Cầu Long Biên: Nên bảo
tồn giá trị lịch sử hay cải tạo vì giá trị kinh tế?
Lâm Lê
BBC Tiếng Việt
14 tháng 6
2022
https://www.bbc.com/vietnamese/vietnam-61782907
Cầu
Long Biên bắc qua sông Hồng, có chiều dài hơn 1.600 m được xây dựng từ thời
Pháp
Cầu
Long Biên bắc qua sông Hồng ở Hà Nội vừa tròn 120 năm tuổi, dù chưa được xếp
vào danh mục Di tích lịch sử - Danh thắng ở các địa phương, nhưng có ý kiến cho
rằng với giá trị lịch sử và kiến trúc nó cần được quan tâm và đầu tư ở mức cao
hơn hiện nay để công việc bảo tồn được tốt hơn.
Cầu Long
Biên, tên gọi cũ là cầu Doumer, được đặt theo tên của Paul Doumer (Toàn quyền
Đông Dương 1897-1902, Tổng thống Pháp 1931-1932), người đã đưa ra ý tưởng xây dựng
cây cầu bắc qua sông Hồng dài 1.600m.
Cây cầu được
khởi công xây dựng từ tháng 9/1898, do nhà thầu Daydé et Pillé (Pháp) thiết kế
và thi công, đến tháng 2/1902 thì hoàn thành. Cầu được xây dựng với mục đích
ban đầu là phục vụ đường sắt, nối Hà Nội với Trung Kỳ và Trung Quốc.
Đến đầu những
năm 1920, cầu Long Biên được mở rộng thêm hai làn ở hai bên cho xe chạy để đáp ứng
nhu cầu giao thông gia tăng, thay cho ý tưởng xây dựng một cây cầu mới lúc bấy
giờ.
Trải qua
hai cuộc chiến tranh ở Việt Nam, cây cầu cũng bị ảnh hưởng bởi bom đạn, một số
nhịp dầm cầu đã bị đánh sập.
Những năm
gần đây, tình trạng xuống cấp nghiêm trọng của cây cầu là một trong những vấn đề
được nhiều người quan tâm về việc bảo tồn giá trị di sản hay cải tạo, nâng cấp
để đạt hiệu quả kinh tế, giao thông thuận lợi hơn.
Mới đây nhất,
chỉ trong tháng 5/2022, phần đường dành cho người đi bộ trên cầu Long Biên đã
hai lần xuất hiện hố thủng bị đánh giá là gây nguy hiểm cho người đi lại.
Trùng tu cầu Long Biên, chưa biết
khi nào bắt đầu
Hà Nội bán 600 biệt thự
cổ: 'Đừng để khu phố Pháp trở thành hoài niệm'
Hà Nội 'phá đã gần
xong' tòa nhà kiến trúc Pháp ở 61 Trần Phú
Đánh giá về
tình trạng xuống cấp của cầu Long Biên, kiến trúc sư, tiến sĩ Trương Ngọc Lân - Phó Trưởng khoa Kiến trúc và Quy hoạch
(Trường Đại học Xây dựng) nói với BBC:
"Cầu Long Biên đã quá cũ rồi,
tình trạng han gỉ có thể nhìn thấy được bằng mắt và công tác bảo trì có lẽ cần
được thực hiện một cách tích cực hơn."
"Và việc rơi một tấm đan ở mặt đường
cầu xuống dưới chứng tỏ là nó đã có sự xuống cấp đến mức độ nguy hiểm rồi, chứ
không phải như mình nhìn thấy gỉ sét bên ngoài nữa," ông nói thêm.
Cầu
Long Biên được xây dựng với mục đích ban đầu là phục vụ đường sắt, sau này được
mở rộng thêm hành lang hai bên để đáp ứng nhu cầu giao thông gia tăng
'Cần sự quan tâm ở quy mô cao hơn'
Từ Pháp,
Kiến trúc sư Bùi Uyên, tiến sĩ chuyên ngành quy hoạch, kiến trúc tại vùng Ile
de France bày tỏ ngạc nhiên khi cầu Long Biên được công luận và nhiều chuyên
gia đánh giá là có giá trị lịch sử và là công trình di sản của Hà Nội, nhưng
toàn bộ vấn đề về chi phí bảo trì, bảo hành cây cầu lại chỉ phụ thuộc vào công
ty đường sắt và bên giao thông thôi.
Vì nó hoàn
toàn phụ thuộc vào việc tu sửa của bên ngành giao thông vận tải, nên theo bà
Uyên, dẫn đến "hạn chế về khả năng bảo tồn, bảo trì" cây cầu, và hoạt
động bảo trì cũng "chỉ là để nó hoạt động cầm chừng".
Vì chưa được
quan tâm đúng mức nên kinh phí cho hoạt động bảo tồn, duy tu cũng rất hạn hẹp.
Báo Giao
thông online, hôm 8/6, trích lời ông
Nguyễn Quốc Vượng, Giám đốc Công ty CP Đường sắt Hà Hải, đơn vị trực tiếp
quản lý, duy tu, bảo trì cầu Long Biên cho biết kinh phí bảo trì cầu Long Biên,
do Bộ GTVT và Tổng công ty Đường sắt Việt Nam cấp, dù có tăng trong những năm gần
đây, nhưng cũng chỉ đáp ứng được 35-40% so với yêu cầu định mức.
"Tôi nghĩ đấy cũng là một lý do
nó xuống cấp như thế, tức là người ta dành sự quan tâm cho nó chỉ trong giới hạn
công trình hạ tầng giao thông,"
TS. Bùi Uyên nói với BBC, và "chuyện nó xuống cấp như thế này người ta đã
có thể đoán trước từ rất lâu nay rồi".
Do đó, vị
kiến trúc sư cho rằng Việt Nam cần quan tâm cũng như đầu tư ở quy mô cao hơn
cho cây cầu.
"Để đối phó với việc nó càng ngày
càng xuống cấp như thế này nó phải được quan tâm đến trong một mảng nào đấy với
vai trò lớn hơn.
"Tức là kinh phí không những chỉ
mang tính về giao thông mà còn là về bảo tồn công trình hoặc là chi phí về
không gian công cộng… thì những ban ngành khác có thể có ngân sách cho cây cầu."
"Tất nhiên là chỉ cần để cho nó
có thể hoạt động được thôi thì cũng cần một chi phí và sự quan tâm cao hơn nữa," TS. Bùi Uyên nhấn mạnh.
Về giải
pháp trước mắt và lâu dài cho cây cầu Long Biên, Tiến sĩ Bùi Uyên đề xuất:
"Trong ngắn hạn, chắc chắn chỉ có
cách duy nhất là phải đầu tư hơn.
"Còn dài hạn thì phải suy nghĩ đến
chuyện là có dùng nó trong giao thông cơ giới hay không."
"Về quy hoạch thì liệu có phải
suy nghĩ đến luồng giao thông, có thể phải bớt giao thông cơ giới, chỉ còn giao
thông đi bộ, hoặc liệu có nên dùng đường sắt ở đây nữa không."
"Có thể vừa kết hợp quy hoạch với
vấn đề xếp hạng cây cầu, hoặc là đánh giá bảo tồn nó như thế nào để có thể có
thêm nhiều sự quan tâm hơn từ nhiều ban ngành để cùng bảo vệ nó."
https://ichef.bbci.co.uk/news/800/cpsprodpb/64B3/production/_125397752_caulongbien1.jpg.webp
Cầu
Long Biên hiện đang gánh trên mình nó cả giá trị lịch sử và giá trị kinh tế
Giá trị lịch sử hay giá trị kinh tế?
Tiến sĩ
Bùi Uyên cho biết hiện chi phí bảo trì cầu Long Biên đang nằm trong chi phí của
bên vận hành giao thông, chứ không nằm trong chi phí dạng bảo tồn các công
trình cổ.
"Tôi nghĩ đấy cũng là một thiếu
xót để có thể có thêm được sự hỗ trợ hoặc vốn đầu tư để trùng tu nó," bà nói.
Theo quan
điểm cá nhân, TS. Bùi Uyên cho rằng cầu Long Biên đã đáp ứng được vai trò và chức
năng của nó trong hơn một thế kỷ. Vì vậy, cây cầu cần được bảo tồn để gìn giữ
giá trị lịch sử của nó, bà nói với BBC:
"Tôi nghĩ rằng mỗi công trình được
xây dựng có khả năng đáp ứng cho nhu cầu tại thời điểm đó. Cây cầu Long Biên đã
sống hơn một thế kỷ rồi thì nó có thể nói là có một sự già yếu nhất định với chức
năng giao thông và vận tải của nó."
"Vai trò của cây cầu Long Biên
không nên áp cho nó những vấn đề về giao thông hay là lợi ích kinh tế nữa, vì
nó đã đóng góp vai trò của nó trong khoảng thời gian rất dài rồi."
"Bây giờ của nó chính là giá trị
lịch sử và giá trị di sản mà tất cả dấu ấn của đô thị, biến động của đô thị trải
qua, ngay cả nó đã có nhiều nhịp cầu chịu bom đạn Mỹ chẳng hạn, đấy cũng là những
chứng tích."
"Tức là vai trò kinh tế của nó đã
qua rồi thì bây giờ chúng ta phải hiểu nó là chứng nhân còn lại của lịch sử. Vì
vậy, vai trò lịch sử của nó mới là vai trò của ngày hôm nay."
Trong khi
đó, giá trị kinh tế, theo TS. Bùi Uyên, nên được giao cho các cây cầu mới do Việt
Nam xây dựng sau này dưới thời kỳ độc lập.
Trong các
quy hoạch từ năm 2008, với rất nhiều quy hoạch mở rộng Hà Nội thì có rất nhiều
cầu mới bắc qua sông Hồng, bà Uyên cho biết thêm.
Do đó, nếu
việc bắc qua sông Hồng để đảm bảo giao thông hiện tại và chịu được nhiều luồng
giao thông lớn hơn thì song song với cây cầu Long Biên có rất nhiều cầu đang
xây mới.
Tiến sĩ Trương Ngọc Lân thì cho rằng nên kết hợp bảo tồn với
cải tạo cầu Long Biên để vừa giữ được giá trị lịch sử lại vừa đáp ứng được hiệu
quả kinh tế và giao thông của nó. Ông nói:
"Theo tôi, cả hai mục tiêu này
không có gì mâu thuẫn nhau cả. Bởi vì bảo tồn và phát huy giá trị của một công
trình có giá trị di sản để mà nó vừa giữ được giá trị di sản vừa đáp ứng được
nhu cầu của thời đại mới thì nó là điều tất nhiên."
"Trong công tác bảo tồn, nhìn
chung người ta đều hướng tới mục tiêu như vậy chứ không chỉ đơn thuần là bảo tồn
như một hiện vật bảo tàng để ngắm."
"Trong các công trình di sản kiến
trúc đô thị thì luôn luôn người ta hướng tới phát huy giá trị của nó nữa, để mà
nó phục vụ được đời sống mới nữa."
TS.
Trương Ngọc Lân cho rằng nên kết hợp bảo tồn với cải tạo cầu Long Biên
Giải pháp
được TS. Bùi Uyên đưa ra trước thực trạng xuống cấp của cầu Long Biên hiện nay,
nhưng vẫn đảm bảo giữ được giá trị lịch sử của cây cầu như một di sản của đô thị
Hà Nội, là giảm tải cho nó bằng việc mở các tuyến giao thông khác.
Bà gợi ý
có thể chỉ sử dụng cây cầu cho đi bộ hoặc là hoạt động đường sắt du lịch, đường
sắt tuyến nhẹ chứ không phải là tuyến chở hàng nặng.
"Những giao thông còn có thể sử dụng
được thì mình sử dụng, nhưng mà không chất tải thêm mà thậm chí giảm tải cho
nó, nhưng mà mình không theo hướng là phá bỏ nó đi và cũng không theo hướng
nâng cấp nó mà chỉ giữ nguyên trạng nó thôi. Còn những cây cầu khác mới hơn thì
sẽ làm nhiệm vụ của ngày hôm nay," TS Bùi Uyên kết luận.
https://ichef.bbci.co.uk/news/800/cpsprodpb/B2D3/production/_125397754_caulongbien2.jpg.webp
Ảnh
chụp cầu Long Biên do độc giả của BBC cung cấp
Liên quan
đến đường sắt, báo Giao thông online cũng nêu ý kiến của ông Trần Đăng Hải, Trưởng
phòng kết cấu hạ tầng, Sở GTVT Hà Nội cho biết trong Quy hoạch mạng lưới đường
sắt giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050, Bộ GTVT đang bàn giao hồ sơ các
tuyến đường sắt theo quy hoạch, gồm có có tuyến đường sắt đô thị Ngọc Hồi - Yên
Viên có liên quan đến cầu Long Biên cho Hà Nội.
Tuy vậy, bộ
này cũng chưa nêu rõ hướng xử lý với cầu Long Biên sẽ như thế nào mà chỉ cho biết
đường sắt quốc gia sẽ không đi qua cầu nữa và chỉ dừng tại khu vực đường sắt đầu
mối Ngọc Hồi.
Bài báo
trích dẫn lời ông Hải nói rằng: "Ngay cả khi đã hoàn thành xong tuyến đường
sắt đô thị Ngọc Hồi - Yên Viên hay làm xong các cầu mới bắc qua sông Hồng thì cầu
Long Biên vẫn có ý nghĩa quan trọng, vừa phục vụ người dân hai bên đầu cầu, vừa
phục vụ nhu cầu tham quan, du lịch của du khách trong và ngoài nước đến thủ đô.
Do đó cần thiết phải đầu tư bảo tồn cầu".
VIDEO : https://www.bbc.com/vietnamese/vietnam-61782907
Nhà 61 Trần Phú: Làn sóng bất động sản
xóa dần kiến trúc Hà Nội cũ
Hỗ trợ của Pháp?
Tháng
4/2021, Đại sứ Pháp tại Việt Nam Nicolas Warnery, trong buổi làm việc với Chủ tịch
UBND Hà Nội khi đó là ông Chu Ngọc Anh, thông báo phía Pháp muốn được tham gia
vào dự án cải tạo cầu Long Biên để gìn giữ công trình mang tính biểu tượng của
Hà Nội này.
Cây bút
Huy Đức, trên trang Facebook cá nhân Truong Huy San, hôm 5/6 đã đăng lại nội
dung email trả lời từ Đại sứ quán Pháp rằng "Pháp đặc biệt quan tâm dự án
trùng tu cầu Long Biên" từ nhiều năm nay.
Đánh giá về
đề xuất hỗ trợ từ chính phủ Pháp, Tiến sĩ Bùi Uyên cho rằng sự giúp đỡ của Pháp
thường theo hai hướng: một là về kỹ thuật và chuyên môn, hai là về kinh phí.
Về mặt kỹ
thuật và chuyên môn, Pháp có thể cung cấp chuyên gia có hiểu biết, hoặc các
nghiên cứu chuyên môn, tài liệu lịch sử để trợ giúp công việc bảo tồn.
Về kinh
phí, TS. Bùi Uyên nhận định với dự án như cầu Long Biên thì Việt Nam không thể
chỉ phụ thuộc vào một nguồn vốn hỗ trợ được mà sẽ phải từ nhiều bên.
Bà Uyên lấy
dẫn chứng một số dự án ở Việt Nam được cải tạo và trùng tu hoàn toàn từ vốn đầu
tư của Pháp như dự án Mã Mây hay một số nhà cổ.
Tuy nhiên,
dự án cầu Long Biên, nếu có sự hỗ trợ về kinh phí của Pháp, theo đánh giá của
bà sẽ chỉ có thể là một phần chứ không thể nào là tất cả được, và phía Việt Nam
có lẽ cũng không mong chờ điều này, mà sẽ chủ yếu về mặt chuyên môn.
"Dự án cầu này phức tạp hơn bởi
vì nó không phải là một không gian nhỏ hẹp mà là cả vấn đề giao thông và đô thị
của Việt Nam, nằm trong quy hoạch của Việt Nam. Thành ra, nếu như mà ngay cả có
sự hỗ trợ của một bên khác thì nó có ảnh hưởng rất nhiều đến các bộ ngành khác
nhau và các vấn đề về giao thông, thủy lợi…" TS. Bùi Uyên giải thích.
-------------------------------
TIN
LIÊN QUAN
Trùng tu cầu Long Biên, chưa biết
khi nào bắt đầu
17 tháng
11 năm 2021
Về vụ việc tòa
nhà 61 Trần Phú ở HN 'bị phá để xây cao ốc thương mại'
8 tháng 4
năm 2022WWWASEDZ
No comments:
Post a Comment