Mỹ gặp thách thức mới khi Trung Quốc dàn xếp thỏa thuận Saudi và Iran
Người
Việt Online
March 11, 2023
WASHINGTON, DC (NV) – Thỏa thuận bất ngờ giữa Iran và Saudi Arabia nhằm
khôi phục quan hệ ngoại giao đặt Mỹ trước nhiều thách thức, bao gồm phương án
khả thi để kiềm chế chương trình hạt nhân của Tehran, cơ hội củng cố lệnh ngừng
bắn ở Yemen, cũng như mối lo lắng về vai trò của Trung Quốc với tư cách nhà môi
giới hòa bình trong một khu vực Mỹ có ảnh hưởng từ lâu, theo Reuters.
Thỏa thuận này được công bố bốn ngày sau cuộc
đàm phán không được tiết lộ trước đó giữa Saudi và Iran, vốn dĩ là hai đối thủ ở
khu vực Trung Đông, tại Bắc Kinh. Hôm Thứ Sáu, 9 Tháng Ba, ông John Kirby, phát
ngôn viên Tòa Bạch Ốc, tuyên bố rằng Washington không tham gia trực tiếp, nhưng
Saudi Arabia có thông báo cho Mỹ về các cuộc đàm phán với Iran.
https://www.nguoi-viet.com/wp-content/uploads/2023/03/TS-china-iran-arab-1536x1024.jpeg
Ông Vương Nghị (giữa), ủy viên Bộ Chính Trị, chủ nhiệm
Văn Phòng Ủy Ban Đối Ngoại Trung Ương Đảng Cộng Sản Trung Quốc, hồi còn là ngoại
trưởng đọc tham luận tại hội nghị khối Ả Rập năm 2018. (Hình minh họa: Wang
Zhao/AFP via Getty Images)
Mối quan hệ giữa Mỹ và Trung Quốc trở nên gay
gắt về nhiều vấn đề, từ thương mại đến gián điệp. Đồng thời hai cường quốc này
cũng cạnh tranh mức độ ảnh hưởng tại nhiều khu vực trên thế giới cách xa biên
giới của mình.
Trong bài phát biểu hôm 9 Tháng Ba, ông Kirby
hạ thấp vai trò của Trung Quốc trong thỏa thuận. Ông cho rằng chính áp lực bên
trong và bên ngoài, bao gồm việc Saudi ngăn chặn hiệu quả các cuộc tấn công từ
Iran, là thứ khiến Iran chấp nhận ngồi lên bàn đàm phán.
Tuy nhiên ông Jeffrey Feltman, cựu viên chức
cao cấp của Mỹ và viên chức Liên Hiệp Quốc, nhận định rằng Trung Quốc là khía cạnh
quan trọng nhất của thỏa thuận. Khi đó, đây chính là cú tát vào chính quyền của
Tổng Thống Joe Biden và là bằng chứng cho thấy Trung Quốc là cường quốc đang
lên.
Đàm phán hạt nhân
Thỏa thuận này được đưa ra trong bối cảnh Iran
đang tăng tốc chương trình hạt nhân, sau hai năm Mỹ thất bại trong việc ngăn chặn
Tehran sản xuất bom hạt nhân. Tình hình trở nên phức tạp hơn do các cuộc đàn áp
biểu tình từ chính phủ Iran và các lệnh trừng phạt của Mỹ đối với Tehran về các
cáo buộc vi phạm nhân quyền.
Ông Brian Katulis, thuộc Viện Trung Đông, nhận
định rằng thỏa thuận này cung cấp cho Mỹ và Israel “con đường khả thi mới” để
khôi phục các cuộc đàm phán bị đình trệ về vấn đề hạt nhân, đồng thời cũng đem
đến hòa bình bền vững hơn ở Yemen. Quốc gia này nổ ra xung đột vào năm 2014, và
nhiều người xem đó là cuộc chiến ủy nhiệm giữa Saudi Arabia và Iran.
Vị thế ngày càng tăng của Trung Quốc
Ông Daniel Russel, nhà ngoại giao cao cấp nước
Mỹ dưới thời cựu Tổng Thống Barack Obama, cho rằng vai trò môi giới của Trung
Quốc trong thỏa thuận giữa Saudi và Iran có “ý nghĩa quan trọng” đối với
Washington. Theo ông, hành động lần này của Trung Quốc khá bất thường. Ông nghi
ngờ đây là điềm báo về nỗ lực hòa giải của Trung Quốc đối với cuộc chiến
Nga-Ukraine.
Ông Naysan Rafati, nhà phân tích cao cấp tại Tổ
Chức Khủng Hoảng Quốc Tế, cho rằng kết quả lần này chưa chắc là điều tốt với Mỹ.
Khi Mỹ và Tây phương đang chống lại Iran, thì hành động của Trung Quốc khiến
Tehran tin rằng mình có thể phá vỡ thế bị cô lập và thu hút sự che chở của các
cường quốc.
Trong khi đó, ông Kirby cho biết Mỹ đang theo
dõi sát sao hành động của Trung Quốc ở Trung Đông và nhiều nơi khác.
Còn ông Jon Alterman, thuộc Trung Tâm Nghiên Cứu
Chiến Lược Quốc Tế của Washington, nói rằng khi sức mạnh và tầm ảnh hưởng của
Trung Quốc ngày càng tăng, thì tức là sự hiện diện toàn cầu của Mỹ đang ngày
càng bị thu hẹp. Đó cũng là thông điệp mà Trung Quốc muốn thể hiện. (MPL) [qd]
No comments:
Post a Comment