Helmut K. Anheier - Project Syndicate
Đỗ
Kim Thêm dịch
10/12/2018
Lời
người dịch: Giới trí thức phương Tây cảnh báo sự trỗi dậy của
châu Á làm cho tình trạng quân bình quyền lực toàn cầu đang di chuyển về châu Á
và là một nguy cơ cho phương Tây sắp sụp đổ. Phương Tây tiếp tục phải ứng phó với
những bất ổn thường trực như Helmut K. Anheier trình bày sau đây.
Thực tế cho thấy là phương Tây không suy vong, mà
luôn tìm cách thích nghi để sinh tồn. Cách giải quyết cuộc khủng hoảng tài
chính năm 2008 là một chứng minh. Dù sẽ gây những biến động nhất định trong ngắn
hạn, nhưng do những suy yếu nội tại mà châu Á không thể chế ngự thế giới trong
trường kỳ. Tinh thần thuần lý, trọng pháp
và tôn trọng tự do làm cho phương Tây sẽ luôn tồn tại qua bao thăng trầm lịch sừ.
Còn Việt Nam? Vì giáo dục
lạc lối mà sĩ khí đấu tranh và tài năng trí thức của các bậc tiền bối như Phan
Bội Châu, Phan Chu Trinh, Phạm Quỷnh, Hùynh Thúc Kháng, Trần Trọng
Kim v.v. không còn hậu duệ. Những thỉnh nguyện thư của giới trí thức chỉ là tiếng
gào trong sa mạc. Chính giới bất tài, gian tham và bạo ngược làm chính sự hoảng
loạn; chính trường là chốn hư danh làm cho dân chúng điêu linh, chỉ còn cách là
phải tự lo khai dân trí và xướng dân quyền với các phương tiện truyền
thông xã hội hiện đại.
Dù cộng đồng mạng thành hình và cuộc biểu tình ngày
10 tháng 6 năm 2018 cho phép hy vọng là dân chúng sẽ cùng nhau đi đến một điểm
hẹn khác cho lịch sủ. Nhưng hiện nay, sử dụng quyền dân tộc tự quyết và khởi động
cho tiến trình dân chủ hoá chưa phải là một khát vọng khẩn thiết và đích thực
cho đa số. Những băng hoại xã hội khởi đầu từ lâu cho một tương lai bất định.
Trước hung đồ xâm lược của phương Bắc, tinh thần
Diên Hồng suy nhược và tình huống thích nghi tương tự như của phương Tây sẽ
không xảy ra, nên nguy cơ Việt Nam sụp đổ là thảm khốc và toàn diện.
***
Trong thế kỷ vừa qua, không một thập niên nào trôi qua mà không có các lời tuyên bố về sự sụp đổ của phương Tây. Nhưng có một điều phân biệt với những lời cảnh báo ngày nay: ở các nước thành công về mặt kinh tế của châu Á, thế giới giờ đây có một sự thay thế rõ ràng cho nền dân chủ tự do theo kiểu của phương Tây.
Đây là thời điểm bất ổn và thách thức cho phương
Tây. Sự kết hợp của chủ nghĩa dân tộc hồi sinh và bất ổn địa chính trị gây ít cảm
tưởng cho một sự gián đoạn tạm thời mà một sự biến đổi triệt để là nhiếu hơn -
một điều có thể xem thời đại thống trị toàn cầu của phương Tây như kết thúc.
Nhiều người cho rằng khi mặt trời lặn ở phương Tây
thì nó đang mọc ở châu Á. Thật vậy, câu hỏi dường như không còn là liệu châu Á
sẽ thay thế phương Tây thành khu vực thống trị của thế giới không, mà đúng hơn
là khi nào việc này sẽ xảy ra - và trong một cách êm đẹp như thế nào.
Sự thay đổi này nằm trong tâm điểm của bốn cuốn sách
gần đây. Mặc dù có những quan điểm rất khác nhau, mỗi tác giả, Heinrich August
Winkler, nhà sử học của Đại học Humboldt ở Berlin, Joschka Fischer, cựu Bộ trưởng
Ngoại giao Đức, Jonah Goldberg, nhà bình luận bảo thủ, và Kishore Mahbuhani,
nhà ngoại giao người Singapore chuyển sang nghiên cứu học thuật - chia sẻ quan
điểm chung rằng tình trạng quân bình quyền lực toàn cầu đang di chuyển về châu
Á, chuyện không thể tránh khỏi.
Tất nhiên, hầu như đây không phải là lần đầu mà các
nhà quan sát đã dự đoán sự sụp đổ của phương Tây. Để diễn giải theo kiểu của
Mark Twain, các phúc trình về tình trạng tử vong của phương Tây thường bị phóng
đại quá lố.
Trong thế kỷ trước, không một thập niên nào trôi qua
mà không có một số các lời tuyên bố về sự sụp đổ của phương Tây. Đã có nổi buồn
man mác khi tận thế kỷ của Đế chế Áo-Hung suy sụp, cuộc Đại khủng hoảng
kinh tế thế giới, tình trạng đổ nát của hai cuộc thế chiến, và nhiều thất bại
quân sự trong những năm hậu chiến. Dựa theo các yếu tố như suy yếu kinh tế, suy
đồi văn hóa, phá sản đạo đức, và ý muốn đang giảm sút đề cập từ trong sách này
sang sách khác - thí dụ như từ Suy tàn của Phương Tây của Oswald Spengler vào
năm 1918 cho Cuộc Đụng Độ Các Nền Văn Minh của Samuel P. Huntington và Tái lập
Trật tự Thế giới năm 1996 - tất cả tuyên bố rằng ngày tàn của phương Tây đã gần
kề.
Ngày nay, nhiều người điểm ra hàng loạt các cuộc khủng
hoảng đã cản trở châu Âu, bao gồm cả sự sụp đổ Brexit đang diễn ra, là bằng chứng
về sự suy tàn của phương Tây. Sách lược “Mỹ đầu tiên” của Tổng thống Mỹ Donald
Trump, với việc hoạch định chính sách đơn phương và lên án đối với các đồng
minh thân cận nhất của Mỹ, cũng - và thậm chí còn nhiều hơn thế - gây lo ngại về
tương lai của phương Tây. Những tiếng cười chế nhạo vang lên chào đón sự tự hào
của ông Trump tại Đại hội đồng Liên Hiệp Quốc khi ông nói về những thành tựu được
cho là của chính quyền ông đã cho thấy mức độ suy sup cường quốc như thế nào.
Tuy nhiên, đứng trước chuyện của "con sói kêu
la" của các nhà bình luận về sự tàn lụn của phương Tây, điều chỉ nên thận
trọng là khi hỏi nếu bốn cuốn sách này thực sự cung cấp những viễn kiến mới về
tương lai của phương Tây không, hoặc nếu chúng chỉ là những bổ sung mới nhất
cho các chủ đề ngày một tăng lên của một cáo phó trước đây. Điều phức tạp của bất
kỳ đánh giá nào là “Phương Tây” và “Phương Đông” là các điểm tham chiếu không
chính xác: đôi khi chỉ đơn thuần là các điểm địa lý, đôi khi ngụ ý nền văn minh
theo nghĩa rộng và đôi khi hạn hẹp khi biểu thị các hệ thống kinh tế hoặc chính
trị chuyên biệt.
Những
nền tảng lung lay
Trong khi cả bốn tác giả thảo luận về các khu vực
khác ở một mức độ nào đó - thí dụ như nói chung họ coi một nước Nga mạnh mẽ hơn
là vấn đề, và mô tả Trung Đông phần lớn như là một khu vực xung đột - điểm
chính của họ tập chú là sự căng thẳng giữa phương Tây và châu Á, với Trung Quốc
là cường quốc chủ yếu đang trỗi dậy. Chính sự căng thẳng này đã đặt ra những dự
đoán mới nhất về sự sụp đổ của phương Tây khác biệt với các suy diễn trước
đây. Trong các nước thành công về mặt kinh tế của châu Á, thế giới ngày nay có
một sự thay thế rõ ràng đối với phương Tây.
Winkler, tác giả nổi tiếng qua tác phẩm The Age of
Catastrophe và là nhân vật hàng đầu của các nhà sử học Đức, ông cực kỳ cẩn trọng
trong việc tập hợp các bằng chứng về tình trạng hiện tại có thể được luợng giá,
mặc dù ông cũng là người ít tham vọng nhất trong việc đề xuất các câu trả lời.
Ngược lại với việc thảo luận chung về nguồn gốc của phương Tây và Liên minh
châu Âu, cuốn sách mới nhất của ông cung cấp một tài liệu chi tiết là làm thế
nào mà trong bốn năm qua, phương Tây - và đặc biệt là Cơ quan Liên Âu - lâm vào
một tình huống gây đe dọa nền tảng chung: nhân quyền, tinh thần trọng pháp, chủ
nghĩa thế tục, nền dân chủ đại nghị, phân quyền và xã hội dân sự.
Winkler hỏi là cái gì đã thúc đẩy làm trỗi dậy chủ
nghĩa phi tự do ở Hungary và Ba Lan; bộc phát chủ nghĩa dân tộc kiểu mới ở Thụy
Điển, Phần Lan và Đức; cuộc đầu phiếu Brexit tại Vương quốc Anh; và nhiệm kỳ tổng
thống của ông Trump tại Hoa Kỳ? Thủ phạm chính mà ông xác định gồm có tình trạng
bất bình đẳng kinh tế lan rộng và mất quyền kiểm soát về các thị trường tài
chính quốc tế của các chính phủ quốc gia - các xu hướng bắt nguồn từ các chính
sách tân tự do trong các thập niên 1970 và 1980 và thúc đẩy toàn cầu hóa sau
năm 1989. Cuộc cách mạng kỹ thuật số cũng đã đóng vai trò quan trọng, bao gồm bằng
cách làm suy yếu ảnh hưởng của các phương tiện truyền thông lâu đời đối với
công luận.
Các thành phần cơ hội chính trị đã nắm bắt những
phát triển này để làm suy yếu các định chế quan trọng đang duy trì sự đồng thuận
theo luật pháp của phương Tây sau Thế chiến II. Kết quả là có một cuộc thử
thách sâu xa về dân chủ theo bầu cử, tầm quan trọng của hệ thống tư pháp và xã
hội dân sự. Nhưng Winkler không đưa ra câu trả lời cho vấn đề về việc phương
Tây có thể chống lại sự suy sụp, vượt ra ngoài nhấn mạnh những giá trị chủ yếu
bao gồm nền tảng luật pháp. Theo nghĩa này, nhà sử học có lẽ quá thận trọng.
Tuy nhiên, Winkler để lại cho người đọc một cảm giác rằng trong khi tương lai của
phương Tây là bất trắc, nó không nhất thiết phải suy vong.
Chiến
tuyến cho tương lai
Nhận xét tương tự cũng không thể dành cho Fischer,
người mà quan điểm là táo bạo và cởi mở hơn. Fischer là người sáng lập Đảng
Xanh của Đức, cựu thành viên của quốc hội, Bộ trưởng Ngoại giao, và Phó Thủ tướng
(dưới quyền Gerhard Schröder) - là một nhà chính trị lâu đời và hiện nay là một
nhà tư vấn chính trị.
Trong tác phẩm Der Abstieg des Westens, Fischer tập
trung vào sự trỗi dậy về mặt địa chính trị của Trung Quốc, sự suy tàn do
chủ nghĩa của Mỹ, và sự yếu kém và bất ổn của cơ quan Liên Âu. Ông nhấn mạnh bản
chất tạm thời của thời đại chúng ta: Hoà bình do Mỹ chế ngự kéo dài gần 70 năm,
và trật tự mới vẫn chưa xuất hiện. Giai đoạn này giữa các thời đại thúc đẩy sự
bất trắc, làm sinh ra sự bất an và tạo ra những cơ hội mới, cả tốt và xấu.
Cơ quan Liên Âu có thể nắm bắt thời điểm này của biến
động kinh tế và địa chính trị để tăng khả năng hành động trên bình diện toàn cầu,
bao gồm xây dựng một chính sách an ninh và đối ngoại chung đáng tin cậy và hoàn
thành dự án hội nhập châu Âu. Tuy nhiên, ba nước có thể đẩy châu Âu về phía trước
không chỉ chia rẽ với nhau mà còn phải đối mặt với những cuộc đấu tranh nội bộ
của chính họ: Anh đang bận tâm với Brexit; Pháp bị hạn chế bởi tình trạng bất động
trong nước; và chính phủ Đức bị bao vây bởi những cuộc đấu tranh và thách thức
từ hai cánh Tả và Hữu. Đặc biệt, các thành phần theo chủ nghĩa quốc gia tân thời
đang khai thác những lo lắng, cảm xúc và những khát vọng thành hình từ sự thay
đổi kỷ nguyên để mở rộng ảnh hưởng của họ.
Mối quan hệ mà Fischer nêu ra giữa chủ nghĩa dân tộc
tân thời trong nền chính trị quốc nội ở châu Âu và Mỹ trên một mặt, và chính trị
quốc tế trên mặt khác là một trong những điểm mạnh của phân tích của ông.
Fischer khẳng định một cách đầy thuyết phục rằng cuộc chiến giữa các người theo
chủ thuyết dân tộc tân thời và những người bảo vệ chủ nghĩa đa phương và dân chủ
tự do sẽ quyết định số phận của phương Tây trong thế kỷ XXI. Đứng trước những
phát triển chính trị gần đây-đặc biệt là cuộc bầu cử Brexit và nhiệm kỳ tổng thống
của Trump-ông không lạc quan.
Không giống như Winkler, Fischer đưa ra các đề xuất
cụ thể để đánh bại các người theo chủ nghĩa dân tộc tân thời, đặc biệt là ở
châu Âu. Biện pháp đầu tiên là từ chối tham gia trò chơi theo tinh thần dân tộc
tân thời. Thay vào đó, những người ủng hộ nền dân chủ tự do nên phát triển
chương trình chính trị của họ, bao gồm một hợp đồng xã hội mới, bình đẳng hơn
bao gồm các khoản đầu tư lớn vào tiện ích công cộng, đặc biệt là giáo dục.
Fischer kêu gọi Pháp và Đức dẫn đầu việc thành lập
cơ quan Liên Âu theo hai tốc độ dựa trên chủ nghĩa liên chính phủ. Ông cũng
thúc giục châu Âu dựa trên những kỹ năng ngoại giao phong phú và kinh
nghiệm của họ để tham gia với Mỹ và châu Á theo những cách làm thúc đẩy lợi ích
riêng.
Các
vết thương tự phát?
Trong khi Fischer duyệt xét châu Âu chủ yếu trong bối
cảnh các mối quan hệ với Mỹ và Trung Quốc, Goldberg - một nhà nghiêu cứu tại
American Enterprise Institute và một biên tập viên cao cấp của Tạp chí National
Review - tập trung đầu tiên và quan trọng nhất vào Hoa Kỳ. Nói ngắn gọn, cuốn
sách của ông gây rối rắm. Nó trình bày một lập luận có thể dễ dàng bị loại bỏ
như chưa chín mùi, rộng thênh thang và qúa nông cạn.
Tuy nhiên, Goldberg là một tiếng nói chính trị hàng
đầu ở Mỹ, được hỗ trợ bởi các tổ chức ủng hộ tinh thần cho phong trào bảo thủ.
Vì vậy, thật đáng buồn, điều ông nghĩ là gây vấn đề cho tương lai của nước Mỹ
nhiều hơn, nói thí dụ như so với phân tích lịch sử của Winkler về tương lai của
châu Âu.
Tiêu đề do Goldberg chọn là đang nói: sách của ông
không nói về "sụp đổ" hay "tàn lụn" của phương Tây, mà là
"tự sát". Phương Tây không bị suy vi vì các lực lượng bên ngoài - liệu
các đầu sỏ chính trị Nga hay bộ chính trị Trung Quốc đang tấn công không.
Phương Tây đang tự hủy, bằng cách chọn “khi có tư cách được hưởng quyền lợi"
vượt qua "lòng biết ơn".
Theo quan điểm của Goldberg, mọi người có tư cách hữu
quyền khi họ nghĩ tư cách thành viên của họ trong một bộ tộc, một quốc gia, một
tầng lớp xã hội, một nhóm sắc tộc, hoặc bất kỳ thiểu số nào cho họ quyền được sử
dụng nguồn lực hoặc một số tiện ích mong muốn. Tinh thần theo bộ tộc, dân tộc,
dân túy theo cánh Tả và cánh Hữu, và chính trị bản sắc đều thúc đẩy cho sự phân
hoá này. Trong lập luận của Goldberg, Cơ quan Liên Âu không quá quan trọng,
nhưng khi nó xuất hiện ở đâu, nó chủ yếu được coi là một vấn đề, chính vì sự nhấn
mạnh về quyền lợi, mà theo Goldberg - định nghĩa sinh hoạt của các trường đại học
ưu tú ở Mỹ.
Goldberg khẳng định, để thịnh vượng trở lại, phương
Tây phải đổi mới tập trung vào lòng biết ơn: xem cá nhân là trọng tâm đạo đức của
xã hội. Được trang bị bằng lý luận, sự kiện, quy tắc của pháp luật và đạo đức,
cá nhân nên được đánh giá trên giá trị riêng xứng đáng cho họ.
Theo ý của Goldberg, chọn lòng biết ơn quan trọng
hơn là tư cách hữu quyền còn đúng với thời kỳ "Phép lạ" của chủ nghĩa
tư bản tự do dân chủ - bắt nguồn từ thời kỳ Khai sáng và những tiến bộ của Cách
mạng Công nghiệp - mang lại sự thịnh vượng kinh tế và tiến bộ xã hội chưa từng
thấy. Goldberg dựa vào Karl Marx và Max Weber để giúp giải thích lý do tại sao
và làm thế nào mà phép lạ đã xảy ra, nhưng trọng điểm của ông không phải là nguồn
gốc của phép lạ, ông quan tâm nhiều hơn đến là mọi việc đang diễn ra sai lầm
như thế nào.
Thay vì yêu mến và nuôi dưỡng thời kỳ Phép lạ - “con
ngỗng đẻ trứng vàng,” khi Goldberg lặp đi lặp lại chuyện phép lạ - mọi người
đang trở nên vô ơn. Một lý do chính là các gia đình không thể trao truyền những
giá trị thích hợp cho con cái của họ, do ảnh hưởng đáng kể của các lỗi theo
tiêu chuẩn bảo thủ: thuyết tương đối về đạo đức, tính đúng đắn về chính trị và
hệ thống giáo dục chính trị. Hơn nữa, giới tinh hoa trí thức đang truyền bá tư
tưởng chống tư bản, chống chính giới lâu đời. Theo Goldberg, lòng oán giận của
dân chúng đang dâng trào và tham nhũng trong "đạo đức cốt lõi" của xã
hội là kết quả. Nói ngắn gọn, Mỹ ung thối từ bên trong cội rể.
Những gì Goldberg đang thực sự làm là đang cố tạo một
lớp vỏ bọc trí thức để che giấu những thất bại to tát của phong trào bảo thủ ở
Mỹ - những thất bại châm ngòi cho sự trổi dậy của ông Trump. Goldberg không
thích ông Trump không phải vì những gì mà ông Trump tiêu biểu, mà là vì tính
cách thái quá nơi con người của ông. Nhưng những gì Goldberg coi là toa thuốc
trị liệu duy nhất có thể khôi phục an nguy chính trị cho Mỹ về - nhiều “đức hạnh”
trong xã hội - là không thể thay thế cho sự tính toán thành thật của những người
trí thức bảo thủ với tình trạng tổn thương của đảng Cộng hòa đối với việc nhậm
chức của ông Trump.
Lý
do hy vọng
Như tựa đề của cuốn sách, Mahbubani, cựu Đại sứ của
Singapore tại Liên Hiệp Quốc và cựu Khoa trưởng của Trường Chính sách Công Lee
Kuan Yew thuộc Đại học Quốc gia Singapore, tìm cách gây khơi động. Chỉ trong
100 trang sách, nhưng sự kích hoạt của ông sẽ được đem lợi lâu dài hơn (giống
như của sách Goldberg sẽ đem lợi vì sách còn ngắn hơn). Những gì cuốn sách của
ông cung cấp trong cách phân tích được coi như đóng gói trong các khuyến nghị.
Trong khi khảo hướng của Mahbubani đối với cả Trung
Quốc và phương Tây đều có ý nghĩa tốt, ông ta nhìn hai cách rất khác nhau. Có vẻ
như Trung Quốc không thể làm sai, trong khi phương Tây không còn có thể làm bất
cứ điều gì là đúng. Ví dụ, trong khi các xã hội phương Tây đang mất niềm tin
vào chính phủ của họ, người Trung Quốc và người châu Á nói chung - đang khám
phá ra đặc điểm của nền quản trị hữu hiệu.
Mahbubani dường như suy nghĩ là Phương Tây bị các
phương tiện truyền thông chụp mất, truyền thông quan tâm các vấn đề trong nước
để đánh giá cao những thành tựu phi thường ở nơi còn lại của thế giới, bao gồm
cả những tiến bộ lớn về giảm nghèo và gia tăng tầng lớp trung lưu mới. Mặc dù
ít xã hội châu Á là có nền dân chủ, thành công kinh tế của họ nói lên vấn đề cho
chính nó. Thực tế đó là sự kết hợp của các hệ thống chính trị phi dân chủ và
các nền kinh tế phát triển mạnh đặt ra thách thức nghiêm trọng nhất đối với tường
thuật từ lâu đã làm suy yếû sự thống trị của phương Tây
Chẩn đoán của Mahbubani là khá nhiều theo chuẩn mực.
Nhưng cho dù người ta có đồng ý với chẩn đoán này hay không, giá trị thực sự
trong các đề xuất mà ông nêu ra cho phương Tây, có thể được mô tả bằng bốn từ:
tối thiểu, thực tế, đa phương và đạo đức giả theo kiểu của Machiavellian.
Theo Mahbubani, phương Tây phải lo cho phù hợp với
những điều kiện trong thực tế là phương Tây không còn khả năng cai trị - theo
cách tối đa, bá chủ - cho những nơi khác còn lại. Điều này sẽ đòi hỏi phương
Tây phải tự phê bình trong khi công nhận ra rằng các chính sách thất bại của
phương Tây trong thế giới đang phát triển từ năm 1989 - bao gồm ở Iraq, Libya
và Syria - có nghĩa là hiện nay phương Tây hiếm khi được xem là một lực lượng
có hiệu quả hoặc lành mạnh ở nước ngoài.Thật vậy, cách duy nhất để đảo ngược sự
suy giảm ở vị trí địa chính trị của phương Tây là tái hợp pháp hóa các thể chế
quốc tế như Liên Hiệp Quốc. Điều này có thể quan trọng hơn đứng trước nhu cầu của
châu Âu và Mỹ phải điều chỉnh với “ khôn ngoan về mặt chiến lược” đối với các lợi
ích đang phân hoá của họ: Mỹ phải tập trung vào Trung Quốc, trong khi châu Âu
phải tập trung vào thế giới Ả rập và Nga.
Tương
lai chưa soạn thảo
Phương Tây đánh mất tương lai? Cuối cùng là một một
lời kêu gọi cho phương Tây xuống ngựa và nhận ra thực tế về vị trí của mình
trong thế giới ngày nay. Đối với Mahbubani, phương Tây không phải là quá hỗn loạn
và bất an. Tuy nhiên, phương Tây có thể và sẽ hồi phục-một sự phát triển sẽ tốt
đẹp cho thế giới.
Goldberg cũng tin rằng phương Tây-mà đối với ông,
xoay quanh qua Hoa Kỳ - có thể đảo ngược sự suy vi của mình, nhưng chỉ khi nào
phương Tây trở về kiểu đạo đức Ki Tô giáo mà ông tin rằng nền tảng là
"Phép lạ" của chủ nghĩa tư bản dân chủ tự do. Tuy nhiên, với chủ
nghĩa dân tộc tân thời và chủ nghĩa dân tộc dân túy trong khắp phương Tây,
Goldberg có thể ít hy vọng hơn Mahbubani.
Đối với Fischer, bởi cuộc khủng hoảng mà phương Tây
phân hoá quá mức và cạn kiệt để có thể theo đuổi hành động tập thể. Trước tình
hình này, chúng ta có thể bị hướng tới một sự hỗn loạn về địa chính trị và xung
đột có vũ trang - một kết luận được phản ánh trong cuộc thảo luận ngày càng nhiều
về chủ đề "Bẩy Thucydides", mà trong đó thách thức của cường quốc
đang trổi dậy (Trung Quốc) đặt ra cho một cường quốc đang thành hình (Hoa Kỳ).
Tuy nhiên, các biện pháp có thể được thực hiện để thúc đẩy phương Tây, đặc biệt
là các cải cách về hội nhập châu Âu và NATO lớn hơn, mở rộng vai trò của châu
Âu trong an ninh toàn cầu.
Cho dù với tất cả các tinh thần học thuật và các
quan sát sắc sảo, Winkler không trả lời được vần đề cơ bản về tương lai của
phương Tây. Ông ngụ ý rằng sự thay đổi sắp tới sẽ gập ghềnh, bởi vì phương Tây
có thể không trỗi dậy trước thử thách sắp tới. Tuy nhiên, phương Tây có thể kết
thúc trong cảnh hỗn loạn. Có lẽ Trump sẽ vung tay quá trán, dẫn đến việc Đảng Cộng
hòa xoay lại chống ông Trump. Có lẽ những cơn gió chính trị sẽ quay lưng lại với
những người theo cuộc đầu phiếu Brexite và những nhà lãnh đạo phi tự do châu Âu
ở Hungary, Ba Lan, Ý và những nơi khác.
Đối với tất cả các khác biệt, cả bốn cuốn sách đều dự
đoán một tương lai rõ ràng đen tối hơn là được trình bày trong các công trình
phân tích lịch sử theo cách vĩ mô gần đây. Ví dụ, Homo Deus của Yuval Noah
Harari tuyên bố là thời đại vàng son sắp tới mà trong đó nhân loại chinh phục nạn
đói, bệnh dịch hạch và chiến tranh. Nếu không có gì khác, sự phổ biến của cuốn
sách của Harari - chắc chắn đã bán được nhiều bản hơn bốn cuốn này cộng lại-
giúp nhắc nhở chúng ta rằng bất kể điều gì xảy ra với bất kỳ khái niệm nào của
phương Tây mà chúng ta yêu chuộng, thì di sản lý trí và tự do của phương Tây sẽ
tồn tại
***
Helmut K. Anheier là Giáo sư Xã hội học, Trường Quản
trị Hertie Berlin và Viện Max Weber, Đại học Heidelberg.
Nguyên
tác: The Decline of the West, Again
Sách
tham khảo:
Heinrich August Winkler, Zerbricht Der Westen?: Über die gegenwärtige Krise in Europa
und Amerika, Munich, C.H. Beck, 2018
Joschka Fischer, Der Abstieg des Westens: Europa in der neuen Weltordnung des
21. Jahrhunderts, Cologne, Kiepenheuer & Witsch, 2018
Jonah Goldberg, Suicide
of the West: How the Rebirth of Tribalism, Populism, Nationalism, and Identity Politics
Is Destroying American Democracy, New York, Crown Forum, 2018
Kishore Mahbuhani, Has the West Lost It? A Provocation, London, Allen Lane,
2018
***
Sách
Đỗ Kim Thêm đã xuất bản tại Amazon:
No comments:
Post a Comment