The Economist
Đỗ Đăng Nhật Huy, biên dịch
https://nghiencuuquocte.org/2023/05/24/the-gioi-hom-nay-24-05-2023/
Bộ Quốc phòng Nga tuyên bố đã đẩy lùi
các nhóm dân quân thân Ukraine đang đột kích vào khu vực Belgorod của
Nga. Thông tin này vẫn chưa được xác minh độc lập. Trước đó, thống đốc
Vyacheslav Gladkov của Belgorod nói một số máy bay không người lái đã bị hạ
trong đêm. Mykhailo Podolyak, cố vấn cấp cao của Volodymyr Zelensky, nói
Ukraine “không liên quan gì” đến các sự kiện trên.
Thống đốc bang Florida Ron DeSantis được
cho là sẽ tuyên bố ra tranh cử tổng thống Mỹ trong một cuộc thảo luận với Elon
Musk trên Twitter vào thứ Tư. Trong khi đó, đối thủ lớn nhất của ông trong đảng
Cộng hòa vừa nhận trát từ thẩm phán New York. Phiên tòa xét xử Donald Trump về
các khoản tiền bịt miệng cho một ngôi sao khiêu dâm sẽ bắt đầu vào tháng 3 năm
2024, trùng với đỉnh điểm của mùa bầu cử sơ bộ.
Apple công bố một thỏa thuận
trị giá hàng tỷ đô la với Broadcom, một nhà sản xuất chip của Mỹ, để phát triển
các bộ phận 5G cho thiết bị của họ. Được biết thỏa thuận ba năm trước đó trị
giá 15 tỷ đô la giữa hai bên sắp hết hạn. Thỏa thuận mới nằm trong cam kết đầu
tư 430 tỷ USD vào nền kinh tế Mỹ cho đến năm 2026 của Apple. Cổ phiếu của
Broadcom đã tăng giá sau thông báo.
Một tòa án Nga đã gia hạn thời hiệu
giam giữ trước khi xét xử Evan Gershkovich, phóng viên của tờ Wall Street
Journal, đến ít nhất là ngày 30 tháng 8. Ông Gershkovich bị FSB, cơ quan an
ninh chính của Nga, bắt giữ vào tháng 3 với cáo buộc gián điệp. Chính phủ Mỹ
nói các cáo buộc là vô căn cứ. Người đàn ông 31 tuổi này đã kháng cáo việc bị tạm
giam trước xét xử, nhưng bị một thẩm phán Nga bác bỏ trong một phiên điều trần
kín hôm 18 tháng 4.
Meta đã bán công cụ tìm kiếm
GIF của họ, Giphy, cho Shutterstock, một công ty kinh doanh nguồn ảnh chụp, với
giá 53 triệu USD. Gã khổng lồ mạng xã hội mua lại doanh nghiệp này vào tháng 5
năm 2020 với giá 315 triệu USD. Nhưng năm ngoái, cơ quan quản lý cạnh tranh của
Anh đã yêu cầu Meta bán Giphy vì có thể gây thiệt hại nghiêm trọng cho các đối
thủ cạnh tranh. Cổ phiếu của Shutterstock tăng 4%.
Đảng đối lập của Đông Timor, Đại hội
Toàn quốc Tái thiết Timor, thắng 41% số phiếu bầu trong cuộc bầu cử quốc hội của
đất nước — chỉ cách thế đa số vài phần trăm. Do đó, đảng của Xanana Gusmao, tổng
thống đầu tiên của đất nước, sẽ có cơ hội thành lập liên minh. Đảng cầm quyền,
được gọi là Fretilin, chỉ giành được 25% số phiếu bầu. Họ đã thề sẽ chấp nhận kết
quả này.
IMF cho rằng nước Anh sẽ không rơi vào
suy thoái trong năm nay, khác với các dự đoán trước đây của họ rằng kinh tế Anh
sẽ giảm 0,3% trong năm 2023. Hiện tại IMF dự kiến GDP của Anh tăng 0,4%. Quỹ
này cho biết nhu cầu ổn định đã nâng đỡ cho nền kinh tế nhiều vấn đề của Anh,
nhưng cảnh báo triển vọng tăng trưởng “vẫn yếu” và lạm phát vẫn “cao một cách
dai dẳng.”
Con số trong ngày:
60.000, là số người xin tị nạn đã đến New York kể từ mùa xuân năm ngoái.
TIÊU ĐIỂM
Ron DeSantis chuẩn bị tuyên bố tranh cử tổng thống
Vào thứ Tư, Ron DeSantis sẽ chính thức tuyên bố
tranh cử tổng thống Mỹ — trong một cuộc thảo luận với Elon Musk trên Twitter,
theo các bản tin. Ông DeSantis là đối thủ đáng gờm nhất của Donald Trump trong
đảng Cộng hòa, nhưng ông đã mất đà từ sau cuộc đua thống đốc bang Florida vào
năm ngoái. Một lần vạ miệng về chiến tranh Ukraine (ông gọi nó là “tranh chấp
lãnh thổ”), cuộc tranh cãi với Disney, và quyết định ban hành lệnh cấm phá thai
sau sáu tuần thai đã làm dấy lên nghi ngờ về sự nhạy bén chính trị của ông.
Các thăm dò gần đây cho thấy cử tri Cộng hòa
thích cựu tổng thống hơn ông DeSantis với tỷ lệ 56% so với 21%. Vẫn còn 60 tuần
nữa mới tới đại hội đảng vào tháng 7 năm 2024, thời điểm chọn người được nhận đề
cử. Nhưng các cuộc thăm dò sơ bộ sớm như hiện nay cũng thường cho thấy thành
tích về sau. Khả năng ông DeSantis nhận đề cử là có, nhưng không nhiều.
Tổng thống Belarus Lukashenko thăm Nga
Tổng thống Vladimir Putin sẽ tiếp Alexander
Lukashenko, người đồng cấp Belarus, tại Moscow vào thứ Tư. Điều này không có gì
lạ vì hai nhà lãnh đạo thường xuyên gặp nhau. Nhưng người ta sẽ chú ý nhiều vào
các cử chỉ của ông Lukashanko giữa bối cảnh tin đồn về sức khoẻ của ông. Nhà độc
tài đã không xuất hiện trước công chúng suốt một tuần trong tháng này. Các bác
sĩ nghi ngờ ông bị viêm tim do virus, theo truyền thông độc lập ở Belarus. Bệnh
này có thể điều trị được. Nhưng có nhiều suy đoán về những gì sẽ xảy ra nếu ông
qua đời.
Ông Lukashenko, người đã nắm quyền ở Belarus từ
năm 1994, chưa chỉ định người kế vị. Phe đối lập lưu vong của đất nước hy vọng
cái chết của ông sẽ mang lại sự mở cửa dân chủ. Nhưng nhiều người cho rằng người
Belarus — với hàng nghìn người đã bị bỏ tù và tra tấn vì phản đối gian lận bầu
cử năm 2020 — quá sợ hãi để đứng lên bảo vệ nền dân chủ nếu ông Lukashenko qua
đời. Ngoài ra, an ninh Nga có thể can thiệp để đảm bảo rằng tổng thống tiếp
theo không phải là người có ý tưởng giải phóng Belarus khỏi ảnh hưởng của Điện
Kremlin, như Ukraine.
Nvidia hưởng lợi lớn từ AI
Nvidia, công ty niêm yết có giá trị thứ sáu
trên thế giới, sẽ báo cáo thu nhập vào thứ Tư. Sẽ có một màn ăn mừng. Nhà sản
xuất chip này là cổ phiếu có kết quả tốt nhất của chỉ số S&P500 trong năm
2023 khi tăng gấp đôi giá trị kể từ đầu năm. Thành công của ChatGPT, một
chatbot được phát triển bởi công ty khởi nghiệp Mỹ OpenAI, đã thúc đẩy tâm lý lạc
quan của các nhà đầu tư đối với trí tuệ nhân tạo. Điều này làm tăng nhu cầu cho
các sản phẩm xử lý đồ họa của Nvidia, tức những con chip chuyên dụng được sử dụng
để luyện các mô hình AI lớn.
Vai trò của Nvidia với tư cách là nhà cung cấp
“cơ sở hạ tầng” cho AI mang về cho họ lợi nhuận tốt đẹp. Họ kiêm luôn sản xuất
phần mềm chuyên dụng để chạy trên chip của chính mình mà các nhà phát triển
trên toàn thế giới đã quen thuộc, giúp thu hút khách hàng. Và công ty vẫn tiếp
tục đổi mới. Hồi tháng 3, họ đã tiết lộ phần mềm sẽ giúp cho quá trình in thạch
bản trở nên hiệu quả hơn rất nhiều. Nhà đầu tư càng có thêm lý do để lạc quan.
Hoàn thành nâng cấp đài quan sát sóng hấp dẫn
Đài Quan sát Sóng Hấp dẫn bằng Giao thoa kế
Laser (LIGO) — thiết bị nhạy nhất thế giới để phát hiện sóng hấp dẫn — sẽ bắt đầu
hoạt động trở lại vào thứ Tư sau ba năm gián đoạn để nâng cấp.
LIGO được thiết kế để phát hiện các gợn sóng
khó tìm thấy trong không thời gian được phát ra từ các sự kiện vũ trụ thảm khốc
như va chạm lỗ đen và siêu tân tinh. Hơn một thế kỷ trước, sự tồn tại của những
dao động vũ trụ này đã được tiên đoán bởi thuyết tương đối rộng của Albert
Einstein. Nhưng nó chỉ được xác nhận khi LIGO quan sát được sóng vào năm 2015.
Quá trình nâng cấp LIGO đã tạo ra các máy dò nhạy hơn, có khả năng quan sát các
sự kiện sóng hấp dẫn yếu hơn nhiều so với trước đây.
LIGO bao gồm hai máy dò của Mỹ ở các bang
Louisiana và Washington. Đồng hành cùng sẽ là Virgo và KAGRA, các đối tác tương
đương của LIGO ở châu Âu và Nhật Bản. Các nhà vật lý thiên văn hy vọng rằng độ
nhạy chung của các đài quan sát này sẽ đủ để phát hiện các gợn sóng từ nguồn gốc
sớm nhất của vũ trụ.
===========================
The Economist
Đỗ Đặng Nhật Huy, biên
dịch
https://nghiencuuquocte.org/2023/05/23/the-gioi-hom-nay-23-05-2023/
EU phạt Meta, công ty sở hữu Facebook
và Instagram, 1,2 tỷ euro (1,3 tỷ USD) vì không tuân thủ các quy tắc quyền
riêng tư, đồng thời ra lệnh cho công ty ngừng chuyển dữ liệu người dùng sang Mỹ.
Đây là khoản tiền phạt lớn nhất từng được khối áp dụng cho một công ty công nghệ
lớn. Ủy ban bảo vệ dữ liệu của Ireland, một trong những cơ quan giám sát quyền
riêng tư của EU, cho biết Facebook đã không bảo vệ dữ liệu của người dùng châu
Âu trước các chương trình giám sát của Mỹ.
Vyacheslav Gladkov, thống đốc vùng Belgorod của
Nga, giáp Ukraine, nói một “nhóm phá hoại” Ukraine đã xâm nhập lãnh thổ
nước này. Trong một tuyên bố, ông Gladkov nói các lực lượng Nga đang nỗ lực đẩy
lùi các đòn xâm nhập. Mykhailo Podolyak, cố vấn cấp cao của tổng thống
Volodymyr Zelensky, nói Ukraine “không liên quan gì” đến các sự kiện ở
Belgorod.
Chính quyền Biden đạt được thỏa thuận với ba
bang của Mỹ để bảo vệ nguồn cung cấp nước từ sông Colorado. Arizona,
California và Nevada đã đồng ý giảm khoảng 13% lượng nước lấy từ con sông đang
bị hạn hán; đổi lại, chính phủ liên bang sẽ bồi thường cho họ khoảng 1,2 tỷ đô
la. Con sông này rất quan trọng với miền tây nam nước Mỹ, cung cấp nước và thủy
điện cho 40 triệu người.
Sinan Ogan, ứng viên về thứ ba trong cuộc bầu
cử tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ, tuyên bố ủng hộ tổng thống Recep Tayyip Erdogan
trong cuộc bầu cử tổng thống vòng hai vào ngày 28/5 tới đây. Ông Erdogan thắng
49,5% trong vòng đầu và không đạt được đa số, còn ông Ogan thắng 5,2%. Thông
báo của ông càng thu hẹp cơ hội giành chiến thắng lịch sử của ứng viên đối lập
Kemal Kilcdargolu.
Tim Scott, một thượng nghị sĩ Cộng
hòa từ Nam Carolina, đã tuyên bố ra tranh cử tổng thống Mỹ. Người đàn ông 57 tuổi
này là thượng nghị sĩ người Mỹ gốc Phi đầu tiên đại diện cho một bang miền Nam
kể từ năm 1881 và được đảng của mình tôn trọng. Đến nay ông đã tích lũy được gần
22 triệu đô la tiền gây quỹ. Các đảng viên Cộng hòa khác có thể sớm tham gia đường
đua. Ron DeSantis, thống đốc bang Florida, dự kiến sẽ tuyên bố trong tuần này.
Thứ trưởng ngoại giao Trung Quốc cho rằng
Nhật Bản và G7 thông đồng để “bôi nhọ và tấn công Trung Quốc,” đồng thời triệu
tập đại sứ Nhật Bản tại Bắc Kinh để phản đối việc “thổi phồng các vấn đề liên
quan đến Trung Quốc”. Tờ Thời báo Hoàn cầu đã gọi hội nghị thượng đỉnh G7 do Nhật
Bản tổ chức là một “hội nghị chống Trung Quốc.” Hôm thứ Bảy, G7 đã lên án “hành
vi cưỡng chế kinh tế” và “các hoạt động quân sự hóa” của Trung Quốc ở Biển
Đông.
Belarus ân xá cho Roman
Protasevich, một nhà báo và nhà hoạt động người Belarus, theo truyền thông nhà
nước. Hồi tháng 5 năm 2021, tổng thống Alexander Lukashenko đã buộc một chiếc
máy bay chở khách của Ryanair phải dừng đột xuất ở thủ đô Belarus để bắt giữ
ông Protasevich. Ông sau đó bị kết án tám năm tù. Trong một đoạn video, người
đàn ông 28 tuổi nói “vô cùng biết ơn” tổng thống vì đã ân xá cho mình.
TIÊU ĐIỂM
Ukraine bổ sung kho vũ khí để chuẩn bị phản công
Vào thứ Ba, các bộ trưởng quốc phòng EU sẽ họp
tại Brussels để thảo luận về hỗ trợ của khối dành cho Ukraine. Trong những tuần
gần đây, Pháp, Đức và Ý đều hứa tăng hỗ trợ quân sự, bao gồm các hệ thống phòng
không, pháo tự hành và máy bay không người lái. Trong khi đó, tổng thống
Ukraine Volodymyr Zelensky đã giành được nhiều cam kết viện trợ vũ khí hơn tại
hội nghị thượng đỉnh G7 ở Nhật Bản vào Chủ nhật, bao gồm gói vũ khí mới của Mỹ
trị giá 375 triệu đô la. Mỹ cũng cho biết sẽ giúp đào tạo phi công Ukraine lái
máy bay chiến đấu F-16, một bước quan trọng để Ukraine nhận dòng máy bay chiến
đấu này.
Một loạt các cam kết được đưa ra khi Ukraine
chuẩn bị cho cuộc phản công được chờ đợi từ lâu. Tuy nhiên, các nhà phân tích tại
Viện Dịch vụ Thống nhất Hoàng gia, một tổ chức tư vấn có trụ sở tại London, nói
thành công của Ukraine có thể sẽ dựa nhiều vào chiến thuật hợp lý hơn là vũ khí
mới. Họ lưu ý rằng chiến thuật của Nga đã phát triển đáng kể, đặc biệt là trong
việc triển khai bộ binh. Các lực lượng Ukraine sẽ phải năng động để giành thế
chủ động, xuyên thủng hàng phòng ngự của Nga và khai thác các khoảng trống.
Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi thăm Úc
Sau hội đàm với các nhà lãnh đạo G7 và các quốc
đảo Thái Bình Dương, thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi tiếp tục chiến dịch ngoại
giao của ông vào thứ Ba với chuyến thăm Úc. Mối quan hệ giữa hai nước luôn mờ
nhạt. Nhưng điều kiện hiện nay thuận lợi hơn, đặc biệt là mối quan ngại chung về
Trung Quốc. Cả hai nước đều cảm thấy khó chịu với chủ nghĩa bành trướng của Bắc
Kinh — kể cả cưỡng chế kinh tế và xung đột lãnh thổ. Hai nước tạo thành một nửa
của Quad, một nhóm chiến lược bao gồm Mỹ và Nhật Bản. Họ đã tăng cường huấn luyện
quân sự với các đối tác Quad khác.
Thương mại hai chiều tăng gần gấp đôi kể từ
năm 2020, và hai nước đã ký một hiệp định thương mại tự do vào năm ngoái. Nhưng
sức mạnh đoàn kết lớn nhất có lẽ là văn hóa. Người Ấn Độ di cư đến Úc đã tăng vọt,
tạo thành cộng đồng hải ngoại lớn thứ hai sau người Anh. Ông Modi sẽ phát biểu
tại một sân vận động ở Sydney, nơi hàng ngàn người Úc gốc Ấn sẽ có mặt để cổ vũ
ông.
Tổng thống Cộng hòa Srpska thăm Nga
Milorad Dodik, tổng thống của Cộng hòa Srpska,
một thực thể của người Serbia ở Bosnia-Hercegovina, sẽ đến Moscow vào thứ Ba.
Ông sẽ tham dự một cuộc họp của Liên minh Kinh tế Á-Âu, một khối nhỏ của các quốc
gia Liên Xô cũ do Nga thống trị, và dự kiến sẽ gặp Vladimir Putin.
Ông Dodik ủng hộ quan hệ với Nga hơn là với
EU. Cho đến nay, ông đã ngăn Bosnia ban hành các biện pháp trừng phạt Nga.
Nhưng hành động này phải trả giá bằng bạn bè ở phương Tây. Bản thân ông Dodik
đang chịu lệnh trừng phạt của Anh và Mỹ vì cáo buộc tham nhũng và đe dọa ổn định
trong khu vực (điều mà ông phủ nhận).
Song vấn đề trên không gây nguy hiểm cho đơn
gia nhập EU của Bosnia, vì ông Dodik hiện đang bị cô lập. Ông đến Moscow để chứng
tỏ mình vẫn còn một người bạn quan trọng. Ông Dodik và ông Putin có thể thảo luận
về việc xây dựng một đường ống dẫn khí đốt riêng từ Nga tới Cộng hòa Srpska qua
Serbia. Điều này sẽ giúp mang lại độc lập năng lượng cho Srpska, giúp cho tham
vọng ly khai của ông Dodik dễ đạt được hơn.
Shell họp đại hội cổ đông
Vào thứ ba, gã khổng lồ dầu mỏ châu Âu Shell sẽ
tổ chức đại hội cổ đông thường niên tại London. Các giám đốc điều hành và bộ phận
an ninh của họ sẽ chịu nhiều áp lực nhất. Đại hội cổ đông năm ngoái đã phải
gián đoạn vì bị người biểu tình xông vào. Gần một phần năm cổ đông của Shell đã
bỏ phiếu phản đối chiến lược giảm phát thải khí nhà kính của hội đồng quản trị,
cho rằng nó chưa đủ.
Cuộc họp năm nay có thể còn gay gắt hơn. Giá
năng lượng cao đã mang về cho các công ty dầu mỏ một lượng tiền mặt dồi dào. Hồi
tháng 2, Shell công bố lợi nhuận ròng cho năm 2022 đạt 42 tỷ đô la, cao gấp đôi
số tiền kiếm được trong năm 2021. Điều này làm hài lòng một số nhà đầu tư.
Nhưng những người khác quyết tâm buộc công ty phải làm nhiều hơn để giảm bớt
thiệt hại môi trường. Follow This, một nhóm nhà đầu tư chủ động, đã đệ trình một
nghị quyết yêu cầu Shell tăng mức giảm lượng khí thải nhà kính trên toàn bộ chuỗi
cung ứng cho tới năm 2030.
No comments:
Post a Comment