L.V. chuyển ngữ
Thứ Năm, 23/08/2012
Nền kinh tế toàn cầu đang bị khốn đốn không
còn là điều bí mật. Châu Âu đang ở giữa một cơn khủng hoảng với nguyên nhân bắt
nguồn từ sai lầm trong cơ cấu của quá trình thống nhất kinh tế và tài chính.
Hoa Kỳ, chậm rãi đi lên từ một cơn khủng hoảng tài chính và hiện tượng hạ đòn
bẩy lan tràn, hiện đang trải qua một quá trình tăng trưởng chậm, một vấn nạn thất
nghiệp dai dẳng và một chuyển đổi nghiêm trọng trong phân bố thu nhập cũng như
những thử thách về cơ chế với quyết định về chính sách thiếu hiệu quả và dứt
khoát.
Trong khi đó, trong những nền kinh tế lớn
đang lên, quá trình cách tân của Trung Quốc đang chững lại, đợi chờ việc thay
đổi hàng ngũ lãnh đạo trong mùa thu này, vốn sẽ làm sáng tỏ hơn những mục tiêu
lợi ích nội bộ cũng như quan hệ quyền lực. Ấn Độ, vốn đã đánh mất đà tiến cải
cách, hiện đang trải qua một thời kỳ trì hoãn kinh tế và có tiềm năng suy giảm
lòng tin của các nhà đầu tư.
Những ảnh hưởng tiêu cực của các khó khăn
này hiện đang tương tác, bổ sung cho nhau và lan tràn lên toàn bộ nền kinh tế
toàn cầu. Tuy thế, bất chấp mối quan ngại rõ ràng là sự tình đang diễn ra vô
cùng sai lạc, việc chẩn đoán cho một thay đổi quan trọng vẫn quá ảm đạm và ngày
càng xấu đi.
Nguyên nhân nào dẫn đến việc thiếu vắng rõ
rệt những quyết định hữu hiệu về chính sách trên một bình diện rộng lớn bao gồm
các quốc gia và khu vực như thế?
Có quan điểm qui lỗi cho một “lỗ hổng
lãnh đạo” - một chẩn đoán thường thấy tại châu Âu. Tại những nơi khác - đặc
biệt là Hoa Kỳ - nền chính trị đầy chia rẽ mang tính được ăn cả ngã về không
được cho là nguyên nhân cản trở những tiềm năng lãnh đạo chính trị có hiệu quả.
Nhưng, vì thiếu vắng sự phân tích sâu rộng
hơn, nguyên nhân lỗ hổng lãnh đạo trở thành một lời giải thích mang tính đổ
đồng. Điều chúng ta cần biết là tại sao những thành phần lãnh đạo mới
tại các quốc gia dân chủ như Pháp, Anh, Nhật và Hoa Kỳ đã không đưa ra được thay
đổi nhỏ nào.
Một giải thích thứ hai nhằm trả lời cho câu
hỏi ấy là: Trong khi cần có những hành động cứng rắn, tính phức tạp của những
điều kiện kinh tế, và sự thiếu nhất trí về biện pháp chính trị đúng đắn nào cần
có, cho thấy một rủi ro từ một sai lầm nghiêm trọng. Đối với những nhà chính
trị và cầm quyền chuyên nghiệp trong những hoàn cảnh này, làm ít có thể là
nhiều. Trên quan điểm này, tâm lý ngại mạo hiểm vừa phản ảnh lại vừa củng cố sự
khác biệt giữa những động cơ cá nhân (lòng mong muốn được tái đắc cử, tái bổ
nhiệm, hoặc được thăng tiến), và những nhu cầu chung (khắc phục các khó khăn).
Câu trả lời thứ ba là các công cụ chính trị
thì đơn giản là không hữu hiệu trong điều kiện hiện tại. Giải thích này cũng có
một số giá trị. Việc hạ đòn bẩy kinh tế cần có thời gian. Việc tái lập những mô
hình tăng trưởng lâu bền cần kéo dài nhiều năm chứ không phải vài tháng. Kết
quả trông đợi có thể nằm ngoài nền tảng của thực tế. Nhưng sự thiếu vắng của
một giải pháp nhanh chóng không có nghĩa rằng không thể làm được điều gì để
tăng cường vận tốc và chất lượng của quá trình phục hồi kinh tế.
Những quyền lợi cố hữu cũng có thể đóng một
vai trò trong vấn đề này. Những sức mạnh của phát kiến công nghệ và thị trường
toàn cầu đã tạo ra một chuyển đổi quan trọng về thu nhập đến lợi nhuận và thành
phần 20% trong nấc thang phân chia thu nhập, thường là với cái giá của thành
phần thu nhập hạng trung, thành phần thất nghiệp và giới trẻ. Lợi nhuận của
những xu hướng này có thể đã huy động đủ nhiều ảnh hưởng chính trị để giữ
nguyên tình trạng hiện tại, làm nổi bật những vấn đề về phân chia thu
nhập vốn thường không được lưu ý đến trong việc hiểu rõ những phản ứng về chính
sách hoặc sự thiếu vắng của những phản ứng này.
Cũng có những giải thích mang tính cơ cấu
đối với việc thiếu vắng chính sách. Hệ thống chính quyền và cơ cấu hiến pháp
khác nhau đến mức chúng cần có một mối đồng thuận rộng rãi để có quyết định
chính thức, hoặc để thay đổi chiều hướng chính sách khi phản ứng lại những cú
sốc hoặc sự chuyển hướng của điều kiện.
Một số cho rằng những hệ thống chính trị bị
ràng buộc hơn thì vận hành tốt trong thời điểm ổn định, nhưng lại hoạt động kém
dưới điều kiện biến động, tương tự như tình hình đang phổ biến hiện tại. Những
người khác ủng hộ chính quyền bị ràng buộc trên cơ sở rằng nó bảo vệ mọi người
khỏi những tệ nạn phí phạm, tìm kiếm đặc lợi và can thiệp vào quyền tự do lựa
chọn, và điều ấy, khi cần, giới lãnh đạo được hứng khởi có thể gây dựng được sự
đồng thuận cần có nhằm giải quyết những hoàn cảnh thay đổi. Những trở ngại lớn
trong thay đổi quan trọng về hướng đi của chính sách bắt buộc các quan chức đưa
ra phương cách có tính thuyết phục cao.
Điều này vốn đã là một việc làm khó trong
thời điểm mà sự thay đổi nhanh chóng của nền kinh tế toàn cầu đã làm nhiều
người vẫn đang tìm cách hiểu được điều gì đang xảy ra và nó mang ý nghĩa gì đối
với sự tăng trưởng, ổn định, sự phân chia thu nhập và công ăn việc làm. Trước
một vấn đề phức tạp như thế, không gì ngạc nhiên khi những bất đồng thật sự về
chính sách sẽ dẫn đến việc tranh cãi triền miên và tương đối ít hành động.
Hơn nữa, những thành phần kỹ trị trong
chính quyền phải thường xuyên được cân bằng với tính trách nhiệm dân chủ. Trong
mọi xã hội, các cá nhân được đào tạo đặc biệt và có kinh nghiệm đặc biệt được
bổ nhiệm để vận hành những chức năng kỹ thuật phức tạp. Quyền tự do hành động
của họ bị ràng buộc bởi thời hạn và những quá trình tái bổ nhiệm vốn sẽ quyết
định bản chất và mức độ trách nhiệm của họ đối với các quan chức do dân cử và
công chúng. Có thể có quá ít quyền tự do hành động (dân tuý) hoặc quá ít trách
nhiệm (chuyên quyền).
Sự quân bình cần thiết này có thể khác nhau
tuỳ theo những điều kiện địa phương. Ví du như nhiều nhà quan sát về Trung Quốc
tin rằng tính trách nhiệm ở quốc gia này cần được tăng thêm trong giai đoạn
hiện tại của cuộc cách mạng kinh tế, xã hội và chính trị. Những người khác cho
rằng các nền dân chủ phương Tây lại có khó khăn ngược lại: sự bội thực của
những quyền lợi chuyên chính trị đã dẫn đến việc thiếu đầu tư và kém cân bằng
giữa những cơ hội và khả năng hiện tại so với tương lai.
Điều này đưa đến cho chúng ta một chướng
ngại vật quan trọng: Giới lãnh đạo chính quyền, doanh nghiệp, tài chính và học
thuật thì không được tin tưởng. Sự thiếu vắng niềm tin vào giới tinh tuyển có
thể tốt trong vài mức độ, nhưng hàng loạt những thăm dò cho thấy rằng nó đang
suy giảm nhanh chóng, chắc chắn tăng cường việc người dân miễn cưỡng trao quyền
cho chính phủ để lèo lái trong một môi trường kinh tế toàn cầu đầy bấp bênh.
Nạn thiếu vắng lòng tin có thể có nhiều
nguyên nhân, bao gồm sự thất bại trong phân tích: những ngân hàng trung ương,
giới đầu tư thị trường, các cơ quan đánh giá tín dụng, và những nhà kinh tế đều
hầu như đều sai lầm khi dự đoán sự đi lên của mối rủi ro mang tính hệ thống
trong những năm trước khi cơn khủng hoảng này xảy ra, nói gì đến việc đưa ra
những hành động sửa đổi đúng đắn. Nhưng nguyên nhân quan trọng hơn nữa là sự
nghi ngờ rằng giới lãnh đạo đang đặt quyền lợi của mình lên trên những giá trị
chung của xã hội.
Những giả thuyết rằng giới lãnh đạo, các cơ
quan, các nhà phân tích, hoặc các công cụ chính sách thì đã lạc hậu cho nhiệm
vụ hiện thời rõ ràng là có chứa đựng một phần sự thật. Nhưng vấn đề sâu đậm hơn
chính là sự tan vỡ của chính những giá trị và mục tiêu - đó là sự suy giảm của
chất keo xã hội. Hàn gắn lại nó sẽ cần đến các nhà phân tích, giới lãnh đạo,
những người đứng đầu doanh nghiệp và các tổ chức xã hội dân sự cùng làm sáng tỏ
những nguyên nhân, chia xẻ lỗi lầm, theo đuổi những giải pháp uyển chuyển trong
đó phí tổn được chia đều và đặc biệt là, giải thích rằng những khó khăn nghiêm
trọng thì không thể được giải quyết qua đêm được.
Nguồn: Project-syndicate.org
No comments:
Post a Comment