THẾ GIỚI HÔM NAY : 10/05/2023 (The Economist)

 

THẾ GIỚI HÔM NAY : 10/05/2023

The Economist

Đỗ Đặng Nhật Huy, biên dịch

10/05/2023

https://nghiencuuquocte.org/2023/05/10/the-gioi-hom-nay-10-05-2023/ 

 

Một bồi thẩm đoàn ở Manhattan đã tuyên Donald Trump phải chịu trách nhiệm cho hành vi lạm dụng tình dục và phỉ báng nhà văn E. Jean Carroll. Bà Carroll, người đã khởi kiện cựu tổng thống, sẽ được bồi thường thiệt hại 5 triệu USD. Song bồi thẩm đoàn bác bỏ cáo buộc hiếp dâm. Ông Trump, người sẽ ra tái tranh cử tổng thống vào năm 2024, đang đối mặt hơn chục cáo buộc về hành vi sai trái tình dục trong những năm qua (ông phủ nhận tất cả). Đây là vụ đầu tiên được bồi thẩm đoàn ủng hộ.

 

Biểu tình bùng nổ ở một số thành phố Pakistan sau khi cựu thủ tướng Imran Khan bị lực lượng chống tham nhũng của nước này bắt giữ bên ngoài một tòa án ở thủ đô Islamabad. Đoạn phim do đảng chính trị của ông Khan, Pakistan Tehreek-e-Insaf, công bố cho thấy lực lượng bán quân sự dẫn ông vào một chiếc xe bọc thép. Kể từ khi bị phế truất hồi năm ngoái, ông Khan đã tích cực vận động phản đối người kế nhiệm Shehbaz Sharif và kêu gọi bầu cử sớm.

 

Tại cuộc duyệt binh kỷ niệm Ngày Chiến thắng, tổng thống Nga Vladimir Putin đã nói văn minh nhân loại đang ở “bước ngoặt” khi “cuộc chiến [chống lại nước Nga] bùng nổ.” Trong một phản ứng mang tính biểu tượng trước lễ kỷ niệm của Điện Kremlin, chủ tịch Ủy ban Châu Âu Ursula von der Leyen đã đến Kyiv, thủ đô Ukraine, để đánh dấu Ngày Châu Âu. Các lực lượng Nga đã tiến hành không kích hàng loạt xuống Ukraine. Song Ukraine tuyên bố bắn hạ thành công 23 trên 25 tên lửa của Nga.

 

Tại Gaza, các nghĩ thức tang lễ sẽ bắt đầu cho 15 người thiệt mạng trong vụ không kích mà quân đội Israel tuyên bố là nhắm vào ba chỉ huy của nhóm thánh chiến Jihad Hồi giáo. Các quan chức y tế Palestine nói có tám phụ nữ và trẻ em nằm trong số những người thiệt mạng. Tuần trước, Ai Cập, Qatar và Liên Hợp Quốc đã làm trung gian cho một lệnh ngừng bắn giữa các nhóm Israel và Palestine.

 

Saudi Aramco, gã khổng lồ dầu mỏ của Ả Rập Saudi, công bố lợi nhuận quý đầu năm đạt 31,9 tỷ USD, giảm 19% so với cùng kỳ năm trước. Nguyên nhân được công ty cho là do giá dầu thô đi xuống khi thế giới lo ngại suy thoái. Vào năm 2022, Aramco đã báo cáo thu nhập ròng 161 tỷ đô la, cao nhất so với bất kỳ công ty nào trong lịch sử, do cuộc xâm lược Ukraine của Nga khiến giá dầu tăng vọt.

 

Canada trục xuất một nhà ngoại giao Trung Quốc vì đe dọa một nhà lập pháp. Zhao Wei, một quan chức làm việc trong lãnh sự quán Trung Quốc ở Toronto, được cho là đã tìm cách lấy thông tin cá nhân của Michael Chong và gia đình ông. Nghị sĩ này đã lên tiếng chỉ trích cách đối xử của Trung Quốc đối với người Hồi giáo Duy Ngô Nhĩ. Ngoại trưởng Canada Mélanie Joly đã tuyên bố ông Zhao là “persona non grata” (nhân vật không được hoan nghênh – đồng nghĩa với trục xuất). Trung Quốc trả đũa bằng cách trục xuất một nhà ngoại giao Canada khỏi Thượng Hải.

 

LinkedIn, một mạng xã hội kết nối giới chuyên gia làm việc văn phòng, thông báo sa thải 716 nhân sự và đóng cửa ứng dụng tuyển dụng tại Trung Quốc. Trong một bức thư gửi nhân viên, CEO Ryan Roslansky đã đổ lỗi cho nhu cầu suy giảm. Ông cũng cho biết InCareer, ứng dụng tập trung vào Trung Quốc, phải đối mặt cạnh tranh khốc liệt và sẽ bị loại bỏ từ tháng 8. LinkedIn là nền tảng truyền thông xã hội lớn duy nhất của phương Tây được hoạt động tại Trung Quốc.

 

Con số trong ngày: 279 triệu đô la, là số tiền mà cơ quan quản lý tài chính của Mỹ đã trả cho một người tố giác ẩn danh vào ngày 5 tháng 5.

 

TIÊU ĐIỂM

 

Pakistan bắt cựu thủ tướng

Nếu Imran Khan mong đợi một ngày bình yên trước tòa vào hôm thứ Ba thì ông đã nhầm. Các lực lượng bán quân sự đã đưa cựu thủ tướng Pakistan ra khỏi khuôn viên của toà tối cao Islamabad, nơi ông sắp ra toà cho một vụ án khác, và giao ông cho cơ quan chống tham nhũng của nước này giam giữ. (Ông Khan phủ nhận mọi hành vi sai trái.) Ngay lập tức biểu tình bạo lực lan rộng.

 

Sau khi bị cách chức 13 tháng trước, ông Khan đang tìm cách quay lại nắm quyền. Trong nỗ lực buộc chính phủ tổ chức bầu cử sớm, đảng của ông đã tiến hành giải tán hai hội đồng cấp tỉnh vào tháng 1. Nhưng thủ tướng Shehbaz Sharif – người muốn câu giờ để cải thiện nền kinh tế – yêu cầu không tổ chức bầu cử cho đến tháng 10. Cuộc khủng hoảng chính trị đã trở thành khủng hoảng hiến pháp khi Tòa án Tối cao ra lệnh tổ chức bầu cử ở một tỉnh quan trọng, Punjab, vào ngày 14 tháng 5 — một phán quyết bị chính quyền trung ương và quốc hội bác bỏ. Bất luận thời điểm tổ chức bầu cử, ông Khan cũng sẽ phải theo dõi chúng từ trại giam.

 

Lạm phát cao dai dẳng ở Mỹ

Các ngân hàng trung ương, nhà đầu tư và người tiêu dùng đều muốn lạm phát qua đi. Nhưng lạm phát vẫn chưa buông tha họ. Các số liệu được công bố vào thứ Tư dự kiến cho thấy giá tiêu dùng ở Mỹ tăng 0,4% trong tháng 4 so với một tháng trước đó — đồng nghĩa tốc độ năm 5%, cao hơn gấp đôi mục tiêu 2% của Cục Dự trữ Liên bang.

 

Điều đáng lo ngại là lạm phát cơ bản, tức không tính chi phí năng lượng và lương thực, có thể sẽ tăng với tốc độ gần bằng với lạm phát chung. Các dịch vụ như vận chuyển và chăm sóc y tế ngày càng đắt đỏ hơn do thị trường lao động khan hiếm. Giai đoạn giảm giá hàng hóa ngắn ngủi hồi đầu năm có thể đã qua đi.

 

Lạm phát cứng đầu làm phức tạp hoá các quyết định của Fed. Nhiều nhà đầu tư cho rằng Fed sẽ ngừng tăng lãi suất do lo ngại về hậu quả từ khủng hoảng ngân hàng. Nhưng với lạm phát vẫn ở mức cao, Fed có thể sẽ phải làm ngược lại.

 

Nỗ lực gây quỹ tranh cử của Joe Biden

Tranh cử tổng thống rất tốn kém. Chiến dịch của Joe Biden từng huy động được hơn 1 tỷ đô la hồi năm 2020 và đang đặt kỳ vọng kêu gọi được nhiều hơn nữa cho chiến dịch năm 2024. Mặc dù còn 18 tháng nữa mới tới bầu cử, nhưng các ứng viên chính thức đã bắt tay vào gây quỹ và phải công bố tổng số tiền thu được cứ ba tháng một lần. Tiền tài trợ cho thấy ứng viên được ủng hộ đến đâu, bên cạnh việc trả tiền cho quảng cáo và các chi phí khác. Do đó, tiền tài trợ cao sẽ giúp tạo động lực cho chiến dịch. Ông Biden, người đã tuyên bố tranh cử vào tháng 4, sẽ công bố kết quả gây quỹ đầu tiên của mình vào ngày 15 tháng 7.

 

Buổi gây quỹ tái tranh cử lớn đầu tiên của tổng thống sẽ được tổ chức vào thứ Tư tại New York. Được tổ chức bởi Tony James, một cựu giám đốc điều hành quỹ cổ phần tư nhân, buổi gây quỹ có chi phí tham dự là 25.000 đô la. Nhưng những người bạn tài chính của ông Biden có thể đang lo lắng về lợi tức đầu tư của họ: một cuộc thăm dò do Washington Post công bố vào cuối tuần qua cho thấy tỷ lệ ủng hộ ông Biden đã giảm sáu điểm so với tháng 2 xuống còn 36%. Và, với sự lựa chọn giữa ông Biden hoặc Donald Trump làm tổng thống tiếp theo, cử tri đang nghiêng về lựa chọn thứ hai.

 

Syria cải thiện quan hệ với các nước trong khu vực

Vào thứ Tư, các ngoại trưởng Thổ Nhĩ Kỳ và Syria sẽ tổ chức hội đàm chính thức lần đầu tiên kể từ khi nội chiến Syria bùng nổ vào năm 2011. Được tổ chức bởi Nga, và bao gồm cả Iran, cuộc họp là một chiến thắng ngoại giao cho chế độ Syria, vốn luôn bị xa lánh cho đến gần đây.

 

Cả Recep Tayyip Erdogan, tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ, và Kemal Kilicdaroglu, đối thủ của ông trong cuộc bầu cử 14 tháng 5, đều muốn cải thiện quan hệ với tổng thống Syria, Bashar al-Assad. Nhiều nhà lãnh đạo Ả Rập cũng đã thiết lập lại quan hệ với Syria. Hôm 7 tháng 5, Liên đoàn Ả Rập đã tái kết nạp nước này sau gần 12 năm bị đình chỉ.

 

Cho đến nay, việc chấm dứt cô lập ngoại giao vẫn chưa mang lại cho ông Assad nhiều viện trợ và đầu tư để tái thiết đất nước bị chiến tranh và động đất tàn phá. Ông chắc chắn muốn quan hệ tốt hơn với các nước láng giềng giúp thay đổi điều đó. Nhưng họ lại muốn gửi về Syria ít nhất là một phần của 5 triệu người tị nạn Syria. Vấn đề là rất ít người Syria muốn hồi hương.