Kinh
tế Nga trụ được hôm nay nhưng khó đứng vững ngày mai?
02/03/2023
Các lệnh trừng
phạt của phương Tây chưa phát huy tác dụng và sự chống lưng của Trung Quốc đã
giúp giữ nền kinh tế Nga không bị sụp đổ sau một năm chống chọi nhưng tình hình
sẽ xấu đi nhanh chóng trong năm nay và năm sau, các nhà phân tích nhận định.
Cho đến nay, phương Tây đã công bố hơn 11.300
lệnh trừng phạt kể từ khi Nga xua quân xâm lược Ukraine, trong đó có việc loại
các ngân hàng Nga ra khỏi hệ thống thanh toán SWIFT, và đóng băng khoảng 300 tỷ
đô la dự trữ ngoại hối của Nga ở các ngân hàng nước ngoài.
Cứu tinh năng lượng
“Nền kinh tế và hệ thống chính phủ Nga đã trở
nên mạnh hơn nhiều so với những gì phương Tây nghĩ,” Tổng thống Nga Vladimir
Putin phát biểu trong Thông điệp Liên bang trước Quốc hội Nga hồi cuối tháng
trước.
Thật vậy, Nga đã cho thấy khả năng chống chọi
đáng kinh ngạc các lệnh trừng phạt. Ngân hàng trung ương Nga đã chặn được khủng
hoảng tiền tệ bằng cách tích cực kiểm soát vốn và tăng lãi suất. Chi tiêu quân
sự cho cuộc chiến đã giúp hỗ trợ công nghiệp, trong khi cuộc chạy đua thay thế
thiết bị và công nghệ của phương Tây đã giúp đẩy mạnh đầu tư.
Cứu tinh lớn nhất của kinh tế Nga là giá năng
lượng cao và thế giới tiếp tục khát dầu Nga. Khi châu Âu giảm mua dầu Nga,
Moscow đã chuyển hướng xuất khẩu sang châu Á như Trung Quốc và Ấn Độ. Trong khi
đó, các nước châu Âu vẫn mua đến 2,3 triệu thùng mỗi ngày cho đến tháng 11 năm
ngoái, theo Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA).
Trên thực tế, doanh thu xuất khẩu dầu trung
bình hàng tháng của Nga đã tăng 24% trong năm ngoái lên 18,1 tỷ USD, theo IEA.
Tuy nhiên, các vết nứt đang bắt đầu xuất hiện
trong nền kinh tế Nga và sẽ lan rộng trong 12 tháng tới. Liên minh châu Âu – vốn
đã chi hơn 100 tỷ đô la để mua dầu khí Nga vào năm 2021 – đã đi những bước dài
để loại bỏ dần dầu khí Nga. Điều này đã kéo căng tài chính của Nga khiến họ phải
vật lộn tìm khách hàng.
Chính phủ Nga trong tháng Giêng cho biết nước
này đã thâm hụt ngân sách khoảng 23,5 tỷ đô la. Chi tiêu ngân sách đã tăng 59%
so với cùng kỳ năm ngoái còn doanh thu giảm 35%.
Kinh tế Nga đã bước vào quỹ đạo suy giảm. GDP
Nga trong năm 2022 đã giảm 2,1%, theo ước tính sơ bộ từ chính phủ nước này.
Nhưng mức giảm này là thấp hơn nhiều so với dự báo của một số nhà kinh tế
phương Tây hồi một năm trước là từ 10% đến 15%.
Tuy nhiên, theo thời gian, tác động các lệnh
trừng phạt của phương Tây sẽ leo thang thành khủng hoảng đối với Nga. Bloomberg
Economics ước tính cuộc chiến của Putin ở Ukraine sẽ khiến tổng sản phẩm quốc nội
của Nga mất 190 tỷ đô la vào năm 2026 so với trước khi có chiến tranh.
Hậu quả là ông Putin sẽ buộc phải chọn giữa tăng chi tiêu quân sự hay đầu tư xã
hội như nhà ở và giáo dục – quyết định có thể gây hậu quả cho sự ủng hộ của
công chúng Nga đối với cuộc chiến.
Mất thị trường
Trên trang Fortune, Giáo sư Jeffrey
Sonnenfeld, phó Trưởng khoa Cấp cao Trường Quản lý tại Đại học Yale và Giáo sư
Steven Tian, giám đốc nghiên cứu tại Viện Lãnh đạo Điều hành cũng thuộc Đại học
Yale, đã có cái nhìn bi quan về triển vọng kinh tế Nga trong bài phân tích có
tiêu đề ‘Nền kinh tế Nga đã tự sát như thế nào trong một năm qua kể từ khi
Putin xâm lược Ukraine’.
Hai ông đã chỉ ra một loạt vấn đề của nền kinh tế Nga hiện nay, từ doanh thu dầu
khí giảm mạnh, sự ra đi của các nhà đầu tư nước ngoài, chảy máu vốn và nhân tài
cho đến các đòn bẩy khác mà phương Tây có thể áp dụng để tăng sức ép lên Nga.
Nền kinh tế Nga từ lâu đã bị dầu khí chi phối,
vốn chiếm hơn hơn 50% thu nhập xuất khẩu, 50% doanh thu của chính phủ và gần
20% GDP mỗi năm. Ngân sách chính phủ Nga trong năm 2021 có đến 45% là đến từ
bán dầu khí.
Khác với những tháng đầu tiên sau cuộc xâm lược
khi thu nhập của Putin từ bán năng lượng tăng vọt, giờ đây, theo các kinh tế
gia tại Deutsche Bank, ông Putin đã mất 500 triệu đô la từ xuất khẩu dầu khí mỗi
ngày.
Sự sụt giảm này càng được đẩy nhanh bởi những
bước đi sai lầm của chính ông Putin, theo nhận định của hai vị giáo sư này. Ông
đã chặn việc giao khí đốt cho châu Âu – vốn trước đây chiếm đến 86% doanh số
khí đốt của Nga – với hy vọng người dân châu Âu lạnh cóng sẽ phẫn nộ đến buộc
các lãnh đạo của họ ra đi trong các cuộc bầu cử.
Tuy nhiên, mùa đông ấm hơn bình thường và nguồn
cung khí đốt toàn cầu tăng lên có nghĩa là Putin đã khiến Nga mất đi vĩnh viễn
vai trò nhà cung cấp năng lượng chính cho châu Âu, với sự phụ thuộc của châu Âu
vào năng lượng Nga giảm xuống còn 7% – sẽ và sớm về 0. Với ít đường ống để xoay
sang châu Á, Putin hiện chỉ kiếm chưa tới 20% doanh thu từ khí đốt so với trước
đây.
Mức trần giá dầu mà khối G7 áp đặt vừa giúp giữ
cho dầu Nga được đưa vào thị trường vừa khiến doanh thu của Putin sụt giảm, hai
vị giáo sư phân tích. Xuất khẩu dầu của Nga hiện được duy trì ở mức trước chiến
tranh là khoảng 7 triệu thùng mỗi ngày, giúp đảm bảo sự ổn định của thị trường
dầu toàn cầu, nhưng giá trị xuất khẩu đã giảm từ 600 triệu đô la xuống còn 200
triệu đô la một ngày khi giá dầu Urals rớt xuống còn vào khoảng 45 đô la một
thùng.
Bị thay thế trong chuỗi cung ứng
Trao đổi với VOA từ Fort Worth, Texas, Giáo
sư-Tiến sỹ Khương Hữu Lộc, vốn giảng dạy chương trình Thạc sỹ Quản trị Kinh
doanh tại Trường Keller về Quản lý, chỉ ra rằng trong năm 2022, châu Âu đã mua
dầu của Nga còn nhiều hơn trước chiến tranh, và mua với giá cao khi giá dầu thế
giới tăng vọt. Phải đến khi các lệnh cấm dầu Nga có hiệu lực vào cuối năm ngoái
thì doanh thu dầu khí của Nga mới bắt đầu bị tổn thương.
Mặc dù các nước không tham gia áp giá trần dầu
Nga, chẳng hạn Ấn Độ và Trung Quốc, có thể tăng mua dầu Nga, nhưng họ cũng lợi
dụng tình hình để đòi Nga chiết khấu lên tới 30%. Và ngay cả khi họ tăng mua dầu
của Nga đến tối đa thì ‘cũng chỉ thay thế được 1/3 lượng mua của châu Âu mà
thôi’, ông Lộc chỉ ra.
Mức chiết khấu cao, thiếu thốn linh kiện máy
móc, chi phí sản xuất cao khiến cho doanh thu dầu Nga sẽ không còn được như trước,
cũng theo vị giáo sư này. Ngoài ra, khi các nước khác trong khối OPEC, Na Uy
hay Venezuela tăng sản lượng, các nước nhập khẩu dầu sẽ có thêm nhiều lựa chọn
trong khi dầu Nga ‘chưa chắc phù hợp với các cơ sở lọc dầu của họ’.
Nga trước giờ là nhà cung cấp hàng hóa thiết yếu
hàng đầu cho kinh tế thế giới, dẫn đầu thị phần về năng lượng, nông nghiệp và
kim loại. Tuy nhiên, ông Putin đang nhanh chóng khiến Nga mất đi vai trò này vì
khách hàng thay người bán hàng không đáng tin cậy luôn dễ hơn là người bán hàng
tìm kiếm khách hàng mới, hai vị giáo sư Đại học Yale cho biết.
Theo phân tích của hai ông, chuỗi cung ứng đã
thích nghi bằng cách xây dựng nguồn cung thay thế không phụ thuộc vào sự tùy hứng
của ông Putin. Đối với một số mặt hàng kim loại và năng lượng quan trọng, các nguồn
cung ứng được xây dựng trong hai năm tới có thể sẽ thay thế hoàn toàn và vĩnh
viễn hàng hóa của Nga.
Ngay cả các đối tác thương mại còn lại của Nga
dường như cũng muốn lợi dụng thị trường giao ngay ngắn hạn để được giá hời hơn
là đầu tư vào các hợp đồng dài hạn hoặc phát triển nguồn cung mới ở Nga.
“Dường như Nga đang trên đường đi tới điều vốn
là nỗi sợ hãi lớn nhất của họ lâu nay: trở thành một nền kinh tế yếu ớt lệ thuộc
vào Trung Quốc và là nguồn cung ứng nguyên liệu thô giá rẻ cho nước này,” bài
phân tích trên trang Fortune viết.
Chảy máu vốn và nhân tài
Hai vị giáo sư Đại học Yale dẫn ra số liệu
chính thức của các nước cho thấy kể từ tháng 2 năm ngoái, hàng triệu người Nga
đã chạy khỏi đất nước. Làn sóng tháo chạy ban đầu của khoảng 500.000 nhân lực
có trình độ hồi tháng 3 được nối tiếp bởi làn sóng di cư của ít nhất 700.000
người, chủ yếu là nam giới trong độ tuổi lao động. Họ trốn bắt lính sau lệnh động
viên một phần của Putin hồi tháng 9. Chỉ riêng Kazakhstan và Gruzia đã có ít nhất
200.000 người Nga không muốn chiến đấu ở Ukraine chạy đến.
Hơn nữa, những người ra đi này đem theo rất
nhiều tiền mặt. Lượng tiền gửi từ Nga đến các nước láng giềng đã tăng hơn mười
lần. Trong khi đó, những nơi trú ẩn ở nước ngoài cho những người Nga giàu có
như UAE đang bùng nổ, với ước tính có đến 30% cá nhân với giá trị tài sản cao của
Nga đã bỏ đến đây.
Điện Kremlin đã cố gắng vực dậy nền kinh tế với
các biện pháp ngày càng mạnh tay nhưng những biện pháp này đã chứng tỏ là rất tốn
kém. Chi tiêu của chính phủ Nga đã tăng 30% so với cùng kỳ năm ngoái. Ngân sách
liên bang năm 2022 của Nga bị thâm hụt 2,3% dù lợi nhuận thu được từ năng lượng
cao.
Giáo sư Khương Hữu Lộc cho rằng các biện pháp
tung tiền ra chi xài cho nền kinh tế và hỗ trợ an sinh-xã hội của Chính phủ Nga
đã ‘khiến người dân Nga không cảm thấy áp lực gì nhiều từ các biện pháp cấm vận’.
“Mặc dù giá cả tăng rất nhiều nhưng lạm phát ở Nga chỉ có 12% thôi,” ông Lộc
phân tích.
Tuy nhiên, ngay cả những phương cách này cũng
không đủ. Tổng thống Putin đã buộc phải đánh vào hầu bao của các công ty Nga
trong hành động mà ông gọi là ‘huy động doanh thu’ khi doanh thu từ dầu khí giảm.
Ông truy thu khoản thuế khổng lồ 1,25 nghìn tỷ rúp từ ngân khố của Gazprom – và
sẽ phát hành số trái phiếu khổng lồ trị giá 3,1 nghìn tỷ rúp để công dân Nga
mua vào mùa thu.
Nhà đầu tư bỏ đi
Trong những tuần lễ sau tháng 2 năm 2022, Nga
đã mất vĩnh viễn trên 1.000 doanh nghiệp đa quốc gia toàn cầu vốn tự nguyện rời
Nga. Phần lớn trong số các công ty này đã giữ đúng cam kết là thoái vốn hoàn
toàn hoặc đang trong quá trình cắt đứt với Nga mà không tính đường trở lại.
Những công ty này có doanh thu tương đương 35%
GDP của Nga, sử dụng 12% lực lượng lao động, theo hai nhà phân tích thuộc Đại học
Yale.
“Những công ty phương Tây rút ra ảnh hưởng đến
công ăn việc làm của người Nga, còn những công ty vẫn còn bám trụ ở Nga chỉ hoạt
động bán thời gian,” ông Lộc nói nhưng cho rằng tỷ lệ thất nghiệp của Nga được
báo cáo ở mức thấp do hàng trăm ngàn thanh niên đã bị gọi nhập ngũ để chiến đấu
ở Ukraine.
“Ảnh hưởng lớn nhất không phải là thiếu tiền, mà là thiếu công nghệ,” vị giáo
sư này nhấn mạnh và cho rằng khi phương Tây ngưng làm ăn ở Nga và cấm xuất khẩu
các sản phẩm công nghệ vào Nga, Nga ‘sẽ không còn phụ tùng và thiết bị để sản
xuất vũ khí phục vụ chiến tranh cũng như xuất khẩu’.
Ông chỉ ra việc Nga phải lấy những con chíp từ máy giặt, máy sấy ra để sử dụng
cho xe tăng để cho thấy ‘Nga đang thiếu hụt công nghệ đến mức nào’.
“Nga trước đây sản xuất mỗi tháng 150 ngàn chiếc xe hơi bây giờ chỉ còn 15 ngàn
vì thiếu phụ tùng,” ông cho biết. “Họ mua đến 40% các thành phần từ châu Âu.”
Phương Tây còn có thể làm nhiều hơn?
Do đó, Giáo sư Khương Hữu Lộc dự đoán nền kinh
tế Nga sẽ ‘ngấm đòn trừng phạt’ bắt đầu từ nửa sau năm 2023 cho đến suốt năm
2024.
“Đói vốn, đói nhân lực,
thiếu nhân tài, không có phụ tùng – các yếu tố quan trọng đối với nền kinh tế
Nga đều bị phong tỏa khiến Nga sẽ bị bóp nghẹt,” ông Lộc nói.
Dựa trên số liệu do IMF đưa ra là kinh tế Nga
trong năm 2022 đã suy giảm ở mức 4%, ông Lộc dự đoán sự sụt giảm này sẽ xuống đến10%
trong năm nay và 15% trong năm 2024.
“Đến cuối năm 2024 kinh tế Nga sẽ bị áp lực rất
nhiều. Ngân sách sẽ cạn dần, tín dụng cho nền kinh tế sẽ cạn dần, hàng hóa nhập
từ nước ngoài sẽ đắt đỏ, lạm phát sẽ tăng lên đến 20-30% ảnh hưởng trực tiếp đến
cuộc sống của người dân Nga,” Giáo sư Lộc dự báo.
Theo lời ông thì các biện
pháp cấm vận của phương Tây sẽ ‘kéo lùi kinh tế Nga đến mấy chục năm’.
Tuy nhiên, nhiêu đó vẫn là chưa hết và phương Tây ‘vẫn còn 15-20% các biện pháp
chế tài chưa áp dụng lên Nga’, cũng theo ông Lộc.
Ông liệt kê các biện pháp như loại hết các ngân hàng còn lại của Nga, vốn chủ yếu
là ngân hàng nhỏ, ra khỏi hệ thống SWIFT, đóng băng tài sản của người thân các
tài phiệt Nga, trừng phạt các nước mua bán chui với Nga để tuồn hàng từ các nước
phương Tây vào Nga và buộc những công ty nào còn làm ăn ở Nga phải rời đi nếu
không sẽ bị đánh thuế rất nặng.
=========================
.
.
Ukraine áp đặt lệnh
trừng phạt 50 năm đối với ngành tài chính Nga
23/02/2023
https://www.voatiengviet.com/a/6975838.html
Quốc hội
Ukraine hôm thứ Năm (23/2) áp đặt lệnh trừng phạt dài 50 năm đối với các tổ chức
tài chính của Nga, bao gồm ngân hàng trung ương, tất cả các ngân hàng thương mại,
quỹ đầu tư, công ty bảo hiểm và các doanh nghiệp khác.
https://gdb.voanews.com/bd5d4e65-ab3f-4b70-ba83-0837b6d069a0_cx0_cy10_cw0_w1023_r1_s.jpg
Quốc kỳ Ukraine tung bay trên tòa nhà quốc hội ở Kiev. Quốc hội Ukraine vừa
áp đặt lệnh trừng phạt dài 50 năm đối với các tổ chức tài chính của Nga vào
ngày 23/2/2023.
Các biện pháp trừng phạt là một phần trong các
động thái của Kiev nhằm duy trì áp lực tài chính đối với Nga sau cuộc xâm lược
toàn diện vào Ukraine vào ngày 24/2 năm ngoái.
“Đây là một sự ngăn chặn hoàn toàn đối với các
tổ chức tài chính của Liên bang Nga tiếp cận thị trường và tài sản ở Ukraine”,
Andriy Pyshniy, thống đốc Ngân hàng Quốc gia Ukraine, nói trên Facebook.
“Chúng ta nên làm suy yếu họ bằng mọi phương
tiện sẵn có. Chính lĩnh vực tài chính mới là ‘nhà tài trợ’ chiến lược cho cuộc
chiến này”.
Đa số áp đảo trong số 325 đại biểu đã bỏ phiếu
ủng hộ các biện pháp, dự kiến sẽ được áp dụng trong nửa thế kỷ.
Bộ trưởng Kinh tế Yulia Svyrydenko cho biết
các biện pháp trừng phạt theo ngành sẽ ảnh hưởng đến hàng trăm ngân hàng và
hàng chục nghìn tổ chức tài chính đã đăng ký tại Nga.
Bà Svyrydenko cho biết các biện pháp bao gồm lệnh
cấm giao dịch với tài sản thuộc sở hữu của các tổ chức tài chính của Liên bang
Nga, lệnh cấm thiết lập quan hệ kinh doanh và lệnh cấm giao dịch và đầu tư vào
các tổ chức tài chính của Nga.
Ukraine đã áp đặt lệnh trừng phạt đối với hàng
trăm quan chức và doanh nhân Nga, cấm những người có liên quan đến Nga sở hữu đất
đai và tham gia tư nhân hóa nhà nước, cấm mua hàng hóa và một số dịch vụ của
Nga, đồng thời đình chỉ chuyển giao công nghệ cho những người có liên quan đến
Nga.
Ukraine cũng đang kêu gọi các đối tác phương
Tây áp đặt thêm các biện pháp trừng phạt đối với Moscow, bao gồm cả việc thực
hiện các bước nhắm vào lĩnh vực hạt nhân của Nga.
No comments:
Post a Comment