm 2000 để chuyển khí đốt bằng đường
ống về đất liền. Hiện nay, khí đốt tự nhiên từ mỏ Lan Đỏ thuộc lô 06-01,
cung cấp tới 10% tổng nhu cầu năng lượng của Việt Nam. Công ty Rosneft của Nga
được chuyển giao điều hành hoạt động lô này vào năm 2013 khi mua lại từ
TNK-BP. Tháng 5 năm 2018, Rosneft ký hợp đồng với Hakuryu-5, một giàn khoan nửa
chìm thuộc sở hữu của Công ty Japan Drilling của Nhật, để khoan một giếng sản
xuất mới trong lô 06-01 tại một mỏ khí thứ hai có tên Lan Đỏ.
Phản ứng trước việc này lại, Bộ Ngoại giao
Trung Quốc cảnh báo rằng, “không một quốc gia, tổ chức, công ty hay cá nhân
nào, nếu không có sự cho phép của chính phủ Trung Quốc, có thể thực
hiện các hoạt động thăm dò và khai thác dầu khí trong vùng biển thuộc quyền tài
phán của Trung Quốc. Chúng tôi kêu gọi các bên liên quan tôn trọng một cách
nghiêm túc các quyền chủ quyền và quyền tài phán của Trung Quốc và không làm bất
cứ điều gì có thể ảnh hưởng đến quan hệ song phương, hòa bình và ổn định trong
khu vực”. Điều này diễn ra sau hai sự cố trong tháng 7 năm 2017 và tháng 3
năm 2018, trong đó các mối đe doạ của Trung Quốc đã buộc Việt Nam phải hủy bỏ
công việc khoan dầu tại các lô dầu khí gần đó của công ty Repsol Tây Ban Nha.
Có vẻ không hề nao núng, Rosneft vẫn tiếp tục công
việc khoan dầu tại mỏ Lan Đỏ và một mỏ khác là Phong Lan Dại trong lô 06-01.
Tháng 5 năm 2019, Rosneft đã ký hợp đồng với Hakuryu-5 để khoan một giếng dầu
khác trong lô 06-01. Ảnh vệ tinh ở trên xác nhận rằng giàn khoan đã có mặt tại
hiện trường vào ngày 18 tháng 5.
Tín hiệu AIS cho thấy, hai tàu tiếp tế ngoài khơi của
Việt Nam là Sea Meadow 29 và Crest Argus 5 đã đi lại giữa Vũng Tàu trên bờ biển
Việt Nam và lô 06-01 thường xuyên kể từ tháng 5 để phục vụ Hakuryu-5. Với chiến
thuật tương tự được sử dụng quanh Sapura Esperanza, tàu Haijing 35111 đã hoạt
động một cách đe dọa gần các tàu này trong một nỗ lực rõ ràng để đe dọa chúng.
Ví dụ, vào ngày 2 tháng 7, khi hai tàu này rời Hakuryu-5 thì tàu 35111 lượn lách
giữa hai tàu này với tốc độ cao, chạy qua cách hai tàu này trong vòng100
mét và cách giàn khoan chưa đến nửa hải lý.
Tàu 35111 tiếp tục hoạt động xung quanh Hakuryu-5,
được báo cáo là đang trong hợp đồng từ 60 đến 90 ngày. Điều này cho thấy, Trung
Quốc vẫn chưa hoàn thành mục tiêu của họ và việc khoan dầu vẫn tiếp tục, mặc
dù các hoạt động có bị cản trở hay không, vẫn chưa được biết. Màn diễn này
cũng cho thấy giá trị của các đảo nhân tạo của Bắc Kinh đối với chiến thuật
vùng xám của họ trên biển Đông. Sau khi tuần tra lô 06-01 trong gần một tháng,
tàu 35111 đã đi về tiền đồn Trung Quốc trên đá Chữ Thập từ ngày 12 đến 14
tháng 7, có lẽ là để tiếp tế, trước khi quay trở lại vị trí của nó gần
Hakuryu-5.
Trung Quốc gia tăng mức độ liều lĩnh
Ngày 3 tháng 7, Hải Dương Địa Chất 8 (Haiyang
Dizhi 8), một tàu khảo sát thuộc sở hữu của Cơ quan Khảo sát Địa chất Trung Quốc,
đã bắt đầu khảo sát một khu vực rộng lớn dưới đáy biển, phía đông bắc lô 06-01.
Các hoạt động của nó đã được Ryan Martinson thuộc Trường Cao đẳng Hải chiến của
Hải quân Hoa Kỳ và những người khác trên mạng xã hội theo dõi gần như theo thời
gian thực.
Haiyang Dizhi 8 đang thực hiện một cuộc khảo sát dầu
khí trên hai lô: Riji 03 và Riji 27 (gần ứng với các lô 130-132 và 154-156
của PetroVN). Trung Quốc đã tuyên bố hai lô này và bảy lô khác ngoài khơi Việt
Nam mở cho thầu đấu thầu nước ngoài vào năm 2012, mặc dù không có người tham
gia. Thời gian khảo sát có thể là sự trùng hợp ngẫu nhiên, nhưng dường như có
nhiều khả năng có ý trừng phạt Việt Nam vì đã cho phép Rosneft khoan trong lô
06-01. Dù là gì đi nữa, điều đó là quá khiêu khích. Hai lô này nằm
gọn trong vòng 200 hải lý của Việt Nam. Cuộc khảo sát đang được tiến hành chỉ
cách thể địa lí trên mặt biển khi triều cao đang tranh chấp gần nhất là
đảo Trường Sa 18 hải lý (*). Các lô này cũng nằm ngay phía bắc của các nhà
giàn DK-1 cô lập và vô cùng dễ bị xâm hại mà Việt Nam đóng trên thềm lục địa
phía tây nam quần đảo Trường Sa.
Trung Quốc chắc chắn rằng tàu khảo sát được bảo vệ
tốt. Ít nhất bốn tàu CSB đã hộ tống nó trong cuộc khảo sát. Tàu Haijing 37111
và hai tàu CSB không xác định đã đi cùng với Haiyang Dizhi 8 kể từ ngày 3 tháng
7. Tàu Haijing 3901 có trọng tải 12.000 tấn, là một trong những tàu chấp
pháp lớn nhất thế giới, cũng có mặt tại chỗ nhưng chỉ truyền tín hiệu
AIS vào ngày 6 và 10 tháng 7. Ít nhất một tàu dân quân biển được biết đến,
Qiong Sansha Yu 00114 (Quỳnh Tam Sa Ngư 00114), cũng tham gia hộ tống,
có truyền tín hiệu AIS vào ngày 13 tháng 7.
Việt Nam đã phản ứng việc khảo sát bằng cách
phái các tàu chấp pháp theo dõi Haiyang Dizhi 8. Ít nhất hai tàu, KN 468 và
KN 472, rời Vịnh Cam Ranh và đã theo dõi tàu khảo sát kể từ ngày 4 tháng 7. Dữ
liệu của AIS cho thấy, tàu khảo sát tiếp tục hoạt động, được bao quanh tàu hộ tống
CSB tìm cách tống khứ các tàu Việt Nam đang cố can thiệp.
Tình hình tại lô 06-01 và xung quanh cuộc khảo sát
dầu khí của Trung Quốc đang diễn ra đều sôi bỏng và nguy hiểm. Tình trạng
kề sát nhau và hành vi khiêu khích đang diễn ra, có rủi ro hiển hiện rằng,
một vụ va chạm vô tình có thể dẫn đến leo thang. Đồng thời, áp lực đang được
bồi lên từ cả hai phía để thừa nhận và giải quyết vấn đề này khi có nhiều
chi tiết bị rò rĩ thêm ra ngoài công chúng. Chủ tịch Quốc hội Việt Nam
Nguyễn Thị Kim Ngân đã đến thăm Trung Quốc từ ngày 8 đến ngày 12 tháng 7, mang
lại cho cả Hà Nội và Bắc Kinh một động lực để giữ cuộc khủng hoảng không bị
tăng lên. Nhưng điều đó đang thay đổi, khi Bộ Ngoại giao Hà Nội ngày 16 tháng 7
đưa ra câu trả lời đầu tiên, mập mờ thừa nhận khi trả lời câu hỏi về tình
hình đang diễn ra, trong đó nhắc lại quyền chủ quyền của Việt Nam đối với vùng
biển và đáy biển, và lưu ý rằng chính quyền Việt Nam đang thực thi các quyền
đó.
Dù cho những sự cố này phát triển như thế nào, các
hành động của Trung Quốc đối với bờ biển Malaysia lẫn Việt Nam kể từ tháng 5
[2019] cho thấy, Bắc Kinh ngày càng sẵn sàng sử dụng phương cách cưỡng ép và
đe dọa vũ lực để ngăn chặn các hoạt động dầu khí của các nước láng giềng, trong
khi chính họ lại theo đuổi hoạt động thăm dò năng lượng tại các vùng biển
tranh chấp.
Hình
ảnh trong bài © AMTI
Bản
tiếng Việt © Tiếng Dân
_____
(*)
Ghi chú của Tiếng Dân: Chỗ này trong bản tiếng Anh viết, cách đảo Trường
Sa “180 hải lý”, nhưng qua sự đo đạc của dịch giả Song Phan trên GE, thì chỉ có
18 hải lý.
No comments:
Post a Comment