TS Trần Công Trục
14:27 17/07/17
Trong
các văn bản tiếng Anh thì phải viết là Bien Dong Sea, trong các văn bản tiếng
Pháp là Mer de Bien Dong, mà không dịch là East Sea (tiếng Anh)...
LTS: Tiến sĩ Trần Công Trục, nguyên Trưởng ban Biên
giới Chính phủ gửi đến Báo Điện tử Giáo dục Việt Nam bài phân tích của ông về sự
kiện Indonesia đổi tên một phần Biển Đông.
Tòa soạn xin giới thiệu đến quý bạn đọc bài viết
này, ngõ hầu cung cấp thêm thông tin đa chiều và làm sáng rõ hơn khía cạnh khoa
học của việc sử dụng địa danh trong pháp lý quốc tế.
Văn phong và nội dung bài viết thể hiện quan điểm của
tác giả, chúng tôi xin trân trọng cảm ơn Tiến sĩ Trần Công Trục.
*
Thứ Sáu 14/7/2017, Báo Thanh Niên đưa tin, Indonesia
ngày 14/7 đặt tên lại vùng đặc quyền kinh tế của nước này ở phía Bắc quần đảo
Natuna, nằm ở rìa phía Nam Biển Đông, là Biển Bắc Natuna. [1]
Khi công bố bản đồ chính thức mới, Thứ trưởng Bộ
Hàng hải phụ trách vấn đề chủ quyền trên biển của Indonesia, Arif Havas
Oegroseno, nói rằng:
Vùng biển được đặt lại tên là nơi có các hoạt động dầu
khí, được gọi là “Biển Bắc Natuna”, tiếng Anh viết là North Natuna
Sea.
Đây không phải là lần đầu tiên Indonesia nỗ lực đổi
tên một phần vùng biển thuộc Biển Đông.
Hồi tháng Tám 2016, Jakarta đã lên kế hoạch đổi tên
vùng biển quanh quần đảo Natuna, khu vực ở phía tây bắc Borneo của Indonesia và
vẫn nằm trong phạm vi 200 hải lí vùng đặc quyền kinh tế của
Jakarta.
Khi đó, báo South China Morning Post dẫn lời một
quan chức chống đánh bắt cá lậu của Indonesia nói rằng:
Nước này sẽ nộp đề xuất lên Liên Hợp Quốc và nếu
không ai phản đối... khu vực đó sẽ có tên chính thức là “Biển Bắc Natuna".
Lập tức cũng trong ngày 14/7, Trung Quốc liền có
ngay tuyên bố phản đối rằng: việc đổi tên Nam Hải (cách Trung Quốc gọi Biển
Đông) là hành động vô nghĩa.
Ông Cảnh Sảng, người phát ngôn của Bộ Ngoại giao
Trung Quốc nói trong cuộc họp báo thường lệ:
"Tôi thấy rằng một số quốc gia làm cái việc được
gọi là 'đặt lại tên' là chuyện hoàn toàn vô nghĩa, không có ích cho các nỗ lực
chuẩn hóa các địa danh...
Chúng tôi hy vọng các quốc gia có liên quan sẽ nhìn
về cùng hướng với Trung Quốc và tiếp tục duy trì thích hợp tình thế thuận lợi
hiện nay tại vùng biển Nam Trung Hoa, điều không dễ gì đạt được.".
Để lý giải về những tranh cãi nói trên, chúng ta hãy
cùng nhau tìm hiểu về các tên gọi và giá trị pháp lý của chúng.
Đó là những tên gọi được các bên liên quan sử dụng để
gọi vùng biển nằm về phía Tây Thái Bình Dương mà hiện nay đang tồn tại những
tranh chấp rất phức tạp và nhạy cảm.
1. Biển Đông
là một biển rìa lục địa, ở phía tây Thái Bình Dương, là vùng biển nửa kín trải
rộng từ Singapore tới eo biển Đài Loan, bao phủ một diện tích khoảng 3,5 triệu
km2.
Đây là biển lớn thứ tư thế giới, sau biển
Philippines, biển San Hô và biển Ả Rập, có vị trí quan trọng về địa - chính trị,
địa - kinh tế, địa - chiến lược… của khu vực và quốc tế.
Vì thế, vùng biển này và các quần đảo trong đó là đối
tượng tranh chấp và xung đột giữa nhiều quốc gia trong vùng, nhất là trong bối
cảnh hiện nay.
Vùng biển này được gọi bằng nhiều tên khác nhau, xuất
phát từ thói quen truyền thống hay xuất phát từ những mục đích, động cơ khác
nhau:
- Người phương Tây gọi biển này là South China Sea (tiếng
Anh), Mer de Chine méridionale (tiếng Pháp), Mar da China Meridional (tiếng Bồ
Đào Nha).
Những tên gọi này thường được ghi trên các hải đồ của
những nhà hàng hải phương Tây, trong các tài liệu khoa học, pháp lý, chính tri,
ngoại giao…
Vì vậy, cho đến nay, chúng đã trở thành địa danh được
thừa nhân rộng rãi trên trường quốc tế.
- Người Việt Nam gọi vùng biển này là Biển Đông. Đây là tên
riêng do người Việt Nam dùng để gọi vùng biển này và tên gọi này đã đi vào tiềm
thức, tâm khảm của người Việt Nam từ bao đời nay:
Ca dao Việt Nam có câu: “Thuận vợ thuận chồng,
tát Biển Đông cũng cạn. Thuận bè thuận bạn, tát cạn Biển Đông”.
Bình Ngô Đại Cáo của Nguyễn Trãi, bản chữ Hán viết
Biển Đông là 東海 (Đông Hải):
“Quyết Đông Hải chi thủy bất túc dĩ trạc kỳ ô.
Khánh Nam Sơn chi trúc bất túc dĩ thư kỳ ác”.
(Nước Biển Đông không rửa sạch mùi.
Trúc Nam sơn không ghi hết tội).
Vào đầu những năm 80 của thế kỷ XX, tên Biển Đông đã
được Chính phủ nước Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Việt Nam sử dụng chính thức trong
Công hàm gửi đến Tổ chức Khí tượng Thế giới.
Logo của Quỹ hỗ trợ nghiên cứu Biển Đông sử dụng tên
dịch danh từ Biển Đông sang tiếng Anh là "East Sea", theo Tiến sĩ Trần
Công Trục, có thể gây hiểu lầm và trúng bẫy "chuẩn hóa địa danh" của
Trung Quốc. Ảnh do tác giả cung cấp.
Trong Công hàm này, Việt Nam đã xin đăng ký thông
báo tình hình khí tượng của Biển Đông, viết bằng tiếng Anh là Bien
Dong Sea hay tiếng Pháp là Mer de Bien Dong.
- Người Trung Quốc, trong các sử liệu thời Hán (206
trước Công nguyên - 220 sau Công nguyên) và thời Nam Bắc triều (420 - 559), biển
này được ghi là 漲海 (Trướng Hải) hay 沸海 (Phí Hải).
Từ thời Đường (618 - 907) đổi gọi là 南海 (Nam Hải). Từ thời cận đại thì
có thêm tên gọi là 南中国海 (Nam Trung Quốc Hải) và 中国南海 (Trung Quốc Nam Hải).
- Người Philippines gọi là Biển Luzon, gọi theo tên
hòn đảo Luzon của Philippines. Thời gian gần đây thì Manila đổi tên gọi thành Biển Tây Philippines.
2. Cũng cần khẳng định rằng, về mặt pháp lý, tên gọi không phải là yếu tố
có giá trị để khẳng định chủ quyền của một quốc gia đã đặt tên cho một khu vực
địa lý nào đó.
Chẳng hạn: gọi là Ấn Độ Dương không có nghĩa đại
dương này thuộc về Ấn Độ; vịnh Thái Lan không có nghĩa là vịnh này hoàn toàn
thuộc về Thái Lan; vịnh Bắc Bộ, không có nghĩa vịnh này là hoàn toàn thuộc về
Việt Nam…
Cho nên, dù Việt Nam gọi là Biển Đông thì người Việt
Nam không bao giờ cho rằng toàn bộ vùng biển này là của Việt Nam.
Tương tự, người Philippines mới đây gọi vùng biển
này là Biển Tây Philippines.
Và mới đây Indonesia gọi một phần Biển Đông nằm ở
phía Bắc Natuna là Biển Bắc Natuna, cũng không có nghĩa họ muốn đòi toàn bộ hay
một phần vùng biển này thuộc về họ, của riệng họ.
Theo chúng tôi, sở dĩ Philippines, Indonesia mới đây
muốn đổi cách gọi như vậy có lẽ là để đối phó với yêu sách của Trung Quốc muốn
chiếm trọn Biển Đông.
Trung Quốc đặt hơn 80% diện tích Biển Đông trong “đường
lưỡi bò” (hay “đường 9 đoạn”, “đường chữ U”), với lập luận rằng:
Trung Quốc có “danh nghĩa lịch sử”, “chủ quyền lịch
sử” và người Trung Quốc đã từng “phát hiện, sản xuất, sinh sống, đặt tên…”; vì
vậy, “quốc tế đã công nhận và gọi vùng biển này là South China Sea (biển Nam
Trung Hoa)”…
Như vây, việc thay đổi tên gọi đúng là một việc làm
“vô nghĩa”, nếu xét về giá trị pháp lý.
Tuy nhiên, nếu xét về động cơ chính trị, thì phải thấy
rằng việc thay đổi tên gọi nói trên cũng là cách để chống lại yêu sách đường
“lưỡi bò” bằng chiến thuật “chuẩn hóa các địa danh” mà chính Trung Quốc đang áp
dụng.
Có lẽ cũng vì thế mà có không ít học giả quốc tế cho
rằng để tránh hiểu nhầm và bị lợi dụng, nên chăng quốc tế thống nhất gọi vùng
biển này là South East Asia Sea (Biển
Đông Nam Á).
3. Để tránh bị
mắc bẫy “chuẩn hóa địa danh” do Trung Quốc “cài đặt” nhằm hợp thức hóa yêu sách
vô lý của họ, nhân sự kiện này, chúng tôi muốn một lần nữa xin lưu ý bạn đọc,
các phóng viên báo chí, các học giả, chính khách, các cơ quan quản lý có liên
quan của Việt Nam:
Một là, nên thống nhất sử dụng tên gọi “Biển Đông”
(viết hoa cả hai từ), không viết là “biển Đông” như vẫn còn tồn tại trên một số
văn bản, bài viết…
Hai là, trong các văn bản tiếng Anh thì phải viết là
Bien Dong Sea, trong các văn bản tiếng Pháp là Mer de Bien Dong, mà không dịch
là East Sea (tiếng Anh) hay Mer de l’Est (tiếng Pháp).
Để cho người nước ngoài dễ tra cứu, có thể chua thêm
tên quốc tế là South China Sea trong các tài liệu nghiên cứu khoa học…
Hiện nay, trong nhiều văn bản,tài liệu, logo, tiêu đề
của các cuộc hội thảo, tọa đàm bằng tiếng Anh vẫn còn có sự nhầm lẫn đáng tiếc
này.
*
Tài
liệu tham khảo:
Tiến
sĩ Trần Công Trục
CHỦ ĐỀ : BIỂN
ĐÔNG
No comments:
Post a Comment