By
TÔ DI - Luật Khoa Tạp Chí
Posted
on 27/07/2017
Báo cáo Tự do Thế giới (Freedom
in the World) năm 2017 của Freedom House đã xếp Việt Nam vào
nhóm các nước không tự do (not free), đạt 20/100 điểm và xếp thứ 181 trên 209
quốc gia và vùng lãnh thổ.
Báo
cáo này được công bố lần đầu vào năm 1972. Lúc đó, Việt Nam được phân định
thành hai miền. Miền Nam được đánh giá là tự do hơn miền Bắc và hầu hết các
nước Đông Nam Á, chỉ kém Malaysia.
Từ
năm 1972 – 1974, Freedom House đánh giá mức độ tự do ở miền Nam Việt Nam là
4.5/7 điểm (điểm càng cao mức độ tự do càng thấp), cao hơn hầu hết các nước ở
Đông Nam Á, chỉ kém Malaysia và được xếp vào nhóm các nước tự do một phần
(partly free).
Từ
sau năm 1975 đến nay, tình hình đột ngột thay đổi. Mức độ tự do của nước Việt
Nam thống nhất rơi xuống mức ngang bằng miền Bắc trước đó và vẫn “kiên trì” ở
vị trí thấp nhất ở Đông Nam Á cùng với Laos, luôn thuộc nhóm các nước không tự
do (not free).
Trong
giai đoạn 2008 – 2016, ngay cả khi đã cải thiện điểm số lên 6/7 điểm,
Việt Nam vẫn ở mức thấp nhất ở Đông Nam Á, chỉ hơn Laos.
Mức độ
tự do ở một số nước Đông Nam Á từ năm 1972 - 2016
Biểu đồ do Luật Khoa tạp chí thực hiện,
dựa trên số liệu của Freedom House.
(Xem biểu đồ nơi trang chính http://luatkhoa.org/2017/07/freedom-house-do-chi-so-tu-do-cua-viet-nam-tu-nam-1972-day-la-ket-qua/)
Báo
cáo năm 2017 được Freedom House công bố vào tháng 1. Báo cáo riêng về tình hình Việt Nam được cập nhật vào
tuần trước.
Các
yếu tố đánh giá các quyền tự do về chính trị, bao gồm: quy trình bầu cử
(electoral process), đa nguyên và sự tham gia chính trị (political pluralism
and participation) và chức năng của nhà nước (functioning of government).
Các
yếu tố đánh giá các quyền tự do về dân sự, bao gồm: tự do biểu đạt và tôn
giáo/tín ngưỡng (freedom of expression and belief), các quyền tự do hiệp hội
(associational and organizational rights), pháp quyền (rule of law), và tính tự
trị & các quyền cá nhân (personal autonomy and individual rights).
Theo
báo cáo này, Việt Nam đạt 20/100 điểm, có mức độ tự do thuộc loại thấp nhất ở
Đông Nam Á, chỉ hơn Laos (12/100 điểm). Indonesia, Philippines và Singapore lần
lượt là những nước có mức độ tự do cao nhất trong khối ASEAN.
So
sánh mức độ tự do ở các nước ASEAN 2017
Biểu đồ do Luật Khoa tạp chí thực hiện, dựa trên số liệu của Freedom House.
Biểu đồ do Luật Khoa tạp chí thực hiện, dựa trên số liệu của Freedom House.
(Xem biểu đồ nơi trang chính http://luatkhoa.org/2017/07/freedom-house-do-chi-so-tu-do-cua-viet-nam-tu-nam-1972-day-la-ket-qua/)
Đánh
giá về quy trình bầu cử, Việt Nam đạt 00/12 điểm. Điều này có nghĩa là người
đứng đầu nhà nước, đại biểu Quốc hội ở Việt Nam hoàn toàn không được bầu chọn
một cách tự do và công bằng; các quy định về bầu cử không đảm bảo công bằng.
Về
đa nguyên và sự tham gia chính trị, Việt Nam chỉ đạt 01/16 điểm. Báo cáo nói
đảng Cộng sản Việt Nam độc quyền hoạt động, thành viên các nhóm đối lập bất hợp
pháp với đảng này đều bị bắt giữ và tống giam.
Mặt
trận Tổ quốc làm nhiệm vụ kiểm tra tiêu chuẩn của người ứng cử đại biểu quốc
hội, liên minh với các tổ chức quần chúng nhân dân. Nhưng thực tế, Mặt trận Tổ
quốc hoạt động như một cánh tay nối dài của đảng.
Freedome
House đánh giá chức năng của nhà nước Việt Nam đạt 02/12 điểm. Yếu tố này xem
xét xem người đứng đầu nhà nước và các đại biểu Quốc hội có thực sự quyết định
các chính sách của nhà nước; mức độ trong sạch của chính phủ và chính phủ có
giải trình cởi mở và minh bạch với cử tri hay không.
Đối
với các quyền tự do dân sự, Việt Nam đạt 17/60 điểm. Trong đó, tự do biểu đạt
và tôn giáo/tín ngưỡng đạt 04/16 điểm; các quyền về tự do hiệp hội chỉ đạt
01/12 điểm; pháp quyền được đánh giá 04/16 điểm; tính tự trị và các quyền về tự
do cá nhân đạt 08/16 điểm.
Theo
Freedom House, chính quyền Việt Nam vẫn duy trì kiểm soát báo chí; đàn áp các
nhà báo độc lập, bloggers, luật sư nhân quyền và những người biểu tình ôn hòa;
hạn chế tác nghiệp đối với phóng viên quốc tế; kiểm duyệt Internet và dùng dư
luận viên (progovernment social media users) để định hướng công chúng.
Quyền
tự do hiệp hội của công dân vẫn bị hạn chế; các tổ chức xã hội dân sự nằm ngoài
“ô dù” của Mặt trận Tổ quốc gặp khó khăn trong hoạt động; công đoàn độc lập
không được công nhận.
Hoạt
động tư pháp bị đảng Cộng sản Việt Nam kiểm soát ở mọi cấp; nhiều luật sư ngại
bào chữa các vụ việc liên quan đến vấn đề nhân quyền, họ sợ bị chính quyền sách
nhiễu; những bị can liên quan đến an ninh quốc gia có thể bị tạm giam lên đến
20 tháng mà không được gặp luật sư.
Những
điểm tích cực trong năm qua là sau kỳ tổng tuyển cử 2016 có 17% đại biểu Quốc
hội là người sắc tộc thiểu số; Luật Tiếp cận Thông tin 2016 được thông qua;
ngày càng có nhiều người sử dụng mạng xã hội để tranh luận về chính trị; xuất
hiện nhiều nhóm xã hội dân sự nhỏ nhưng năng động; các hoạt động thúc đẩy quyền
của nhóm LGBT ít bị cản trở.
*
Theo dữ liệu của Freedom House, mức độ
tự do của Cambodia bắt đầu “vượt mặt” Việt Nam từ năm 1989. Đó là năm quân đội
Việt Nam rút khỏi chiến trường Cambodia và Liên Hiệp Quốc bắt đầu giám sát và
tái thiết đất nước này. Từ đó đến nay, mức độ tự do ở Cambodia tăng nhanh và
luôn giữ khoảng cách với Việt Nam từ 0.5 đến 1 điểm.
Từ năm 1996 đến 2010, mức độ tự do ở
Myanmar thấp hơn so với Việt Nam. Tự do ở Myanmar bắt đầu được “cởi chói” khi
chính quyền quân sự tuyên bố giải thể và thiết lập chính quyền dân sự sau cuộc
bầu cử năm 2010. Chính quyền mới đã tiến hành cải cách nhằm thúc đẩy các quyền
tự do dân sự và chính trị. Năm 2017, Freedom House xếp Myanmar vào nhóm các
nước tự do một phần.
Trong giai đoạn 1996 – 2000, mức độ tự
do ở Indonesia ngang bằng với Cambodia. Tự do ở Indonesia bắt đầu tăng sau cuộc
nổi dậy năm 1998 buộc Suharto phải từ chức tổng thống. Người kế nhiệm
Suharto, B.J Habibie, đã tiến hành nhiều cải cách về chính trị và tổ chức
các cuộc bầu cử dân chủ.
Tài
liệu tham khảo:
- Freedom in the World 2017 (Freedome House)
- Cambodia profile – Timeline (BBC)
- Indonesia profile – Timline (BBC)
- Myanmar profile – Timeline (BBC)
No comments:
Post a Comment